|
2001
|
|
|
Gaur, ordea, ez
|
dute
etxean geratzeko aitzakiarik topatu aspaldiko partez eta paletan aritu dira bederatzi eta erdiak arte. Zein baino zein kaxkarrago.
|
|
|
Etxean bizi da eta etxeari dagokio. Indian, ordea, ez
|
dute
etxean katurik nahi.
|
|
|
Auzitara eraman zuten Sumitraren gizona. Lekuko guziak Sumitraren alde agertu ziren eta geroztik Sumitra askoz hobeto hartzen
|
dute
etxean.
|
|
2005
|
|
|
Komagomeko geltokia orain arte erabilitakoak baino txikiagoa da. Atera direnerako kale argiek baino ez
|
dute
etxe artea argitzen. Jende gutxi dabil handik.
|
|
2008
|
|
|
esan digu besteen antzekoa iruditu zaigun kale izkina batean. Daviden izarra ageri
|
dute
etxe batzuek, judurik ia gelditzen ez bada ere. Marokoko judu gehienak 50eko hamarkadan joan ziren Israelera, eta eurekin eroan zuten sefardiera.
|
|
2009
|
|
|
–Zure ideiek ez
|
dute
etxe honetan lekurik, eta beraz? –eta ezker eskuin mugitu zuen burua.
|
|
|
ateismo maltzurraren aurka baldintzarik gabeko militantzia erakutsiz. Izan ere, ohiko hiletak intimitatean ospatu ondoren, urte erdiko gaua igaro ondoren lehen argiarekin batera agurtu eta ehortzi zuten haurra, era sinbolikorik gogoangarrienean?, beste ospakizun bat izan
|
dute
etxeko beroan, lurreko miseriak utzi dituen aingerutxoaren omenez: afaritxo bat, bizinahiaren eta bizipozaren erakusgarri, musika eta guzti, Haendelen Aleluia. Goratzekoa da, zinez, orbetarrek erakutsi diguten fedea, probintziako eta Espainia osoko familien eredugarri?.
|
|
|
Mirari hara eta hona ibili da aste barruan, Rikardorekin hitz egiten, Mirenekin, Regina haren etxean lanean jartzeko. Reginari entrebista egin bitartean, umea ekarri
|
dute
etxera. Atzo zirkuan zelan ibili zen galdetu dio Beatrizek ilobari, eta neskatoak begiak zabal zabalik kontatu dizkio han ikusitakoak.
|
|
|
Nicolasaren senideek gogoratzen
|
dute
etxean entzundakoa. Hil eta urte batzuetara, kaputxino bat etorri zela, amari Nicolasaren medaila bat ekartzera.
|
|
|
Gure alabek, berbarako, eskura eta kontrolpean
|
dute
etxe osoa; ez bakarrik gure tiraderak eta armairuak eta irensgailuaren sabela; gure sakelakoak eta ordenagailua ere bai. Aldiz, gu ezin gara inondik inora haien sakelakoetan edo ordenagailuan sartu, egundoko harresiak baitituzte eta pasahitz esoterikoak.
|
|
|
Bikote askok, dena den, iskanbila eta borroka beharrezkoago
|
dute
etxea eta hazkurria baino. Onuragarri zaie kalapita.
|
|
|
Auzitan dabil bikote bat Argentinan: bereizi ondoren, biek nahi
|
dute
etxeko loroa, Pakito.
|
|
|
Gaurkoan, hala ere, berri on batekin gatozkizue, hain da ezohikoa orbetarrek eman diguten etsenplua une latz honetan, lehen ere, une gozoagoetan, ohituta gintuzten bezala, beren jarrerarekin eta beren eguneroko praxiarekin –Nazario Orbe jauna Artzain Onaren kofradiako ohorezko presidente izendatu zuten orain dela urte batzuk– ateismo maltzurraren aurka baldintzarik gabeko militantzia erakutsiz. Izan ere, ohiko hiletak intimitatean ospatu ondoren –urte erdiko gaua igaro ondoren lehen argiarekin batera agurtu eta ehortzi zuten haurra, era sinbolikorik gogoangarrienean–, beste ospakizun bat izan
|
dute
etxeko beroan, lurreko miseriak utzi dituen aingerutxoaren omenez: afaritxo bat, bizinahiaren eta bizipozaren erakusgarri, musika eta guzti, Haendelen Aleluia.
|
|
|
–Zure ideiek ez
|
dute
etxe honetan lekurik, eta beraz... –eta ezker eskuin mugitu zuen burua.
|
|
2010
|
|
|
2005ean, bi toki berritan arakatzen hasiko zirela erabaki zuten proiektuaren zuzendariek; harresi inguruan, eta 5 sektoreko 59 eremuan. Eremu hau 58 metro koadrokoa da, iparraldeko terraza baten gainean dago, eta arkeologoek uste
|
dute
etxe bateko gela izan zela. Gela horrek altura bat omen zeukan atariaren parean, eta azpian beste gela bat, impluvium edo ur biltegi bat.
|
|
|
–Ju ek [Junkers ek] ez
|
dute
etxerik utzi zutik Gerrikaitzen. Benetako helburua izan zirenak, errepideak, neurri txikian ukituak, baina, hala eta guztiz ere, nabariki iragaitea atzeratzeko nahikoa.
|
|
|
Ikastolatik ere deitu
|
dute
etxera eta ez dakit zer egin. Lukaxen tutoreak etxeko norbaitekin hitz egin nahi duela, eta hara ere neuk joan dut.
|
|
2011
|
|
|
Txiza egitera jaiki denean hartu du erabakia, diru hori aski omen duk, mila eta zazpiehun euro, lehengusua ere gutxiagogatik eraman zitean, eta Asilah ko horiek fidatzekoak dituk. Haiekin alde egindakoak ez dira itzultzen, ez dituzte zurezko kutxa merkeetan etxeratzen, eta deitzen dute, goizago edo beranduago, baina deitu egiten
|
dute
etxera. Zurrustaren luzeak beta eman dio behera erreparatzeko, eta Jasminkarekin gogoratu da, duna bazterrera limurtu nahi izan zuen azken aldi hartan, eta erabakia ordukoa duela pentsatu du, gaur arte ohartu ez bada ere, neskak ezetz esan zion une hartantxe deliberatu zela.
|
|
|
–Hara gure Joxepa, bere handikeriekin?, pentsatu nuen. Butanoa ere jarri al
|
dute
etxean?
|
|
|
Goiko klaseekin identifikatzeko beharrak, bestalde, ez du batere laguntzen herriak bere hizkuntza tradizionala ama hizkuntzatzat aitortzeko. Egia esan, tribuek beren hizkuntza tradizionalean hitz egiten
|
dute
etxe ingurunean, baina, hala ere, ez dute onartu nahi izaten beren hizkuntz jokabide hori? .
|
|
2012
|
|
|
Ez goizean, ezta arratsaldean ere. Alaznek eta Rikardok alkoholik gabeko zerbeza edaten
|
dute
etxean, eta irteten direnean zuritoren bat, baina ez asko, Rikardo diabetikoa da eta kalte egiten dio alkoholak, zorabiatu egiten da.
|
|
2014
|
|
|
Konturatu garenerako ilunabarra nahi gabe bezala ahitu zaigu. B k eta C k unibertsitatera joan behar dute bihar, beraienean ginen lo egitekoak, ez
|
dute
etxera oinez itzuli nahi, ez dute etxera taxian itzuli nahi.
|
|
|
Konturatu garenerako ilunabarra nahi gabe bezala ahitu zaigu. B k eta C k unibertsitatera joan behar dute bihar, beraienean ginen lo egitekoak, ez dute etxera oinez itzuli nahi, ez
|
dute
etxera taxian itzuli nahi.
|
|
|
Orkatila hautsita dauka. Buruan jasotako kolpeagatik ez
|
dute
etxera bidali, baina ziur asko ez da ezer izango. Ez dago sintoma kezkagarririk.
|
|
|
Eta pasatzen utzi diete. Semea bost minutu ikusita hartu
|
dute
etxera bueltatzeko bidea.
|
|
|
Esaten
|
dute
etxean plater bat hormara jaurtitzeagatik sartu dutela gurasoek hona.
|
|
2015
|
|
|
Edo amatxok alde egiten badu? Biek ez al
|
dute
etxetik alde egingo gu utzita?
|
|
|
Plazako zorutik inguruko eraikuntzetara altxatu du begirada, nekez. Bat batean beste esanahi bat hartu
|
dute
etxe guztietan errepikatzen diren adreilu gorriek.
|
|
|
Aurrean doan mutikoak keinu bat egin du, hirurak batera zutitu eta zerbait jaurti dute indarrez, bizkarra emanda dauden militarren aldera. Eztanda batzuk entzun dira, eta militarrok itsumustuan ezkutatu dira malkarraren bestalderantz; neska mutikoek, barre purrustadei eutsi ezinik, gauza bera egin
|
dute
etxerantz. Aitarenka gelditu da Martiña.
|
|
|
Mafia bulgariarra ematen
|
dute
etxe hutsen bila.
|
|
2016
|
|
|
Ordubete eman
|
dute
etxea miatzen eta nire ordenagailua hartu dute komisarian begiratuko dutela esanez. Emazteari ohar bat idazteko denbora eman didate ozta ozta.
|
|
|
–Abertzale? (??) batzuk, askok, gehiegik, jenoziden lana osatu
|
dute
etxe barnean bertan, euskera alde bat utziz, eta haurrei erderaz hitzeragiñez. Horrelako traidoretzarrek (beste edozergatik garai batez, euskaldungoari nagokiola, errespetua merezi izan bazuten ere), Euskal Herriaren aintziñean arras dute galdua; eta, alde hortatik, ukulluko zakarrak baiño kiratsago eta higuingarriago zaizkigu.
|
|
|
–Abertzale batzuk, askok, gehiegik, genoziden lana osatu
|
dute
etxe barnean bertan, zioskun donostiar euskaltzale handiak.
|
|
|
Touring gidaliburuak ez du aipatzen, eta zuribide horrek iragaitzazko turistentzat bakarrik balio du. Izan ere, Ferraran bertan, komunitate israeldar gainbeherakorrean geratu diren judu apurrek ere ez
|
dute
etxeaz oroitzeko itxura handirik.
|
|
|
–Ebakuntza ondo joan da, eta osagileek ez dute uste besterik duenik, seguruenik hemendik hamabost egunera bidaliko
|
dute
etxera, eta irribarre antzekoa agertu zen bere aurpegian; nik buruarekin baietz eta irribarrea, berri ona zela alegia?. Ez naiz zugana etorri hori esatera?
|
|
|
Akarofobikoari ezkabiak beti sortzen dio azkura edo erresumin jasanezin bat; beti, nahiz eta guztiz atsegina duen zereginean jardun. Normalean, gizaki hauek soildu egiten dute burua, eta ez
|
dute
etxean animaliarik izaten. Zorriak eta arkakusoak:
|
|
|
Nola batuko dira beste emakume batzuekin? Benetan utziko al
|
dute
etxea beren etxeko lanen aurka egiteko gogoak soilik hauspotuta. Ez al da askoz errealistagoa emakumeei, etxea uzteko?
|
|
|
Emakume negroa etengabe behartu
|
dute
etxeko lanetan aritzera, eta, horren ondorioz, emakume negro guztien aurkako matxismoa betikotu eta areagotu da.
|
|
|
Ezin uka: emakumeek ekartzen eta hezten dituzte haurrak, eta haiek gobernatzen
|
dute
etxea; horrexegatik egiten dute lan haien familiakoek, hau da, emakumeen lan horri esker saltzen dute haien familiakoek lan indarra soldata truk. Baina, horren ondoren, automatikoki ondorioztatu behar al dugu emakume oro, klasea eta arraza kontuan hartu gabe, funtsean defini daitekeela etxean egiten dituen lanen arabera?
|
|
|
Proportzioan, emakume beltz gehiagok lan egin izan
|
dute
etxetik kanpo, beren ahizpa zuriek baino. Emakume beltzek beren bizitzaren puska izugarri bat eskaintzen diote lanari, esklabotzaren hastapenetan finkatutako joera baten ondorioz.
|
|
|
–Ez da istripua izan. Gasolina kamioi bat bota
|
dute
etxearen kontra.
|
|
|
Biztanle gehienak eskualde erdaldunagoetan bizi dira. Gaztelania
|
dute
etxeko hizkuntza. Eskolaren eragina argia da egoera adin taldeka begiratuta:
|
|
2017
|
|
|
Italiarrek orduak igaro ditzakete gero ezer ez erosteko. Eta japoniarrek, berriz, zeramikarik garestiena eramaten
|
dute
etxera?.
|
|
|
Ama hizkuntza euskara izanda erdara bigarren hizkuntza gisa ikasi dutenen biografia linguistikoak ederki asko erakusten digu hizkuntza transmisioaren erakunde eraginkorrenek ez dutela zertan izan sozializazioaren lehen mailako erakundeak. Ez
|
dute
etxea, auzoa eta inguru hurbila zertan izan. Lehen hizkuntza euskara izan duten milaka eta milaka erdaldun berriren kasuan, erdara bihurtu da pentsamendu eta kultura hizkuntza nagusia, halako moldez, non askori eta askori lehen sozializazioan barneratutako euskalduntasuna sustraitik erauzi zaien426 Non dago hor haurtzaroan behin betiko iltzatuta, gorde?
|
|
|
Urolaldeko mendebalean ere bada (Azkoitia). Étxaurreko lauen eiñddabe etxe barrixe, etxe aurreko lauan egin
|
dute
etxe berria?. Ald. laun/ leun (Mungialdea, Jatabe [Uribe Kosta], Busturialdea)?
|
|
|
–Gizartea ez dago eginda etorritako jendea beste era batera aritzeko, hizkuntzak ikasteko...?. Nekez lortzen
|
dute
etxeko lanetatik, zaintza lanetatik, eraikuntzatik eta ostalaritzatik ateratzea. Zergatik sektore horiek?
|
|
|
Eta, hori dena bezain kezkagarri, edo kezkagarriago?, prentsa askatasunaren eta ideia trukearen kontrako mespretxu disimulurik gabea azaleratu dute. Estatubatuarrek beren gorputz politikoaren eta balioen ikurtzat
|
dute
Etxe Zuria. Presidentea ez da politikari huts bat:
|
|
2018
|
|
|
Nolanahi ere, Christine Delphy k dioen bezala, etxekoandre baten eginbeharren zerrenda hutsak ez du askorik adierazten; izan ere, zerrenda horrek ez du esplikatzen zergatik merkatuan ere eros daitezkeen zerbitzu horiexek, eta zergatik lan jakin batzuk emazteek egiten dituzten, ordainik gabe egin ere, nahiz eta zerbitzu horixe emateagatik posible luketen kobratzea, adibidez, jatetxe batean arituta edo garbitzaileak kontratatzen dituen enpresa batean arituta. Arazoa ez da emazteek balio bat duten lanak egiten dituztela eta ez dietela pagatzen (hori dela-eta, zenbait feministak estatuaren ordainen bat edo soldata bat eskatu izan
|
dute
etxeko lanen truke), emakume (emazte) izateak horixe esan nahi baitu: zerbitzu batzuk ematea gizon (senar) bati, gizon horrexen aginduetara.
|
|
|
Emazte batek, ordainpeko enplegu bat edukiagatik, ez dio sekula uzten etxekoandre izateari; egiaz, lan egiten duen emazte bat bihurtzen da, eta lanaldi luzeagoa izaten du. Estatu Batuetan bildutako datuen arabera, langile emakumezko ezkonduek denbora gutxiago ematen
|
dute
etxeko lanetan jardunaldi osoko etxekoandreek baino, baina astean ordu gehiago ematen dituzte lanean: batez beste, 76 ordu.
|
|
|
Konfiantza osoa dut haiengan, baita haiek nigan ere. Zerbitzu bikaina eman
|
dute
etxe honetan.
|
|
|
Astiro egin
|
dute
etxetik hilerrirako bidea. Maitek bastoia erabiltzen du kalean ibiltzeko eta loreontziak badu bere pisua, baina, hala ere, etxekoek laguntza eskaini diotenean, purrustaka uxatu ditu denak.
|
|
|
–Tira, beherago ez da joango?. Barre egin
|
dute
etxekoek bere alboan. Orain gatoz, ama, esan dio Gaizkak.
|
|
|
Azkar, atera ezazu mila jineko pisu handia. Esaten
|
dute
etxeko sarreran hiru egunez zintzilikatuz gero, umea bikotea bilatzeko adinera iristen denean alkatearen alabarekin ezkonduko dela gutxienez.
|
|
|
Eta ez dut pentsatu ere egin nahi nolako egoera bizi duten Donostiakoek eta ingurukoek. Lapurdiko kostaldearen kasua ere hor dago, zeina jada barrura ere hedatu den, eta bertako gazteek biziki zaila
|
dute
etxe baten erostea. 2017ko udan lehertu zen kontua Donostian, eta bolo bolo zabaldu zen hitza:
|
|
2019
|
|
|
Emakumea larriminez bizi zen denbora guztian, haurren liskarrak esajeratuz eta eguneko gorabeherarik ñimiñoenei garrantzi handiegia emanez. Ama gazte askok halaxe eskatzen diote laguntza senarrari, eta, batzuetan, uxatu egiten
|
dute
etxetik, beren kezkekin nahigabetzearen poderioz. H. Deutschek beste kasu bitxi batzuk aipatu ditu, hala nola hau:
|
|
|
emakumeak duda egingo du, Coletteren Mari Alderraiak bezala, zeinak biziki irrikatzen baitu ondoan gizon baten beroa sentitzea baina beldurra baitie ezkontzak dakartzan mugei; onartzen badu, jopu bihurtzen da ostera; uko egiten badio, bakardade sorgortzaile batera kondenatua dago. Gaur egun, gizonak ontzat jo ohi du neska lagunak lanean segitzea; Colette Yverren eleberriek emakume gazte bat erakusten
|
dute
etxeko bakearen izenean lanbideari uko egitera behartua, baina eleberri horiek zaharkituxeak daude; bi izaki libre elkarrekin bizitzea aberasgarria da haietako bakoitzarentzat, eta norberaren independentziaren bermea dira ezkontidearen zereginak; emakume beregainak ezkon esklabotzatik askatzen du senarra, hark trukean zor zion esklabotzatik. Gizonak borondate on zorrotza baldin badu, berdintasun betea erdiesten dute maitaleek eta ezkontideek, exijentziarik gabeko eskuzabaltasunez.
|
|
2020
|
|
|
A ze soldata! Bai, ardura handia hartzen dute, izugarrizko presioa jasan behar dute, denbora asko ematen
|
dute
etxetik kanpo... Zu ez zinen bulego hartatik irteten, baina zuk ere ardura handia hartzen zenuen banketxeko zuzendari zinenean, presio handia jasan behar izaten zenuen eta denbora asko ematen zenuen etxetik kanpo.
|
|
|
Etxeko lana zaintzaile soilarekin identifikatzearen aurka gaude. Etxeko zerbitzari asko garbitzaileak dira[...] [ATH ELEren zatiketaren ostean beste talde berri bat sortu zen] Haiek aipatu ohi
|
dute
etxeko lanaren bidez emakume batzuek beste emakume batzuk esplotatzen dituztela. Horrek oso modu erradikalean bereizten gaitu.
|
|
|
Atertu du, eta haizea ere erabat baretu da, Mugetako bentara hurbildu bitartean. Oilasko gisatuaren usain gozoa sumatu
|
dute
etxea bera ikusi baino lehenago. Berehala aztoratu zaizkie tripazorriak.
|
|
2021
|
|
|
Belaunaldi bateratuen logika horretan, umeek gero eta pisu gehiago hartu
|
dute
etxeko erosketetan: oporrak aukeratzeko orduan, hipermerkatuko janarien zerrendan, teknologia berrietan...
|
|
|
Baleak bokartak balira bezala desagerrarazi genituen, eta Orreagako batailaren ondoren Iruñeko erresuma burujabeak Eneko izeneko errege baskoi berbere bat izan zuen. XXI. mendean literatura gehienek erosi
|
dute
etxea, hipotekaren letra pagatzen ari dira, ez daukate gogorik gaueko ordu mitologikoetan mozkor arrail ibiltzeko. Bihar lanera joan behar dute, baina guk ez, gu nahi dugun lekura joan gaitezke.
|
|
|
Badu zerbait berezia gerezi denborak, zeruko urdina zuriago eta gorriago egoten da, eta beteago. Leihoaren ondoan
|
dute
etxeko lan mahaia Jorgek eta Oihanak. Kanpora begira dago Oihana oraintxe, usapal bat du begira han goiko teilatu gainetik.
|
|
|
Amorragarri askotan. Barre egiten
|
dute
etxean zapatila horien kontura. Kattik aitari esaten dio bereak erantzi, amari eman eta janzteko berak zapatila arrosak.
|
|
|
Pauk denetan laguntzen du baina gregarioa da, liderraren esanetara dagoen izaki leiala, indartsua eta grinatsua. Ez
|
dute
etxe honetara ekarri pentsatzeko, egin dezan baizik. Tarteka faraoia estali, bere gizon erantzukizunak ahaztu gabe, eta buelta beharretara.
|
|
2022
|
|
|
Jo
|
dute
etxe bateko aldaba. Leihotik egin diete harrera.
|
|
|
Sukaldeko hotsek esnatu
|
dute
etxeko alaba. Begi erdi itxiekin sartu da neska gaztea sukaldean.
|
|
2023
|
|
|
Bikien gurasoek ziztuan alde egin
|
dute
etxera, badaezpada, neoprenoak janztera.
|
|
|
Musikarekin eta pinturarekin mundu oso bat
|
dute
etxean: pintoreak, musikariak, egileak, jotzaileak, notak, koloreak, melodiak, pintzelkadak, kontrasteak, zuritik beltzera, do tik si-ra.
|
|
|
Ez dute zerikusirik bere aita amekin. Etxean, sarri egiten dute berba zer den ederra musika, zein polita izan daitekeen goizeko argia, iluntzeko koloreak; berbak jolaserako erabiltzen dituzte; ukiezinek betetzen
|
dute
etxeko mundua. Musikariak dira:
|
|
|
Txakur ametsetan dabilelakoan, arkatza utzi eta dendako apala garbitzeari ekin dio, baina berriro begiratu behar izan dio kanpoko giroari. Neskato bi, buruan patata zaku bat dutela, blai eginda; arin joan
|
dute
etxera patatak lehortzen, usteldu ez daitezen. Ume umelen zama.
|
|
|
Astelehenean, han datoz eskolara gurutzea blusari xingola dotore batekin kateatuta, bi begiztarekin, edo laurekin ere bai batzuetan, benetako lore baten itxuran. Zenbaitzuek dominari distira ateratzen jarduten
|
dute
etxean. Nik, ordea, ez dut batere atsegin dominaren kontua.
|
|
|
Sukalde tradizionalak kutsagarriak dira, kea botatzen
|
dute
etxe barruan, lan handia ematen diete emakumeei, eta horrek arnasa arazoak eragin diezazkiekete, nahiz segur aski gai diren sukaldeok hobetzeko ere. Bien bitartean, sukalde garbiak hondatzen zirelarik, ez zen erraza herrian bertan modu erraz batean konpontzea; sukalde zaharrak, aldiz, buztinez eginak ziren.59 Alegia, beharrezkoa zen konponbide bat aurkitzea, baina ez ezinbestean konponbide zurizentriko bat zentzua zuena soilik zurientzat eta Mendebaldeko programen buruentzat:
|