|
2007
|
|
|
Batetik, gauden datetan gaudelako (KORRIKA 15 gain gainean dugu eta hori geure jarduera osoa baldintzatzen duen gaia da), eta bestetik, idazle kaskarra naizen neurrian, zail egiten zaidalako holakoetan sartzea. Gero, hobeto pentsatuz eta gaiaren garrantzia ikusita, erabaki nuen merezi
|
zuela
gure aldetik esfortzu berezi bat egitea, hori merezi duelako HEA gaitzat hartzen duen monografiko batek, BAT aldizkariak duen prestigioa izanda. Hori dela eta, sartu naiz kontu honetan.
|
|
|
Hizkuntzaren erabileran eragiteaz ari garenean, hainbat ikerketa eta adituren iritzi izaten ditugu aintzat eta horietan oinarritu ohi
|
ditugu
gure programak. Batzuetan modu kontzientean egin da hori, beste batzuetan intuizioz, baina horrek ere balio du, intuizioa inguruaren behaketan oinarritua egoten baita gehienetan eta bertatik jasotzen baititugu egitasmoak sortzeko adierazle egokienak.
|
|
|
Orain arte, hiztuna euskaraz edo gaztelaniaz/ frantsesez ari zen aztertu izan da. V. Kale Neurketan" beste hizkuntzak" ere aztertu dira, izan ere, euskara, gaztelania edo frantsesa ez diren hizkuntzak geroz eta presentzia handiagoa
|
dute
gure kaleetan. Gainera, etorkizunean presentzia hori areagotu egingo dela pentsa daiteke.
|
|
|
Orain arte, hiztuna euskaraz edo gaztelaniaz/ frantsesez ari zen aztertu izan da. V. Kale Neurketan" beste hizkuntzak" ere aztertu dira, izan ere, euskara, gaztelania edo frantsesa ez diren hizkuntzak geroz eta presentzia handiagoa
|
dute
gure kaleetan.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, guk ez diogu erronkari etsi behar. Hezkuntza sistemak egin behar
|
badu
guk egiten ez duguna, orduan zerbait ipini behar dugu geure aurrean, gauza horiek belaunaldi batetik bestera pasatzeko.
|
|
|
Aurreko pasarte baten (parentesi artean) esan dudan moduan, geroago eta garbizaleagoa naiz kontu hauen eretzean. Aldi berean, ostera, sinesten dut ezin diegula gure osteko belaunaldiei ezer ezarri goitik behera, eta eurek ere egin behar
|
dituztela
gure hizkuntza eta kultura transmititu euren ondorengoei igarotzeko. Gure belaunaldiak nahi duen beste ezar dezake beste belaunaldien gainean, baina eurek sinesten ez badute, alferrik da, gure osteko belaunaldiek transmitituko dutelako (konturatzaka, beharbada) eurek barruan daroatena, eta eurek sinetsi behar dute hori barru barruan, bestela alferrik da. xxi. gizaldiaren hasiera honetan geure burua euskalduntzat dugunok egin dezakegun gauzarik onena da mundu zabaleko kultura handienek egiten dutena ikusi eta, ahal den neurrian eta moduan, behintzat, geurera aldatzea.
|
|
|
Hori jazoera orokorra da munduko kultura eta gizarte guztietan. Gure artean, horrelakoak tragedia gisa bizi ditugu, eta uste
|
dugu
gu geu garela bakarrak munduan horrelako aldaketak ‘pairatzen’ ditugunak.
|
|
|
Horrela esanda irudi luke zenbait eta produktu hobea eginda orduan eta jendea gehiago erakarriko duela kulturak, baina dinamika bestelakoa da oso. Produktuak sortu eta ematea ez da nahikoa kulturak galdu ahal izan dituen funtzioak berreskuratzeko edo indartzeko, kulturatik kanpo geratzen diren faktoreek eragin itzela
|
dutelako
gutako bakoitzarengan, ohartzen ez bagara ere. batzuk osatzen dute gutako bakoitzaren kode erreferentziala (kulturgileak, ekintza bereziak, errito bereziak, gizartearentzako garrantzitsuak izan diren norbanako zein taldeak,...). Guzti horiek gure kodean txertatuta taldeko kide sentitzen gara, besteekin harremanetan jartzen gara, komunikatu egiten gara...
|
|
|
Horrela esanda irudi luke zenbait eta produktu hobea eginda orduan eta jendea gehiago erakarriko duela kulturak, baina dinamika bestelakoa da oso. Produktuak sortu eta ematea ez da nahikoa kulturak galdu ahal izan dituen funtzioak berreskuratzeko edo indartzeko, kulturatik kanpo geratzen diren faktoreek eragin itzela
|
dutelako
gutako bakoitzarengan, ohartzen ez bagara ere. Jendeak ez du musika ingelesa entzuten euskal musika gustatzen ez zaiolako, baizik eta hori delako eskuragarrien duena, publizitate gehiena eman eta sortzen duena, mundu erreferente kulturalak ez zaizkiolako arrotz egiten, munduko" lingua franca" nagusia ingelesa delako,...
|
|
2008
|
|
|
2) Korrelazio negatiboek, bere aldetik, zenbait gauza adierazten dute, adibidez: Orokorrean, esan daiteke bi mota nagusiak (espainiarra+ euskalduna eta euskalduna) bateraezinak direla beraien artean, hau da, beraien arteko egoera gatazkatsua dela. espainiarra+ euskalduna motaren baitan espainiarra eta espainiarra+ euskalduna bi prototipo teorikoak jasotzen direla ikusita, egoera are gatazkatsuagoa antzematen da. espainiarra+ euskalduna prototipo mistoa, teorikoki, muturren artean kokaturik dagoenez integratzailetzat hartzen dena, ez
|
du
gurean izaera hori: euskalduna eta IELespainiarraren artean, badirudi gaur egun dikotomia antagonikorako joera nagusitzen ari dela. Korrelazio negatibo nagusienak espainiarra+ euskalduna motaren baitan gertatzen dira.
|
|
|
Euskaraz bizi den eta hala bizi nahi duen hizkuntza komunitateari erantzun behar dion gizarte komunikazioaren sektore osasuntsua eta normalizatua behar
|
dugu
guk, euskal hiztunok. Eta, horretarako, modu orekaturen bat aurkitu da euskaraz diharduten hedabide mota guztiak uztartzeko eta egungo produktuei etekin ekonomiko, sozial eta kultural handiago ateratzeko.
|
|
2009
|
|
|
Alde batetik, gure erakundearen egitura ezagututa, eskaini dugu lidergo hierarkikoaren eragina ezagutzeko interbentzio bat Kutxan, eta dagoeneko
|
badugu
gure goi agintarien onespena eta prestutasuna esperimentazio horretarako. Eta bigarrenik, kontrastatu nahi dugu gure eskarmentua liderrari eman beharreko diskurtsoaz, eta diskurtso hori osatu gizarte erantzukizunaren aldetik, bereziki esploratuz eko linguistikaren ekarpen posiblea.
|
|
|
Alde batetik, gure erakundearen egitura ezagututa, eskaini dugu lidergo hierarkikoaren eragina ezagutzeko interbentzio bat Kutxan, eta dagoeneko badugu gure goi agintarien onespena eta prestutasuna esperimentazio horretarako. Eta bigarrenik, kontrastatu nahi
|
dugu
gure eskarmentua liderrari eman beharreko diskurtsoaz, eta diskurtso hori osatu gizarte erantzukizunaren aldetik, bereziki esploratuz eko linguistikaren ekarpen posiblea.
|
|
|
" Gai mingarria, zinez, eiretarren nazio hizkuntzarena. Gai funtsezkoa, ordea, euskaldunontzat; behinola Lluis Aracil ek hemen aitortu zigunez Eire-koaren itxura
|
baitu
gure hizkuntza arazoak: " lo siento por vosotros, pero el caso vasco se parece al irlandés desde el punto de vista socio lingü� stico".
|
|
|
Non daude alor honi eskainitako iker taldeak, katedrak, bekak? Zein sendotasun
|
dute
gure adituen baldintza soziolaboralek. Gure artean nor dugu mundu mailan aitortutako erreferentzia duen aditua?
|
|
|
inork gutxik bete du orekaren soslai hori Txillardegik bete duen neurri eredugarrian abertzaletasunaren eta euskaltzaletasunaren bide malkartsuetan. Euskal aberriaren osotasuna izan du helburu eta erreferentzia, eta baldintza hori oso gutxik bete
|
du
gurean. Euskaltzalea oso euskaltzalea izango zen, beharbada, eta abertzalea oso abertzalea, agian, baina oso gutxi izan dira gure artean euskal herriaren alderdi etnolinguistikoa, etnokulturala eta etnonazionala hain modu orekatuan garatu dutenak.
|
|
|
Ez dut uste oker nabilenik bere hitzetan jartzen badut Donostiak behar duela izan Euskal Herriko hiriburu euskaldun eredu edo gidari. Hala uste
|
dugu
guk ere, Donostiak euskararen hiria izan behar duela alegia.
|
|
|
Ez dut uste oker nabilenik bere hitzetan jartzen badut Donostiak behar duela izan Euskal Herriko hiriburu euskaldun eredu edo gidari. Hala uste
|
dugu
guk ere, Donostiak euskararen hiria izan behar duela alegia.
|
|
|
Oso datu ohargarria da, bizi ditugun emozioak ezkutatzen saiatu arren, hitzezko gezurrak esanda ere, gure gorputzak hitz egiten duela. Gure dimentsio kognitiboak ezin
|
du
gure dimentsio emozionala lotu. Zeintzuk dira euskararen berreskurapen prozesuarekin lotuta dauden emozioak?
|
|
|
Gure usteek eragin izugarria
|
dute
gure jokabideetan; motibatu egiten gaituzte eta moldatu egiten dituzte gure jokabideak. Oso nekeza da
|
|
|
Hortaz, argi
|
genuen
gure helburuetarako ona izango zela emozioen bidea jorratzea, lehen adierazi bezala, gizakiok arrakastara eramaten gaituzten abilezien %80 emozionalak direlako. Ikuspegi horren zilegitasunak pisu handiagoa hartu zuen, bestalde, une horretan bertan, Gipuzkoako Foru Aldundiak bultzatuta, Gipuzkoako ikastetxe askotako zuzendaritza taldeetako kideak gai hori lantzen ari zirelako, eskoletan sakoneko aldaketak eragiteko tresnarik hoberena zelako ustean.
|
|
|
Mintegiaren sorkuntzan, euskararen kudeaketaren inguruan ezer gutxi zegoela eginda konturatu ginen, horregatik,
|
bagenuela
gure ikuspuntua eta formazio zentro izateak ematen zigun aukera baliatzea, sektorean apur bat eragiteko, esperientziak trukatu eta elkarlana sustatzeko. Mintegiak izan ditu aldaketak urte hauetan, eta etorkizunean ere izango ditu, irekia baita.
|
|
|
Gauza askoren erantzukizuna norbanakoarengan uzten den garai hauetan (esate baterako zerga iruzurraren aurrean parte ematea eskatzen digute), auzo lanerako erabili nahi
|
dugu
guk lidergotza. Jakinik ere, euskararen sarbidea lan munduan eragozten duten faktore sozio estruktural boteretsuak badaudela, EraLanera bildu garenon eragin esparruan hizkuntza erantzukizuna partekatzeko prozesu bat bideratu nahiko genuke.
|
|
2010
|
|
|
Hizkuntzari dagokionez, batez ere denok elkar ezagutzen dugun guneotan, denok izan ohi
|
dugu
gure zigilu etiketa marka... Batzuetan oso argia da, besteetan ñabarragoa edo ez hain definitua.
|
|
|
Ezagutza mota horrek, intuizio hutsak baino emaitza sendoagoak, fidagarriagoak eta, horrexegatik, erabilgarriagoak lortzera eramango gaituelakoan. dena den, baten batek pentsa lezake intuizioak gidatuta ere erraza dela jakitea bertako komunikabideek zer nolako diskurtsoak
|
dituzten
gure hizkuntzaz, eta nahikoa dela adi egotea beren ohiko jardunari jarraituz. hori ere errealitatea ezagutzeko modu bat da, baina ez zorrotzena. aldiz, hemen proposatu den lanketa zientifikoaren —eta, hortaz, sistematiko eta zorrotzaren— bitartez badago aukera ezin hobea euskarari buruz komunikabideek duten eragin kognitiboaren gorabeherak ezagutzeko. ezagutza mota horrek, intuizio huts...
|
|
|
4 aurreko elementuen eskutik, euskararen errealitatearen bestelako hautemate eta irudikapenak bermatuko lituzkeen Framing Berria euskal iritzi publikoan sustraituko litzateke (4 fluxua). horrela baino ez da posible izango euskarak iritzi publikoa bere alde jarri eta jarrera hori etenik gabe elika dezan. eta hori ezinbesteko eginkizuna du euskarak; ezinbesteko eginkizuna
|
dugu
guk geuk. gogora dezagun, bestela, asociación de Comunicación pol� ticak (aCop) bilbon, 2010ean, antolatu zuen komunikazio politikoari buruzko nazioarteko jardunaldietan robert M. entman ek zioena: " komunikabideen framinga menderatzeko lehian dabiltzanen abilidadean datza, neurri handian, jokoan dagoena." (entman, 2010). gure gaira ekarrita, jokoan dagoen euskararen etorkizuna, Framing Berria ezartzeko abilidadean datza, neurri handian.z erreFerenTziaK amorrortu, e., ortega, a. idiazabal, i. eta barreña, a. (2009).
|
|
|
5 ondorioaK amaitzeko, laburbilduz aipatu nahi
|
ditugu
gure ustez tesi honetan bideratutako ikerketa lanak egin dituen ekarpen nagusiak. lau dira, nagusiki, egindako ekarpenak:
|
|
|
...zke lurralde berdinean. horrela aitortzen du legediak, gernikako estatutuaren arabera, euskara eta gaztelania, biak koofizialak dira, biak ofizialak, berdintasunean. bi hizkuntzen berdintasuna helmuga bat da ordea, inolaz ere ez gaurko errealitatea. horregatik, bi hizkuntzen parekidetzea gauzatuko bada gizartean, bere ondorio guztiak onartu behar ditugu. honek esan nahi du elebitasuna onartu behar
|
dugula
gutako bakoitzaren kasuan arlo eta maila guztietarako. bi hizkuntzak, euskara eta gaztelania, partekatzeak, biak geure egitea esan nahi du. gutako bakoitza, elebidun izatea suposatzen du honek. eta ez hori bakarrik, nazioarteko gaurko errealitatea ikusita, gaurkoa den gizarteko izan nahi badugu, nazioarteko hizkuntza indartsuenetako beste bat ere geureganatu genuke. eleaniztasuna izango genuke be... gizarte eleanitza eraikitzea da.
|
|
|
Euskal Herrian, zorionez, badugu Euskarak behar zuen diskurtso berri hori. Duela 30 urte hasi, eta orain arte, eta aurrerantzean ere ekoizpen berriak sortzen ari den ikertzailea
|
baitugu
gure artean. J. M. Sánchez Carrión Txepetxez ari naizela esan beharrik ez dago.15
|
|
2011
|
|
|
Baloreei dagokionez, aldaketok postmodernitatea12ekarri
|
dute
gurera ere eta honek jendeak gizartearekiko duen jarrera aldatu egin du. Oso labur esanda, modernitatearekin apurtzeak indibidualismoa, intimismoa edo bizitzaren aurreko hedonismoa bezalako balioak jarri ditu iraultza, aberria edo justizia soziala modukoen gainetik.
|
|
|
Labur, agian laburregi, azaldu dugun arren hemendik ondorio batzuk atera ditzakegula uste
|
dut
gure gaia hobeto kokatzeko:
|
|
|
Gainera, euskara asko baliatu da horretaz eta abertzaletasunak hizkuntzaren bilakaeran izan duen eragina ez luke inork ukatuko. Gaur egun, ordea, uste
|
dut
gure gizartean herri eta euskal identitatea izatearen kontzientziak eraginkortasun gutxi duten ideiak direla. Gaiak azterketa sakona lukeen arren, ideia hauen ahultzea nabarmena dela esango nuke gazteengan.
|
|
|
BAT aldizkaria egiten dugunok pozik egoteko arrazoi ugari dugu zenbaki bikoitz honen aurkezpena egiteko orduan. Alde batetik, euskaltzaindiarekin elkarlanean aritzeak esanahi berezia
|
du
guretzat, biek ala biek, norbera bere lan esparrutik, euskararen aldeko lanetan dihardugulako etengabe ezagutza eta garapena sustatzeko helburuarekin. Bideen gurutzatze honetan elkartu izanak bereziki poztu gaitu, eta, horretan, zeresana izan du zenbaki honen muina garatu duen Mikel zalbide euskaltzainak.
|
|
|
hori da saio honentzat aukeratu den formatua15 ondoren, Bat aldizkarirako prestaturik, orotara zazpi lagunek egin diote ekarpena txosten honi. ez da agian formula erosoena, bai ordea gardena eta, elkarrenganako errespetuz bideratzen badugu, argigarria. perspektiba soziolinguistikotik, jakintza-gaiaren ikuspegi akademikotik, heldu nahi genioke azalpen saioari. Jakin badakigu diglosiaren beste perspektibarik (hizkuntza politikaren gidaritzapekorik) badela tartean eta, bereziki, diglosiaren bertsio popularra ere bizirik
|
dugula
gure artean. Lehen perspektibari heldu nahi zaio hemen, ordea, beren beregi.
|
|
|
2.1 perspektiba erlijiosoa eta metaforiko arrunta has gaitezen hitzaren adiera propiotik, perspektiba erlijiosoak (erlijio katolikoak24, ez protestanteak) emana dion eta eguneroko bizian zabal hedatua dagoenetik. erlijio katolikoak oso berea izan du purgatorio hitza: bai hitza eta bai kontzeptua. hala
|
zuen
gure haurtzaroan eta, azken urteotan kontuok aldatu egin badira ere zertxobait, bistan da lehengo definizio muinak uka ezinezko indarra duela orain ere. erdal hiztegi batek honela definitzen digu purgatorioa: a) en la religión católica, lugar donde las almas no condenadas al infierno purgan sus pecados antes de ascender al cielo. b) Cualquier lugar donde se vive con trabajo y penalidad. c) esta misma penalidad.
|
|
|
Diglosiaren purgatorioaz. Teoriatik tiraka – Mikel Zalbide euskara erdaren artekoa social bilingualism, elebitasun soziala
|
genuke
guk, ez diglosia diglosia144 zenbait adituk, haas ek esate baterako, merezimendu handiko elementuz hornitua egon arren prezientifikotzat hartu zuen ildoberritze hori145 Beste zenbaitek ere adierazi berria du, Ferguson-en jarraitzaile zintzoa izanik ere funtsean, Asia ekialdeko hizkuntza egoeren azterketa izanik gogoan, Fishman-en formulazio garatua zergatik den hain garrantzitsua diglosiaz jardut... soziogenesi diferentea omen dute diglosia mota batek (benetakoak, barneedo endodiglosiak) eta besteak (kanpoedo exodiglosiak, broad diglosia edo social bilingualism delakoak).
|
|
|
Labur labur helduko diogu atal honi. diglosiaren alorreko ezagutzak ez
|
du
gure eztabaida honetan (euskara indarberritzeko orduan diglosia zeru den, infernu edo purgatorio) aparteko garrantzirik. ez, behintzat, euskara erdaren perspektibatik eta XXI. mendera begirako erronka nagusien argitan. garrantzitsuak dira puntu horiek guztiak ere, jakina, baina ez dira zentralak gaurko eztabaida honetan. horregatik diogu alde batera utz litezkeela une batez. hiru puntu dira funts... Ikus ditzagun banan banan. perspektiba linguozentrikoa da, batez ere, zatibitze horretan ageri dena. heinz kloss izan zen, oker ez banago, zatibitze horretaz lehenengo
|
|
|
5.2 Aski al da diglosia, ahuldutako hizkuntza indarberritzeko? erantzun bi
|
ditugu
gure artean, elkarren kontrakoak biak, galdera honi erantzun zehatza emateko orduan. erantzun batek ezetz dio, bere ñabardura eta baldintza guztiekin. Besteak baietz, horrek ere bere" pero" ak galtzarbean dituela. has gaitezen ezetz diotenekin.
|
|
|
Ahozko jarduna zeharo lehentasunezkoa izanik ere, idatzizkoa ez dago XXI. mendean bazter batera uzterik. Munduko eskualde modernizatuetan hiztun herriek (euskaldunok, adibidez) behar beharrezkoa
|
dugu
gure hizkuntza, hitzez ezezik, idatziz ere erabiltzen jakitea. hitzez eta lumaz jarduten jakite horrek aukera erosoa ematen digu gure arteko harreman sare" berriak", supralokalak eta birtualak, eratzeko eta probetxuz erabiltzeko. euskal eskola eta euskaltegiak beharrezkoak dira, hortaz, azken bi puntuon ildotik. hiztun herri txikion etorkizuna, ia beti, eleanitza eta kulturanitza izango...
|
|
|
batetik, argazkiak bideoak bezain elementu egokiak direlako errealitatea geureganatu eta biltegiratzeko; bestetik, amerikarrak maisu izan ditugulako bideogintzan ere: ez zen ordurako egia, eta denborak are nabarmenago erakutsi du ikuspegi haren muga, argazkia bakarrik ateratzen zutenik soziolinguista amerikarrek. hizkuntzaren gizarte dimentsioa aztertzerakoan soziolinguista haiek egin duten bideberritzelana irakurri eta aintzakotzat hartu ez
|
badugu
gurea da errua, ez bide berritzaileena. hots, ezjakintasun handiz ez bada ezin esan liteke Charles A. Ferguson, Joshua A. Fishman eta konpainia azterbide estatiko deskriptibora mugatu izan direnik. Fishman enak130 dira, aitzitik, 1964ko" Language maintenance and language shift as a field of enquiry", geroztikako azterbide zinetiko dinamiko askoren iturburua, 1966ko Language Loyalty in the United States erraldoia eta 1985ko The Rise and Fall of the Ethnic Revival.
|
|
|
Jakin nahi duguna besterik da: euskara hemen eta orain bizirik atera ahal izateko mesederako den, ala kaltegarri, ditxosozko diglosia. hori, bistan da, ezin da hirurehun edo bostehun urteko perspektiban plasmatu, orduko soziolinguistika katalanak behin eta berriro (atzera begira, sarrienik) egin izan duen moduan. ondotxoz epe laburragoekin jokatu behar
|
dugu
guk, zoritxarrez edo onez, ahuldutako gure hizkuntza hau dagoen egoeran dagoelarik. eta epe laburrago horietarako, dudarik gabe, lekuz kanpora dago azken azken azkeneko iragarpen unibertsala. gizakiok ere badakigu azken azken azkenean hil egiten garela guztiok, baina horregatik ez ditugu medikuak eta erizainak, ospitaleak eta larrialdiko ßzerbitzuak (anbulantziak barne) arbuiatzen.... Aitzitik:
|
|
|
Ikuspegi horren oihartzuna ezin argiago agertu da ordea, aldez edo moldez, nostalgia kontua astindu duten ohargileen artean. egia da: " normaltasun" paradigma hori gaizki, oso gaizki uztartzen da diglosiarekin. hiztun elkarte moderno europarren etorkizun desiragarriarekin nekez uztartzen da diglosiazko gizarte egoera, eta hiztun elkarte moderno europarrak
|
ditugu
guk, ezer izatekotan, eredu. gatozen beraz mamira: egia al da, hasteko, eramolde diglosikoak gesalduz edo birrinduz indartu eta zabaldu egin direla europan, 1800etik hona, elebakartasun territorialeko moldaerak?
|
|
|
Besamotzak bizirik daude eta ez dago frogatua besobikook baino lehenago hiltzen direnik. ez eta duintasunik gabeak direnik. enfoke arazoa dago hor, nire ustez: " guztia edo ezer ez" slogana aski ezaguna
|
dugu
gure artean; bere zenbait ondorio ere bai. Badirudi iturburu horretatik datorrela diglosia eutanasiarekin nahastu nahia. b) hizkuntza hegemonikoa, berak hor darabilen irudia ondo jasotzen bada, h hizkuntza da. kontuz ibili behar da hegemonikotasun hori eta hizkuntzaren (hiztun elkartearen) bizitasuna nahastearekin:
|
|
|
...erako joera bat. horrek gaiarekiko kezka bat edo jakin nahi bat dakar. horren sintoma izan daiteke soziolinguistika popularra sortzen dela, esate baterako, diglosia terminoa jendearengana nola heldu den ikusten badugu. eta hau gertatu da, helburu bat, kezka bat eta transmisioa egon delako egin da. hor, behar bada, gako bat dago, izan ere soziolinguistikarekin, hizkuntzarekin kezka bat badago, nahi
|
dugulako
gure inguru soziala eraldatu, hizkuntza txertatu. gure kasura etorrita, helduen hizkuntza irakasleei galdetuz gero ea ikasleek euskara ikastea nahi duten bakarrik, gehienek ezezkoa erantzungo lukete. gehienek ikasteaz gain euskara erabiltzea ere nahi dute, egin daitekeen lekuetan egitea, eta euskararen aldeko sustapen lana izatea. Nolabaiteko aldaketa soziala eskatzen ari gara. zentzu horretan, soziolinguistikak paper bat bete behar du. zein paper?
|
|
|
Mallorcako, eivissako eta Formenterako bost institututan egindako ikerketa honetan, egileak datuekin defendatzen du hoberen integratuta daudenek ikasketak amaitzeko joera handiagoa
|
dutela
gure gizartean," burbuila babesleen" barruan daudenek ez bezala (elebakartasun espainola mantentzea, harrera herrialdearekin gutxi identifikatzea, jatorrizko herrialdeko ospakizunetan bakarrik parte hartzea...). Laburbilduz, ez errotzea (eta, alde horretatik, hizkuntza da punturik garrantzitsuena) faktore arriskutsua da eskola porroterako. hizkuntzen ikasketan funtsezko hiru oinarriak hauek direla dio egileak:
|
|
|
Prozesu hauek guztiak Kulturaren (kultura zentzu antropologikoan) alorrean kokatzen dira bete betean eta, horregatik, Kulturaren Teoriak aztertu dituen legeen ezagutza erabat lagungarri suertatuko zaigu prozesu horien ulermenerako. Bi aspektu azpimarratu nahi
|
ditugu
guk hemen: berrinterpretazioa, batetik, eta erresistentzia, bestetik.
|
|
|
" Gizartearen botereguneen erdigunean kokatzen den hizkuntza da nagusia gizarte horretan. Horrek esan nahi
|
du
guk bultzatzen dugun eraldaketa prozesuak euskara botere erdiguneetan koka dadin zuzendua egon behar duela"
|
|
|
Gizartearen botereguneen erdigunean kokatzen den hizkuntza da nagusia gizarte horretan. Horrek esan nahi
|
du
guk bultzatzen dugun eraldaketa prozesuak euskara botere erdiguneetan koka dadin zuzendua egon behar duela. Beti ere kontuan hartuz botereguneez hitz egiten dugunean bere zentzu zabalenean mintzo garela:
|
|
2012
|
|
|
a) premiazkoenetik abiatzeko: gerokoak gero. b) etxeko giroan, lagunartean, auzo hurbilean eta eguneroko kalebizitzan euskaraz jardutea, eta jarduteko aukera zabalak izatea, lehenengo lehenengo kezkabidea izan behar
|
duela
guretzat. euskal arnasguneei eustea. c) euskaldunok euskaldunokin euskaraz. d) euskaraz bizi diren euskaldunak izan behar ditugu, batez ere, begien aurrean. e) Gurasoetatik seme alabetara, hizkuntza osasuntsu guztiek egin ohi duten moduan, transmititzeko ahalmena. f) Indarberritzeak galdera honi erantzun behar dio: zenbateraino lagunduko digu hurrengo belaunaldiak euskaraz egin dezan?
|
|
|
Euskaltasuna, hiritik begiratuta – Eduardo Apodaka ez" munduaz" ari garenean. oro har, adierazkortasun funtzionala galtzen da bide hartatik. efektuak sortzeko, besteei eragiteko da mintzaira eta kodea ez bada segurua, efektuak eragiteko ahalmena ahultzen eta higatzen da. erdal mundu oso bat
|
dugu
gure inguruan, gure baitan bezala, eta euskaraz adierazi nahi dugunean mundu horretako zerbait, gure mundu horretako zerbait, zer egin: itzuli?, zuzenean erdaraz txertatu?, moldatu?
|
|
|
Gaur eta hemen, hiru logikak bizi bizirik baititugu. kantagintza da adibiderik garbiena: ...komunitariorako, instituzioek arauturiko hezkuntza sistema baten baitako heziketa kulturalerako, zein abeslari atzerritarrekin ondutako disko hirukoitz komertzial baterako. objektuak (kantak) berberak dira; subjektuak (parte hartzaileak) eta funtzio sozialak, berriz, diferenteak. hala, bada, euskarazko kulturgintza indartsu bat antolatzeko, euskaldunok hiru kultur logikak beharrezko ditugun ustea
|
dugu
guk. hain zuzen ere, eraginkortasunari begira hiru kultur logikak ikuspegi kritikoarekin landu behar ditugula deritzogulako egiten dugu auzolanaren aldeko apustua. herri antolakuntzaren senak ekarri du euskara eta euskarazko kultura hogeita batgarren menderaino, eta sen horrek indartsu dirauen eremuetan da gaur ere indartsu. edozelan ere, egia da azken hamarkadetan indar handiagoa jarri dugula, b... eskubideak, legeak, diru-laguntzak...; profesionalizazioa, zerbitzugintza, erakargarritasuna...
|
|
|
Kontuan hartu behar da honako hau erreferentzia teorikoa dela, eta jakin badakigu harreman sareak ez direla ausazkoak izaten. Hots, edonork ez duela edonorekin harremanik izaten (harreman gehiago
|
dugu
gure ingurukoekin eta adin berekoekin). Zer esanik ez hiri handietan, hauetan gehienekin ez dugu inoiz harremanik izango.
|
|
|
Gune eta funtzio hegemonikoak behar
|
ditu
gurea moduko hizkuntza batek. Azken urteotan arnasguneen babesa euskalgintzan gero eta printzipio onartuagoa dela esango nuke.
|
|
|
Gune eta funtzio hegemonikoak behar
|
ditu
gurea moduko hizkuntza batek.
|
|
|
Hiru lurralde historikoetako profesionalak elkarrizketatu ditugu, eta profesional euskaldunen eta erdaldunen iritziak bildu ditugu. Era berean, EAEko errealitate soziolinguistikoa baino euskaldunagoa da baliatu dugun elkarrizketatuen multzoa, pertsuaditzaile euskaldunek esperientzia handiagoa
|
dutelakoan
gure ikergaiaren inguruan, bai iturri bai hartzaile diren aldetik.
|
|
|
" EAE ko gazteen euskararen ezagutza, erabilera eta jarrerak" (Eusko Jaurlaritza, 2010). Euskararen etorkizun hurbila nolakoa izan daitekeen aurresateko giza-multzo garrantzitsua osatzen dute gaurko gazteek, eta merezi
|
du
gure ikerketarekin zerikusi zuzena duten haien inguruko datuei erreparatzea16 Ikerketa honen arabera, EAEko 15 eta 29 urte bitarteko gazteei euskararen ezagutzari buruz galdetuz gero, %71k dio ongi edo oso ongi ulertzen duela, %23k dio zertxobait ulertzen duela, eta %7k ez duela ezer ez ulertzen. Nola hitz egiten duten galdetuta, %59k erantzuten du ongi edo nahikoa ongi hitz egiten duela, %23k dio zertxobait hitz egiten duela, eta %18k ezer ez duela hitz egiten.
|
|
2013
|
|
|
Haren ikuspegitik gurea bezalako herri batek" garapenerako lankidetzan egin behar duen ariketa nagusia hegoaldeko herriekin parteka ditzakeen esperientzia eta prozesu funtsezkoetan zubiak sortzea da". Eta horretan
|
badugu
gure artean zer konpartitua: esperientzia.
|
|
|
Guzti honengatik, ezinbestekoak dira: 1) Euskarak zentralitateA bete behar
|
duela
gure gizartean (zer da Euskal Herria, Euskararik gabe?); 2) Erabaki politiko berriak lortu behar ditugula (baita gure berezko Estatu propioa lortu baino lehen ere). salbatuko... handiagoa delako" (argia, 2012ko irailaren 2a, 2.334 zenb., 26.or.); 11) zenbait arrazoi sozio+ psiko+ linguistiko aldetik ere: zergatik, zertarako, nola, bakoitzaren identitatearen arabera...
|
|
|
Guzti honengatik, ezinbestekoak dira: 1) Euskarak zentralitatea bete behar
|
duela
gure gizartean (zer da Euskal Herria, Euskararik gabe?); 2) Erabaki politiko berriak lortu behar ditugula (baita gure berezko Estatu propioa lortu baino lehen ere).
|
|
|
— 1993: Denok maite
|
dugu
gure herria Euskaraz (8, Aide Korrika; Tapia eta Leturia).
|
|
|
Asertiboa izateko gure ideiak eta nahiak garrantzitsuak direla sinetsi behar dugu. Konbentzituta egon behar
|
dugu
gure bizitza ez dela besteena, geurea baino, eta ez gaudela munduan besteen nahiak asebetetzeko, gure asmoak betetzeko baizik. Asertibitateak eskatzen digu benetan garena erakusteko, besteek garen bezalakoak onar gaitzaten, geure izaera faltsutu barik.
|
|
|
Askotan, onartuak ez izateko beldurra da, irudimenak sortutakoa. Pentsa genezake, esaterako, euskara ez duela gogoko izango solaskideak, edo, beharbada, ez
|
duela
gure euskara estimatuko, edo, agian, ez digula ulertuko, eta, hortaz, baztertu egingo gaituela. Ondorioz, hizketakidea etsaitzat har genezake, eta, beldurraz gain, gorrotoa sentitu.
|
|
|
" When our behavior is congruent with our professed values, when ideas and practice match up, we have integrity". Hau da, integritatea
|
dugu
gure jokabideak eta balioak, ekintzak eta ideiak, bat datozenean.
|
|
2014
|
|
|
Ikerketa honetatik ateratako ondorio nagusia aipatzekotan esan behar dugu gaztelerak eragin nabarmena
|
duela
gure egunerokoan eta horrek gure hizketa modua guztiz baldintzatzen duela. Horrela izan da, horrela da eta horrela izaten jarraituko du.
|
|
|
Ikerketa honetatik ateratako ondorio nagusia aipatzekotan esan behar dugu gaztelerak eragin nabarmena
|
duela
gure egunerokoan eta horrek gure hizketa modua guztiz baldintzatzen duela.
|
|
2015
|
|
|
Baina euskararen desagerpena bat bateko gertakari saihestezina zirudienean, egoera iraultzeko grinaz zebilen mugimendu indartsua sortu eta 2006rako euskarak 74.593 hiztun
|
zituen
gure herrialdean (Zuazo, 2013).
|
|
|
Atal honetako bigarren artikulua Maria Jose Azurmendik eskaini digu. Aurten zendu diren nazioarteko bi soziolinguista handiei eginiko esker oneko hitzak baliatu nahi
|
ditugu
guk ere haien lan handiari merezimenduzko aitortza egiteko.•
|
|
|
Kontuan hartu behar
|
dugu
gure ikasleen hizkuntza gaitasuna ez dela bat eta bakarra. Hizkuntza gaitasun horretan eragile desberdinek dute zeresana:
|
|
|
Eta kontuan izanda ikasgela dela irakasleak kudeatzen duen berariazko eremua, uste dugu hor eman behar zaiela hitz egiteko aukera; eta hitz egiteaz ari garenean, ez gara ari modu inprobisatuan eta noizean behin galdetzeaz eta betiko hiztunak erantzuteaz. Ahozko jarduera solte espontaneo eta libreak ongi daude, baina guk nahi
|
dugu
gure ikasle guztiek hitz egitea eta, gainera, beren jarduna hobetzeko, grabatzea, bideoak ikasleek ere ikustea eta balorazioetan alderdi positiboak nabarmentzea (lorpenak); euskarazko ahozko ekoizpenak hobetzen joan ahala, hitz egiteko gogoa
|
|
|
MACKEY Québec en, eta J.A. FISMAN Estatu Batuetan, zenbait lan zientifiko aberatsa, teorikoa eta praktikoa, hizkuntzekiko gehienbat, egin ondoren, eta munduan zehar eta baita Euskal Herrian ere oso ezagunak direnak. Horregatik, uste dut bi aditu hauek merezi
|
dutela
gure esker ona ematea, eta zabaltzea gure artean. Gauza asko esan daitezke aditu hauekiko, gure arteko zenbaitzuk ere esan ditzakete; baina gure BAT aldizkarian badirudi nik esango ditudala, gauza batzuk bakarrik aukeratuz:
|
|
|
Besteek noiz egin behar
|
dute
gugatik zerbait. Noiz iritsiko da guganako begirunea?
|
|
|
Besteek noiz egin behar
|
dute
gugatik zerbait. Noiz iritsiko da guganako begirunea?
|
|
2016
|
|
|
Hauek izan dira gutxienez azkenengo hamarkadetan indarrean egon diren kategoriak, nolabaiteko mailaketa bultzatu dutenak. Gizarteak eta inguruneak eraginda, batean edo bestean kokatu behar gara eta hortik definitu behar
|
dugu
gure burua hiztun gisa. Baina beste kategoria batzuk ere nagusitu dira, esate baterako, baserritarra/ hiritarra; eta, zer esanik ez, alderdi politikoek sortutako bereizketak.
|
|
|
Arnasguneen garrantzia eta lehentasunezko izaera baieztatu nahi
|
dugu
guk ere. Edonola ere, agian arnasgune kontzeptua ez zaio herri izaera duten gune geografikoei soilik aplikatu behar.
|
|
|
Arnasguneen garrantzia eta lehentasunezko izaera baieztatu nahi
|
dugu
guk ere. Edonola ere, agian arnasgune kontzeptua ez zaio herri izaera duten gune geografikoei soilik aplikatu behar.
|
|
|
Mintzajardunaren egoera eta azken urteotako bilakaera. Aurrera begirako erronkak – Mikel Zalbide egoera aski diferentea da Urolaldean eta Zuberoan, Agurainen eta Leitzan, Markinan eta Donibane Lohizunen318 Diferentzia horiek oso kontuan izan behar
|
ditu
gure diagnostikoak, ezertarako balioko badu. Balioespen globalak, Euskal Herria bere osoan hartzen duenak, ezkutatu egiten du sarri, argitu adina, benetako diagnostikoa319 Analisi maila xeheagoa behar dugu gauza askotarako.
|
|
|
Hurbilagoko perspektiba horretatik abiatuz, zer ezaugarri behar ditu osasun neurgailu batek" hemen eta orain" taxuz erabili ahal izateko? Hiru ezaugarriok behar
|
ditu
gure ustez: a) euskal hiztun elkartearen osasun azalpen globalaz gainera lekuan lekuko osasun egoera argi zehazteko gai izan behar du; b) kontzeptu soziolinguistiko jeneraletan oinarriturik egon behar du eta, c) ahal delarik aplikatzen erraza izan behar du.
|
|
|
192 Ferdinand Tönnies soziologo alemanak 1887an prestaturiko kontzeptu osagarriak dira (ikus izenburu horixe daraman bere liburua), eta orain ere aplikazio ahalmen argia
|
du
gure artean, arnasguneetan batez ere, Gemeinschaft/ Gesellschaft dikotomiak.
|
|
|
456 Horrek ere badu zer erakutsirik. Luzaro eta indar betean iraungo badute ikerguneok, lekuan lekuko gizarte behar konkretuei erantzuteko moduan eraturik egon behar
|
dute
gure ustez. Bertako antolamenduaz, babes ekonomikoaz eta lege babesaz eraturik egotea komeni da horretarako.
|
|
|
467 Unibertsitate munduak ez
|
du
gure artean, berariaz, gogoeta lan horretarako instantzia beregainik sortu. Sortzeko bidean denik ere ez dirudi.
|
|
|
gizarteko ordain-sari sistema sendoenaz horniturik dagoen hizkuntzaren alde egin ohi dugu gizakiok, batez bestean. Gaztelaniak
|
du
gure artean, oro har, ordain sistema zabal, sendo eta erakargarriena. Hala da esfera publiko formal mediatikoetan, aisialdiaren eta merkataritzaren alor gehienetan eta harreman sare informal, barrenkoi intimo askotan (Zalbide 2002).
|
|
|
(aldagai garrantzitsua da azken hori, zinez; beste txosten batean aztertzen da ordea gai hori, eta ez dugu hemen kontuan izango); c) solaskideen generoa, ikasketa maila eta jarduera sozioprofesionala. Azken aldagai horiek ez
|
dute
gure artean, orain arteko ikerketalan gehienen argitan, goiko seiek bezain bereizbide zorrotzik ageri; ez dira, ordea, hutsaren hurrengo. Bada azkenik, kale neurketan bederen (eta ez han bakarrik, seguruena), nolabaiteko eragina duen elementu gehigarria:
|
|
|
Eskolak badu horretan ere zer egina, eta ez dago dudarik hainbat lagungarri eskaintzen dituela horretarako, nahiz eta eginkizun hori ez den, urrundik ere, eskolaren eginkizun esklusibo. e) Milaka euskaldun profesionalen bilgune eta pizgarri da eskolamundua. Beren hizkuntza osasun onean duten hiztun herriek
|
badute
gureak ez bezalako doai berezia, aldeko zein kontrako mila legek
|
|
|
260 Ez beti, baina bai hainbat formulazio garatutan. Bertako Linguistic Landscape horrek esplikazio ahalmen mugatua
|
du
gure artean, eguneroko mintzajardun arruntaren bilakaera ezagunari dagokionez. Ikus, batetik, Rodrigue Landry ren eta Richard Y.
|
|
2017
|
|
|
Maximiljana Barancˇic´ – Zadarreko arbanasiera mintzaira, kontaktuan dauden hizkuntzen isla hizkuntzek maila lexikoan izan duten kontaktuari buruzko azterketari ekarpen bat egiten saiatu gara, eta, aldi berean, espero
|
dugu
gure lanak Zadarreko arbanasiera mintzaira babesten laguntzea.•
|
|
|
Pentsatzen dut iraultzaile txiki bat nintzela ere eta iparraldeko herri iraultzaile batean hazi nintzela/ nire sorterria errepublikarra da ezbairik gabe eta pentsatzen dut bertan bazegoela/ halako sentipen bat nabari zen badakizu// eta identitate hori oso oso garrantzitsua zen guretzat esan dudan moduan oso oso garrantzitsua zen nire amarentzat/ eta uste
|
dut
gure komunitatean guztiek sentitzen zutela identitatea oso garrantzitsua zela guretzat eta gero 80ko hamarkadan gatazka handiak izan ziren kaleetan eta hor egon ginen eta beste aldea ere hor egon zen eta ikurrak eraman behar genituen erakusteko nortzuk ginen eta suposatzen dut pentsatu nuela irlandera horren guztiaren parte zela/ hau da bazela nire identitate propioa garatzeko modu serio bat eta ...
|
|
|
estatistikaren magia da galdera sorta txiki batekin hainbat eta hainbat kategoria sortu eta berehalakoan jende tipoak bihurtzea. Jakina, tipo analitikoak dira. ez
|
dugu
gure burua batekin edo bestearekin identifikatu behar, ez dugu gure burua sailkatzeko erabili behar, ezta egoera batean edo bestean zein den gure portaera etiketatzeko ere. baina, halako magia batez, hizkuntza gaitasunak, hizkuntza ikasteko modua, eta leku jakin bateko ohiko erabilera jende mota bihurtuta ematen dizkigutenez gero, errez jausi ahal gara aurreko tentazioetan. ikusten denez, sofisti...
|
|
|
estatistikaren magia da galdera sorta txiki batekin hainbat eta hainbat kategoria sortu eta berehalakoan jende tipoak bihurtzea. Jakina, tipo analitikoak dira. ez dugu gure burua batekin edo bestearekin identifikatu behar, ez
|
dugu
gure burua sailkatzeko erabili behar, ezta egoera batean edo bestean zein den gure portaera etiketatzeko ere. baina, halako magia batez, hizkuntza gaitasunak, hizkuntza ikasteko modua, eta leku jakin bateko ohiko erabilera jende mota bihurtuta ematen dizkigutenez gero, errez jausi ahal gara aurreko tentazioetan. ikusten denez, sofistikatze teknikoaren itxuran edo, herri kategorietatik abiatutako ...
|
|
|
...urtzen dituztenak, eta praktika horiek gehiago izan daitezen beharrezko neurriak zein diren zehazten saiatzen direnak, baita bide hartan aurrera egiten den ebaluatzen dutenak ere. ezagunena kale neurketa da (altuna eta basurto, 2013). iñaki larrañagak, Siadeco ko ikerlariak, proposatu zuen metodologia hau, hain zuzen, erabilpen erreala neurtzeko20 ez da arazo gabeko metodoa, baina bertute batzuk
|
ditu
gure hemengo ikuspuntutik. Metodo gisa zailtasunik edo arazorik handiena, berriro ere, serieak egite aldera aniztasuna mugatu eta askotariko aldeak berdindu beharra da. kasu honetan, baliokidetzat jo eta gero alderatuko diren aldagaiak kaleko hizkuntza praktikak direnez, asko dira kontrolatu (eta baztertu) beharreko eragileak. baina, halakoetan gertatu ohi denez, arazo handiena behaketa eta erregistro egin behar duten jendeen eta erregistro uneen aniztasuna bera da.
|
|
2018
|
|
|
Azaldu dugunez, garbi dago baduela. Eragin hori zer nolakoa den azaltzeko, hiru gune soziolinguistikotan banatu ditugu herriak –lehenengo guneko herririk ez
|
dugu
gure laginean–, eta horien arabera argazki bana jaso dugu. Hiru argazki horiek ezaugarri desberdinak dituzte.
|
|
|
" euskaraz gaztelaniaz baino gehiago". Ez
|
zuen
gure ustez xehetasun horrek eta bikote kopuruak nahiko entitate aparteko kategoria bat sortzeko, eta horrez gain, baloratu dugu 27 horien kasuan ere ohitura lortze bidean zela ordurako, eta beraz kategoria bakarrean bildu ditugu guztiak (117). Horren ondorioz, multzo horretakoen Erabilera 2 uneko erabilera, batez beste, %94, 2 da eta ez %100.
|
|
|
Borondate bat, beste gauza batzuen artean. Horrela esanda sinplea dirudi, baina horrek inplikazio handiak
|
ditu
gure paradigma pentsatzerakoan. Euskaldun koherente eta konpetente izatea ez da hiritar estandar baten kondizio bera.
|
|
2019
|
|
|
erronka nagusiei nola erantzun ondo ez jakitea arazo da, orduan ere. erreparo, ezin ukatuzko eragina du, esparru informal intimoenetan ere, hainbat eta hainbat interbentzio planifikatuk. Besterentzat debeku ez den interbentzio ekimen deliberatuak ez
|
du
guretzat debeku izan beharrik, zentzuz eta ganoraz planteatzen baditugu xedeak. Nolakoak dira, arazoiturri ez gertatzeko, interbentzio horiek?
|
|
|
baina demagun hala dela eta egin dezagun hortik aurrera. Beraz %0, 02ko inpaktu neurrietan zentratzea al
|
dugu
gure euskalgintzaren lehentasuna, horrela espero al dugu euskarazko bizia suspertu eta zabaltzea?
|
|
|
How Allergies Shape Our Lives and Landscapes. Yale university press. aplikazio horrek ez
|
du
gure arnasgune kontzeptuarekin lotura zuzenik. Joshua a. Fishman-ek hizkuntza soziologiaren sailean, ahuldutako hizkuntzak indarberritzeko saioen atalean, sortutako formulazioaz ari gara hemen, ez osasun medikoaren alorrekoaz.
|
|
|
" autoestima lurretik daukagu: ez
|
dugu
gure ahalmenetan sinesten, eta ondorioz, ez dugu berariazko begiradarik gureganatu".
|
|
|
Jakin egin behar dugu frantsesitoa/ espaiñolitoa dagoela barruan eta gero euskalduntasuna lehentasun izan dadin asmatu behar dugu. Konturatu behar
|
dugu
gure buruarekiko errespetuz egiten dugula ariketa hori, harrotasunez, eta beraz ona dela denentzat, guretzat, gure ingurukoentzat, erdaraz bizi nahi duenarentzat. Horrela, asimilazio prozesua eteten dugu, hortik irteten ari gara.
|
|
|
Globalizazioa askotariko dimentsioak dituen prozesua da, eta zuzeneko eragina
|
du
gure lurralde eta erakundeetan. Globalizazioak, prozesu historiko legez, ondorio desberdinak ditu, prozesua bera gidatzeko erabiltzen den eredu ideologikoaren arabera. krisi geopolitikoak agerian jarri du gaur nagusi den globalizazio eredua interes geo-estrategiko jakinen gainean eraikita dagoen fenomenoa dela –potentzia nagusien eta korporazio transnazionalen esanetara–, eta interes horiek eragina dutela
|
|
2020
|
|
|
Euskal hizkuntzakomunitate konplexubihurria osatzen dugu XXI. mendeko euskaldunok eta, aldaera batu estandar aski landuaren jabe izateaz gainera, barnealdakortasun geografiko ohargarria
|
du
gure mintza jardunak: dibertsifikazio sozial nabarmena ageri du, eta erdal interferentziazko inpaktu bizia ageri du eguneroko mintzamolde arruntean.
|
|
|
" Formatzaile bat
|
dugu
gure argazkiak eta bideoak aztertzen dituena eta materiala sortu duen erredaktoreari aholkuak ematen dizkio bere lana hobetzeko." Anna Nogué
|