|
2000
|
|
|
Hala ere, esan beharra dut, Gaztelako lehen errege haiek eta gure probintzietako Batzar Nagusiak, hauek aspalditik
|
zituzten
foruak errespetatuz, elkarren artean aski ongi konpondu zirela. Baita ere 1812 urtean Cadizko Konstituzioa onartzean partaide izan zirela.
|
|
|
Hala ere, esan beharrekoa dut, Gaztelako lehen errege haiek gure probintzietan Batzar Nagusiek aspalditik
|
zituzten
foruak errespetatu zituztela, eta elkarren artean aski ongi konpondu zirela. 1812 urtean Cadizko Konstituzioa onartzean ere partaide izan ziren Batzar Nagusiak.
|
|
2002
|
|
|
Horren bitartez 2005era arte 120 milioi euroko inbertsio publikoakizango dira lurra egokitzeko. Izan ere, gobernuaren arabera, Nafarroako zeinkanpoko enpresek epe horretan 2.103,5 milioi euro inbertitu nahi
|
dituzte
Foru Erkidegoan; horrek industria enplegua %30ean handituko luke (20.000 enplegu) etalangabezia desagerraraziko luke.
|
|
|
Ez da hori, hala ere, inguruan dugun administrazio bakarra, ongi dakizunez. Hor
|
ditugu
Foru administrazioak, udal administrazioak (hauek ere administrazio baitira), eta abar: hemen, esaldiak," eta abar luze bat" eskatzen zidan, baina ez naiz erori tentaldi horretan, jabetu zarenez, etabarrak euskaraz neurrikoak izan baitira beti.
|
|
2003
|
|
|
Inazio Astigarraga predikariaren berotasuna dela eta, Bergarako Akordioa gertatu eta berehalakoa dela pentsa daiteke, oraindik ez baitauka oso garbi hitzarmen horretako emaitza. Misiolariak garaipentzat har  tzen
|
du
foruak salbatu izana, baina batez ere erlijio kristaua gorde izana," gure Guraso santuac gandic arturico maiorazguia". Erlijioak eta elizgizonek pairatu duten jazarpena agerian geratzen da hitzotan; eta baita" euscal errian, eta euscaldunac" egindako jazarpena ere:
|
|
2005
|
|
|
(Antonio Aramburu k, 00/ 08/ 30eko Garan). Hortaz, 1978ko Konstituzioakezabatu
|
zituen
foru miliziak historiazale honentzat. Udala (Konstituzioak arautua) eta Herria ez datozbat.
|
|
2006
|
|
|
Izan ere, bertan, kapareek Arabako lurraldekoentzat Portilla D. Ibdak
|
zuen
forua eskatu zuten eta. Erregeak berriz, Soportillakoa eman zien nobleei soilik.
|
|
|
dago araututa. 1264an Tibalt II.ak Iruñeko San Zerningo frankoek
|
zuten
forua eman zien. XV. mendearen hasieran erdi bana zuten bere petxa koroak eta Orreagako monasterioak.
|
|
|
foru gutun bera zabaldu den taldea, agian aldaketak jasoko dituena edo gehigarriak, baina fundazio berriari beti beste jatorriko hiribilduko forua ematen zaiola esaten da. Horrela, senidetasuna edo lotura
|
duten
foru taldeak osatzen dira.
|
|
|
Era horretan, Viguerako forua Euskal Herrira Logroñokotik eta Funesekotik iritsi zen, ia bere osotasunean. Torres del Ríora ere hedatu zen, baina han ez
|
zuen
foruaren hedapen foku berririk sortu. Aldiz, Logroño eta Funesko foruak nahikoa zabaldu ziren.
|
|
|
Tuterako foruarekin, berriz, Tutera bera (1119), Cadreita, Valtierra, Castejon, Corella, Murillo el Fruto (baina hau oker dago, hor dagoen Murillo bakarra Murillo de las Limas da eta ez
|
du
forurik), Cintruénigo, Murchante, Urzante, Cascante, Cabanillas, Fontellas, Fustiñana, Ribaforada, Buñuel, Ablitas, Cortes, Barillas, Tulebras eta Monteagudo (Cervera Gaztelan eta Mallén Aragoin) eta Galipentzu (1119).
|
|
2007
|
|
|
Foru Arau horiek bereziak dira, legeetatik independenteak direlako, baina administrazioarekiko auzietako auzitegi arruntek kontrolatu ditzakete, ez baitute lege lerrun formalik. Bestalde, lurralde historikoetako organo betearazleek, Foru Aldundiek, erregelamenduak ematen dituzte, bai Foru Dekretuak (organoak osorik ematen baditu) bai Foru Aginduak (Foru Aldundiko Sailen baten gaineko ardura
|
duen
foru diputaturen batek eman baditu). Horiek guztiak administrazioarekiko auzietako auzitegi arruntek kontrolatu ditzakete.
|
|
|
Hemen aipatzeke geratzen diren jardueretako sozietateek beren helbide fiskala EAEn
|
badute
Foru Aldundietan ordainduko dute Sozietateen gaineko Zerga, eragiketak helbide fiskala dagoen tokian egiten direla kontsideratuko baita.
|
|
|
Ekarpena kalkulatzea, bestalde, funts publikoen banaketa gauzatzea da ogasun autonomo, Foru Aldundi eta udalen artean eta horretarako irizpide batzuk finkatu behar dituzte agintari politikoek. Lehenbizi, banaketa bertikala zehaztu behar da, hau da ogasun autonomikoak zenbat diru jaso behar
|
duen
Foru Aldundietatik. Gero, Foru Aldundi bakoitzak zenbat jarri behar duen edo banaketa horizontala.
|
|
|
Sozietateen gaineko Zergaren hiru Foru Lurraldeetako Foru Araudiak indarrean sartu eta gero, Errioxako Enpresarien Federazioak arau haien hogeita sei artikulu errekurritu zituen, beraien interesak urratuta geratzen zirelako. Horrek, zalantzarik gabe, egoera juridiko zalantzagarria sortzen du EAEn, zerga hau ordaindu behar dutenek ez baitakite zenbat diru sartu behar
|
duten
Foru Ogasunetan.
|
|
|
Izan ere,, estatu laguntza? baldin bada zerga tasa apalagoa ordaindu behar
|
dutelako
Foru Arau hauen eremupean dauden elkarteek eta susmo hori baldin badute arau hauek, berauek onesten dituzten Euskal Erakundeek, orduan, zalantzetatik irteteko, Europako Batzordeari galdetu behar omen liokete argibideak jasotzeko. Eta jakina, honelako galderarik ez dute egin Foru Aldundiek.
|
|
|
Zerga bakoitzak bere lotura guneakloturaguneak
|
zituen
Foru Ogasunari edo ogasun zentralari ordaintzeko definitu behar zirenean. PFEZa, adibidez, nafar hiritartasun zibilak behartzen zuen Foru Ogasunari ordaintzea; BEZa ordaintzeko, berriz, kontutan hartzen zen nondik irteten ziren ondasunak edo zerbitzuak, Nafarroatik edo gainontzeko lurraldetik, Foru Ogasun edo ogasun zentralean aitorpena egiteko.
|
|
2008
|
|
|
Azkeneko adibidea aste honetan izan dugu.San Markoseko Mankomunitateak beste urrats larri bat eman du Errauste plantaren bidean. Hartutako erabakiarekin, printzipioz inongo eskumenik ez
|
duen
Foru Aldundi eta Partzuergoaren eskuetan utzi nahi izan dute Gipuzkoako hondakinen kudeaketa ekonomiko osoa. Horrek udal eta mankomunitateen ahalmenak izugarri murrizten ditu.
|
|
|
Foruak aipatzen ditu. Hugok" Euskal Herrira etorri naiz, askatasunaren herrira, euskaldunek foruak izan dituzte eta Espainian Errege absolutista izan dutenean, hemen askatasuna
|
zuten
foruei esker" dio. Zein izan da paradoxa?
|
|
|
Iritsi dira akordiora. Alabaina, araua onartu dadin oposizioko laguntza behar
|
du
Foru Gobernuak. PPk alde egin lezake.
|
|
|
Lurralde Historiko bakoitzaren Batzar Nagusiek onetsi behar
|
dituzte
foru arauak, baina Espainiako antolamendu juridikoan, arauok ez dute lege lerrunik. Halako arauen izaerari buruzko autua korapilatsua da:
|
|
|
Beraz, salbuetsita baino egokiagoa iruditzen zait esatea foru herrialdeek modu berezia zutela zerbitzu militarra betetzeko74 Une zehatz batzuetan, nahitaezko soldadutza ezartzeko ahaleginak egin zirenean, herritarrak matxinatu arren (Zamakoladaren arrazoietariko bat hau izan zen, adibidez), foru herrialdeek, luzaroan, funtsezko lana bete zuten espainiar monarkiaren defentsa militarrean. Hala ere, zentralistek uste
|
zuten
foru lurraldeek iruzurra egiten ziotela estatuari, zeren espainiar izatearen abantaila guztiak gozatzeko prest baitzeuden, baina betebeharren aurrean entzungor (zergak eta soldadutza). Ikuspegi horren defendatzaileek foruherrialdeek, batez ere Gipuzkoak eta Nafarroak?
|
|
|
Iraultzaren erradikalizazioaren, eta batez ere errepublikaren onarpenaren ondorioz, hautesle berriak erakartzea lortu bazuen ere, borboitarren itzulerarekin karlismoak porrot egin zuen. Gerra galtzearekin batera Gipuzkoak, Bizkaiak eta Arabak indarrean
|
zituzten
foruen aztarnak galdu zituzten, eta besteak beste, herrialde horietako gazteak soldadutza egitera behartu zituzten. Salbuespen bat egin zen II. Karlistaldian liberalismoaren alde armak hartu zituztenekin, baita euren semeekin ere.
|
|
|
Karlismoa iraganari lotutako mugimendu gisa sortu zen, iraultzaren bidez mundu zabalean hedatzen ari ziren programa berriztatzaileen aurrean. Liberalismoak laizismorantz jo bazuen, karlismoa erlijio katolikoaren alde agertu zen; liberalak Cádizko Konstituzioaren alde bazeuden, karlistek nahiago
|
zituzten
foruak; liberalek merkatu nazionalaren alde borrokatu bazuten, foru lurraldeetako karlistek Ebron nahi zituzten aduanak; eta derrigorrezko soldadutzaren ordez, autodefentsan oinarrituriko sistema militarra. Oro har, tradizioaren alde zeudenak, hau da, arlo ekonomiko zein politiko ideologikoan sortzen ari ziren berrikuntzen aurka azaldu zirenak, don Karlosen inguruan bildu ziren, karlismoa gorpuztuz; liberalak, berriz, mundua goitik behera aldatu behar zuen iraultzaren militante bihurtu ziren, eta ideia zahar eta berrien arteko borroka horretan, bizitza, askatasuna eta ondasunak galtzeko prest agertu ziren, bi aldeetako kideak ere.
|
|
2009
|
|
|
Gaur egun, Euskal Autonomi Erkidegoan eta Nafarroako Foru Erkidegoan, abortua kudeatzea eta klinika pribatu batera bideratzea izaten da administrazioak egiten duen bakarra. Nafarroako kasuan, gainera, emakumeek ezin
|
dute
Foru Erkidegoan abortatu, inguruko erkidegoetako zentroetara bidaltzen dituzte Emakumeentzako Laguntza Zerbitzuen bitartez. HIES kasuetan, emakumea presondegian dagoenean edo beste egoera berezi batzuetan, administrazioak ordaintzen ditu abortuaren kostuak bai EAEn, bai Nafarroan.
|
|
|
Euskarazko tokiko telebistek ez ezik, ETBk ere gorabehera dezente
|
ditu
Foru Erkidegoan digitalizazioa dela eta ez dela. 2009ko abenduan seinale analogikoa itzali eta gero, ordura arte ikusten ziren telebista kate guztiak ikusi ahal dira LTD bidez, ETB izan ezik.
|
|
|
Gizon eta andreen arteko berdintasuna nahi
|
du
Foru Gobernuak hezkuntzan
|
|
|
PPrekin harremanak onak izan behar dira, hobetu behar dira. Harreman bikainak izan nahi
|
ditut
Foru Hobekuntzan eta Konstituzioan sinesten duten alderdiekin.
|
|
|
Erabakimenaren aldeko, akordio zabala? egin nahi
|
du
Foru Aldundiak
|
|
2010
|
|
|
Barne Produktu Gordina% 0,1 hazi zen 2009ko azken hiruhilekoan, eta aurrekoan% 0,5ekoa izan zen gorakada. 2010eko amaieran hazkundea positiboa izango dela espero
|
du
Foru Gobernuak.
|
|
|
Nafarroako ekonomiak atzeralditik atera dela berretsi du gaur 2009ko azken hiruhilekoan Barne Produktu Gordina (BPG)% 0,1 hazita, eta aurreko urteko hirugarren hiruhilekoan izan zen% 0,5eko gorakadarekin batera, 2010ean hazkundea positiboa izango dela espero
|
du
Foru Gobernuak.
|
|
|
Zapaterorentzat, komunikabideetan entzun diren baldintzak, onartezinak dira. Zapaterok PNVren laguntza behar du, baina PNV k ere sozialisten laguntza behar
|
du
Foru Aldundietan gehiengoa lortzeko.Jeltzaleek planteatzen duten marko polítiko berriaren aurrean irekiak izan behar dugu.. Hemengo alderdien adostasuna bilatu behar da, nahiz eta oso baldintza eskasak dauden horrelako eztabaida hasteko.
|
|
|
Kazetariek Eusko Jaurlaritzaren zorra dela eta egindako galderei erantzunez, urteko zorra urrian bertan kitatzea espero dutela eta beste erkidego batzuek baino prezio hobean? egingo dutela esan du Aguirrek.Foru aldundiek zorpetzeko duten ahalmenari dagokionez, Espainiako Gobernuarekin akordioa lortzeko oinarriak daudela esan du Aguirrek; horrela, defizita murrizteko Zapateroren planak ez
|
du
foru aldundien gain eraginik izango.Jose Luis Bilbao Bizkaiko Foru Aldundiko ahaldun nagusiak lortutako akordioaren garrantzia azpimarratu du; izan ere, baliteke 2011 urtea gogorra" izatea.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoarekin alderatuta, Nafarroako Foru Erkidegoan ez zen eman ikastolen normalizaziorako eta instituzionalizaziorako pausorik 70eko hamarkadaren amaieran. Elebitasun Dekreturik ere ez
|
zuen
Foru Erkidegoak. Eta Nafarroako Ikastolen Elkarteak behin baino gehiagotan, eta modu askotara, egin zituen eskaera horiek.
|
|
|
“Gipuzkoa mailan aurrera atera nahi duten proiektu handi baten proba modukoa da Elgoibarren eta beste hiru herri horietan egingo dutena. Eguzki plaka fotovoltaikoak jartzea, laguntza fiskalekin, inbertsio bideragarria izan daitekeela frogatu nahi
|
du
Foru Aldundiak”, azaldu du Alfredo Etxeberriak. Izan ere, proiektu pilotu honen baitan, herritarrek plaken akzioak erosteko aukera izango dute, eta horrela, plaken jabe bihurtuko dira.
|
|
|
Proiektuaren lehen zatian Herri Eskolan eta Mintxetan jarriko dituzte eguzki plakak, baina etorkizunean plakak jartzeko aukera beste sektore batzuetara eta herritarrengana zabaltzea da Foru Aldundiaren asmoa. “Industrien teilatuak esaterako potentzial handiko guneak izan daitezkeela uste
|
dute
Foru Aldundiko adituek”, azaldu du Elgoibarko alkateak.
|
|
2011
|
|
|
mila milioi euro. Eta diru hori guztia bidesarien bidez berreskuratu nahi
|
du
Foru Aldundiak! Badakite ezinezkoa dela, baina horretan ez dute ikusten jasangarritasun arazorik.
|
|
|
Orain arte 6 eta 18 urte arteko neska mutikoentzat zen programa. Murrizketa horrekin 900.000 euro aurreztu nahi
|
ditu
foru gobernuak.Verak gogorarazi du programa horren xedea haurrei eta gazteei hortzak osasuntsu izaten irakastea dela. «Uste dugu 15 urterekin ikasiak dituztela ohitura osasungarriak.
|
|
|
«Gaur hemen erabat libre gaude. Eta zuek,
|
zuen
foruak eta eskubideak ukitu gabe».
|
|
|
Dena dela, museoa Cristobal Balentziagaren bizitza eta lana ezagutzeko gunea baino gehiago izan dadin nahi
|
du
Foru Aldundiak. Museoak Gipuzkoako eta Euskadiko modaren munduarekin eta industriarekin harreman estua izatea eta lurraldeko moda sustatzeko bidea bihur dadin nahi du Gipuzkoako Foru Aldundiak.
|
|
2012
|
|
|
Azken hiru urteetan 10.771 milioi euro izan dira, kopuru guztiak batuta. Lopezen gobernuak ez
|
dituela
foru aldundien altxortegiak estutu nahi erakutsi nahi izan du gobernuak datu horiekin. Buruhauste ekonomikoen hirugarren atala udalerriei dagokie.
|
|
|
Baina Aranaren ekimena ez da sortzen euskaraz, ezta euskararentzat ere. Aranak Bizkaia du buruan, edo bestela esan, estatu liberalak eta industria gizarte modernoak hondatu behar
|
zuten
foru antolamendu instituzionala. horretan, Euskal herri kulturak bezala, herrikultura guztiek eraldatu eta moldatu behar izan zuten; hitz batean, modernizatu behar izan zuten.
|
|
|
Bilduk, berriz, erakutsi du, gutxiengoan gobernatuta ere, oposizioarekin akordioak egiteko gaitasuna duela, Garitanok atzo nabarmendu zuenez. Hala, bigarren urtez jarraian Bilduk aurrera atera ditu Gipuzkoako aurrekontuak, iaz EAJrekin egin zuen akordioa?, eta 2013ko aurrekontuak ziurtatuak
|
dituen
foru aldundi bakarra izango da hark gobernatzen duena. Hein handi batean, azken urtean gai ekonomikoetan eta, bereziki, zerga politikaren alorrean Bilduren eta PSE EEren artean egon den bat egitearen emaitza da aurrekontuetako akordioa.
|
|
|
Dudarik gabe, Garcia de Gongorak bazekien (historikoki) gezurretan ari zela, baina, erran bezala, politika interesatzen zitzaion. Gertatutakoa dinastia aldaketa hutsa bazen, orduan errege erregina berriek ezin
|
zituzten
foruak deuseztatu, eta, aitzineko monarkek bezala, nafarren askatasuna errespetatu beharra dute(, tienen la misma obligación que los demás sus predecesores de conservarlos en sus antiguas libertades?, erranen du, hitzez hitz, Garcia de Gongorak).
|
|
|
Landaluze auzoko parkean ere obra lanak egin nahi dituzte adinekoentzat egokitzeko asmoarekin. Lan hauen kostua, guztira, 35.000 eurokoa izango da, baina Udalak espero
|
du
Foru Aldundiak zati bat ordaintzea.
|
|
|
Baldintzari muzin egin eta beste helburu batzuetarako erabli nahi izan du ordutik EAJk eraikina, horrekin batera ondasun kulturalak babesten dituzten legeak hautsiz. Izan ere lege horiek oso argi uzten baitute ondasun kulturalen jabeek zaindu egin behar dituztela ondasunok, eta hala egiten ez
|
badute
Foru Aldundiak bere kabuz edo Jaurlaritzaren ekimenez behar diren neurriak hartu dituela ondasun horien osotasuna mantentzeko, egin beharreko lanak egitea barne, hauen kostuak jabearen lepo utziz. Azken hogei urtean ez Udalak ez Aldundiak ez Jaurlaritzak ez dute bete lege hau, eta gaur egun eraikina egoera txarrean dagoela diote.
|
|
|
Eta absolutismoa indarrean zegoela, Foru Konstituzioaren oinarriak errotik ezabatu ez arren, mugatzen saiatu zen. Liberalismoan oinarrituriko Espainiar Konstituzioak ez
|
zituen
Foru Konstituzioaren oinarriak onartu, harik eta 1839ko urriaren 25eko legeak, berriz, Foru Konstituzioa espainiar konstituzionalismoaren legedian sartu zuen arte. 1839ko irailean, Bilbon antolatu zen foruen aldeko mugimendu soziala azpimarratzekoa da.
|
|
|
Bigarren proposamenean, aldiz, bi Konstituzioen arteko uztartze prozesuan, erabat onartzen zuten Espainiako Konstituzioa eskubide indibidualen arloan eta bermean erabateko nagusitasuna zuela. Liberalen ikuspegitik eskubide indibidualak ez
|
zuten
Foru Konstituzioetan Espainiar konstituzioan zuten adinako bermerik. Horregatik, eskubide politikoen eremuan, espainiar guztiak, euskaldunak barne, eskubide indibidualen bermea zuten heinean berdinak ziren.
|
|
|
Beraz, gutunean, aurrerantzean liberalen baitan foru konponketarako egitasmo desberdinen estrategia eta ikuspegiak argi eta garbi ageri ziren: Batzuk foruen osotasunaren alde zeuden; besteek, berriz, liberal sutsuek, C. Anton Luzuriagaren iritziaren ildotik, esparru ekonomiko fiskalera mugatu nahi
|
zuten
foruen bidezko edukia.
|
|
|
Gainera, Madrilgo iritzi publikoa, euskal ordezkarien aurkakoa zen. Pablo Yllarregui, negoziatzaile nafarrak Memoria sobre la ley de la modificación de los fueros de Navarrra argitaratu zuen, eta gai horri buruz idatzi zuen Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako ordezkariak geroko geroan utzi nahi
|
zutela
foruen moldaketa, beste modu batean esanda, ez zutela nahi foruak moldatu eta egokitu.60 Espainiako Gobernuarentzat, Nafarrekin negoziazioa burutzea ere errazagoa zen, arlo fiskal eta administratibora mugatzen zelako.
|
|
|
Bere garaian ez ziren hain ezagunak baina gerora biak erabiltzen hasi ziren, bereziki xx. mendean. Beraz, aurrekari zuzena
|
dugu
Foru Konstituziotik Autonomia Estatutuen sorreraren eta bilakaeraren ibilbidean.111
|
|
|
abertzaletasun bikoitzaren ideologia eta filosofia politikoa areagotzen eta indartzen zuelako eta ondorioz, euskal aginte politikoa ere sendotze bidean jartzen zelako. Horregatik, hain zuzen ere, Espainiar Gobernuak esparru fiskal administratibora mugatu nahi
|
zuen
foruen arazoa, foruen moldaketa osoa aginte orokorrak zekarren arazo politikoa saihesteko, aipatu gabe.
|
|
|
Foruzale liberalen ikuspegitik Alfonso xii errege berriaren proposamena erabat okerra zen, liberal foruzaleen ekimenez Alfonso xiiaren legitimitateak oinarri soziala eta politikoa zuelako. Karlistek eragindako gerrak ez
|
zuen
Foru Konstituzioa bere zergatien eta oinarrien artean, karlisten foruzaletasun teokratikoak ez zuelako indarrean zegoen foruzaletasunarekin lotura handirik. Gerra amaitu ahala, foruen aurkako adierazpenak emendatuz joan ziren.
|
|
2013
|
|
|
PSE EE da proposamenaren bultzatzaile nagusia. Eusko Jaurlaritzan ez zuen lortu zerga erreforma bultzatzerik, eta oposizioan gaia Eusko Legebiltzarrera eraman nahi du, ez
|
baitu
foru aldundietan agintzen, eta bere eragina Gipuzkoan baino ez baita nabaritzen. Are gehiago PPk eta EAJk aurrekontu eta zerga kontuetan bat egin dutenetik.
|
|
|
Gipuzkoako garraio publikoko sistema hobetu nahi
|
du
Foru Aldundiak,
|
|
|
Itsasoarekin lotutako museoa antolatu nahi
|
zuen
Foru Aldundiak eta nirekin akordatu ziren. Oraindik bekarekin nengoen Frantzian.
|
|
|
zertarako. Nik pentsatzen nuen gure Ertzaintzak izan behar
|
zuela
foru militarra, izan behar zela indar armatu militarra. Bestela ez zuela behin ere baztertuko Guardia Zibila.
|
|
2014
|
|
|
Hilaren 24 eta 25ean egingo ditu diputazioak bilerak Gipuzkoako oposizioko alderdiekin plan hau aurkezteko, eta haietakoren baten babesa lortzen saiatuko da. Izan ere, bere hondakinen plana «osasungarri, iraunkor eta ekonomikoa» dela uste
|
du
foru aldundiak. Gainera, Europako Batasunak ezarritako prebentzioaren, berrerabileraren eta birziklatzearen lehentasunak bere egiten dituela iritzi dio.
|
|
|
Eta, abenduaren 10ean, Nafarroako Gobernuaren aurrekontu proiektuaren aurkako zuzenketa osoa babestu zuten PSN, Bildu, Aralar NaBai, Geroa Bai eta Ezkerrak. Horren eraginez, aurten ere aurrekontu luzatuak
|
ditu
foru erkidegoak, baina horrek ez dio eragozpen handirik eragin gobernuari, eta diru sailak nahierara kudeatu ahal izan ditu, parlamentuan azkeneko aldiz 2012an onartutakoak erreferente gisa erabilita. Aurrekontuen atala amaituta, begirada politikoak martxoaren 31ra begira jarri ziren.
|
|
|
‘Kontuak Garbi’ ekimenaren bidez, pausoak eman nahi
|
ditu
Foru Ogasunak gardentasunean sakontzeko. Beste nobedade bat ere badago:
|
|
|
150.000 euro7 Lasao Zestoako trenbidearen egokitzapen lanak egitea: 78.000 euroGipuzkoako Foru Aldundiko ordezkaritzaren buruan Martin Garitano diputatu nagusia eta Helena Franco Ogasun diputatua izango dira.Aurten ere ekimen horrekin jarraitzeko asmoa
|
du
Foru Aldundiak; Urola Erdian eta beste hiru eskualdeetan. Egitasmo horren berri emango dute Arantza Ruiz de Larrinaga Herritarren Partaidetzarako zuzendari nagusiak eta Maider Otamendi Ogasun eta Finantzako zuzendariak.Urola Erdiko herritar guztiak gonbidatuta daude batzar horretan parte hartzera.
|
|
|
Aldazabalek nabarmendu nahi izan du" askozaz ere errazagoa dela zirkulazioaren norabidea aldatzea biribilgune bat eraikitzea baino, beti ere, eraiki behar
|
duena
Foru Aldundia denean eta kostua ere garestiagoa denean. Bilduren udal gobernuaren borondate politikoa besterik behar ez denean, proposamena aurrera eramateko" gaineratu du.
|
|
2015
|
|
|
Eragin Linguistikoaren Ebaluazioak egiteko sistematizazio eredua
|
du
Foru Aldundiak UEMArekinbatera, eta Tolosaldeko Lurraldearen Zatikako Planean ezarri dugu, beraz, probatu ere probatudugu, Iurdanak eta Goiok aurkeztuko digute. Esperientzia pilotua izan da, eta guretzat oso interesgarri eta aberasgarria.
|
|
|
Eragin Linguistikoaren Ebaluazioak egiteko sistematizazio eredua
|
du
Foru Aldundiak UEMArekinbatera, eta Tolosaldeko Lurraldearen Zatikako Planean ezarri dugu, beraz, probatu ere probatudugu, Iurdanak eta Goiok aurkeztuko digute. Esperientzia pilotua izan da, eta guretzat oso interesgarri eta aberasgarria.
|
|
|
Zentzu horretan, ziurtatu du ez dela aldaketarik egongo egoiliarrek jasotzen duten zerbitzuaren kalitatean ez eta baldintzetan ere. Era berean, gogorarazi
|
du
Foru Aldundiak blindatu egin dituela zentroetako langileen lan baldintzak, udalekin sinatu beharreko hitzarmenetan klausula bat erantsiz lanpostu guztiei eta lan baldintza guztiei eutsiko zaiela bermatzeko.
|
|
|
200.000 euroko aurrekontua
|
dute
Foruen plazan eginen diren kontzertuek, iaz baino 5.000 euro gutxiago. Gazteluko plazan eginen direnentzat 115.000 euro bideratuko dituzte, iaz baino 5.000 gehiago.
|
|
|
Baina Aranaren ekimena ez da sortzen euskaraz, ezta euskararentzat ere. Aranak Bizkaia du buruan, edo bestela esan, estatu liberalak eta industria gizarte modernoak hondatu behar
|
zuten
foru antolamendu instituzionala. Horretan, esan bezala, euskara sinbolo bat da.
|
|
|
Huarte talde enpresarialak zuen finantziatu, hiru jomuga erdiestekotan: Nafarroa faboratu batetik, mozkin enpresarial handiagoak bildu taldearentzat, eta azkenik, enpresariaren nahikari pertsonala bete, bizitza laborala bururatu gogo
|
baitzuen
Foru Diputazioko presidenteorde gisa. Ez zen hura industriaren sustatzeko plana, baina Diputazioaren azken urteetako aurrekontuen ikerketa zorrotza, zeinak agerian utzi baitzuen instituzioaren zorpetzeko ahalmena.
|
|
|
Migel Jabier Urmenetak alkate garaiko bere estilo pertsonalista ekarri zuen Diputaziora. Hemen, baina, ez
|
zituen
foru jauregiko atariak zabaltzen ahal, hiEkitaldi instituzionala Tuteran. ritarrak sar zitezen haien arranguren eta iradokizunen adieraztera, Udaletxean zegien moduan. Alta, karrikako ahotsa bizi bizi aditzen zuen hirian zeharreko ibilaldietan, bai eta Nafarroa guztian gaindi egiten zituen asteburuko txangoetan ere, familia harturik, mota orotako beharren detektagarri.
|
|
|
" Komeni da ongi ulertzea gaurdaino
|
dugun
forua ez dela forudun egiteko apetaz nafar zerua eta hispaniar probintziei zurrupatzeko dirua, forua delako oinarrizko legeen iturburua, kanpotarrek esku hartu gabe zaintzeko gure zorua gure etxea gobernatzeko aski da gure burua".
|
|
2016
|
|
|
Zer ikuspegi
|
zuen
foruei buruz?
|
|
|
Arabako Foru Aldundiak aurten elementu sinboliko iraunkor bat jarriko du Probintzia plazan, terrorismoaren eta indarkeriaren biktimak oroitzeko. Ekintza honen bidez, Euskal Herrian bakea eta elkarbizitza finkatzen lagundu nahi
|
du
Foru Aldundiak. " Biktimak eta beren familiak oroitu eta haiek aitortzea funtsezko ardatza da bakean egongo den gizartea eraiki eta elkarbizitza normalizatua izan nahi bada".
|
|
|
Iruditzen zaigu arrazoi nahikoa dagoela, ikusteko erraustegiak osasunean eragin txarrak sortuko dituela eta halako proiektu bat ezin dela aurrera eraman", adierazi dute. Hain zuzen, datuon aurrean Diputazioa isilik dagoela nabarmendu dute. " Hondakinen kudeaketan eskuduntzak
|
dituen
Foru Aldundiak ez du osasunari buruzko azterketarik plazaratu eta ez du ezer esan errauskailuek osasunean eragiten duten kalteari buruz", esan dute.Edozein erabaki hartu baino lehen eurekin hitz egiteko eskaera egin dute gaurko saioan. " Gipuzkoako Foru Aldundiak erraustegia egiteko bere proiektua Aste Santuan aurkeztu zuen.
|
|
2017
|
|
|
Oposizioko alderdiak EH Bildu eta Ahal Dugu, eragiten dien herrietako udalak, ehunka erabiltzaile, zerbitzu hori ematen duten garraio enpresetako langileak eta sindikatuak... Guztiak aurrez aurre
|
ditu
foru gobernuak, baina zerbitzua" berrantolatzeko" garaia badela eta horixe egingo dutela berretsi du Marisol Garmendia Gipuzkoako Lurralde eta Mugikortasun diputatuak aste honetan bertan.
|
|
|
Franco hil ondoren (1975), Espainiak trantsizio demokratikoaren aldiari ekin zion, eta horrek deszentralizazio asimetrikoaren prozesua ekarri zuen, zeinaren bitartez EAEk eta Nafarroako Foru Erkidegoak (NFE) Autonomi Estatutuak eskuratu zituzten, 1979an eta 1982an hurrenez hurren. Autonomia Estatutuek xedapen berariazko bat
|
dute
Foru Lurraldeko eskubide historikoak babesteko eta zaintzeko. EAEn, eguneraturiko euskal foru egiturak ezartzen duen gobernu federalaren sistema bi zutabetan oinarritzen da.
|
|
|
Lehena, bi aste lehenago, auto istripu batean. Autobiako emakumea, alabaina, bizirik eraman zuen anbulantziak, eta oraingo honen gaitzerako sendabiderik ez
|
zuten
foru sareko ospitaleetan. Zutitu eta buruarekin ezezko keinua egin zion kaboari.
|
|
|
– Zer ikuspegi
|
zuen
foruei buruz?
|
|
|
c Zer ikuspegi
|
zuen
foruei buruz?
|
|
|
Diru sarrerei dagokionez, 4.868,6 milioi euroko sarrerak aurreikusten
|
dituzte
Foru Aldundiko ordezkariek 2018an. Hori banatzerako orduan, zatirik handiena Eusko Jaurlaritzari dagokiola adierazi dute, 3.173,2 milioi; Aldundiak, esandako 856,6 milioi euroak izango ditu; eta udalek, ostera, 488 milioi," inoizko zuzkidurarik handiena".
|
|
2018
|
|
|
Lehiakortasun hutsetik ihes eginda, familia eta bestelako ikusleen arreta bereganatu nahi du, haurrek eskola kirolaz disfrutatzeko duten eskubidea mahai gainean jarrita. Ikasturte berri honetan, proiektu bera bultzatzen jarraitu nahi
|
du
Foru Aldundiak, eta, horretarako, ekitaldi batzuk antolatuko dituzte Gipuzkoako hainbat herritan. Horietatik lehena Arrasate izango da eta 600 batzea espero dute.
|
|
|
Agerraldian adierazi dutenez," eredu kapitalistak alternatibak izan ditzakeela erakustea" zigortu nahi
|
du
Foru Aldundiak: " Errauskailuaren atzean itzeleko interes ekonomikoak egon dira hasieratik, eta interes ekonomiko haorien atzean enpresari, politikari, banku eta komunikabide boteretsuak daude.
|
|
|
Biztanlegoaren gehiengoa Nafarroako zonalde euskaldunetatik iritsitako jendea izan zen. Garai honetan ere, 1154 urtean, Antso Jakitunak hebrear elkarte baten kokagunea baimendu zuen, eta Lizarrako juduek
|
zituzten
foru berberak eman zizkien. 1189 urtean, Navarreriara zabalduko dute Jakako forua, hiriaren birpopulazioaren ondorioz.
|
|
|
Giza talde berri honen egoera normalizatzeko bidea 1129 urtean emaniko forua izan zen. Ikus ditzagun bere artikulu nagusiak (Lacarra eta Martin Duque, 1975, 5 zbk.): San Zerningo lautadan finkatutako frankoei zein gerora etor litezkeenei, Jakakoek
|
zuten
foru bera eman zien erregeak, haien jarduera eta harreman judizialak arautzeko. Herrigune horretako partaide izan nahi zutenek gainerako bizilagunen baldintza berberak onartu zituzten, beste inongo pribilegiorik aldarrikatu gabe. Hori dela eta, nekazariek, eliz jendeak zein nobleek debekatuta zuten haien artera bizitzera joatea. Bi herriguneen arteko eremuan, hots, katedralaren inguruko Nabarreria eta San Zernin burgu berriaren arteko lurretan, etxerik eraikitzea debekatua gelditu zen.
|
|
|
Xenpelarrek hiru zirela kantatzen zuen. Felipe Arrese Beitiak euskaldunak zazpi lurraldetan bizi direla zioen eta Hego Euskal Herriko laurek bat egin behar
|
zutela
foruek bermatzen zizkiguten eskubideen defentsan. Kosta egiten zaigu euskaldunoi ados jartzea antza, edo, Iñigo Aranbarrik idatzi legez, “badirudi elkarrekin bizitzeko sortu ez den herri bat dela euskaldunena”.
|
|
2019
|
|
|
Nafarroako Gobernuak ez
|
luke
foru poliziaren errepresioarekin erantzun behar, alderantziz, bitartekari lanak egin lituzke, entsaladarako zorroak produzitzen dituen Huerta de Peralta enpresak laguntza publiko handiak jasotzen baititu. Hokoke, hokoke!
|
|
|
: Data hori
|
duen
foru legean Euskaltzaindia izendatu zen, Nafarroan, euskarari buruzko aholku emaile ofizial.
|
|
|
...tze politikei dagokienez, Lurralde Antolamendu, Etxebizitza, Paisaia eta Proiektu Estrategikoetako Departamentuaren aurrekontu aurreproiektuak 26 milioi euro aurreikusten ditu partikularrek edo auzo erkidegoek sustatutako proiektuetarako diru-laguntzetan – Batez ere energia eraginkortasunari, eraikinen inguratzaile termikoei eta irisgarritasun berrikuntzei dagozkienak –; horrek esan nahi
|
du
foru gobernuak duela lau urte xede horretarako bideratzen zituen laguntzen hirukoitza baino gehiago.
|
|
|
Nahiz eta etxebizitza egoera kaxkarrean egon, eta nahiz eta etorkinak bertan bizi ez, Udalak malgutasunez jokatu du. Arrasate 20.000 biztanleren muga horretan dago, eta hortik jaisteak eragin handia
|
du
Foru Aldundi mailan: dirulaguntzak, zerbitzuak...
|
|
|
Baina aipatu moduan, ostiral honetan egin duen asanbladan, Espainiko Kontu Auzitegiaren epaia ez errekurritzea erabaki dute. Bitan errugabetuakErraustegia geratzea delitua ez zela izan adierazi zuen ekainean bigarrenez Espainiako Kontu Auzitegiak, Intxaurrandieta eta Errazkin errugabetzearekin batera, eta honenbestez ez zuten aintzakotzat hartu salatzaileek, egungo Gipuzkoako Hondakinen Kontsortzioko arduradunek ordezkari eta 2011 legealdian GHK ko lehendakari izandako Ainhoa Intxaurrandietaren eta foru ingurumen diputatu Iñaki Errazkinen aurka aurkezturiko helegitea. ...tu Auzitegiaren epaiaren aurkako helegitea ez zuen aintzakotzat hartu aipatu epaitegiak eta honenbestez bigarrenez, errugabetu zituen Intxaurrandieta eta Errazkin, 2013ko azaroan Zubietako erraustegia eraikitzeko lanak eteteko enpresa eraikitzaileekin adostuta hartutako erabaki hartatik.Gogoan izan, 40 milioi eurotik gora beren poltsikotik ordaintzea eskatzen zieten EAJ eta PSE alderdiak agintean
|
dituen
foru gobernuak, Intxaurrandietari eta Errazkini, urte luzez milaka gipuzkoarrek eskatutakoa betetzeagatik; haien aurreko legealdian, EAJ eta PSE k sustaturiko Zubietako erraustegiko lanak eteteko 2013ko azaroan enpresa eraikitzaileekin adostutako akordioagatik. Aipatu bi alderdiok agintean dituen GHK k epaitegietan salatu zituzten bi ordezkariak. Iazko apirilean deklaratu zuten Madrilen Intxaurrandietak eta Errazkinek.
|
|
2020
|
|
|
" Txeke baten bidez nahi
|
ditu
Foru Aldundiak bete gure nagusien beharrak"
|
|
|
Txeke baten bidez nahi
|
ditu
Foru Aldundiak bete gure nagusien beharrak, egoitzen plaza publikoak sustatu ordez, menpekotasuna negozioa bihurtuz eta ekimen pribatuaren eskutan utziz. Gero eta gehiago ari dira zabaltzen Araban zehar zahar egoitzak, plaza publikoek bere horretan jarraitzen duten bitartean.
|
|
|
" Bizkaiko Jaurerri txit askean, Gipuzkoako eta Arabako probintzia hain burujabeetan, ez dago txanponik ekoizteko eskumenik, ceca deritzon horrelakorik, alegia.
|
Baditugu
foru txatxar batzuk, baina txanpona beste batzuk egina izan behar. Agintari gaztelauek jartzen diete salneurria jateko behar dugun ogiari, edariei, gatzari, burdinari, urreari, oholari, itsasontziak egiteko zurari... eta itsasontziren baten premia daukatenean hura ere errekisatu eta kitto!".
|
|
2021
|
|
|
Gentza Alamillo alkateak eskerrak eman dizkie Aiarako Kuadrillako ordezkariei eta Aiaraldea Komunikabideari azaldu dio zein izango den prozedura hemendik aurrera: " Alde batetik, Arabako Batzar Nagusiek aldatu behar
|
dute
foru araua, eta Laudiotik Aiarara igaroko da eskumen hori. Bestetik, kuadrillak berak ezarri behar ditu eraikinak izango dituen beharrak.
|
|
|
Finean, emandako bost erantzunetan, txertaketa planari buruzko informaziorik ez duela
|
du
Foru Gobernuak. " Lotsagarria da", adierazi du EH Bilduko batzarkide Claudia Venceslaok:
|
|
|
Horren bidez, koronabirusaren osasun krisiak sektore horietan izan duen eragina murriztu nahi du. Orain, Nafarroako Parlamentuak berretsi behar
|
du
foru lege dekretua.
|
|
|
TicketBai sistemaren helburua da enpresa txikiek nahiz handiek fakturak automatikoki bidaltzea Ogasunera. Gisa horretan, zerga iruzurra saihestu nahi
|
du
foru erakundeak, Arabako eta Bizkaiko aldundiekin nahiz Eusko Jaurlaritzarekin batera.
|
|
2022
|
|
|
Prestazio honi eta beste batzuei buruzko informazio guztia zure webgunean aurki dezakezu. Nafarroa Familia eta lana uztartzeko hainbat laguntza
|
ditu
Foru Komunitateak, eta web orri honetan kontsulta dezakezu. Murtzia Murtziako komunitateak seme edo alaba bakoitzeko laguntzak eskaintzen ditu.
|
|
|
Nafarroako Gobernua gaur zen aurkeztekoa sindikatuei Euskararen Foru Dekretua, Nafarroako Funtzio Publikoko Mahai Orokorrean. PSNk aurreratua
|
zuen
foru dekretuak euskara ez duela meritutzat hartuko eremu ez euskaldunean, eta hala baieztatu du berriki Euskalerria irratiak, foru dekretuaren zirriborroa eskuratu ondoren.
|
|
|
Dena den, Hiruren eskaeren artean badago Hego Euskal Herriari soilik eragiten dion bat: bertako errepideetan kamioientzat bidesariak ez jartzea, eta horri buruz hitz egin nahi
|
dute
foru aldundiekin eta Nafarroako Gobernuarekin, haienak baitira errepideak. Bilera horietarako data zein den ez dute jakinarazi oraindik.
|
|
|
Tunelean zain zela, plazara adi begira zen Izaro Arbizu Oberenako dantzaria. Bere lehenbiziko urtea
|
zuen
Foruen plazan, eta bi dantzak egin behar zituen. «Pena handia ematen dit:
|