|
2002
|
|
|
Ez da hori, hala ere, inguruan dugun administrazio bakarra, ongi dakizunez. Hor
|
ditugu
Foru administrazioak, udal administrazioak (hauek ere administrazio baitira), eta abar: hemen, esaldiak," eta abar luze bat" eskatzen zidan, baina ez naiz erori tentaldi horretan, jabetu zarenez, etabarrak euskaraz neurrikoak izan baitira beti.
|
|
2003
|
|
|
Inazio Astigarraga predikariaren berotasuna dela eta, Bergarako Akordioa gertatu eta berehalakoa dela pentsa daiteke, oraindik ez baitauka oso garbi hitzarmen horretako emaitza. Misiolariak garaipentzat har  tzen
|
du
foruak salbatu izana, baina batez ere erlijio kristaua gorde izana," gure Guraso santuac gandic arturico maiorazguia". Erlijioak eta elizgizonek pairatu duten jazarpena agerian geratzen da hitzotan; eta baita" euscal errian, eta euscaldunac" egindako jazarpena ere:
|
|
2012
|
|
|
Eta absolutismoa indarrean zegoela, Foru Konstituzioaren oinarriak errotik ezabatu ez arren, mugatzen saiatu zen. Liberalismoan oinarrituriko Espainiar Konstituzioak ez
|
zituen
Foru Konstituzioaren oinarriak onartu, harik eta 1839ko urriaren 25eko legeak, berriz, Foru Konstituzioa espainiar konstituzionalismoaren legedian sartu zuen arte. 1839ko irailean, Bilbon antolatu zen foruen aldeko mugimendu soziala azpimarratzekoa da.
|
|
|
Bigarren proposamenean, aldiz, bi Konstituzioen arteko uztartze prozesuan, erabat onartzen zuten Espainiako Konstituzioa eskubide indibidualen arloan eta bermean erabateko nagusitasuna zuela. Liberalen ikuspegitik eskubide indibidualak ez
|
zuten
Foru Konstituzioetan Espainiar konstituzioan zuten adinako bermerik. Horregatik, eskubide politikoen eremuan, espainiar guztiak, euskaldunak barne, eskubide indibidualen bermea zuten heinean berdinak ziren.
|
|
|
Beraz, gutunean, aurrerantzean liberalen baitan foru konponketarako egitasmo desberdinen estrategia eta ikuspegiak argi eta garbi ageri ziren: Batzuk foruen osotasunaren alde zeuden; besteek, berriz, liberal sutsuek, C. Anton Luzuriagaren iritziaren ildotik, esparru ekonomiko fiskalera mugatu nahi
|
zuten
foruen bidezko edukia.
|
|
|
Gainera, Madrilgo iritzi publikoa, euskal ordezkarien aurkakoa zen. Pablo Yllarregui, negoziatzaile nafarrak Memoria sobre la ley de la modificación de los fueros de Navarrra argitaratu zuen, eta gai horri buruz idatzi zuen Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako ordezkariak geroko geroan utzi nahi
|
zutela
foruen moldaketa, beste modu batean esanda, ez zutela nahi foruak moldatu eta egokitu.60 Espainiako Gobernuarentzat, Nafarrekin negoziazioa burutzea ere errazagoa zen, arlo fiskal eta administratibora mugatzen zelako.
|
|
|
Bere garaian ez ziren hain ezagunak baina gerora biak erabiltzen hasi ziren, bereziki xx. mendean. Beraz, aurrekari zuzena
|
dugu
Foru Konstituziotik Autonomia Estatutuen sorreraren eta bilakaeraren ibilbidean.111
|
|
|
abertzaletasun bikoitzaren ideologia eta filosofia politikoa areagotzen eta indartzen zuelako eta ondorioz, euskal aginte politikoa ere sendotze bidean jartzen zelako. Horregatik, hain zuzen ere, Espainiar Gobernuak esparru fiskal administratibora mugatu nahi
|
zuen
foruen arazoa, foruen moldaketa osoa aginte orokorrak zekarren arazo politikoa saihesteko, aipatu gabe.
|
|
|
Foruzale liberalen ikuspegitik Alfonso xii errege berriaren proposamena erabat okerra zen, liberal foruzaleen ekimenez Alfonso xiiaren legitimitateak oinarri soziala eta politikoa zuelako. Karlistek eragindako gerrak ez
|
zuen
Foru Konstituzioa bere zergatien eta oinarrien artean, karlisten foruzaletasun teokratikoak ez zuelako indarrean zegoen foruzaletasunarekin lotura handirik. Gerra amaitu ahala, foruen aurkako adierazpenak emendatuz joan ziren.
|
|
2020
|
|
|
" Bizkaiko Jaurerri txit askean, Gipuzkoako eta Arabako probintzia hain burujabeetan, ez dago txanponik ekoizteko eskumenik, ceca deritzon horrelakorik, alegia.
|
Baditugu
foru txatxar batzuk, baina txanpona beste batzuk egina izan behar. Agintari gaztelauek jartzen diete salneurria jateko behar dugun ogiari, edariei, gatzari, burdinari, urreari, oholari, itsasontziak egiteko zurari... eta itsasontziren baten premia daukatenean hura ere errekisatu eta kitto!".
|