|
2008
|
|
|
75 urte
|
ditu
orai garaztar hunek eta badu zer konda bere pilotari denbo raz. Behorlegin sortua eta Donazaharren haunditua, hor zen pilotan hasi Belokeko ikasle gazte joan aitzin.
|
|
|
Ez ziren lehenak, herri literaturan horrela agertzen zirenak, eta ez
|
badut
orain arte bederen gai horretaz aita Zabalaren pareko lanik, ez nihonek egin, ez ikasle bati, ez lagun bihi bati eginarazi ahal izan, baditut halere jadanik, gure ezin ahantzizko Jean Hiriart Urruty Abittu zenaren bidetik, P. Broussainen edo S. Lardapiden paperetan aurkiturik, Katxo, Otxalde, Xetre, Mendiague anai arrebak, Aña Debrua, Erramun Darraidou eta aspaldiko gure hazpandar galeriano fama... Iduritzen zait bizkitartean, Xarlex Etchegaray zenaren bertso hauek izan direla, gure eskualdean bederen, ene oroitean, egileak berak saldu dituen gisa horretako azken bertsoak.
|
|
|
baizik. 1970eko inguru hartan 7.500en bat ale salduz banatu zen, eta guztiz elizako gaiez hornitua agertzen zen; gerora, edizio txikiagoak ditu (1997an, 3.500), eta gaiez, bestelakorik ere
|
badu
orain.
|
|
|
Diruzain urtebete eskas egon banintzen ere berarekin, euskaltzainburutzako urte guztietan eta buruordetzako gehienetan, idazkariorde, edota, idazkariorde kudeatzaile gisa kargualdi biotako lekukotasuna eman dezaket. Atal honetan Euskaltzainburua izandako urteetako ekintza garrantzitsu batzuetara bakarrik mugatu beharra dut, ez gehiegi luzatzearren eta behar haina material aztertzerik ez
|
dudalako
orain. Luza gabe norbaiti agindu diogu Euskaltzaindiaren eta euskaltzainen historia egitea eta ordu hori heltzen denean, historiagile horri edota horiei laguntza emateko prest nagoelarik, lankide izateko ere, hasi R.
|
|
|
–zoaste aitzina, zuekin gare?, eta alderdi guzietarik adichkidek igortzen gaituzte abonamenduak. Prezioa bakarka pagatzen ahal ez dutenak yuntatzen dire elgarren ganat jurnal hori errezebitzea gatic, eta segurtatzen ahal
|
dugu
orai Réveil> Basque> errezebitua izanen dela eskual herri guzietan.
|
|
|
1958ko abendura bitartean Añorgan idatzitako egunkari pertsonal bat nuen, erdaraz egina, Mi diario en Añorga, galdutzat joa
|
nuen arren
orain aurkitu egin dut... (Berria,
|
|
2010
|
|
|
Bildu behar
|
dugu
orain funtsezko dimentsio bat aztergai ditugun adierazpen zehaztugabeen elkarreragina aztertzeko, bai eta elkarreragin horren nondik norakoa ulertzeko ere. Dialogismo> dimentsioaz ari gara, oro har, baina bereziki polifonia> dimentsio eta balioaz.
|
|
|
Hiru eredu horiek dira, praktikan, mende laurden batez aplikazio operatibo zabala izan dutenak. Hainbat modulazio praktiko izan dute bidean, baina hasierako seinale markak agerian
|
dituzte
orain ere.
|
|
|
Gauza argi argirik, erabateko aurkikuntzarik, nekez atera liteke oraingoz ikerlan zabal horretatik. Baldintzapen asko
|
ditu
orain arteko lanak, eta gaurkoz ezin da jeneralizazio handiegirik egin. Gehiago (zabalago eta, bereziki, tresneria kontzeptual sofistikatuagoz) analizatu beharrak daude ingurumen baldintza guztiak.
|
|
|
Sentido komunak hala agintzeaz gainera horretara behartzen du EEN legeak berak, irakasle eskolen alorrean emana daukan aginduaz. Irakasle gehienek partez edo osoz euskaraz jardun behar dute, eta irakasle eskolek irakasle gai euskaldunak sortzeko agindu legala jasoa
|
badute
orain dela 25 urte, zer sentidu du irakasle erdaldun elebakarrak kontratatzen jarraitzea. IRALE programaren ahalmenak eta mugak ongi samar ezagutzen dituenak nekez gomenda dezake irakasle erdaldunen euskalduntze bide hori betierekotzea.
|
|
|
273 Industria kulturalean ere lehen ez bezalako heldulekuak
|
ditu
orain euskalgintzak.
|
|
2012
|
|
|
Harako. Viva Zapata, n. Elia Kazanena hura ere? ezpain gainean zeraman bigote zarpail haren beharrik ez
|
du
orain, jakina, eta orduko kartoi itxurako gelditasun hura ere ez zaio nabari. (ZIN:
|
|
2013
|
|
|
Laikoen eta fededunen arteko Frantziako eztabaida politikoak izan zuen isla gerla lehertu ondoan ere. Testuinguru hori azaldu nahi
|
dugu
orain, ondorio orokorretara heltzeko baitezpadakoa delako.
|
|
2015
|
|
|
Iragan klasikoaren eta humanistek bizi
|
duten
orainaren arteko kontzientzia erne horrek bultzatzen ditu. Erdi Aroa, asmatzera, garai, ilun?
|
|
2017
|
|
|
|
ditu
orain arte herri eta herri elkargoetan obratzen diren eskatutako eskumenak. On
|
|
2020
|
|
|
Biharamunean semeak apezari galdegin zion ea zendako ez zeen absoluzionea eman. " Ez deet eman eta hiri ere deat emanen ez balin
|
baduk
orain hortxe segidan botu egiten". " Ta, zer egin xinin?
|
|
|
" ikusten dituzue beren burujabetasuna hartzen ari dutela lehenagoko koloniak eta gu bezain gibelatuak zirenak! Nolaz, Frantziak horiei burtsak pagatu eta eskolak egiten dizkielako eta hola
|
dituzte
orain beren ingeniadoreak eta beren administrazioa... eta euskaldunak egoiten balin bagara eskolarik gabe?! 225
|
|
|
Idilioaren ikuspegi soziokultural eta politikoaren suntsiketa aletzekoa
|
dugu
orain. Oroit bedi, XX. mendeko 60ko urteetako Ipar Euskal Herria aitorpenik gabeko Frantziako eskualdea zela.
|
|
2021
|
|
|
Ikus, beste askoren artean, Axularren pasarte luze hau, zeinek horrelako bi zeren baititu barnean: Beldur naiz zerbaitetan huts egin dudan eta lehendanik gaiztotu naizen, zeren jende gaizto batzuek, lehen nitzaz gaizki erraiten zutenek, erraiten omen
|
dute
orain ongi, zein baita seinale gaiztoa, zeren halakoek ez ohi dute erraiten ongirik, gaiztoez eta gaiztakeriez baizen (Axular).
|
|
|
Baita beste adibide honetako beharra ere, ‘behar duena’: Hemen
|
nauzu
orain ni hil beharra, errugabe izanik (J. A. Mujika).
|
|
|
1.6h Komunztaduraz ari garela, komunztadura argumentalaz hitz egin ohi
|
dugu
orain arte, subjektuarekin eta gainerako argumentuekin batera datorrenaz. Hola, nik zu ikusi zaitut diogunean, laguntzailean markaturik gelditzen dira subjektua (nik..., adizkiaren amaieran t ageri da) eta objektua (zu..., adizkiaren hastean z):
|
|
|
Uste
|
dugu
orain aukeratzen dugun terminologia hedatuago dela gramatikarien artean.
|
|
|
Sintagma hauen osaera argi dago zein den. Inesiboaren eta abarren beharrik ez
|
dugu
orain ere: [IS [PS [DS bost urte] ko] iloba].
|
|
|
Ondoko adibideetan, izenordain anaforikoa datiboan eta ergatiboan da, baina ez da ageriko izenordain gisa gauzatua aditzaren komunztadura marketan ez bada: Nork ere
|
baituke
orai orhoitzapen horren ohoretan besta egiteko gutizia, on dakiola! (Hiriart Urruti); Nork ere nahi baitu bazkarian parte hartu, izena behar du eman Begiraleen egoitzan urriaren 8 ko berantenaz eta txartela aintzinetik pagatuz (Herria).
|
|
|
32.4.2b Predikatu gisa ere erabiltzen dira, esan bezala, eta izan dute gehienetan loturako aditza: Gaztetan ez
|
dun
orain gu bezalakorik (Iraultza); Bakoitza ager bedi beraz, beti den bezalako (Goihetxe); Ni izan naiz halako batek merezi bezalakoa (Txirrita); Izan bedi nigatik nai duen lezkoa (Astarloa); Arnasa izotza lakoa zeukan (J. Altuna); Ez zara zu besteak langoa (Agirre).
|
|
|
Horregatik, testuinguru egokia da aldaera burutua agertzeko: Damutuko zaio hain joko zikina erabiltzea/ erabilia; Damu
|
dut
orain orduan gehiago saiatu ez izana.
|
|
|
34.5.3b [tu+ izan/* edun]
|
duten
oraineko baldintzazko perpausetan (ibili bada, ekarri badu) gertakari edo egoera bururatuak aipatzen dira: Gau honetan elurra egin badu edo euria izan bada, kasu bideari!; Alfer ibili bazara, hurrengo egunetan lan gehiago izango duzu.
|
|
|
34.5.3c [t (z) en+ izan/* edun]
|
duten
oraineko baldintzazko perpausek (ibiltzen bada, ekartzen badu), denboraren aldetik, solas uneari eta geroaldiari dagozkion denborazko kokapenak adieraz ditzakete. Solas unean bururatuak izan gabe hasiak diren (Zuk hortxe ikusten baduzu, hor dago noski; Euskal Herriko hirien historia idazten ari bazara, ez ahaztu jatorri askotako jendea biltzen zela haietara), edo oraino hasi gabeak diren egoerak, gertakariak edo gertakari segidak (Zure esanetara makurtzen banaiz, herritarrek ez didate barkatuko) aipa daitezke haietan, bai eta, balio generikoa edo gnomikoa izanik (Lehoi ar berriak taldea menderatzen badu, aurreko kumeak hiltzen ditu) denborazko kokapen zehatzik ez dutenak ere.
|
|
|
Hauetan guztietan, hipotesia solas unean edo geroaldian jartzean, ez da guztiz ziurra hipotesi hori gauzatuko denik; baina(+ alegialdia) motako adizkera erabilita baino gertakortasun handiagoa aitortzen zaie. Eta ildo horretan, nabarmenki gertagaitza den zerbait aipatzean (Axular zaharra kalean ikustea), egokia izan daiteke(+ alegialdia) motako adizkera erabiltzea (Bihar Axular zaharra kalean ikusiko bazenu, zer esango zenioke?), baina desegokia genuke [t (z) en+ izan/* edun]
|
duen
oraineko adizkia erabiltzea (Bihar Axular zaharra kalean ikusten baduzu, zer esango diozu?);(+ alegialdia) erabiliz, hiztunak aditzera ematen du nekez solaskideak ondoko egunean Axular kalean atzeman dezakeela, baina bigarrenean, protasian egiten duen hipotesia gertakortzat jotzen du hiztunak, eta franko gauza bitxia da aspaldi hil norbaitekin kalean buruz buru egitea.
|
|
|
Aldiberekotasunarena, hala ere, zabal hartzeko kontua da: aspektu burutuko adizkia
|
duten
Orain (tsu) etorri da bezalakoek, esate baterako, aldiberekotasuna seinalatzen dute, bai, baina gertakari burutua adieraziz betiere, hau da, aurrekotasun estua seinalatuz, eta, orobat Oraintxe hor zegoen bezalakoek; arestian adberbioak ere adiera hori bera du. Berehalako etorkizunari ere egin diezaioke erreferentzia orain adberbioak, ondokotasun estua adieraziz:
|
|
|
Adizki sintetikoetan, hizkuntza batzuek aspektu marka argia, errazki identifikagarria dute; beste batzuek, berriz, adizki markatugabea dute aspektuari dagokionez. Adibidez, euskaraz adizki sintetikoek balio burutugabea
|
dute
orainean eta iraganean, burutugabetasunaren marka litzatekeen morfemarik ez izanagatik: nator, dakar, zetorren, nengoen...
|
|
|
Haatik, 3 pertsonako objektua duten adizkiak berezi bereziak dira. Kasu horretan, adizkiak ez
|
du
oraineko formek duten d (a) aurrizkirik; eaurrizkia duen aditz erroaren gainean eratua da (hemendik aitzina [e ERROA]), pertsona atzizkiak hari datxizkola: egi zue, esa da zu, ekar k, erran eza k, entzun eza zue...
|
|
|
Biak bizi omen ziren mendian zegoen herri koxkor bateko baserri eder batean. Hortik aurrera aita, herria eta baserria aipatuko dira bat gabe, aurkezpena egin dugunean ezezagunak genituelako, baina behin aurkezpena egin ondoren, gure informaziora pasatu direlako eta ezagunak
|
ditugulako
orain.
|
|
|
16.4.1g Esapide batzuetan ere ageri da: Dena dela, oro ahantziak
|
ditut
orain (Zerbitzari); Dena dela, nabarmendu beharra dago bazekiela hori guztia (Morales); Dena den, landatu dute arbola (Hiriart Urruti); Dena den, nik ulertzen dut idazleek independentzia nahi izatea (Urkiza); Horratx erromes, behartsu, edo dena delako bagamunduen aspaldiko martingala (Perurena); Denetara 545 gene bakarrik aurkitu zituzten (Salaburu); Esan gabe doa, denetariko erantzunak ateratzen... Zabala).
|
|
|
Har dezagun, adibidez, jendeak gezurrak esaten ditu perpausa. Horren parean jartzen ahal
|
dugu
orain gezurrak esaten dira. Izatez inpertsonala da, baina hemen egitura interesatzen zaigu.
|