|
2000
|
|
|
Txakur haien artean buru egiten zuenetako bat ikusi nuen, ni ninderamanari esaten geroxeago ostera eraman nintzala hara, bere aurrera. Keinu adierazgarria egin zion buru egiten
|
zuen
hark, eta keinu hura geratu zitzaidan buruan. Eta, jakina, ostera noiz deituko eta piztia mozkor haiengana noiz eramango ote ninduten zain eman nuen gau osoa, erabat urduri eta egonezinean.
|
|
|
ahoan irribarrea
|
zuen
hura.
|
|
|
Tolosara jo ezazu aurren aurrena, Mutitegi baserritik gora Urkizu auzora bidean Lizardiren omenez ezarria dagoen monumentuaren ondora, badakit-eta oso gustuko tokia
|
duzula
hura. Ez nauzu ni han aurkituko, baina beharbada aurkituko duzu nik utzitako arrastoren bat.
|
|
|
Xanek kale zahar, luze bati ekin zion gora. Gazteluko bidea izan behar
|
zuen
hark. Pentsioa auzo hartan, aski goian zegoela esan zion Elik.
|
|
|
Bi mutilek ere beste atitude bat hartu zuten: biak ere serioago, Lupok zigarro bat piztu zuen, Belek berriz, bere irria moderatuz, gizon portatzen ahalegindu zen; ez
|
zuen
hura, hala ere, bere berezko modua; ez zegoen oso eroso. Bederen bederen, giroan tentsio punta bat zegoen.
|
|
|
" Hori ba", esan zuen Bonifaziok; bere perspikaziaz harro, irribarre egin zuen, hortz zuri zuriak erakutsiz; Xani begira, esku bateko hatzekin bibotexkak lixatzen zituela, pentsakor gelditu zen; haren kopetan zimur batzuk agertu ziren; sudurretatik hats aldi bat botaz, interpretatzen gaitza zena: " nik hi... lehendik ezagutzen haut, ezta?", galdetu zion; Xanek lepoa apur bat luzatu, sorbaldak apur bat kixkurtu zituen;" hi ez al hintzen hemen aritu... denbora batean?", galdetu zion; Xanek ezezkoa egin zuen; Bonifazio purutxo bat piztuz entretenitu zen; haren eskuan eraztun batek diz diz egin zuen; Xani Raissa gogoratu zitzaion; ez ote
|
zuen
hura zela ta Bonifaziok hara eraman; inondik inora jakin ote zuen, bere etxean izan zela?; ez zen probablea; eta, Bonifazio hori jakin gabe zegoela, Xan lasaiago zegoen: nahiz hura enpresako buruzagietarik izan, eta nahiz bera orain, era batera, haren menekoa zen, haren emaztea... nolabait, une batez, berea izan zuen;" eta", esan zuen Bonifaziok," hire lehenbiziko egunaz zer balantze egiten duk?".
|
|
|
" Hi", esan zuen," Henriren auzokoa omen haiz". " Henri?", esan zuen Lazarok;" karrika berekoa"; beste zerbait esan zuen; Xanek ordea, ez
|
zuen
hura aditu; ez aditze aurpegia paratu zuen eta, Lazarok orduan, eskutzarra Xanen lepoan ezarrita, bere belarriaren gainera makurtuz: " Henri eta biok...", hasi zen.
|
|
|
Xanek arretaz begiratu zuen. Tantai hura Lazaro bera zen noski; baloia
|
zuen
hura... " Baloia duena", esan zuen Lazarok.
|
|
|
Xan ostatuaren bila balebil bezala zebilen. Poltsikoak hutsik zituen-eta, ez
|
zuen
hura atzemateko interes partikularrik; hala ere, hura zen ohitura. Eta, edari iragarki txiki bat zuen etxe aurre batean gelditu zenez, painuelodun emakume batek:
|
|
2001
|
|
|
Iluntzen zihoan bitartean, norbaitekin mintzatu behar nuela errepikatzen niolarik, hil edo bizikoa zela erantsiz, biltzarrera eraman ninduen kideak irriz ihardesten zidan. Ulertu nitzakeen arren, ez
|
nituen
haren algarak jasaten ahal, sentitzen zuen pozaren eta neure dolore desesperatuaren artean, distantzia hedatzen zuelako. Lagunaren behako malgua gurutzatzen nuen baina ez zidan sosegurik ekartzen:
|
|
2002
|
|
|
Ezin zuen burutik kendu aurreko astean Joseluk aipatutako zurrumurruarena, alegia, Santos bere txotxongilo hutsa zelako istorioarena, eta hura entzun baino lehenagoko egunetan taberna barruko lagunartera dei egingo ziokeen arren, orduko hartan ez zuen horrelakorik egin, eta hogei metrora patxadan itxarotea deliberatu zuen. Irribarrea ezpainetaratu zitzaion Joseluren gizontzeaz isilean ironizatuz, dagoeneko mutikoa ez zela hain ume eta beregan eragindako portaera aldaketa
|
zuela
haren froga zuzena.
|
|
|
Horregatik esan zion Santosi agian berandu helduko zela. Igarriko zion zer esan gura
|
zuen
hark bera bezalako puntualtasunaren maniatiko baten ahotan. Prakak jantzi zituen badaezpadan, eta orkatiletarainoko gabana.
|
|
|
Atzeranzko aldaketa sudur aurrean zegoen. Han denek
|
zuten
haren berri.
|
|
|
Ondoren, deus erran gabe aldendu zen. Capone barik, Capon gura
|
zuen
hark ere. Ikusitakoa ahaztu gura zuen lipar batez.
|
|
|
Ezin segurtatu, ordea, hura apurtzeko asmoz eraman zuenik Fernandorenera. Zirudienez, beste batek ere jakin behar
|
zuen
harena. Auskalo.
|
|
|
txikitan gogoko
|
zenuen
hari buruz;
|
|
2003
|
|
|
Bai, bazekiela berak eskatuta hartu zutela erabakia, baina, zer nahi duzu, Damian, gezurra esaten hastea. Hobe
|
zutela
hura saldu eta etxebizitza bat hartzea Donostiako zentro aldean. Itotzen ari zela horma handi haien artean.
|
|
|
Ez du jakin nahi non bizi den. Ez
|
ditu
haren lagunak, haren familiakoak, nortzuk diren ezagutu nahi. Ez du Luperen iraganaren berririk jakin nahi.
|
|
|
Eten egin du, ordea. Hitzaldia eten egin du ertzainak ikusi dituenean eta gonbidatu andanak egindako marmar handi batek bete
|
du
haren isiltzeak hartu duen lekua.
|
|
|
Ez zegoen argitu beharrik. Frontean zen, ziur, eta inork ez zekien hurrengoan postariak atean jotzean ez ote
|
zuen
haren heriotzaren berri ekarriko.
|
|
|
Areatzako zuhaitzen artean gizonezko batek margotzen ziharduen, aulkitxoan jesarrita. Jendetza polita
|
zuen
hark atzean, sortzen ari zen koadroari begira. Itxura batean Roberti huraxe egin zitzaion deigarri.
|
|
|
–Horixe, bai, traidorea. Faxistek faxistatzat
|
zuten
hura, eta egoera hartan inongo faxista batek egingo ez zuen zeozer egin nahirik harrapatu zuten.
|
|
|
Zorionez ez
|
nuen
haren akorduarekin luzatzeko erarik.
|
|
|
Robertek bere argazkiak bidali nahi zituelako ez ezik beste kazetari bat ere itxaroten genuelako. Jay Allen
|
zuen
hark izena.
|
|
|
Martxoak 4 zituen, oker ez banago. Nahiago
|
dut
hura gogora ez ekartzea, ostera.
|
|
|
Hartu, begiratu eta zatitu egin nuen. Ez
|
nuen
haren beharrik.
|
|
2004
|
|
|
Adreilu gorriko etxe baso biziari arnasestua eragin zion Harakinen matrakak. ...ako behin hartan, hirurak ziren eta ez Bazter eta Harakin, Harakinek esan bezala, eta berari, Jexus Mariri, bururatu zitzaion sagardotegitik alde egitea, ez zekien zergatik, libertigarria iruditu zitzaion, besterik gabe, proposatu eta Bazterrek berehala eman zuen baiezkoa; Harakin, Harakin izan zen ezezkoan tematu zena, harik eta Bazterrek, batzuetan izaten zuen erradikaltasunarekin alde egiten ez
|
bazuen
hark pagatu zuela afaria adierazi zion arte. Harakin izan zen autoa martxan jarri eta besteak sagardotegitik noiz irtengo zain egon zena.
|
|
|
Hainbesterekin uhalei heldu eta tiraka hasi zen, astoak ez
|
zuen
harekin joan nahi; piper min bat jartzeko ipurdian, esan zuen Txemiñek, baina Pellok oihu pare bat egin eta hura nahikoa ez zela sabelean ostiko bat jota komentzituta utzi zuen eta, bazihoazen, bada, gora aldera biak, eta haiek bazihoazela besteak haiei begira zeuden, zeruan izarratu ederra zegoen eta elurrarekin bazterrak franko ongi ikusi eta Aireko errebueltan ezkutatu ziren arte egon ziren b...
|
|
2005
|
|
|
– Hara non han aulki bat lurrean uzkailia ikusi nian! Kuskurtu
|
ninduan
haren zutik jartzeko eta, belauniko nintzen unean, sunpurretik dilindan zegoen zerbait latzek burua handizki jo zidaan. Ez ninduan den mendrenik ere kezkatu, badakik, osaba Manezek urteko zingar azpiak ganerrean zatxizkalako idortzen.
|
|
|
– Pentsa! Badik aspaldi ez
|
dugula
haren berririk...
|
|
|
– Ez dakit, egia erran, badu bulta bat ez
|
dudala
haren berririk. Uste dut artzaintzaz aserik, San Francisco aldera jo duela bizitzera.
|
|
|
Gauez oheratzen zenean negarrez urtzen zen: senarra galduz geroztik, alta ez
|
zuen
hark ere gozoki tratatu, pairatzen zuen egoera tristea iruditzen zitzaion. Goiz batez ordea, askariteko bilduak ziren sukaldeko mahaian, erabaki erraldoia jakinarazi zien:
|
|
|
Soilik... Bizkarraldean koska bat
|
zuen
hark eta berriari leundu egin nion...
|
|
|
Ordezko norbait izaten da, bizitzaren gauza orotarako bere lekua hartzen duena. Bi neurri izaten ditu haren bizitzak, eta bietan nagusi artearekin bizi
|
duen
hura izaten da, batere zalantzarik gabe.
|
|
|
Eri dago, behea jota dago, morfina hartzen du, hegalak apurtuta ditu, baina ihes egiten dizu, hala ere, eskuetatik. Ezin duzu deus, ez
|
duzu
harentzat moduko hiztegirik. Artista da, artista nahi du.
|
|
|
Urrutikoetxearen beldurrik ez du behar zuzen dabilenak. Okerra egin duenak, ostera, hobe
|
du
haren pausotik apartaturik.
|
|
|
Hantxe bizi duk jaun hori. Eskulturak ere ageri
|
dituk
haren lorategian eta, etxe barnean sekula izan ez banaiz ere, inguruetako arte bildumarik ederrenetakoa omen zaukak. Iruñean ere ez omen zagok halakorik.
|
|
|
Mutila fina da berean, ezagun
|
du
hark.
|
|
|
Kasualitatea den ez dakit. Tira, Gastoni irakurri diot, ‘un equipo que ha pasado por el desguace’ idatzi du, nabari zaio ez
|
zuela
hura estimu handian. Gu geu ez gara oraindik ikustera joan.
|
|
|
Bestelako itsasontzi batzuek
|
zuten
hura bazterturik, lehenago Euskaldunan gertatu zen moduan eta La Navalen gertatzen ari zen moduan.
|
|
|
Herriko errepublikazaleak nondik nora genbiltzan jakin nahi
|
zuen
hark, leku ederrean karlista, esandakoa, nornondari geure lerroetan.
|
|
|
Portuko antolamendu guztietan faxistak ziren nagusi, eraman egin behar
|
zuen
hura txintik esan ezinda Avance Marino sindikatukoa izan zen batek. Jakin zuten, sekula ez da falta belarrira egiten duenik, edozein egunetan entzuten ahal nuen" Badago jende ausarta pistola eskuan daukala besteak oporrera behartzeko, baina gerra etorrita ederki ezkutatzen da!" edo" Gure mutilak frontean hiltzen eta gorriak gure artean lasai bizitzea ere!".
|
|
|
Iluntzen hasia zen, harikoak oraindik indarrik ez daukan ordu hori, hildakoren bat balekarte moduan arribadako tutua jo eta jo. Lehenik Alcázar de Toledo sartu zen, berez Onena
|
genuen
hura, kostazain bilakatua, jende mordoa zekarrela kubertan, denak gizonezkoak eta kalekoz. Haren uberan Galerna bakailaontzia zetorren, lehortegien flotakoa, bandera faxistarekin.
|
|
|
Iritsiak ziren ibaiaren isurgunean zegoen burdinola handira. Soldaduak trenbidea babesten zuen adreiluzko hormaren gerizpea bilatu zuen, zaku batzuen gainean jesarri zen, tabakoa liatu behar
|
zuen
hark langileei asko erreparatu gabe. Fonderiako burdinagileek txorrukotan metatuak zizkieten urtuketa moldeetan erabili lurra.
|
|
|
Ahokeriak, biziki ongi jotzen zuen Andoni Olabek, denek maite
|
zuten
haren soinua, euskaldunok, frantsesek, inglandarrek, irlandarrek, txinatarrek, hinduek, denek. Izan zitekeen dolutua egotea txakurtxo hura salbatzen gehiago ez ahalegintzeagatik, izan zitekeen.
|
|
|
Lehenetariko emakumea izanen zen zamakoetan, eta gudapean zeuden laterrietako portuetan sartzen bakarra. Bazeukan bere zera, baina burutik egin zitzaion Andoni Olaberi, idealizatu egin zuen, musa bihurtu zuen, huraxe behar
|
zuen
hark musikan porturik portu ibiltzeko. Platonikoa zuen harekikoa, euskaldunok inglandarrei genien gorrotoaren bestekoa.
|
|
|
Bazeukan bere zera, baina burutik egin zitzaion Andoni Olaberi, idealizatu egin zuen, musa bihurtu zuen, huraxe behar zuen hark musikan porturik portu ibiltzeko. Platonikoa
|
zuen
harekikoa, euskaldunok inglandarrei genien gorrotoaren bestekoa.
|
|
2006
|
|
|
Ez daukat saltzeko, ez horixe! Oso gustukoa dut euria ari
|
duenean
haren babesean paseatzera irtetea.
|
|
|
Egia da hori. Baina uste
|
dut
hark ere nirearen antzeko atxikimendua eta maitasuna diela nire lekuei. Bereak ere badirela nire lekuak.
|
|
|
Erabat suntsituta utzi du Banesto taldeko nafar txirrindulari harrigarriak eguneroko sentimenduen adierazpen artistikoen tropel ugari multikolorea. Nahiago
|
dut
haren Tourreko abenturei begiratu, egilea ezagun, lagun, gogaide eta are adiskide ere dudan kanta entzun edo poema irakurri baino. Eta Indurainen ondoren ere, nahiago titi handiak agerian dituen neska tuntun itxurakoa hiesari edo Jugoslavia ohiaren egoerari buruzko debatea baino.
|
|
|
fuera!, gero kanbiorik gabe gelditu ginen eta bila joan nintzenian, Mixak pobreen artian bokatak banatu zituen, han esan ziguten biharamunian zornotzan kontzertu haundia zegoela, karnixeria batian haragiak erosi, hara gindoazela galdakao parian kontrola ikusi genuen urrutira eta mendiz mendiz in genuen krixton errebuelta, ez bait genuen aseguroaren paperik, hura ez genuen lotu, zornotzan zegoen siniestro total eta han ere lege problemarik ez genuen izandu eta han ere dena saldu genuen, ordiziara ere joan ginen eta han inon baino gutxiago saldu genuen eta gaizki pentsatzen hasi ginen, Mixak bere amantalarekin eta jantzi zuen lastozko sonbreroarekin iten zuen aurpegi luze bat, eta nik, redios, han ere munipekin gogor diskutitu nuen, eta azkenian jende gutxi zebilen tokian utzi ziguten eta jale ergelak goierriko haiek, hori zer da, zer du saltsa gorri horrek?, saltsa ona! ...arrekin etortzen, Mixak ere gutxi entenditzen zuen baina hura moldatu iten zen, moldatzeko zera hori zuen, abilidade hori, bera lasai zegoen, ni takartu nintzen, hirekin ruina zaukaat!, irribarre iten zuen, baionan bi lo in genituen, bigarren egunian, bertan, nik banku batian, zakuan, eta Mixa furgonetan manta batekin, halako batian esnatu naiz eta, arratoi bat zakuari oxka, salto in nuen, alde in
|
zuen
hark, eta ni in nintzen lurrera erori eta, lurrian nengoela begiak bildu eta atzera lo gelditu nintzen, nekia, Mixak berriz, hamabi ordu in zituen tirada batian, hark ere nekia, iten bazuen zutik ordu asko hankan mina jartzen zitzaion, zergatik behatz txikia moztuta zeukan, hori izan zen kropotkin, uste dut izena, hiri bat txetxeniatik honontza, zergatik kuarteletik lagun batekin eskapatu zenian,... saltsa ona!, esaten zuen Mixak, okela, okela ona!, esaten zuen, hitz hori bizkaian ikasi zuen, eta ordizian harritu iten ziren, hauek nondikan datoz?, eta Mixak hala iten zuen, euskaraz bere moduan eta gero numeroak erdaraz eta numeroak erdaraz esanda jendia pixka bat lasaitu iten zen, eta hura benetan gaizki nola atera zitzaigun handik nik tuterara nahi nuen, festa izugarriak izaten omen dira han, eta Mixak ezetz, hara etzuela nahi, lehenago han arizana zen eta han mobida izan zuen eta igual behar ez zuen batekin topo ingo zuela, zergatik Mixak, errusiatik etorri zenian, ekarri zutenekin eta etortzeko pasaportia eta lan baimenak in zizkiotenekin zorren bat bazuen, horregatik etzuen fotorik nahi eta horregatik ere etorri zen herriz herri nirekin, ezpaitzitzaion herrian udaletxiak pagatzen zionarekin ailegatzen eta zeuzkan diru pixarrak errusiara bidali zituen han bi alaba baitzituen eta horregatik etzuen ezta pentsioa pagatzeko ere, baionan in genituen bi gau, jarri ginen kale luze batian, han ziren saltzaile guztiak eta hainbestian, etorri zitzaigun magrebeko ume moko bat kollariak saltzen zebilena eta haragirik gabe eskatu zigun bokata bat, ezpaitzen haragiarekin fiatzen, txerria ote zen, eta Mixak in zion hari saltsarekin bokata, berrogeita hamar xentimo, eta gero sailian sailian hasi ziren etortzen magrebeko umiak, eta gero hango zaharrak ere bai, eta nik, nahikoa dek!, kontra in nien eta Mixari ere kontra ze bestela ere nahikoa lioa bagenuen, makina bat moxkorrekin peliatu nintzen, ezpainuen pitorik entenditzen eta haiek manera txarrekin etortzen, Mixak ere gutxi entenditzen zuen baina hura moldatu iten zen, moldatzeko zera hori zuen, abilidade hori, bera lasai zegoen, ni takartu nintzen, hirekin ruina zaukaat!, irribarre iten zuen, baionan bi lo in genituen, bigarren egunian, bertan, nik banku batian, zakuan, eta Mixa furgonetan manta batekin, halako batian esnatu naiz eta, arratoi bat zakuari oxka, salto in nuen, alde in zuen hark, eta ni in nintzen lurrera erori eta, lurrian nengoela begiak bildu eta atzera lo gelditu nintzen, nekia, Mixak berriz, hamabi ordu in zituen tirada batian, hark ere nekia, iten bazuen zutik ordu asko hankan mina jartzen zitzaion, zergatik behatz txikia moztuta zeukan, hori izan zen kropotkin, uste dut izena, hiri bat txetxeniatik honontza, zergatik kuarteletik lagun batekin eskapatu zenian, kamioi bat pillatu zuten eta heldu ziren hiri horretara, lagun haren etxera eta, berak botak erantzi gabe bazeraman lau hilabete, eta mina, eta mina, hanka dena haunditua eta han moztu zioten, gero handik pasa zen ukraniara, han mafia batekin tratua in edo hala etorri zen, ihes, beti ihes, esaten zidan, txikitan ere, amak minan lan iten zuen eta, mina itxi zutenian handik hanka in behar, orain, hau da nire etxia!, esaten zuen, bidia zela bere etxia, pena zuen familiagatik, umeekin askotan gogoratzen, handik, baionatik, berara goazela, furgoneta malda batian gelditu zitzaigun, hura izan zen aurreneko aldia, Mixak sartu zuen burua motorrian, jo zion ostiko pare bat, martxan jarri zen, berara ailegatu eta han jendiak irriak eta burlak iten zizkigun eta handik kontzejal batek edo eztakit zer zen bidali gintuen eta ni hitz inda nengoen hurrengo egunerako oiartzungo tipo batekin eta hark esan zigun halako ordutik aurrera jartzeko halako tokian, eta bueno, jarri ginen eta in genituen gelditu gabe hirulau ordu lanian, halako batian altxatu zen haize fuerte bat, amarratu genuen toldoa barandilla batian eta ezin, toldoa puxkatu eta noski sua itzali eta ezin aguantatu behintzat, gauzak azkar bildu eta martxa, hurrengo goizian, toldoa partxiatu genuen, garbitu garbitzekoak eta erostekoak erosi eta, berriz ere martxa, gasteizera joan ginen, han jarri ginen parte zaharrian, kantoi batian, hara etzen poliziarik sartzen eta han ondo saldu eta ondo egon ginen, bitartian diru balantziak in genituen eta etzen askore baina, zerbait ari ginen, Mixak orain errusiara joatiarekin iten zuen ametsa, eta nik ere nire ametsak baina nik garbi neukan gutxirekin biziko nintzela eta tailerrera pentsatu ere ez, han gasteizen haragia bagenuen oiartzundik sobratua eta hura eraman ekarriekin in zitzaigun lizundu, xerrak kutxilloarekin garbitu genituen, Mixak etzuen saldu nahi, eta nik, ba, lizun pixka bategatik, baina handik aurrera nazkatu ginen eta hasi ginen solomoa, piper saltsarekin, gasteiztik joan ginen leitzara zuzenian, han etzen guretzako tokirik baina albintiarekin diskutitu genuen eta hark zerga kobratu zigun eta utzi zigun toki bat, gero jeneradoriak etzigun arrankatzen eta presoen txosnan eskatu genuen entxufe bat, ondoan bagenituen ijito batzuk karrito batekin eta haiek ikusi zuten guk argia bagenuela eta guri eskatu ziguten, beltz bat ere etorri zitzaigun eske eta gero zilar saltzaileak ere, argentinako batzuk, gero hurruna, bagenekien zaila zela oso baina guk bilbora nahi genuen, bilbon astebete!
|
|
|
saltsa ona!, esaten zuen Mixak, okela, okela ona!, esaten zuen, hitz hori bizkaian ikasi zuen, eta ordizian harritu iten ziren, hauek nondikan datoz?, eta Mixak hala iten zuen, euskaraz bere moduan eta gero numeroak erdaraz eta numeroak erdaraz esanda jendia pixka bat lasaitu iten zen, eta hura benetan gaizki nola atera zitzaigun handik nik tuterara nahi nuen, festa izugarriak izaten omen dira han, eta Mixak ezetz, hara etzuela nahi, lehenago han arizana zen eta han mobida izan zuen eta igual behar ez zuen batekin topo ingo zuela, zergatik Mixak, errusiatik etorri zenian, ekarri zutenekin eta etortzeko pasaportia eta lan baimenak in zizkiotenekin zorren bat bazuen, horregatik etzuen fotorik nahi eta horregatik ere etorri zen herriz herri nirekin, ezpaitzitzaion herrian udaletxiak pagatzen zionarekin ailegatzen eta zeuzkan diru pixarrak errusiara bidali zituen han bi alaba baitzituen eta horregatik etzuen ezta pentsioa pagatzeko ere, baionan in genituen bi gau, jarri ginen kale luze batian, han ziren saltzaile guztiak eta hainbestian, etorri zitzaigun magrebeko ume moko bat kollariak saltzen zebilena eta haragirik gabe eskatu zigun bokata bat, ezpaitzen haragiarekin fiatzen, txerria ote zen, eta Mixak in zion hari saltsarekin bokata, berrogeita hamar xentimo, eta gero sailian sailian hasi ziren etortzen magrebeko umiak, eta gero hango zaharrak ere bai, eta nik, nahikoa dek!, kontra in nien eta Mixari ere kontra ze bestela ere nahikoa lioa bagenuen, makina bat moxkorrekin peliatu nintzen, ezpainuen pitorik entenditzen eta haiek manera txarrekin etortzen, Mixak ere gutxi entenditzen zuen baina hura moldatu iten zen, moldatzeko zera hori zuen, abilidade hori, bera lasai zegoen, ni takartu nintzen, hirekin ruina zaukaat!, irribarre iten zuen, baionan bi lo in genituen, bigarren egunian, bertan, nik banku batian, zakuan, eta Mixa furgonetan manta batekin, halako batian esnatu naiz eta, arratoi bat zakuari oxka, salto in nuen, alde in zuen hark, eta ni in nintzen lurrera erori eta, lurrian nengoela begiak bildu eta atzera lo gelditu nintzen, nekia, Mixak berriz, hamabi ordu in zituen tirada batian, hark ere nekia, iten bazuen zutik ordu asko hankan mina jartzen zitzaion, zergatik behatz txikia moztuta zeukan, hori izan zen kropotkin, uste dut izena, hiri bat txetxeniatik honontza, zergatik kuarteletik lagun batekin eskapatu zenian, kamioi bat pillatu zuten eta heldu ziren hiri horretara, lagun haren etxera eta, berak botak erantzi gabe bazeraman lau hilabete, eta mina, eta mina, hanka dena haunditua eta han moztu zioten, gero handik pasa zen ukraniara, han mafia batekin tratua in edo hala etorri zen, ihes, beti ihes, esaten zidan, txikitan ere, amak minan lan iten zuen eta, mina itxi zutenian handik hanka in behar, orain, hau da nire etxia!, esaten zuen, bidia zela bere etxia, pena zuen familiagatik, umeekin askotan gogoratzen, handik, baionatik, berara goazela, furgoneta malda batian gelditu zitzaigun, hura izan zen aurreneko aldia, Mixak sartu zuen burua motorrian, jo zion ostiko pare bat, martxan jarri zen, berara ailegatu eta han jendiak irriak eta burlak iten zizkigun eta handik kontzejal batek edo eztakit zer zen bidali gintuen eta ni hitz inda nengoen hurrengo egunerako oiartzungo tipo batekin eta hark esan zigun halako ordutik aurrera jartzeko halako tokian, eta bueno, jarri ginen eta in genituen gelditu gabe hirulau ordu lanian, halako batian altxatu zen haize fuerte bat, amarratu genuen toldoa barandilla batian eta ezin, toldoa puxkatu eta noski sua itzali eta ezin aguantatu behintzat, gauzak azkar bildu eta martxa, hurrengo goizian, toldoa partxiatu genuen, garbitu garbitzekoak eta erostekoak erosi eta, berriz ere martxa, gasteizera joan ginen, han jarri ginen parte zaharrian, kantoi batian, hara etzen poliziarik sartzen eta ...arrekin etortzen, Mixak ere gutxi entenditzen zuen baina hura moldatu iten zen, moldatzeko zera hori zuen, abilidade hori, bera lasai zegoen, ni takartu nintzen, hirekin ruina zaukaat!, irribarre iten zuen, baionan bi lo in genituen, bigarren egunian, bertan, nik banku batian, zakuan, eta Mixa furgonetan manta batekin, halako batian esnatu naiz eta, arratoi bat zakuari oxka, salto in nuen, alde in
|
zuen
hark, eta ni in nintzen lurrera erori eta, lurrian nengoela begiak bildu eta atzera lo gelditu nintzen, nekia, Mixak berriz, hamabi ordu in zituen tirada batian, hark ere nekia, iten bazuen zutik ordu asko hankan mina jartzen zitzaion, zergatik behatz txikia moztuta zeukan, hori izan zen kropotkin, uste dut izena, hiri bat txetxeniatik honontza, zergatik kuarteletik lagun batekin eskapatu zenian,... bilbon akitu arte!, esan genuen, bagenituen telefono batzuk, ia lotu genuen, azkenian ezetz, etziguten utzi, horregatik tafallara segitu genuen, han bukatu zitzaigun solomoa eta Mixak baratxuri zopa prestatu zuen eltzian, baratxuriak zanpa zanpa in eta eskatu genituen bar batian ogi zaharrak eta txorizo batzuk erosi genituen, handik in genuen goizueta, han jende txikitxoa zegoen, diferentzia haiekin Mixa harrituta zegoen, han leitzan ezagutu genuen saltzaile bati zerbeza kaja bat eman eta bere aldian toki bat utzi zigun, hurrengo goizian, handik gatozela, errebuelta asko eta Mixa mariatuta zijoan, baso zahar batian, basoko mutilak motozerrekin eta gazte batzuk pagoetara igoak, batzuk aurpegiak estalita, beste batzuk makillatuta bezala, kolore txuria, lekeition in genuen goizaldian ordu pare bat bidali bitartian eta zarautzen heldu bezain laster etorri ziren bi munipa eta papera eskatu ziguten eta herritik aparte jarri behar izan genuen, bermion in genuen gau ona, kontzertu haundia zegoen eta laurehun bokata saldu genituen, denak eta gehiago ere salduko genituen, argi pirrintarekin ari ginen gauzak furgonetara jasotzen, ya ari ginen burniak biltzen, halako batian bronka izugarri bat, tipo txiki buru haundi bat gugana ikaratuta korrika eta ikusi ez ikusi furgonetara sartu zitzaigun eta atia itxi zuen, haren atzetik amorratu batzuk, ni, zer pasatzen da!, tartian jarri nintzen, joputa!, esaten zuten, neska bat bortxatu zuela txiki hark, nahi zizkioten barrabilak moztu, nik tranki tranki!, bakarrik esan nuen, eman zidaten ostia latz bat, ya furgonetara sartu behar zuten, Mixa etzen ikaratu eta hanka burni bat ibili zuen airian, bidali zituen bi tipo lurrera, jende gehiago etorri zen, akatu baino lehenago sartu ginen furgonetan nola hala, hautsi ziguten atzeko kristala eta burni batzuk han utzi genituen, atera ginen bermiotik, zartaien eta serbilleten artian gure buru haundia, alkandora urratua, puta, esaten zuen, puta zela, etzuen besterik esaten, neska hura, puta zela, halako batian, herritik ateratzeko maldan, taka, in zen furgoneta berriz ere gelditu, jaitsi ginen, buru haundia begiak atera beharrian ikaratuta zegoen, eskerrak eman gabe piztia bezala mendira salto in zuen, hurrengo egunian ez, hurrengoan, furgoneta karga in, nafarroa aldera abiatu ginen, ba omen ziren hango erdialdeko haranetan herri txiki batzuk, denbora hartan jaiak zituztenak, jendetzarik ez, esan ziguten, baina joanez gero poliki salduko duzue, pasa genituen harako mendiak, iritsi ginen ipuruen lurrera, galdezka galdezka, heldu ginen ariztira, feria zen ariztin, jende gutxi, haur batzuk, barraka batzuk, tipo batek puñalarekin jolas iten zuen, bi lagun padera zabalian ogia erretzen ari ziren, etorri zitzaigun herriko mutil ile luze bat, informatu zen zer zen gure nahia, esan zigun ostatuaren ondoan non jartzia genuen, nonbait, esan zigun hark, gobernuak, bertako jauntxoekin elkar hartuta, pribatizatu in nahi zituen mendi haietako lurrak, eta kontra iteko zen festa, nik susmoa, zibilak joango ote ziren eta, joan nintzen begiratzera bazterrak, ez nintzen fiatzen, Mixa mutil harekin gelditu zen, itzuli nintzenian ostatuan ziren biak, Mixa ikusten zen gustora zegoela, mutil ile luze hark, Stefan izena, galderak iten zizkion, errusiako eskolaz, siberiaz, hango ibaiez, lehortu zen itsaso batetaz, iluntziarekin hasi zen jendia etortzen plazara, guk sua piztu, bonbillak arboletatik txintxilika jarri eta, gutxi bat, gutxi bat, oso ongi saldu genuen, goizaldian, bostak seiak izango ziren biltzen hasi ginenian, denak bildu eta abiatzera goazela, furgonetak, etzuela nahi, aritu ginen, eman genizkion takateko batzuk, alferrik, ematen zuen hila zela motorra, probatu genuen Stefanek utzi zigun bateria batekin, etorri ziren ferianteak ere, motorrari begiratu, burua kordokatzen zuten, etzen hari nondik sartu eskua, ezin ezer egin, apartatu ginen, madarikatu genuen gure suertia, Mixa
|
|
|
Gau hartan Agirre han zegoela esana zion arrebak telefonoz, Andresek kontatuta. Baina honen ahotik entzun nahi
|
zuen
hura, edozein zalantza erabat argitzeko. Agirrek haraino zuzendu zituela ertzainak, txakurrek ehiztaria eramaten duten moduan.
|
|
|
Agirrek haraino zuzendu zituela ertzainak, txakurrek ehiztaria eramaten duten moduan. Andresen ahotik entzun nahi
|
zuen
hura. Kontua garbi uzteko betiko.
|
|
|
– Paiuteen buruzagi gazteetako batek, izenez Numaga, bakearen alde egin zian hitz. Ezagutu behar
|
duk
haren diskurtsoa, filmetan agertua da-eta –irri egin zuen, eta zerbait idatzi kaiertxoan– Badakik gauza bat. Gure aitak Bigarren Mundu Gerrako filmak ikustean beti egiten zian alemanen alde.
|
|
2007
|
|
|
Inork ez zion fitsik ulertzen, azentu amerikarra gainditzen baitzitzaion gaztelaniaren gainetik, baina halako gauzak maite
|
zituen
hark. Zernahik balio zion, irrirako bazen.
|
|
|
Berak, esaterako, ez duela lan horretarako balio, mozkotea dela nire kutxan sartu eta gauzak ongi ateratzeko. Izatekotan Plasmak balioko lidakeela lan hori egiteko, baina ostiraletan
|
duela
hark tabernan egunik jendetsuena eta ez duela jaialdiagatik tabernako aterik itxiko, hori mozoloenak ere badakiela hemen, xentimo bat irabazteari utzi baino, nahiago duela Joxetxok hil.
|
|
|
Harritzen zuen, batez ere, gizonezkoaren amodiogintzak kontsolatzen zituenean emakumezko biak eta, finean, txunditzen zuen munstrotarako jaioak nola zezakeen hainbeste zorion partitu ingurukoen artean. Bien artean bihotza bakar izanagatik, gurinezkoa
|
baitzuten
hura, edo eztizkoa gutxienean.
|
|
|
Egunen batean botilarekin emango dizu Plasmak buruaren erdian. Hobe
|
duzu
haren itzaletik ederki gorderik ibilita. Alferrik izango dituzu zure manera fin horiek, hainbeste egunon, hainbeste otoi eta hainbeste eskerrik asko.
|
|
|
Asteazkenean etorriko zen eta berantetsia neukan. Ohartzen nintzen maite
|
nuela
harekin bizitzea, haren ondoan esnatzea, harekin bekoz beko gosaltzea, harekin afaltzea eta harekin kaleetarik eskuz esku ibiltzea, mintzatzea, isiltzea, egunkariak komentatzea, Volver lauretan eta Don’t Come Knocking hiruretan ikustea, Casenave txokolategian askari haguntsuaren hurrupatzea, Edipo Errege antzerkia komentatzea, Thomas Bernharden azken nobela aztertzea, eta orenak ahitzean lar... Maite nuen harekin bizitzea eta segur nintzen nuela, herioak separatu arte.
|
|
|
Ene aita hiru egun hauetan desagertu da. Bere lagunekin Bilbora joan da eta geroztik ez
|
dut
haren berririk.
|
|
|
Imajinazioa zalu zebilkidala aitor dut, alor honetan eta demagun sentimenduen alorrean ere. Emaztea, erratza gorarik, atzetik neukan eta ez
|
zuen
hark txantxetarako potretik. Telefonoari hurbildu zitzaion eta garatzen zihoan tentsioa jabaltzen saiatu nintzen:
|
|
|
Yo me encargo de todo erran berri zion; beraz, ez zuen kubatarraren asmo onaren aitzinean hesirik paratu nahi izan eta, noizbait, asmo zehatzagoak ere proposatu zizkion gainera; alegia, irakasleren bat ezagutzen zuela unibertsitatean eta bazegoela muturra sartzeko aukera bat. Aurki teatroari buruzko ikastaro trinko bat antolatu behar
|
zuen
hark, eta mesede bat zor zionez, azterketa gaindituz gero, baimena ez ezik Habanan etxebizitza akuran hartzeko eskubidea ere bereganatuko omen zuen.
|
|
|
Uztailaren 26ari buruzko artikulu luze bat ere bazetorren erdiko orrialdeetan, baina irakurtzen hasi orduko Ainhoarekin oroitu zen, eta bertze baterako utzi behar izan zuen. Iruñetik lekutu aitzin, Faltetsiko
|
haut
hura izan zen bere azken enbidoa elkarrekin gosaldu zuten egunean; ez zen, agi denez, gezurretan ari, zeren...
|
|
|
Laguntza bila ere bazetorrela eman zien jakitera Migelek. Ernesto Che Guevarari buruzko erakusketa xumea zabaldu nahi zuten Iruñean eta horretarako, argazkiak, oroigarriren bat –Arsenioren txapelarekin oroitu zen erremediorik gabe–, posterrak, bideoak, liburuak, egunkariak... behar
|
zituzten
haren bizitzaren lekuko. Era berean, adiskide, senide edo gerrillari ohiren baten presentzia beharrezkoa iruditzen zitzaien –hegaldia batzorde antolatzailearen kontura– mahai inguruan parte hartzeko.
|
|
|
Ez
|
zuen
haren deirik inondik inora espero, eta langosta egosia baino isilago geratu zen denak entzun arte, zeren...
|
|
|
Gezurra erratea ere bururatu zitzaion, baina faltsuan harrapatzen ahal zuen, eta gibeleratu egin zen. Nobela irakurririk ez zuen arren, maiz eskatzen zioten dendan, eta
|
bazuen
haren berri. Idazlearen izena etorri zitzaion gogora, eta halakorik ez baitzitzaion aunitzetan gertatuko, bat batean bota zion:
|
|
2008
|
|
|
baina aspaldian inork ez
|
du
haren berririk.
|
|
2009
|
|
|
Derrepente tristatu zela iruditu zitzaidan. Lepoko zapi gorria askatu eta aurpegia pasa
|
zuen
harekin. Begiak igurzten zituela iruditu zitzaidan.
|
|
|
Eskale aldra hartan ez nuen topatu behintzat. Ramirok ere ez
|
zuen
haren berririk. Aberriaren batasunagatik hila izango zela esan zidan behin.
|
|
|
Haserre nengoen, baina laster konturatu nintzen ezin nuela Estudiantea zamatu. Nik bezain erru gutxi
|
zuen
hark. Frantsesarena zen kasketa guztia.
|
|
|
Jaulis poztuko zen, akaso. Nik
|
banituen
hura baino lehenagoko kontuak. Ez nengoen dantzarako.
|
|
|
Pension Euskaldunako etxekoandreak latz hartu zuen, ez zion gauza handirik argitu. Kliente asko
|
zituen
hark, bazuen nahikoa lana inori pausoa neurtzen ibili gabe. Eta ea zer zen, hainbeste galdera.
|
|
|
" Rojo!" esan zuen sardinetari erreparatu ere gabe. Sarjentuak, sarjentua behar
|
zuen
hark, buruari eragin zion erantzunaren okerra deitoratuz. Sardineta gorria zen.
|
|
2010
|
|
|
Ilunduta jo zuen etxeko atean. Dardarka ireki zion, buruz ondo ikasita
|
zituen
hark ulertzeko moduan esan behar zizkionak. Ez zuen ezagutu, alegia, ez zen aurrekoan azaldu zitzaion clochard a.
|
|
|
Antihumanista hitza etengabe erabiltzen zuen garai batean; gustukoa
|
zuen
haren soinua, eta esanahi ustez jasoa ere bai.
|
|
|
Hasitako ikerketa ildotik arean okertzen hasi nintzen, baina ikerketa kazetaritzaren arauetako bat derrigorrean bete behar nuela sentitzen nuen: ostendu gura
|
duten
hura azalaraztea.
|
|
2011
|
|
|
Pentsamenduok, baina, ez ziren zehatzak. Warholen erasotzailea erakusketa batean ezagutu arren, ez
|
zuen
harekin hitz egiteko aukerarik izan –Warholi sei tiro desarratu izan ez balizkio ez zatekeen inoiz gogoratuko– Besteko, zerbaiten bila barik, zerbaiti ihesi ailegatu zen New Yorkera.
|
|
|
29an ezustean harrapatu ninduen Beitiak bidalitako gutunak. Baziren hiru hilabete ez
|
nuela
haren berririk. Bidaiatzen ari omen zen.
|
|
|
Gorka, herriko pareta guztiak Apaiz puta bat haiz Luis pintatzeko behar
|
zituen
hura ere, ados zegoen.
|
|
|
Gaztea behar
|
zutelako
hark txango politen baten aukera begitandu eragin zidan, nolakoa ote zen Tel Aviv, kibutzetako sozialismoa benetakoa zenetz jakiteko baliagarria, ausaz.
|
|
|
Platako farolaren argia nabarmentzen hasia zela konturatu nintzelarik uretara jaurti nuen harrika idortu ezineko zigarro paketea, abiatu egin nintzen. ...ituen arroka eder hartan, Purrustarrin bertan, Urgaizto errekatik, Mitxitxolatik ezin urrunago, puntala debileta gindela lo zeuzkan ontzi sobietikoari beha ohartemanik biharamunean Aleksandrak hartuko zituela tresna haiek, Aleksandrak aginduko zuela bokalerantz hartzeko maniobra, Aleksandrak ez beste Aleksandrak, a nosa muller traballadorak, jatorrizkoak, Vladimir lauso guztiak baino zoragarriagoa
|
genuen
hark, laborategiko batan bizi zenak, alderdiko komisarioaren baimenik gabe gure herrian lehorreraturik, menturaz, lentzeria kapitalistari polita zeritzolako bere titi ahitu astundu nekatuentzat fantasiazko bularretakoak erosiko zituenak, osaba Tomen aitziko izeba Aleksandrak.
|
|
|
Idoia Erro. Ondo gogoan
|
zuen
hark sinatutako soslaia, Patriciarekin izandako eztabaida eragin zuena. Hainbeste urteren ondoren, ez zuen lortu Patriciak El Mundo utzi eta El PaÃs erosterik.
|
|
|
El Cerro ezagutu zuen berak; ez zeukan, ordea, Fontecharen kontrako froga zuzenik, egiaz. Epaitegiak aipatu zizkion aitari, baina arrazoi
|
zuen
hark, aita ez zuen sekula epaitegietara eramango, eta izatez, Soto eta Zeberioren epaiketan ere ez zuen testifikatu azkenean. Bakarrik utzi zituen Agirre Sesma eta bere alaba, akusazioaren lekukoetako bat azken unean erretiratzeko ataka lotsagarrian.
|
|
|
Eta egin egiten zuen: larrua jo, telefonoz deitu eta telefonoz deitzeari utzi, aitzakiak asmatu edo ez, mina eragin eta besteek eragindako mina merezi
|
zuelako
hura gozatzen zuela sinetsi.
|
|
|
Mila bider saiatu zen Lazkano. Egun hartan bertan egon behar
|
zuelako
hark ere haiekin. Egon zitekeelako haiekin edo haien ordez.
|
|
|
Gloriak keinua egin dio Giseleri, egoteko lasai, arduratuko dela bera. Lazkano jabetuta dago zerbitzaria ere atezuan dagoela, jabetuta dago Gloria eta biak bere ohiko errutina apurtzen ari direla, nahiago
|
zuela
hark gauzak bere erara egiten uztea, alegia, ardo botilak Lazkanok eta Gloriak ukitu ere gabe. Hobe beharrez aritu arren, zerbitzuari enbarazu besterik ez zioten egiten.
|
|
|
Josep Ramoneda zen aurkezpen lanetan, bere termita ahots sarkorrarekin. Lazkanok maite
|
zituen
haren irrati iruzkinak, inoiz hura aurrez aurre ikusi gabea zen arren. Vichy ura edan eta katalanez agurtu zuen publikoa Heiner Stachelhaus profesoreak, bertaratutakoei eskerrak emanez, gero alemanez segitzeko.
|
|
|
bi asteko lanaren ondoren jasotako dataren arabera sailkatu zituen iritsitako orijinalak, baina egunero iristen ziren gehiago, orgatan literatura potentzial geruza berriak sortuz. Harrigarria zen zenbat idazten zuen jendeak, eta zer gogo zeukan idazten
|
zuen
hura argitaratzeko. zaharrenetatik hasi behar luke, modu hertsi eta diziplinatuan?
|
|
|
Hitz egin nahi ez
|
duen
harekin hitz egin du berriz ere. Puzten ari da zor dion mesedea.
|
|
|
80ko hamarkadan gaude. ...giteko adinean daudenen bostetik bi langabezian Espainiako Estatuan, beti ere datu ofizialen arabera; Björn Borg tenislari suediarra erretiratu da aurten, Martina Navratilovak irabazi du Flushing Meadowsko lehia; Antartikako Vostok basean 89,2 gradu Celsius harrapatu dira zeropean, inoiz lurrean erregistratu denik eta tenperaturarik baxuena; sei urte bete dira Elvis Presley hil dela, esnatu behar
|
luke
hark ere inoiz; Bartzelonako Bellvitge ospitalean espainiar estatuko lehen gibel transplantea egin da, dena ez da txikizio eskalpeloak haragia irekitzen duenean; martxoaren 8an, emakumearen egunerako, Ronald Reaganek Sobietar Batasuna" gaizkiaren inperioa" dela esan du; irailaren lehenean ehiza hegazkin sobietarrek abioi komertzial hegokorearra bota dute errakuntza malerus bat dela medi... Tennessee Williamsen heriotzaren urtea da, Desio New Orleansko auzo baten izena da.
|
|
|
Lagun eta lankiderik minenei erakutsi zieten argazkia, diskrezioa eskatuz. Baina inork ez
|
zuen
haren berri. Sekretua oso ondo gorde zuen, nonbait.
|
|
|
Ezustean harrapatu zuen Lazkano Idoiaren deiak. Angelutik Lillera eta Lilletik Donostiara bueltatu zenetik ez
|
zuen
haren berririk. Anaren berriak, zeharka bakarrik izaten zituen, tarteka:
|
|
|
Aparteko kasta behar zen berriemaile berezia izateko. Kazetaritza modu ezberdinean bizi
|
zuen
hark, eta horren truke, erredakzioan izan ohi ez zuen askatasunaren jabe zen. Finean, bera zen herrialde oso bat interpretatzeko erantzukizuna hartzen zuena, berak hautatzen zuen zein ikuspegi eman, kontserbadorea edo liberala, itzalia edo koloretsua, aldekoa edo kontrakoa.
|
|
2012
|
|
|
Santxo Etxeberrik egin zuen zuloa. Behar
|
zenukete
haren elerratera joan nire arima torturatzen jarraitzeko partez.
|
|
|
Nondik dabil? Aspaldian ez
|
dut
haren berririk.
|
|
|
Etxepare zutitzen lauhazkatu nuen. Jana bizirik zitekeen eta ez
|
nukeen
harekin zeken eta zakar izateko arrazoirik. Pistola paltoko gordagian nuelakoaz segurtatu nintzen.
|
|
|
– Ez da norbaitek estimutan atxikitzen ez
|
zaituelako
haren aurka egiterik. Jakin dezagula maitatuak eta ez maitatuak garela aldi berean, hurkoak eta etsaiak, zoriona eta zorigaitza, bizitza eta heriotza, argia eta iluna, gaua eta eguna.
|
|
|
Etxekoen ezagun bat atxilotu dute. Uste dut harreman estu samarra
|
dutela
harekin. Hemendik nahiko hurbil atxilotu dute gainera.
|
|
|
Amestu bezala, mertxikaren gozotasuna
|
zuen
haren masaileko azalak, sakonunearen ondo ondoan pausatu nuen musua, ezkerreko eskua bere bizkarrean jartzera ausartu nintzen; izerdiak bustia zuen alkandora zuria.
|