|
2000
|
|
|
Osabaren pena handia izan zen, eta enea ez tipiagoa, zeren Italiarat eginikako bidaiaren ondotik ezin maiteago bihurtu baitzitzaidan txakur hura, leiala eta fidela zelako eta ezin maitagarriagoa, munduan ezagutu ditudan hainbat eta hainbat gizon baino hagitzez ere maitagarriagoa. Baina, nola osabak ohitura hura baitzuen, bere txakurra edukitzekoa, eta nola erran zaharrak baitio hilak lurperat, biziak aserat, handik hiruzpalau egunera izan
|
genuen
etxean orkume berria: mastin arrazakoa zen eta zuri zuria.
|
|
2001
|
|
|
Ikasturte hartan ez genuen harrezkero ez nota onik ez nota txarrik izango. Ez
|
genuen
etxera nota boletinik batere eramango. Zientzia Naturalak eta artifizialak ere alde batera utziko genituen, bakardadearen itzala alboan etzan zitzaigun eta konkordantzia, kredo, genitibo, gorrigualda, ekuazio eta halako hitzek ematen ziguten tristurarekin gatzatuko zen gure jakituria.
|
|
2002
|
|
|
Elgoibarren, geurean beti izaten genuen katua eta batzuetan zakurra ere bai. Aldi batez, ni ume gorria nintzela, Jai
|
genuen
etxeko zakurra. Sukaldean katakumea ere bazen.
|
|
2005
|
|
|
Ismaelek esan zuen ez zeukala min handirik buruan, baina etxetik atera ginen, aspertuta geundelako apur bat, ze arratsalde osoa egin
|
genuen
etxe barruan. Eta iluntzea zen, eta etxe abandonatuetan ez dago argirik eta ez da ondo ikusten, eta egunez ez dago espiriturik, baina iluntzean bai.
|
|
|
Denbora gehiegi ez genuen: gaueko hamarrak paseak ziren eta gehienok hamaikak inguruan egon behar
|
genuen
etxean. Herria berpiztua zen ordurako.
|
|
|
Besarkatu egingo nuen une hartantxe, barkatzeko eskatuko nion..., baina ez nintzen mugitu. Ez
|
genuen
etxean geure emozioak erakusteko joerarik. Errazago egiten zitzaigun haserrea adieraztea.
|
|
2006
|
|
|
–Pistolarekin tiro egin bahu, ogia eta gazta ez ezik zerri gazitua ere janen genian. Are hobeki, orain etxe barnean izanen gintuzkek, supazterrean epel, eta auskalo ez ote
|
genuen
etxeko alaba probatzeko parada izanen.
|
|
2007
|
|
|
Hilabete batera, etxearen inaugurazioa egin genuen. Ordurako jantzita
|
genuen
etxea, biluzik egongo zen gela izan ezik. Sukaldea ederra geratu zitzaigun; hozkailua ere bagenuen, tristea eta pobrea, baina bagenuen.
|
|
2008
|
|
|
Irribarre egin diot eta irribarre egin dit. Trukea 330 inguruan zegoela ikusi
|
genuen
etxetik irten baino lehen, eta horri esker tratu itxuroso antzekoa egin dugu. Tratuak bere liturgia izaten du, onartu edo utzi, eta ahal dela umorez hartu beti, gehiegi estutu barik.
|
|
2009
|
|
|
Biak ados zeuden nirekin. Asko estimatzen
|
genuen
Etxe, eta ziur geunden bere gustukoa izango zen neska bera bezain jatorra izango zela. Gu askoz gehiago fijatzen ginen neskaren aurpegian, bularretan edo ipurdian.
|
|
|
–Anak erositakoak dira horiek guztiak, erran zuen Oskarrek, izorraturik?. Orain urte batzuk hil zenean, Anaren aitak dirutza utzi zion, eta harekin erosi
|
genuen
etxe hau.
|
|
|
Soldata hobea eta postu interesgarriago bat Donostiako hotel garesti eta ospetsuenean. Gauean, ospatzeko afari berezia prestatu
|
genuen
etxean eta lanean ezagutuko zuen jendeari buruz txantxetan aritu ginela gogoratu nuen. Eta ardo botila hustu genuela eta elkarrekin ohean bukatu genuela, aspaldiko partez.
|
|
2010
|
|
|
komeni ere bai, jakina, errealitateak aurpegirik itsusiena erakusten digunean, akatsez josia, trebeak baikara beste aurpegi bat asmatzeko? edo neurri neurriko maskara bat jartzeko. Domingok fantasmak asmatzen zituen, eta nik aingeruak?, edertasuna eta akasgabetasuna ezaugarri dituena; prozesu hartan, baina, beti gelditzen zitzaidan kezka bat, hilda gero ere, inor ez zen Benjamin Mariaz mintzo, haren gorputzaz ez ezik, haren memoriaz ere ahaztu bagina bezala?, edo galdera bat, zergatik ez
|
genuen
etxeko aingerua bitartekari bezala erabiltzen, zeruarekiko harremanak lotzeko, eliz jendeak santuak, dohatsuak eta agurgarriak erabiltzen zituen moduan??, edo susmo bat, gauzak ikusten nituen bezalakoak ez ote ziren: puntu beltz bat nuen, beraz, nik marraztutako mapa psikologiko ezin zuriagoan, harik eta, egun batean, etxekook estalitako egia desestali nuen arte:
|
|
|
Mementoa ere ederki aukeratu zenuen, aita eta Bibi ere ez ziren etorri: aita perlesiak jota
|
genuen
etxean eta Bibi hura (baita Teo ere) zaintzen?, ni bakar bakarrik bainengoen metro batzuk harantzago, arkupetik at, nora etorri baitzinen zuzen zuzenean. Eta, ukondotik heldu eta begietara so egiten zenidala, halaxe esan zenidan bat batean:
|
|
|
eta ziztuan itzuli ginen biok lanetik. Etxera iristean, berriz, bertan aurkitu
|
genuen
etxeko medikua, don Odon, bere egitekoak eginda ordurako?
|
|
|
Baina Romanarekin ere, aste pare batean izan
|
genuen
etxean neskame, arestian esan dizut, izan zuen aldaketarik; gure amak, izan ere, atsegin zuen neskameei hasieratik beretik, lehen egunetik, beraz?
|
|
|
datorren udaberrian, agian??; eta nola izebak mesfidantzaz begiratu baitzion, amak erantsi zuen: . Santa bat izan
|
genuen
etxean bi astetan, eta gu konturatu gabe?!?; eta, Romanaren historia kontatzen ziola, haren estasiak eta haren iragarpena ere tartean, halaxe bukatu zuen: –Baina Pagoaga bertan duzu, eta zuk zeuk froga dezakezu esaten ari natzaizuna, bertara joanda?; ama, izeba bere kausarako irabazteko ahaleginean orduan ere?
|
|
|
Jada ez genuen bizilekurik. Ez
|
genuen
etxerik?.
|
|
|
Gero, Benjamin Maria hil zenean, aita eta ama eta izeba eta Eliza Ama Santua aingeru bihurtu zela esaten hasi, eta nik, orduan ez, baina sinetsi egin nien, handik denbora batera: ...pegi bat asmatzeko... edo neurri neurriko maskara bat jartzeko —Domingok fantasmak asmatzen zituen, eta nik aingeruak—, edertasuna eta akasgabetasuna ezaugarri dituena; prozesu hartan, baina, beti gelditzen zitzaidan kezka bat —hilda gero ere, inor ez zen Benjamin Mariaz mintzo, haren gorputzaz ez ezik, haren memoriaz ere ahaztu bagina bezala—, edo galdera bat —zergatik ez
|
genuen
etxeko aingerua bitartekari bezala erabiltzen, zeruarekiko harremanak lotzeko, eliz jendeak santuak, dohatsuak eta agurgarriak erabiltzen zituen moduan? —, edo susmo bat, gauzak ikusten nituen bezalakoak ez ote ziren: puntu beltz bat nuen, beraz, nik marraztutako mapa psikologiko ezin zuriagoan, harik eta, egun batean, etxekook estalitako egia desestali nuen arte:
|
|
|
Baina Romanarekin ere —aste pare batean izan
|
genuen
etxean neskame, arestian esan dizut— izan zuen aldaketarik; gure amak, izan ere, atsegin zuen neskameei hasieratik beretik —lehen egunetik, beraz— etxeko arauen berri ematea, zuek hor eta ni hemen... etxekoandrea neskameengandik bereizten zuèn marra argi eta garbi ezarriz... behin marra eta distantzia ezarrita halaxe jokatzen baitzuen, aginduak zehatz mehatz markatuz; amak, beraz,... " Iraganean, zuek bezalaxe, ez nintzen ezer izan, baina gaur banaiz zerbait:
|
|
|
datorren udaberrian, agian..."; eta nola izebak mesfidantzaz begiratu baitzion, amak erantsi zuen: " Santa bat izan
|
genuen
etxean bi astetan, eta gu konturatu gabe...!"; eta, Romanaren historia kontatzen ziola, haren estasiak eta haren iragarpena ere tartean, halaxe bukatu zuen: " Baina Pagoaga bertan duzu, eta zuk zeuk froga dezakezu esaten ari natzaizuna, bertara joanda"; ama, izeba bere kausarako irabazteko ahaleginean orduan ere... alferrik!
|
|
|
Mementoa ere ederki aukeratu zenuen —aita eta Bibi ere ez ziren etorri: aita perlesiak jota
|
genuen
etxean eta Bibi hura (baita Teo ere) zaintzen—, ni bakar bakarrik bainengoen metro batzuk harantzago, arkupetik at, nora etorri baitzinen zuzen zuzenean. Eta, ukondotik heldu eta begietara so egiten zenidala, halaxe esan zenidan bat batean:
|
|
|
Seguru al zaude?" galdetu zidan anaiak, bat bateko izotzaldi batek hartua iduri— eta ziztuan itzuli ginen biok lanetik. Etxera iristean, berriz, bertan aurkitu
|
genuen
etxeko medikua, don Odon, bere egitekoak eginda ordurako...
|
|
2011
|
|
|
Eguna kanpoan eman eta gero, berriz, iluntzean hantxe juntatuko ginen familiako kaskarreria guztia, lasto pila gainetik ukuiluko lanak nola aurreratzen zituzten ikusmiran. Osaba Karlos askotan ez
|
genuen
etxean aurkitzen, kalean ez bazen fabrikan izaten baitzen, baina, hura etxean bazen, iloba guztiak harengana bilduko ginen, bera baikenuen, etxe hartan, haur batek helduen artean bilatzen duen heldulekua, umearen hizkuntza eta nahiak harrigarriro ulertzen dituen heldu gutxietako bat. Beti prest izaten zen errekara ezkailutara gurekin jaisteko; edo, igande eguerdietan, kaleko buelta egin eta zaldia askatu aurretik, gu denok karroan hartu, eta baserriari itzuli pare bat eman arteko onik ez zuen izaten.
|
|
|
Ikusi zuen nola jarri
|
genuen
etxe guztia erroz gora etenik gabeko gure aritu behar frenetikoekin?
|
|
|
Hutsaren hurrengoa, milesima baten arboladia. Ez genuen ezer pentsatu beraz, eta denok faltan sumatu
|
genuen
etxeko sutondoaren bakea.
|
|
2012
|
|
|
Carabanchel auzoko etxebizitza batean bizi ginen. Beharginentzat egindako erlauntzan partekatzen
|
genuen
etxea. Erlearen tamainakoa sentitu nintzen neu ere.
|
|
2013
|
|
|
hurkoa goitiago ikusi ahala pizten zaigu inbidia? Dantza saio bat ere egin
|
genuen
etxean, umetan egin ohi genuen bezala. Ederki gozatu genuen!
|
|
|
hurkoa goitiago ikusi ahala pizten zaigu inbidia... Dantza saio bat ere egin
|
genuen
etxean, umetan egin ohi genuen bezala... Ederki gozatu genuen!
|
|
2015
|
|
|
Iritsi baino askoz lehenago, Dorre Berdea begiztatu
|
genuen
etxeetako teilatuen gainetik. Txundituta gelditu nintzen.
|
|
|
Bihurgune gehiago, aldapa gehiago. Ibilgailua berriro gelditu zenean, aurrean
|
genuen
etxera sartzeko eskatu zigun gidariak, baina behera begira joateko, inguruari erreparatu gabe. Ezinezkoa zen ez konturatzea leku menditsu berdean geundela, inguruan beste etxerik ez zuen baserri batean.
|
|
|
Isildu egin da, bat batean. . Guk seiok beste inork ez daki ze premia
|
genuen
etxe hartan?. Onura ekonomikoak dakarren galera afektiboaz oso kontziente da Claudia, baina biziraupen kontuagatik hartu zuen erabakia.
|
|
2016
|
|
|
Kanape luzean jarri zen bera, eta ni sukaldera joan nintzen. Eskaini nion garagarnorik ez
|
genuen
etxean, eta hortaz, garagarnoaren ordezko zerbaiten xerka hasi nintzen. Arnoa bagenuen, baita rona ere, baina patxarana atzeman nuen egokien.
|
|
|
Bat batean gure hutsegite, gure baldarkeria guztiak etorri zitzaizkidan burura: zaborra ostu genuenean zaborrontzietako zuloak estalita utzi genituen, Muñoaren etxe inguruan ibili ginen informazio bila egunez, Markusen autoa eramaten
|
genuen
etxe ingurura, Atxatarrek behintzat ezagutzen zuten autoa. Arreba oso azkarra zen, eta ez zitzaidan sinesgarri egiten akats horiek guztiak oharkabean burutzea.
|
|
|
Ez dakit zenbat denbora eman genuen zer egin hausnartzen. Ezin
|
genuen
etxean jarraitu, hori izan zen gure lehenbiziko erabakia. Izan ere, amak etengabe egiten zuen negar; aita, berriz, tristura erabatekoan murgilduta zegoen.
|
|
2017
|
|
|
Fronteko kide batek lagundu zidan. Behin muga igarota, kotxe zahar baten atzeko aldean ezkutatuta egin genuen bidaia, Costa Rican zain
|
genuen
etxeraino. Etxera iristean, ikusi ere egin ez nuen autoaren gidariak, bertan utzi gintuen.
|
|
|
Lehenengo harriak topatu genituen, agertu zitzaizkigun, geu izan ginen harri. Harriak jarri eta kendu, zuzendu eta margotu, pozik eta benetan hasi
|
genuen
etxearen eraikitzea.
|
|
|
Eraiki
|
genuen
etxea, eta gogoz eta bila, jarraitu genuen gaztelu bilakatu arte. Lorategi, urmael eta animaliak.
|
|
|
–Behin bakarrik hartu nuen astia sukaldera joan, arropa lisatzeko plantxa berotu eta gori gori zegoenean logelara sartu eta emaztearekin zegoen tipoari bizkarra berotzeko. Bizpahiru egunetan haragi errearen usain okagarri bat izan
|
genuen
etxean, baina ez dut uste morroia berriro itzuli denik?, esan eta barre algara triste bat egin zuen. –Emakumeen kontra ezin dugu ezer egin?, bota zuen ondoren eta, maitaleak maitale, emaztearekin maiteminduta jarraitzen zuela aitortu zidan ahots apalez, ezbehar baten berri emango balit bezala.
|
|
|
Autoaren bila joan nintzen eta korrika etorri ziren erizaina eta Mara. Sartu genuen hiruron artean autoan eta garajeetatik igo
|
genuen
etxeraino, etzan genuen ohean eta hasi zitzaion erizaina buruan zuen zauria artatzen. Ingelesa bizirik aterako zela ikusi zuenean, etxera joatea erabaki zuen Marak eta nik ere hala egingo nuen pozik, erizainarekiko konpromisorik izan ez banu.
|
|
|
Neska gelditu zen biok alokairuan
|
genuen
etxearekin, eta nik beste bat aurkitu bezain pronto eratu genuen bisiten egutegia. Bi morroiak batera joaten zirenez, irabazten atera ziren, haiek astean lau gautan hartzen baitzuten neska berentzat eta nik bitan.
|
|
|
... «Bietan maitasuna heriotzari darraikio» zioen orain dela egun gutxi bertako jabearen deiari erantzuteko bisitatu
|
genuen
etxe bateko harmarriak. Alde batean gerritik gora hezur hutsa zen emakumearen irudia zuen.
|
|
|
Nereak ez diren lurretako usainak. Akordatzen al zara Rue de la Porterie hartan alokatu
|
genuen
etxe hits hartaz. Akordatzen al zara han geneukan zumitzezko lanparaz?
|
|
|
Hobetzera egiten zuela-eta, halako irri mehe bat erakusten zuen telebistakoak, eta guk orduan. Jo!? esango genuen, izorratuta; kontrara, txartzera egin zuela-eta, halako aurpegi atsekabetu eta eroria ageri bazuen, guk orduan pozik eta alai
|
genuen
etxe aldera, gure maletak airera botaka.
|
|
|
Dena den, halako aldaketa bi egin zenituela-eta, ea zure etxean batera afalduko genuen galdetu zenidan duela hilabete batzuk. Agian afariarena bioi iruditu zitzaigulako gehitxo, azkenean erabaki
|
genuen
etxea ikusi, mokadutxo bat jan. Salamancako txorizoa?, ardo bat hartu, eta afaltzera gu bion elkarretaratzearen testigu eta figuranteak zeuden jatetxe goxo batera joango ginela. Hala izan zen, eta harrezkero ireki genuen biok bakarrik nonbait egotearen langa, baita zure etxean zein nirean bazkari, afari, zein meriendak egitekoa ere.
|
|
|
Memoria herrena eta interesatua delako, beharbada nekearen erruz ez gaudelako xehetasunetarako, irakurketa diagonaletarako baizik, Lorenak eta biok, elkarrekin erosi
|
genuen
etxeaz eta Leirez gain, noizbait zerbait partekatu genuela uste dut.
|
|
|
Etxean bai emaztea eta bai ni aurreztaileak izan gara, eta eskerrak horri. Ugaritasun urte haietan ez
|
genuen
etxerik eta autorik aldatu, ez genuen oporretarako beste etxerik erosi. Gauza praktikoetan inbertitu genuen, lokal batzuk ditugu, eta, haiek errentan jarrita, orain, behar baino pentsio baxuagoa izan arren, baditut bitarteko batzuk estutasun handirik gabe bizitzeko.
|
|
|
Une hartan gainerako arratoiak harrapatzea zen gure lehentasun bakarra. Hozkailu handi bat
|
genuen
etxeko sotoan. Txuletak eta pizzak atera eta morroi hura sartu genuen.
|
|
2018
|
|
|
Hogeita hamarreko urteetan idatziak dira guztiak, baina argibide gehienek gaurko ere balio izango dute; azken batean, ez dut uste alemanen bonbek hainbeste itxuraldatuko zutenik gure landa eremua. Symons andrea, bestalde, sarritan izan
|
genuen
etxe honetan bisitan, gerraurrean; areago, bisitari estimatuenetariko bat zen langileen artean bederen, sekula ez baitzen herabe izaten bere esker on adeitsua agertzera. Garai hartan hasi nintzen, bada, haren liburuetan aztarrika bibliotekan, edozein txolartetxotan, dama harenganako miresmenak akuilaturik.
|
|
|
jendeak bazekien non bizi ginen. Gau hartan ezin
|
genuen
etxean lo egin: nik izeba batenean pasatu nuen gaua, Kale Nagusian bertan; gero ezin izan dut horra itzuli?.
|
|
|
Gure orduko etxeak ez zuen sotorik, kanpotik zeuzkan eskailerak, eta hortik sartu behar
|
genuen
etxera. Denbora dezente egon nintzen etxetik ateratzen udaltzain jantzita:
|
|
|
Hurrengo egunetan sukaldeko mahaia, hidromasajezko dutxa, bainu burbuiladuna, semearen gelako ohea, alabarena eta, azkenik, logela nagusikoa probatu genituen, hurrenez hurren. Edurneren bulegoa izan zen ireki gabe utzi
|
genuen
etxeko gela bakarra, senarrak, ikusten zenez, ez zeukan espazio propiorik bertan?.
|
|
|
Baina ez, ez da hori. Gosete endemikoaren haur zahartuek bai, baina guk ez genuen goserik pasatzen, haur zuriak ginen gu, guk bagenuen lotsarik, saldu egiten genituen geure altzariak, baina ez genuen goserik pasatzen, otsein bat
|
genuen
etxean eta jaten genituen, batzuetan, egia da, zerrikeriak, zango luzeak, kaimanak, baina zerrikeria haiek otsein batek prestatuak izaten ziren, eta batzuetan muzin egiten genien, jateari uko egitera ere iristen ginen. Ez, zer edo zer gertatu zen hemezortzi urte nituelarik aurpegi hau honelakoa bilakatzeko.
|
|
2019
|
|
|
Etxean bizitzeko baldintza eztabaidaezina omen zen ateena, niretzat eta arrebarentzat. Bestela, jai
|
genuen
etxe hartan.
|
|
2020
|
|
|
Elkarrekin bazkaldu
|
genuen
etxeko laurek. Haiei ere halako urduritasun puntu bat nabaritzen zitzaien arratsaldeko ekitaldiarengatik.
|
|
2021
|
|
|
Hemen etxola bat nuen. Nire senarrari galdetu nion ea zergatik ez
|
genuen
etxerik. Seme alabak genituenez, ez zigutela etxerik alokatu nahi.
|
|
2022
|
|
|
Bostekoa eman zien eta gure originaltasuna eta ekipo izpiritua goraipatu zituen, Dibisio Urdinekoaren parekoa, haren hitzetan. Bikain bana eraman
|
genuen
etxera, eta Berasa, lehengo mahaia utzita, bigarren lerrora pasatu zen.
|
|
|
Haurdun dagoen emakumea ez dago gaixo, eta ospitalea ez zitzaigun iruditzen erditzeko toki egokia. Horregatik erabaki
|
genuen
etxean erditzea. Gure emaginak esan zigun erditzea orgasmikoa izatera irits daitekeela.
|
|
|
Nagusia hiru urterekin hasi zen haur eskolan, eta txikia etorri zenean, pertsona bat kontratatu
|
genuen
etxean laguntzeko, Josefina. Bi ume gehiegi ziren amaren kargu uzteko.
|
|
|
Ahizpak eta biok ttikitatik izan
|
genuen
etxearen zaintzan ardura, ikasita ekarri genuen helduarora, ez ordea anaiek. Hamaika hamabi urterekin herriko haur ttikien gurasoei eskatzen genien haurrak zaintzen uzteko.
|
|
|
Ortuan porrua edo egunerokorako berdura izaten genuen, eta patata edo bestelakoak soroan, Benta Berri ondoan. Soroko generoa hartu eta karretilla handi batekin kargatzen
|
genuen
etxera. Dena zen etxerako.
|
|
|
Lantokian erratza baino ez zuten jartzen, lana bukatutakoan dena txukun uzteko. Hura ez
|
genuen
etxetik eramaten", kontatzen dit irribarrez. Etxetik lantokirako bidea luzea ote zuen galdetuta," urrun barik" zegoela aipatu dit.
|
|
|
Margari eta bioi ez zitzaigun asko kostatu imajinatzea aitonak botako zion purrustada lakonikoa, batez ere, beste bezeroak tratatzen ikusi genuen bezala, harekin horren lausengari eta zuri aritu bazen, dendarako lehenengo bisitetako batean. Ondoren, liburuak hartu –ez zigun guri eramaten uzten–, eta itzulerako bidea egiten
|
genuen
etxeraino, joaterakoan bezain mantso, edo are gehiago.
|