|
2000
|
|
|
Gero bazkaltzera eraman nahi ninduela aitortu zidan, harrerak bere pisuan jarraipena izan zezan, gaua luzatzeko asmoz. Baina ezetz esan nion, eskerrik asko baina ez, oso nekatuta nengoela eta nahiago
|
nuela
etxera joan eta atseden hartzea.
|
|
|
Zeren, Joanes apez izaitekotan, zinezko apez izaitea nahi nuke, Jainkoak zinez eta minez deitua... Halarik ere, berori
|
dugu
etxeko jauna, ene espos Martin, eta berorrek du hondar hitza...
|
|
|
Ilunabarraren azken argian, aitaren bisaia eta haren betartea oroitzen dut, zeren eta, nola aitak maite
|
baitzuen
etxeko primu eta herederoa bere burua bezainbat, hala, tigrearena entzun bezain fite, zeruraino zabaldu zitzaizkion begiak, kezkaren, izuaren eta ikararen menerat.
|
|
|
...n, denborarekin, dantzen eragoztea eta debekatzea, aldi batez, baita emaztekiek buru oihal haien eramaitea ere, zeinak, aita Bartolomeren erranetan, beren forma haiekin —harroak eta luze bezain biribilak— ez baitzitezkeen izan haragikeriarako eta lizunkeriarako tentagarriak baizen; eta, nola uste baitzuen ezen emaztekiak dortokaren etsenplutik ikasi behar zuela, eta hargatik geratu behar
|
zuela
etxean, edo bere mantelinaren azpian gorde behar zuela burua elizarakoan, dortokak bere maskorraren azpian bezala, hala debekatu zien haiei, halaber, Ama Birjinaren ohorez egiten zen hainbat eta hainbat prozesionetan —hala nola Asuntzio koan—, apezaren parean joaitea, nor bere kandelarekin; eta ekarri zuen, finean, elizarat —zeinak baitzuen, don Frantziskoren denboran, plaza publik...
|
|
|
—Zu
|
zaitugu
etxeko jauna, Martin —ihardetsi zion amak—, eta zuhaurk erabaki behar duzu hori, baina ene iritzia jakin nahi baduzu, hauxe duzu: zure anaia, erlijioneaz denaz bezainbatean, leizearen ertzean dabil eta leizerat eginen du azkenean... eta Maddalenekin dabilen bezala ibiltzea, bertzalde, irain hutsa da etxegoiendar guztiontzat, zeren goia behearekin nahasten denean, badakizu...!
|
|
|
—eta, erranaz damutu balitz bezala, gaineratu zuen—: Baina zer nabilkizu ni hemen hau eta hura eskaintzen, zuhaur
|
zaitugunean
etxeko jauna?
|
|
|
Edo, beharbada, bai. Izan ere, ez dut deus ere ekarri, baina, nola ibiliaren ibiliaz ikasi baitut ezen gizonaren deuseza dela gizonaren aberastasunik handiena, hala, neure deusez horretan bizi nahi
|
nuke
etxeko elizattoan, amaren eta haren zerbitzariaren ondoan, mundutik bereizirik, Jainkoari beha...
|
|
|
Zeren eta Piarres Oihartzabal kapitainak erran baitzidan: " Liburuz inguratua bizi izan haiz orainokoan, baina, hemendik aitzina, liburuak alde baterat utzi, eta heure bizitzaren liburua skribatzen hasi huke, ez letraz, baina heure hatsaz eta heure odol kolpeez..." Ordea, Rosa de Osoriok hirurehun bat aleko biblioteka bat zuen —nehoiz ez
|
dut
etxe partikular batean hainbertze liburu ikusi, guztiak elkarren ondoan junt, jaun André! —, aitaganik heredatu zuena, eta erraiten zidan ezen liburu haietariko hitz bakoitzak bere hatsa zuela eta berak ere hitz haien hatsetik hats hartzen zuela eta hargatik ez zela bizitzatik kanpoan sentitzen, baina bizitzan sartuago eta murgilduago, zeren, bizitzak bere liburua zuen bezala, liburuak ere ... Eta nola sentitzen nuen arrazoin zuela!
|
|
|
Gogoan ditiat oraino haren hondar hitzak: " Biltzar guztian aditu dut —erran ziean— piztien beldur zaretela, zeren Urbiain basoz josia baitago, eta basoetako itzaletarik mehatxatzen zaituztete
|
zuen
etxe aitzinean... Ordea, nola olak zura beharrezkoa izanen lukeen gau eta egun, zeren, herensuge zintzur luzeen idurirat, olak ere ez baitu bere gosea nehoiz asetzen, hala, probetxua eta onura, baldin ene asmoak onartuko bazenituzte, bi aldetarik iritsiko litzaizueke:
|
|
|
Haren izena jakin gabea nintzen beti, eta zuzenean jo nuen gerrira. Banekien aita ez
|
zuela
etxean izanen, baina haren mugikorraren zenbakia bai eman ziezadakeen, bezperan eskatzea ahantzi baitzitzaidan. Ezezko biribila.
|
|
|
Hura gabe larrialdi zerbitzuetara bidean izanen nintzatekeen. Josuk eta biok aspirinak baizik ez
|
genituen
etxean horrelako egoerei buru emateko. Bizi modernorako prestatuak gu.
|
|
|
Kristinaren aginduak —gonbidapenez mozorrotzen ere ez zen nekatu! —, nahi gabean, hondar egunetako ene ezbaietariko bat argitu zidan: nire andreak bere horretan utzia behar
|
zuen
etxeko zerraila zaharra. Bertze ondoriorik ez zen ateratzen ahal, etxeak hutsik egon behar bazuen —ortziralean ateratzekoa zela erran zidan; arratsaldeko lanaldia bukatutakoan, zehatz mehatz— eta nik harainoko sarbidea izan.
|
|
|
Gezurra zioen, alu halakoak. Neure burua ispiluaren juzkura emana
|
nuen
etxetik atera aitzin, eta handi samartua nuen.
|
|
2001
|
|
|
Horma koloretsuak
|
zituen
etxeak, pistatxoaren berdeak eta txiklearen arrosak elkarri eraso egiten zioten, borroka hartan nor gailenduko, nork energia gehiago kutsatuko. Plastikozko puf erraldoi batek ipuinetako nanoaren tronoa irudikatzen zuen eta egurrezko bitxiloreak hazten ziren nonahi, belar artifizialez estalitako lurrean sustraituak baleude bezala.
|
|
|
Gaur, ordea, ez
|
dute
etxean geratzeko aitzakiarik topatu aspaldiko partez eta paletan aritu dira bederatzi eta erdiak arte. Zein baino zein kaxkarrago.
|
|
|
Kontua da Romak eta Marcosek parez pare zeuden etxe altu bi bilatzen zituztela; adibidez zortzi pisukoa bata eta zazpikoa bestea, elkarrengandik hogeita hamar bat metrora. Eskaileretan leiho handiak
|
zituzten
etxeak aukeratzen zituzten. Orduan, Roma etxe batera sartzen zen eta Marcos bestera.
|
|
|
Oso haserretu zen Mohammad eta 200 rupia sakelan
|
zituela
etxetik alde egin zuen, Indiara etortzekotan.
|
|
|
‘Nik ez
|
dut
etxerik... ’
|
|
|
Goio bakarrik bizi da, ia hamalau urte darama erbesteratuta eta paper faltsuekin, Escondido izeneko ibai zabalak itsasoratzean sortzen dituen irletako batean, ohol hormak eta uralitazko teilatua
|
dituen
etxe umelean. Edozein lizundu, gaixotu edo ustelduko da hemen, eta denborarekin ia derrigorrez lizundu, gaixotu eta ustelduko gara denok, baina izoztu, ez dago inor izozteko moduko hotzik tropiko sargoriotan.
|
|
|
Badakizu gau luzearekin Lapur Handiak galdutako guztia bildu eta Gauza Galduen Herrialdera eramaten duela. Iluntzean elurtzan zehar ibili eta ibili, baina ez
|
duzu
etxera biderik aurkituko, eta gau luzeak harrapatuko zaitu.
|
|
|
‘Nik ere ez
|
dut
etxera itzuli nahi, ’ esanen dizu Ednak astiro, ezpainen dardara bozaren soinuarekin apur apurka loturik.
|
|
2002
|
|
|
Pertseok berak ere, horretarako denbora apur bat hartu eta egin beharrekoan pentsatu zuenean, ondo ulertu zuen hori. Askoz errazagoa zen edozein bazterretan harrizko estatua bihurtuta geratzea ezen ez gorgonaren burua lortu eta, ohoretsu eta ospetsu, abentura hartatik hezurrak osorik
|
zituela
etxera itzultzea.
|
|
|
Estatu Batuetan aberatsek zakurrei 30 dolarreko xerrak ematen dizkiete. Zakurrok, jakina, milioi asko balio
|
duten
etxeetan bizi dira, Ferrarietan eta yateetan ibiltzen dira, eta 500 dolar baino gehiago balio duten ontzi zilarreztatuetan jaten dute.
|
|
|
Bazter batean zapuzturik zegoen pointer handi bat jaso zuten Legasako El Rio ostatuan. Lehenagotik
|
bazuten
etxean otso zakurra. Egunez barruti batean ixten zituzten bi zakurrok.
|
|
|
Euskal Herrian, gero eta jende gehiago da, aste barruan herri herrian bizi eta asteburuetan mendian edo itsasbazterrean
|
duen
etxera, baserrira edo landetxera joaten dena.
|
|
|
" Katuak maite
|
du
etxea, zakurrak etxeko jabea".
|
|
|
–Nahi al
|
dun
etxera joan. Han Donostian tratamendu berdintsua segi dezaken.
|
|
|
Zelaian loreak mozten nituen, belarrak mozten nituen, edo kilkerrak eta matxinsaltoak harrapatzen nituen, gero etxera ekartzeko. Izan ere,
|
bagenuen
etxean ganbara polit bat, aitak eta aitaren anaietako batek –osaba Lazarok– berregokitu zutena, ni batxilerra ikasten hasi berria nintzela, Libek eta biok geure estudioetarako erabil genezan... nahiz eta azkenean nik erabili nuen nagusiki, Libek ez zituelako atsegin han egiten nituen esperimentuetako asko eta asko. Noiznahi egiten bainituen, bestalde.
|
|
2003
|
|
|
Plaza txikiago batera heldu zen. Bazegoen bertan pentsio itxura
|
zuen
etxe bat, baina taberna zen. Itxita zegoen.
|
|
|
–Topatu
|
duzu
etxea?
|
|
|
Aurkezpen egunean itsasoari begira Monikak kontatu zidanez, ordea, Kundera aspaldi samar ahaztua zuen eta Max Frischekin maitemindurik zebilen azken aldian. Egunean hiruzpalau ordu ematen omen zituen haren idazlanak aztertzen eta interneten aurkitutako hari buruzko aipamen eta entseguak pilaturik omen
|
zituen
etxean. Idazle suitzarrarekin lortu zuen identifikazioari esker, hark bezala idatzi omen zezakeen honetaz edo hartaz.
|
|
|
Banekian goizean etxetik zihoanean hura ikustera joango zela baina banekian baita ere gauean itzultzen zelarik itzal harekin itzuliko zela. Irudipena baizik ez zuan izango, baina irudipen hori ezabatzeko ez
|
nuela
etxetik alde egitea beste biderik erabaki eta halaxe egin nian –kontatu nuen.
|
|
|
–Ez, lasai geratu nahi
|
dut
etxean. Inporta ez bazaizu...
|
|
|
Txikitatik ezagutzen dut Antton, eskola lagunak izan ginen eta. Badakit Haurtzaro ikastolan ari dela irakasle, eta aurki behar
|
zuen
etxean.
|
|
2004
|
|
|
Etnozidioa ez da hitz hutsal bat, gure herriaren nortasuna larrutu duen gertaera historiko ikaragarri bat izan da. Eta joka dezagun horren arabera, burujabetzari esker eraiki behar
|
dugun
etxeak bere barruan gorde eta sustatu behar duena erdal herri izan ez dadin. Horretarako, izan ere, ez dugu behar inolako Estaturik.
|
|
|
Berak ere gauza bera uste zuen, duda barik. Baina berari ez zioten ezer egingo, ez
|
zuten
etxetik aterako eta ez zuten kalean akabatuko, bala bi buruan sartuta, txakur bati egiten zaion moduan. Eta isilik geratu zen, ezin zuelako kontrakorik ere esan, egoteko lasai, Pablo, ze ez dakite ezer.
|
|
|
Ulertzekoa da, bertan eman baitzuen bizi guztia. Bertan bizi zen haren familia, bertan
|
zituen
etxea eta adiskide guztiak. Zeuk ere bertan zenituen eskola eta lagunak.
|
|
|
–Hobe
|
dugu
etxe barrura sartzea –erran zidan bat batean emakumeak eta, ibilera arinez, tapiz astun haietako batek erdi ezkutatzen zuen korridore batean barrena abiatu zen. Xagu izutiaren itxura dik –pentsatu nuen–, bere zuloan ezkutatzen den xagu gris bat.
|
|
|
Emazteak esana zion igandean sin falta egon behar
|
zuela
etxean, Gonzalo neska lagunarekin etorri behar zelako. Gonzalok lehenengoz ekarri behar zuen neska lagun bat etxera eta horrek urduri zeukan Arregi andrea.
|
|
|
Eta ez zen Felix supermerkatuko plastikozko poltsa gutxi ikusitakoa. Karmelek supermerkatuko plastikozko poltsaz betea
|
zuen
etxea, bertan lan egiten zuen eta. Supermerkatua ixten zutenean beti eramaten zituen etxera zenbait poltsa.
|
|
|
Alejandrok autobusera igotzerakoan egindako gonbitari ezezkoa erantzun zion Felixek. Lehenbailehen heldu nahi
|
zuen
etxera, Karmeleri soldataren igoeraren berri emateko eta haren aurpegian argia nola pizten zen ikusteko.
|
|
|
Haren lantegian behin baino gehiagotan sartu nintzen.
|
Bazuen
etxean beste gela bat ere nik begi luzez begiratzen nuena. Irudi zahar, ontzi antzinako eta diru berdoskaz zeukan han armario edo apalategi halako bat.
|
|
2005
|
|
|
–Zer esan nahi duzu horrekin, beheko tabernan nahiago
|
nauzula
etxean baino?? –ezpainetako irria bekozko bihurtu zen senarraren betartean.
|
|
|
–Soziedadeak ez
|
du
etxearekin zerikusirik!
|
|
|
–Lasai, sakelakora dut desbideratuta, egia esan ez dakit zertarako
|
dudan
etxean telefonoa. Agur.
|
|
|
Komagomeko geltokia orain arte erabilitakoak baino txikiagoa da. Atera direnerako kale argiek baino ez
|
dute
etxe artea argitzen. Jende gutxi dabil handik.
|
|
|
–Badakit zenbat irabazten duzun: ezin
|
duzu
etxe hori zuk bakarrik ordaindu. Edo zer nahi duzu?!
|
|
|
Anderren gurasoekin hitz egin zuen aitak eta hobe
|
zutela
etxetik ez etortzea esan zien, egoera ez baitzen oso ona. Berak deituko ziela zerbait jakitean.
|
|
|
–Ados etxez aldatzeko, herriz aldatzeko, baina ez etxe bat erosteko. Badakizu nahiago
|
dudala
etxeak alokatu erosi baino –txalet txiki batean bizi ginen, alokaturik, jatetxetik hogei bat minutura; Irantzuk lan egiten zuen klinikara heltzeko hamar bat minutu baino ez zituen behar. Hiru urte generamatzan bertan, lehen Durangoko etxebizitza batean bizi nintzen, alokaturik han ere.
|
|
|
Egongelan egoten nintzenean Kodak atean agertzen zen; lehen galarazita
|
zuen
etxean sartzea, baina orain, atean ikusten nuenean keinu bat egiten nion, eta berak, trosta arin bat egiten zuen sofaraino eta aspidistraren itzalean etzaten zen, nire oinetatik hurbil.
|
|
|
Ur pixka bat eman genizun. Baina zuk, nahiago
|
zenuela
etxera joan, nekatuta ere bazenbiltzala eta gizonari etxera eramateko eskatu zenion.
|
|
|
Zer pentsatzen dute, bada, handiki horiek? Besteek ez
|
dutela
etxerik, gurasorik eta afaririk ala?
|
|
|
–Zaku haiek igo behar ditugu.
|
Zuen
etxera –Baloik.
|
|
|
Zingiregi izenak besterik iradoki arren, berezko zingirarik ez
|
dut
etxe aurrean. Presa baten eraikuntzaren ondorioz sortutako urtegiaren ertzean bizi naiz.
|
|
|
Denbora gehiegi ez genuen: gaueko hamarrak paseak ziren eta gehienok hamaikak inguruan egon behar
|
genuen
etxean. Herria berpiztua zen ordurako.
|
|
|
Mendiko bakardade isila Ramones taldeak arrakalatu zuen, ahizparen gelatik zuzen zuzenean. Lagunak barrez ari ziren, primeran pasa omen
|
zuten
etxean. Nik, ordea, sekulako zama neukan, txamarraren pisua jasangaitza egiten zitzaidan, eta are gehiago galtzaren poltsikoan neramana.
|
|
|
–Ez da asko, baina bidaiarako behintzat izango dugu –esan
|
zuen
etxetik ateratzen ari ginela– Behin han egonda, ikusiko dugu.
|
|
|
Besarkatu egingo nuen une hartantxe, barkatzeko eskatuko nion..., baina ez nintzen mugitu. Ez
|
genuen
etxean geure emozioak erakusteko joerarik. Errazago egiten zitzaigun haserrea adieraztea.
|
|
2006
|
|
|
Ama ospitalean
|
duenetik
etxera etorritako beste aldietan lasterka sartu eta irten da. Beti beste nonbaitera joateko presarekin.
|
|
|
Goiza ospitalean igaro ondoren, arratsalde osoa egin zuen egunkariko erredakzioan, itxierako txanda egokitu baitzitzaion. Giltza sarrailan sartzerako, Lewisek irekia
|
zuen
etxeko atea. Senarra ate ondoan gabon esaten ikustean, maiordomo ingelesak ekarri zizkion gogora, hain tente ikusi zuen bertan, hain adeitsu, hain adi.
|
|
|
Lewisen inbidia izaten du, etxean lanean, arratsaldeetan Maialenekin olgetan, gauez ipuina irakurtzen. Baina Lewisek sarritan esan dio nahiago
|
lukeela
etxetik kanpo lan egin, etxetik irtetea lasaitu ederra dela askotan. Eta ingelesez esan dio.
|
|
|
–Zer egin behar
|
duzu
etxearekin? –galdetu zion Loperenak, ibarrera itzultzeko bidean– Landa turismoa indar handia hartzen ari da bazter hauetan.
|
|
|
nik uste berezko sena zuela jendea ezagutzeko, eta horrez gain bihotz zabala. Apaizetxean ostatu hartutakoa ni nintzela jakindakoan ondo hartu ninduen, pozten zela, eta nahi
|
banuen
etxe osoa erabiltzeko esan zidan. Baina, matematika irakaslearen ipuinik eta kontatu ez nion arren, azkar asko antzeman zidala esango nuke:
|
|
|
Hankapalok ere ez
|
zuen
etxeko parketa gehiegi gastatu, egun argiz behintzat, tabernan ematen baitzituen ordurik gehienak, esan dut lehen ere. Gauez, baina, negozioaren pertsiana itxitakoan, oheko izarak zabaltzeko ordua iristen zen, gure auzoarentzat eta konpainian zekarrenarentzat.
|
|
|
–Ez: hobe
|
dugu
etxean egitea –esan zuen Aloñak ziurtasunez– Haurraren gauza guztiak han dauzkagu-eta, betiere...
|
|
|
Bai, bistan dena. Kaparetasunak bere
|
ditu
etxea eta lurra. Alde horretatik, errege Henrikeren mendekuari fido izanen zitzaion aitatxi.
|
|
|
Enekotek ez zuen kontrako temarik atera.
|
Bazuen
etxean haur aski.
|
|
|
–Ilundu baino lehen
|
zuen
etxeetan egonen zarete –agindu zien, boza gora.
|
|
|
Hango emaztekiaren ongi eginari, gaizki eginaren ordaina emana nion. Gehienek bezala, atea bortxatua
|
zuen
etxe horrek ere. Barneko hotsek erakarrita zeharkatu nuen atalburua.
|
|
|
–Pistolarekin tiro egin bahu, ogia eta gazta ez ezik zerri gazitua ere janen genian. Are hobeki, orain etxe barnean izanen gintuzkek, supazterrean epel, eta auskalo ez ote
|
genuen
etxeko alaba probatzeko parada izanen.
|
|
|
Mariaren aita urtebete lehenago hila zen. Haren seme zaharrenak –Mariaren anaia eta Migelen osaba, beraz– hartua
|
zuen
etxearen eta ofizioaren segida. Oraino ez zuenez umerik adinean, iloba berarekin ikastun hartzeko prest zegoen, jana eta etzana sari.
|
|
|
Baietz eman zuen. Haren neskatoa lagun
|
zuela
etxean sartu zion haur egozlea. Martina Sandua erraten zioten.
|
|
2007
|
|
|
Rosalía etxekoandereak, 37 urte orduan,
|
bazuen
etxe hura zuzentzen makina bat lan; eta izkiriatzeko giroa dexente zailduta. Eta González Besadak esan zuenez,, bikotea gaitasunez mukuru hornitua, maila berean zen baliabide ekonomikorik gabea?.
|
|
|
Hilabete batera, etxearen inaugurazioa egin genuen. Ordurako jantzita
|
genuen
etxea, biluzik egongo zen gela izan ezik. Sukaldea ederra geratu zitzaigun; hozkailua ere bagenuen, tristea eta pobrea, baina bagenuen.
|
|
|
Elisak eta biok, izan ere, ez genuen itzulbidean trena hartzeko batere asmorik, baina dena asmoz bestaldetik joan edo etorri zitzaigun egun hartan. Autobusa hartu genuen Errenteriaraino, edo Oreretaraino, ez dakit, hango plazan hitzordua hartuta
|
baikenuen
etxea erakutsiko zigun emakumearekin. Garaiz iritsi ginen, beti bezala, Elisa urduri jartzen baita, hitzordurako ordu hitza eman duenean.
|
|
|
–Guk ez dugu historiarik, ez
|
dugulako
etxerik.
|
|
|
–
|
Zuen
etxe hau gorde dezala.
|
|
|
–
|
Zuen
etxe hau gorde dezala.
|
|
|
Ordura arte, ni bizi izandako bainoago ni egondako etxeak besteenak ziren. Etxea zuten haiek; nik ez
|
nuen
etxerik. Orain, ordea, etxea nuen, etxea genuen:
|
|
|
–NESKA EUSKALDUNA BEHAR DUGU, HIRU HILABETEKO NESKATO BAT ZAINTZEKO?. Uste
|
banuen
etxeko telefonoak kolapsoa edo gripea izango zuela hainbeste dei jasateagatik, oker nengoen, oso oker. Astea igaro zen eta hiru dei soilik izan genituen.
|
|
|
Patek kasik egunero topatzen du zer ospatu, eta zerbait ospatzeko ez dago martini ederra bezalakorik. Gaur tomate entsalada jango dute berriro, besterik ez
|
baitute
etxean, baina hori bai, postrea kolosala izango da: banana pastela, MJren espezialitatea eta Paten gozokirik begikoena.
|
|
|
Lehenengo zupadarekin eztul egin nuen. Oso gogoan
|
dut
etxera ailegatu nintzenean egin nuen lehenengo gauza Ireneri deitzea izan zela, bera beste ikastetxe batean zegoen, mojetan, eta ez nuen jadanik egunero ikusten?, azkenean misioa bete nuela jakinarazteko. Harro egongo zela pentsatu nuen.
|
|
2008
|
|
|
Usainak ez zuen bizilagunen susmorik piztu. Aspaldi hartua
|
zuen
etxe hark kontainer usaina.
|
|
|
Zera esan nahi dizut, alegia, hurrengo hilabeteak ezin garrantzitsuagoak izango direla senarra eta biontzat? horregatik nahi
|
baitzintuzket
etxean, gure zerbitzuan, hain da handia senarrak eta biok zugan dugun konfiantza, eta, Reginari irri bat eskaintzen ziola, jarraitu zuen?: Gainera, zu guztira iristen zara, eta udazkenetik aurrera ere egingo dituzu zeure egitekoak, nik uste?
|
|
|
Lehenago ere etorri izan zen, urtean pare bat aldiz edo, bost urte eginak
|
zituen
etxetik kanpo, Dobaingo labe garaian?, baina beti bakarrik. Nazariok, beraz, bazekien Beñardoren portaeraren berri.
|
|
|
–Oinarriak ongi jarriak
|
dituen
etxea ez da inoiz erortzen. Eta negozioekin, berdin.
|
|
|
Mendixkaren maldak eta oholesiaren barru guztia batere zuhaitzik gabe utziak
|
zituzten
etxea altxatzeko, eta motzondoak ikusita ezagun zen arboladi polit eta ederra izan zela suntsitua. Landare lur gehiena urak arrastaka eraman edo lurperatu egin zuen; pertzetik behera zihoan errekastoaren aldamenetan hazten ziren goroldio geruza lodiak, garo banaka batzuk eta lahar igokariak ziren berdegune bakarrak hondar artean.
|
|
|
–Hilketea jazo da zuenean. Andra bat hilda topau dogu
|
zuen
etxean.
|
|
|
Baina hori ez da dena, jauna, eta informazioa labur baina zehatz emateko prestatu zen jendarmea?. Neskame gazteagoak, berriz, Pierre izeneko senargaiarekin lapurreta egin nahi
|
zuela
etxean dio Brigitte delakoak, sukaldariak. Gainera, Mada me rekin haserretuta zegoela eta etxeko labana zorro tzenarekin irten zela afari berezirako jaki bila.
|
|
|
Artean susmagarririk gabe, edo denak susmagarri bihurturik, ikerketarako beharrezko zituen lehen datuak koadernotxoan
|
zituela
etxea uztera zihoazenean, bi neskameek zeozer gehiago argitu zutela-eta deitu zuten inspektorea.
|
|
|
esan digu besteen antzekoa iruditu zaigun kale izkina batean. Daviden izarra ageri
|
dute
etxe batzuek, judurik ia gelditzen ez bada ere. Marokoko judu gehienak 50eko hamarkadan joan ziren Israelera, eta eurekin eroan zuten sefardiera.
|
|
|
Bidaietan ez dut askorik irakurtzen. Aurretik bai, ahal dudan guztia irensten dut baina bertara iritsita egunerokotasuna aski bizia izaten da, eta zorroan bizpahiru liburu hartuta ibili arren, orrialde gutxi batzuk irakurrita eroan ohi
|
ditut
etxera bueltan. Lehenengoz ari gara ohiko oporralditik kanpoko txango luzean, eta heltzen da unea bidaiak opor kutsua galdu eta egunerokotasun bihurtzen dena.
|
|
|
–Nahi
|
baduzu
etxean geratu zaitezke ni kanpoan nagoen bitartean.
|
|
|
Gerra iritsi zenean, baina, gauzak okertu egin ziren. Argüellesen
|
zuten
etxea hondatu egin zieten bonbardaketa batean. Aitona amonek ihes egin zuten Madrildik Alicantera eta bertan hil ziren.
|
|
|
Marinela etorkina zen eta ontzian bertan bizi zen. Izen abizenak ere bazituen baina ez
|
zuen
etxerik. Lan egiten zuen ontzia zen haren bizilekua.
|
|
|
Bizitzako kasualitateak. Haren gurasoek, Euskal Herrira iritsi zirenean, ez
|
zuten
etxerik eta portuko biltegietan egiten zuten lo. Hantxe sare artean egiten zuten ohea.
|
|
|
–Tostarteko batek, Alvarok, peruarra bera, umea zelarik jaioterrian bizitakoa kontatu zigun. Mendialdean bizi ziren garai hartan, etxola batean, eta ba omen
|
zituzten
etxean hiruzpalau ardi. Ekaitz gau batez, ardi baten garrasiek esnatu zuten.
|
|
|
–Bai, andrearen semea
|
dugu
etxean.
|
|
|
Epaiketa eta guzti izan zuten orduan. Zerbait entzuna
|
nuen
etxean, baina datu zehatzak gura nituen.
|
|
|
–Oinarriak ongi jarriak
|
dituen
etxea ez da inoiz erortzen. Eta negozioekin, berdin.
|