|
2000
|
|
|
Maiatzaren 20ra arte, begien aurrean ikusiz bizi izan
|
nuen
hura. Baina egun horretatik aurrera oso modu ezberdinean biziko nuen, zoritxarrez.
|
|
|
Harrizko piramidea begien aurrean agertzearekin bat, gizon gazte bat ikusi
|
nuen
haren aurrean, eskuak gorputzaren aurrean lotuta, serio, tente eta itun, begirada beherantz, otoitz sakonean ariko balitz bezala... Arranopola!
|
|
|
Harrituta nengoen neure buruarekin. Baina Lauaxeta nahi nuen ondoan inondik ere, ezin etsi
|
nuen
hura gabe. Ekaitz zakar batek harrapatu ninduen azkeneko metroetan nintzela, baina goraino heldu nintzen hala ere.
|
|
2001
|
|
|
Esne jadanik bilduan eskuak deblauki sartuz, amoroski eta xeheki, andere ezezagunak azalpenak eskaintzen zizkidan: segur nintzen orduan gure tribukoa zela eta sintesi marrazkiak pantailan lasterregi lerratzen zirelako ez
|
nuen
haren soaren ebastea lortu.
|
|
|
Taigher zen, Mendizale edo Pioletadun Hiltzailearen bila ibili nintzenean, mendizaleen artean ezagutu
|
nuen
hura, gero Patagoniara edo Ipar Polora espedizio zientifiko batean joan omen zena. " El Himalaya es la risa del dios Shiva" esatea gustuko zuena.
|
|
2002
|
|
|
– Manoleteren izpiritua izango da, hilobitik berpiztua mendeku bila. Irratian entzun
|
nuen
haren oroitarrirako antolatu zuten diru bilketa porrota izan dela –izan zen norgehiagoka trufariari Mentxuk egin zion lehen ekarpena.
|
|
2003
|
|
|
Izango genuen Citroëna hartzeko astia. Edo nork zekien neuk bakarrik etorri
|
nuen
haren bila, haserretu egingo zitzaidalako. Karpetaren barruan nituen azken paperen berri jakitean.
|
|
|
Zorionez ez
|
nuen
haren akorduarekin luzatzeko erarik.
|
|
|
Sinetsi egin nion. Eskuetan
|
nuen
haren froga. Elenaren gerrialdea!
|
|
|
Ertzaintzaren buruaren burua zen. Ez
|
nuen
harekin hitz egin, zerarekin baino... –izena esateko hauxe falta zitzaidala moztu egin nuen.
|
|
|
Hartu, begiratu eta zatitu egin nuen. Ez
|
nuen
haren beharrik.
|
|
2005
|
|
|
Nik ikasi
|
nuen
haren muturraldiak antzematen. Erraza zen, ekaitzak ulertuz gero.
|
|
|
Atzo amaitu
|
nuen
haren kaieretako bat. Berak euskaraz Ubanarea deitzen duen landarearen izurriteari buruz ari da.
|
|
|
Alabaina, ezerk ez zuen adierazten hori horrela zenik, ez behintzat atarian idatzitako ezerk. Lokatzaz betetako oinezko bide batean behera, ibairaino bertaraino jaitsi beharra zegoen hara iristeko, eta istant batez pentsatu
|
nuen
hura ezin zitekeela inoiz errota aberatsa izan. Bide estu haietan ez zela ibiltzen ahal kargatutako gurdirik, uztartutako idi paperik.
|
|
|
Porra gerritik askatua zekarren manta emana zidan udaltzainak. Luzeenetik hartu
|
nuen
haren ondotik ez pasatzearren. Ez nuen etxera joan nahi, zaborketariak azaldu arte geldituko nintzen kalean, haiek jakiten zituzten istiluetako zertzeladak, zabalik edukitzen zuten haiendako garbiketan aritzen ziren tabernariek.
|
|
2006
|
|
|
Gogorra da Elgoibartik Azkarateko gainerainoko aldapa, eta oso larri ibili nintzen azkeneko kilometroetan, baina, egoskor, lortu
|
nuen
hura ere hanka lurrean jarri gabe igotzea. Neure kabuz Elgoibarraino iritsi izanaren poz beteak hartua jaitsi nintzen Azkaratetik Azkoitira.
|
|
|
Andoainen bizi eta Azkoitian lan egiten nuen. Gero autoan eramaten ninduen laguna lanik gabe gelditu zen, eta nik ere utzi egin behar izan
|
nuen
hura, ez neukalako autorik.
|
|
|
beso zabalik etorri zait, besarkatu nau katuak hartza legez. Nik ere sumatzen
|
nuen
haren falta, egon gara pixka batean, begia partxe batekin tapatuta dauka: lehengoan furgonetan zebilela autozale batekin teman jardun zuen, hark giltzarekin ia begia atera zion.
|
|
|
Behin atera nintzen –gauean katu bat marruka aritu zen. Bazegoen jardin hartan haritz handi bat, haren azpian odol ttantta batzuk, ez nintzen berriz ere atera, errejetatik ikusten
|
nuen
hura. Egon nintzen sei hilabetez.
|
|
2007
|
|
|
Sekula halakorik. Beste bat ezagutu
|
nuen
haren parekoa, beste bat bakarrik mundu guztian. Zeuk ere ezagutuko zenuen beharbada, jende asko ezagutuko da-eta telebistan.
|
|
|
Bestalde, bistan da nik ezin nuela inola ere konpondu Diccinorekin neukan nahasmena. Nondik eta nola atera behar
|
nuen
haren arrastoa. Urteak ziren haren albisterik ez nuela batere zirkua itxi zuen egunaren biharamunetik beretik.
|
|
|
Horregatik heldu nion Josetxori bizkarretik. Nire benetako neurria aurkitu beharrean nengoen, eta behar
|
nuen
hura, ez zegoen Oja bezalako emakumeen besoen artean. Nik munstro bat, munstro bi, izan nituen maite arrainak ura baino gehiago, horrexek mugatuko zuen nire bizitza, nahi ala nahi ez, Josetxorena bere gertakizunak mugatu zuen bezala.
|
|
|
Hori berdin zitzaidan. Josetxoren hondakinak ziren han aurrean neuzkanak, eta pentsatu
|
nuen
hura handik ateratzeko lanak egin bitartean, ahaztu egingo zitzaidala neu ere itotzeko zorian nenbilela egun haietan. Neuretzat egiteko gai ez nintzena, gizon haren alde egingo nuela.
|
|
|
Ohartzen nintzen maite nuela harekin bizitzea, haren ondoan esnatzea, harekin bekoz beko gosaltzea, harekin afaltzea eta harekin kaleetarik eskuz esku ibiltzea, mintzatzea, isiltzea, egunkariak komentatzea, Volver lauretan eta Don’t Come Knocking hiruretan ikustea, Casenave txokolategian askari haguntsuaren hurrupatzea, Edipo Errege antzerkia komentatzea, Thomas Bernharden azken nobela aztertzea, eta orenak ahitzean larrua jotzea. Maite
|
nuen
harekin bizitzea eta segur nintzen nuela, herioak separatu arte.
|
|
2009
|
|
|
Txapela erantzi nuen Estudiantearen aurrean. Inoiz ez
|
nuen
haren mundua ulertzeko abilidaderik izango. Ginbaila erantzi zuen Estudianteak.
|
|
2010
|
|
|
endelegatu
|
nuen
haren abizenaren iragana, bai,
|
|
|
Korrikaldia eten egin
|
nuen
hura ikustean. Galtzak utziak nituen txokora hurbildu nintzen, poltsikoak arakatu eta gelako armairuko zokoan aurkitu nuen zigarreta bat atera nuen.
|
|
|
Ez nituen begiak ireki nahi, ez nuen klinikako hoztasuna ikusi nahi. Itsututa jo
|
nuen
haren bularraren bila. Inork irakatsi gabeko lehen ekimena burutu nuen titiburua topatu nuenean:
|
|
2011
|
|
|
Belaustegik ez zuen harremanik Euskal Etxeko jendearekin. Moncadako jatetxera sartu orduko, nire baitan galdetu
|
nuen
hark ezinegona sortu ahal zien antolatzaileei. Azken batean, bildutako guztiek ondo baino hobeto zekiten nor zen Belaustegi.
|
|
|
Berriro abiatu nintzenerako desagertua zen bielorrusiarra. Panteoien eta hilobien artean bilatu arren, ez
|
nuen
haren arrastorik aurkitu. Aurretiaz zapaldutako lur azpiak berak irentsi balu legez.
|
|
2012
|
|
|
Karen poloniarra delako oroituko nintzen Tadeusz Kantorrekin. Gasteizko Nazioarteko Antzerki Jaialdian ikusita nengoen izenburua oroitzen ez
|
nuen
haren antzezlan bat. Ea ezagutzen zuen galdegin nion.
|
|
|
Ez nuen beste hari muturrik behar! Azaldu nion nola maite izan
|
nuen
haren emanaldia. Zuzendaria agertokian batera eta bestera ibiltzeak berritasun eta era berean antzinatasunaren magia elkartzen zituela.
|
|
2013
|
|
|
Gureak hondoa jo eta laster, abentura bat izan nuen. Mamografia batean bi orban seinalatu zizkidatelako eta gizon hark niganako ageri zuen jaidurak (hasiera batean amodiotzat hartu nuen adeitasunak) berezi sentiarazi ninduelako bilatu
|
nuen
haren besoen aterpea. Beldurra apaldu nahiak, etsipena eztitzeko desesperoak, amorrua gidatzeko lehiak eta arauak hausteko premiak bultzatu ninduten.
|
|
|
Sineskera hari esker ondu egiten zuen borondatea, okerreko ezer esatetik libre geratzeko. Zuhurtziaren artea ikasi
|
nuen
harengandik.
|
|
|
Ametsek aurrelana egin zuten burubide hari men ez egiten laguntzeko. Ez nuen gura M.ren asmoetan artetu, baina, aldi berean, nire gurarietara gehixeago bil zedin espero
|
nuen
harengandik. Luma edo elur maluta izan gogoz, ezari ezarian, hartxintxarra izaten hasi nintzen.
|
|
|
Nola nahi duzue nik eskolan fundamentuzko deus egitea? Erdi gordeka irakurri behar izan
|
nuen
hura ere, nerbioso eta beldurka, irakaslea ez ote zen ohartuko. " Heldu haiz nirekin Hendaiara gaur arratsaldean?
|
|
|
Nik ez
|
nuen
harekin pentsatu, baina arrazoi zuen Mirenek.
|
|
|
Korridorean barrena nindoala, bizkarrean aditzen
|
nuen
haren takoi hotsa. Aldagela bateko atea zabaldu zidan.
|
|
|
Bi musu ematera hurbildu nintzaionean, lepoan nire lurrina antzematen saiatu nintzen, ez nuen Sarak gaua elkarrekin igaro genuela igartzerik nahi. Nire xanpua usaindu
|
nuen
haren ilean.
|
|
2014
|
|
|
Estropezu egin zuen emakumeak halako batean, lurrera jausi zen. Ez
|
nuen
hari laguntzeko zirkinik ere egin, begira geratu nintzaion, noiz altxatuko. Ilaran atzetik zetozenek inguratu egiten zuten ukitu gabe.
|
|
2015
|
|
|
Ezta beste ezer ere. Informazioa eskuratu behar
|
nuen
haren bizimoduaz, ahal zenik eta gehien, gutxienez alde ilunen bat aurkitu arte. Zelatatu egin nuen.
|
|
|
Horrenbesterainoko kabroia ote? Telefono gidan aurkitu
|
nuen
haren bizilekua. Barrenetxea Atxotegi, A., Iturriaga 92 Bulegotik ordu laurden oinez.
|
|
|
– Bestelako arrazoi batzuek eraman ninduten Mikelen aldera. Baina bai, gutxienik babestu eta hauspotu ere egiten
|
nuen
haren ahalegina. Justua iruditzen zitzaidan orduan eta hala iruditzen zait orain ere.
|
|
|
Jesus!, kimerez ehundutako sarean hezten gaituzte eta bizitza santu osoa ematen dugu ondoren hautsitako hariak konpontzen! Ez
|
nuen
haren zakil txepela altxatzerik lortu. Ezpain artean gelditu zitzaidan muskulu eroria, errenditutakoen masta hautsian bandera bezala.
|
|
2016
|
|
|
Makinako kafea zen, plastikozko godaletean plastikozko ziritxoarekin nahastekoa eta, uste ezera, zoragarria zegoen plastiko likidoa. Beldurtzeko zantzua izan
|
nuen
hura: barkabera, kazetari batekin solastatzera?
|
|
|
Diktadura garaiko eta trantsizioko politikari eta pentsalari garrantzitsuenetakoa Katalunian, bere bizitzari buruzko oroitzapenak idazten ari zela hil zen; memoria horien lehenengo zatia bakarrik argitaratu ahal izan zuen zendu aurretik, eta gerraoste garaiko kontu guztiak paperen, agirien eta apunteen anabasa eskerga bat dira. Benetek prentsan emandako elkarrizketetan Letamendiren izena aipatzen baitzuen, eta Benet bera ere atzitu baitzuten Letamendiren erorketaren ondorioz, horrexegatik jo
|
nuen
haren paperetan miatzera.
|
|
2017
|
|
|
“Kontu ideologiko eta politikoetatik harago, harreman pertsonal ona nuen nik Joxe Manuelekin, atsegin eta eskuzabal jokatu baitzuen beti nirekin, baina zilegitzat jo
|
nuen
hark nigan zeukan konfiantza hura engainatzeko erabiltzea; zilegitzat ez ezik baita beharrezkotzat ere. Gaztetxearen alde eta gaztetxearen bitartez gizarte hobe eta justuago baten alde egiten ari ginen borroka kontu personal xixtrin haien gainetik zegoela erabaki nuen.
|
|
|
Elkarren parean egokitu eta hizketan aritu ginen. Masailak gorriarazi zizkidan nire mutilzahar estatusaren inguruko aipamen umoretsu batzuekin, eta gauean, nire ohearen bakardadean, urduritasunez oroitu
|
nuen
haren irribarre ironiko zorrotza. Orain auto istripu batek kolpetik ezabatua zuen, beraz, irribarre eder hura, betiko akaso.
|
|
|
Baina ez nion diosalik egin. Kanpinera iritsi nintzen eguneko euripean ez bezala, igerilekuan jende askotxo zebilen, eta ez
|
nuen
harekin halako egoera batean diosalik egiteko adina konfiantzarik. Une batean gure begiradak gurutzatu egin ziren hala ere.
|
|
|
Madrildik itzuli berritan hots egin nion. Ezagun komun baten bitartez lortu
|
nuen
haren telefono zenbakia, eta erdibideko herri batean egin genuen hitzordua. Bi hilabete atzera baino are umeagoa iruditu zitzaidan.
|
|
|
Eskua eman zidan eta, nik ahal dakit zergatik, jaiki egin nintzen. Ezin izan
|
nuen
haren oinetara begiratzea saihestu: sandaliak jantzita zeuzkan.
|
|
|
Errepide zuzen batean barrena abiatu ginen, Irantzu gidari. Burua etzan
|
nuen
haren bizkar freskoan. Haizeak eta motorraren tar tarrak belarriak buxatu zizkidaten.
|
|
|
Loezina opari bilakatu zen: gauez, zentzumenak zorrozten zitzaizkidan eta, mundua lo zegoela, bat egiten
|
nuen
haren pultsuarekin. Ez neukan hitz egiteko premiarik, maite nituenen presentziak biltzen ninduen, ez nuen harmonia hura hitzez kirrinkatu nahi.
|
|
|
Igorrek erremintak gordetzen zituen arasara joan nintzen, anabasa handia zegoen eta ez
|
nuen
hura ikusterik nahi. Arantza nire atzetik etorri zen jarraibideak ematen:
|
|
|
Orduan uste nuen galderak baino desioak zirela. Eta nik ahalegin ikaragarria egiten
|
nuen
haren desioak betetzeko. “Jende asko ezagutuko zenuen kongresuan seguru, eta denak txundituta utzi dituzula zure buru argiarekin? ”.
|
|
|
Oheratzen lagundu eta medikuari deitu nion. Ez
|
nuen
haren berririk izan, ingresatuta pare bat aste egin ondoren ate joka etorri zitzaidan arte. Eskerrak emateko igoko zela uste nuen.
|
|
2019
|
|
|
Luzaroan egon nintzen gutun baten zain, baina albiste faltak ekarritako zaputzaldia aurrekoari gehitu zitzaion, eta halaxe ikasi nuen afektuen tamaina ez dela izaten norberaren legekoa. Urteetan pentsatu nahi izan
|
nuen
haren mututasuna, beharbada, nahitaezkoa zela aitaren destinoaren berri ez zabaltzeko. Arinbidea topatu nuen hipotesi horretan, inozokeria izan arren.
|
|
|
Argitxo bat ere nahi nuen, Ahetzera joan eta lanparatxo bat topatu nuen, kable bat jarri eta hori izango zen oholtza gainean egongo zen guztia. Ondoren mezedorarekin eroso egon ez eta egurrezko kutxa bat lortu
|
nuen
haren ordez, bat batean iruditu zitzaidan hilkutxa modukoa izan zitekeela, eta lanean jarraitu nuen.
|
|
2020
|
|
|
Erromako geltokitik gertuko kafetegi batean ginen elkartzekoak, baina hara iritsi nintzenean ez nuen argazkitik ezagutzen
|
nuen
haren antzekorik ikusi. Oraingoan nik ere neure bat bidalia nion, kafetegira iristen ginenean elkar ezagutzeko.
|
|
|
Beharbada Erroman nik uste baino integratuago egongo zela pentsatu nuen, ingurukoekin mintzatzeko egunero erabiltzen zuen hizkuntzan nahiko trebatuta. Orduan Nataliaz gogoratu nintzen, eta pentsatu
|
nuen
harekin izaten zituen solasetako hizkuntza beharbada Muruamendiarazentzat hizkuntza intimoa izatera iritsi izango zela, maitearekin erabiltzen zuen mintzaira bera ere denborarekin kuttunago bihurtuko zitzaiola.
|
|
|
Beste argazkiekin batera nahi gabe erantsi izango zuela pentsatu nuen, horregatik iritsi zitzaidala harena, ez beste ezergatik. Agian kasuan gero eta interesatuago nengoelako eta protagonistei aurpegiak jartzen hasi nintzelako, Ciani ere emakume beltzarana zela imajinatzen nuen, berak esandakotik irudimenean sortu nuen Natalia hura bezalakoa edo Vicenziren margolanetan ikusi berria
|
nuen
haren antzekoa: ile luze leuna, begi beltz handiak, ezpain lodiak… Argazkian ageri zen hura, ordea, beltzarana bai baina oso argala zen, aurpegi luzexka zuena, oso azal zurikoa eta hazpegi zorrotz samarrekoa; kizkur antzeko ile beltz ugaria zuen, bi ur jauzi handiren moduan aurpegiaren bi alboetara isuriko balitz bezala; soineko urdin estanpatua zeraman eta betaurrekoen armazoi urdina aurpegi zurbilean.
|
|
|
Itxarongela moduko batean eserita nengoela, ate bat zabaldu zen, eta gizonezko altu bat atera zen handik. Errutinazko lanen batean dabilenaren sorgortasun eta ezaxola aire horrekin irten zen, beste bulego batera paperen baten bila doanaren patxadarekin, baina zain geundenon tokira begiratu zuenean sorpresa keinu txiki bat sumatu
|
nuen
haren aurpegian, begirada lozorrotik esnatu balitzaio bezala. Geratu egingo zela pentsatu nuen, baina pausoa moteldu besterik ez zuen egin, eta gizonaren handitasunarekin kontraste nabarmena egiten zuten begi txiki zorrotz batzuekin eman zion errepasoa itxarongelari, eta han geunden guztioi, garunaren barruan gordea egon behar zuen eskaneatzeko mekanismo bat martxan jarri balu bezala.
|
|
|
Gizon ederra zen, eta ekintzailea, ekonomikoki erraztasunak eman dizkigu, ez dut kexarik horren inguruan. Dagozkion genero rol guztiak betetzen ditu gaixoak… benetan maite
|
nuen
harekin etzatea… bere begirada, ahotsa, gorputza, ipurdia, zakila… batzuek errua garraiatzen dugu, eta isiltasuna. Besteek aldiz, sufrimendu eta zaintzarako ezintasuna.
|
|
|
Merceditas. Poema bat idatzi
|
nuen
hari buruz, gogoan duzu?
|
|
|
“Ez duzu pentsatu euskaraz soilik idaztea? ”. Galderak barrenak inarrosi zizkidan eta ez nion berehalakoan erantzun, baina luzaz eduki
|
nuen
haren harra tripetan sarturik. Lagunak maite nituen, haien miresmena nahi nuen, baina euskararekiko banuen halako zor emozional bat, nahi bat, gogo bat.
|
|
2021
|
|
|
Ulezuri deitzen zioten umeek herrian. Berrian atera
|
nuen
hari buruzko zerbait. Irakurriko dizut.
|
|
|
Hantxe zegoen gure Rosika Schwimmer ere. Irribarre egin
|
nuen
haren izena sarreran aurkitzean. Koadernoan idatzi nuen, “lagun mina”, eta arkatzarekin egindako biribil batekin bildu nuen hitza.
|
|
2023
|
|
|
Kontu horiek guztiak ez nituen lotu, hala ere, Arbasko gertaera esoterikoarekin, eta jarraitu
|
nuen
haren berri inori eman gabe. Gertaera hura kutxa bakartu batean itxita zegoen nire oroitzapenen biltegian, ia ia amets bat izan balitz bezala, berezia eta indar handikoa, baina amets bat besterik ez.
|
|
|
Pena eman zidan. Beste kantari ospetsu bat hil zen gero, Leonard Cohen, ni hona etorri eta hamar hilabetera, eta pentsatu
|
nuen
hura ere hautatuen eta baiezkoa emandakoen artekoa izan zitekeela, baina ezin izan dut egiaztatu, eta ez naiz arduradunei galdetzen ausartu, Lou Reedi buruz galdetu nienean galdera deserosoa egin zitzaiela iruditu baitzitzaidan.
|
|
|
Azalpen asko eman behar zituen, jende askori: ...o eskuzabal ordaindu zioten Leiho bat zabalik mundura ekitaldiaren antolatzaileei, Pepa Jauregiri eta Zuberobeitiari, batez ere, faktura ordaindu ez zion Hochmoderne, Fortschrittliche Computerdienste enpresari, negoziazio fantasmagoriko batzuetan nahastu zuen Arriaran Abokatuak bulegoari… Nire sentipena zen niri ere zor zidala azalpenen bat, besterik ez bazen hainbestetan aguantatu behar izan
|
nuen
haren korrelato objektiboaren begiradarengatik, eta nirekin beti erabili zuen gehiagotasunezko aire harengatik. Ez zidan gustu hori eman, ordea; hain handia zen haren azalpen eman beharra ze ni bezalako bigarren mailako arizaleok ez genuen izan zuzeneko aitorpen baterako aukerarik, eta kontatu zigutenarekin konformatu behar izan genuen.
|
|
|
Bilboko auzo bateko herriko taberna baten inaugurazioan egin nuen nire azken saioa. Saio ederra egin nuen, gustura aritu nintzen, baina erabaki
|
nuen
hura izango zela azkena. Bertso munduak badauka beste ezaugarri bat, eta da alde soziala.
|