|
2013
|
|
|
Azkenik, Madril eta Zaragozan unibertsitate ikasketak egiten ari ziren ikasle
|
talde
batentzat Gabiriako pasiotarren ikastetxe ohian antolatutako lehen euskal barnetegia ere aipatu beharra dut Juan San Martin eta biok orduan Gipuzkoan gobernadore zibila zen Oltra Moltó jaunari bisita egin eta baimena eskatuta. Manzanas polizia-burua erailtzeak salbuespen egoera ekarri zuen eta horrek eten zuen gure lehen ahalegin hura.
|
|
|
Bilbon eta Algortan eman nituen urte haietan euskara irakasten
|
taldeetan
eta ikastoletan, AnaitasunaIkern idazten etataldearen egitasmoa lantzen ari izan nintzen, Saiokaikasliburuak sortu zituen taldean euskararen arduradun gisa eta zenbait irakurgai itzultzen Iñaki Beobideren argitaletxerako, jarduera hark isunen bat edo beste ordaindu behar izatea ekarri ziolarik. Garai hartakoak dira Euskal historian zehar eta Euskera 3, 4 eta5 ikastoletan euskara ikasteko testuak, zentsuraren artazikadak jasandakoak.
|
|
|
Bilbon eta Algortan eman nituen urte haietan euskara irakasten taldeetan eta ikastoletan, AnaitasunaIkern idazten etataldearen egitasmoa lantzen ari izan nintzen, Saiokaikasliburuak sortu zituen
|
taldean
euskararen arduradun gisa eta zenbait irakurgai itzultzen Iñaki Beobideren argitaletxerako, jarduera hark isunen bat edo beste ordaindu behar izatea ekarri ziolarik. Garai hartakoak dira Euskal historian zehar eta Euskera 3, 4 eta5 ikastoletan euskara ikasteko testuak, zentsuraren artazikadak jasandakoak.
|
|
|
< < Arian arian Akademiari aurkezten zaizkion premiei erantzutea da lantalde suntsikor honen zeregina> >. Julia Marinen iritziz, arian arian aurkezten zaizkion premiei erantzutearen zeregina duen
|
talde
suntsikor bat baino zerbait gehiagoren beharra sumatzen da sail honetan. Mintzola Fundazioan ikusten du aurrerabiderako itxaropen brintza.
|
|
|
bertso lerro libreekin olgetan hasten zan, apur bat tentatu, baina benetakoagoak sentitzen ebazan tradiziozko neurtitzekin eginiko jolasak. Testu honetan ederto esplikaten dau barritzeko ahalegina, bai lerroak antolatzeko eran, bai hitz
|
taldeak
neurri jakinetatik apurtzeko jarreran, bai bere ezintasunak aitatzeko zintzotasunean.
|
|
|
udagoienez
|
taldeetan
|
|
|
|
Taldeak
eta lerak,
|
|
|
Han hemenka eskuratu ditudan datuen arabera, Donostiako Ordezkaritzan zentralizatu zen urtetan euskarazko argitalpenen, irakurketa?. Donostian zentsore
|
talde
bat badagoela badakigu, eta zerbitzuak eskaintzen dizkiela beste ordezkaritzei. Baina inongo paperetan ezin izan dut aurkitu, irakurle?,, informatzaile?
|
|
|
Esan bezala, bere garaiko
|
talde
soziologiko zabalenaren ikuspegia islatu zuen, nahiz eta mendetako antzinatasuna izan. Euskal literaturaren tradiziori begiratu bat ematea aski da ikusteko 6 eta 9 aginduen urraketaren gaiak izan duela tarterik.
|
|
|
Hiru multzotan banatzen ditu egileak kontzesioa bidera dezaketen unitateak: A, B eta C. A eta B multzoen kasuan, kontzesioa bideratzen duen unitatea perpaus berberean kokatzen da; A
|
taldekoek
ez bezala, B taldekoek erepartikula gehitzen diote unitate horri. C multzoko unitateak esapide egituratik kanpo geratzen dira, etaC multzo horretan sartzen ditu, hain zuzen, dena delaantolatzailea eta haren parekoak.
|
|
|
Hiru multzotan banatzen ditu egileak kontzesioa bidera dezaketen unitateak: A, B eta C. A eta B multzoen kasuan, kontzesioa bideratzen duen unitatea perpaus berberean kokatzen da; A taldekoek ez bezala, B
|
taldekoek
erepartikula gehitzen diote unitate horri. C multzoko unitateak esapide egituratik kanpo geratzen dira, etaC multzo horretan sartzen ditu, hain zuzen, dena delaantolatzailea eta haren parekoak.
|
|
|
Dena den, idazten entrenatu daiteke, eta entrenamendu hori bizitzako helburu bihurtu. Gola sartzen duen jokalaria bezain ona da bere herriko
|
taldean
txukun aritzen den futbolaria, nahiz eta egunkarietan aurrekoa agertu. [Zortzi unibertso, zortzi idazle, Ana Urkiza (Alberdania, 2006) Orr.:
|
|
|
|
Taldea
bera arduratu da nahasketak, konponketak eta diseinua egiteaz. Hala, euren lanaren dualtasuna adierazi ahal izan dute, musika eta irudia uztartzen dituena.
|
|
|
Leverkusengo
|
taldearen
entrenatzaileak, Michael Skibbek, kanporaketa gainditzeko inolako aukerarik ez dutela esan zuen atzo, eta badirudi ezohiko jokalari askorekin zelairatuko dela Alemaniako taldea. Skibbek esandakoa ez du aintzat hartzen Zigandak, denadela:
|
|
|
Leverkusengo taldearen entrenatzaileak, Michael Skibbek, kanporaketa gainditzeko inolako aukerarik ez dutela esan zuen atzo, eta badirudi ezohiko jokalari askorekin zelairatuko dela Alemaniako
|
taldea
. Skibbek esandakoa ez du aintzat hartzen Zigandak, denadela:
|
|
|
Skibbek esandakoa ez du aintzat hartzen Zigandak, denadela: «Seguru nago ez duela sinesten bere
|
taldeak
batere aukerarik ez duela» [Ondo hasitakoa ondo bukatzera, ASIER LEGARDA ERE&NTILDE; O,]
|
|
|
Euskal Irrati Telebistarekin (EITB) eta Elhuyar Fundazioarekin sinatu ditugun lankidetza hitzarmenei esker garatzen ari gara proiektua. Artikulua, halaber, Xabier Alberdik parte hartzen duen IT414
|
talde
egonkortuaren ikerketaren emaitzen artean sartzen da.
|
|
|
Corpusari dagokionez, eskerrak eman behar dizkiogu lehenik Ametzagaiña I+G+ b
|
taldeko
Josu Landari, corpusa arakatzeko tresna ezin hobea, eta gure beharretara egokitua, sortu eta ikertaldearen eskura jarri duelako; orobat eskertu behar diogu UPV/EHUko Euskara Institutuaren zuzendari Pello Salabururi (http://www.ei.ehu.es), Institutuaren corpusak gure zerbitzura jarri dituelako (ZIO, Pentsamenduaren Klasikoak, Ereduzko Prosa Dinamikoa eta Goenkale).
|
|
|
Itzultzaileen hitzaurreakItzultzaileak edo itzultzaile
|
taldeak
eginakBerritzultzaileak edo berritzultzaile taldeak eginak
|
|
|
Itzultzaileen hitzaurreakItzultzaileak edo itzultzaile taldeak eginakBerritzultzaileak edo berritzultzaile
|
taldeak
eginak
|
|
|
Bertsopaperekin batera bizi izan ziren lore jokoetako kantuak, aldizkarietako bertsogintza eta bertso liburuak, autore batenak nahiz
|
talde
batenak; bertsoen autoretza gero eta gehiago nabarmentzen da XX. mendean. Horrek esan nahi du badutela antzik bertsopaperek, lore jokoetako kantuek eta aldizkarietako bertsoek eta bertso liburuek; eta ez dela erraza horien artean hesiak jartzen, baina ez direla nahasi behar batzuk eta besteak.
|
|
|
fetitxe filologikoak eratzen duen historia nazionalista. Historia nazionalista honek Euskal Herriko klase eta
|
talde
sozialen arteko gatazkaren muina ardatza alboratu egiten du, mezu antihistoriko eta burgesaren alde: –nazio bat euskaraz idazten hasi eta mendeen buruan euskarazko testugintza normalizatua sortzera ailegatzen da?.
|
|
|
Horregatik, antologia orokorrek funtsean bermatu egiten dute literaturaren historietan finkaturiko kanona; baina inoiz edo behin hari zuzenketak egiten edota ñabardura baloratiboakeransten ere ausartzen dira antologoak. Aldiz, aro mugatu bateko edota
|
talde
jakin bati dagozkion antologietan, bereziki garaikide eta moderno edo postmodernoetan helburua hipotesi berriak probatzea izan ohi da, kanon berri bat sortzea eta aurreko epean izandako poetika gainditua dela frogatzea, testu corpus baten bidez argudiatuz aurrekoa, zahartua, geratu dela.
|
|
|
Patri Urkizuk osatu zuen maitasun ez hain xaloen adierazpide ziren testuez osaturiko beste antologia bat, Eros, eros? (1985), euskal tradizio herrikoian nahiz landuan edanez. Aipagarri da, gisa berean, egile
|
talde
batek osaturiko Desira plazer (2009), 1968 eta 2008 bitarteko euskal poesia erotikoaren antologia ere, Urkizurenaren ildo heterodoxotik, bestelako maitasunen, gay, lesbiana, queer en testu hautaketaraino bidea egin zuena, edota Anjel Errok Desira desordenatuak (2010) lan bilduman argitaratu zuen poesia gay aren sorta guztiz pertsonala. Antologia sortzaileak deskribatzerakoan Maria do Cebreiro Rabadek iradoki zuen ausardia eta esperimentalismo generikoan, aurrerapausoak atzeman ditzakegu aipatu berri ditugun horietan.
|
|
|
eskatu duela zenbait kritikoren iritziz. Mende bukaerako euskal literaturaren historiari buruzko liburuen egileek zailtasunak izan dituzte arteko idazleak sailkatu edo
|
talde
gisa multzokatzeko, hain zuzen neoabangoardiaren() aldia igaro zenetik eta, idazle berriak? (Harkaitz Cano eta Kirmen Uribe) arteko aldia deskribatzeko (Otaegi, L, 2012:
|
|
|
Bere lehen poema liburua Bizitza nola badoan (1984) hantxe argitaratu zuen. Azkeneko 20 urteotan eleberriak, poesia, artikuluak, itzulpenak, saiakerak, eta Euskal Herriko hainbat musika
|
talde
eta abeslarientzat letrak idatzi ditu. 2002an Susa argitaletxearekin atera zuen %100 Basque eleberriak Euskadi Literatur Saria irabazi zuen.
|
|
|
Gorazarrea Euskaltzaleak kultura erakundeak eratu zuen, Lekeitioko
|
taldearen
laguntzaz, Bizkaiko gobernadorearen baimen etaLekeitioko Udalaren babesaz, gastuak partekatuta. Euskaltzaleak erakundearen eta Lekeitioko Udalaren arteko harreman onak Errepublikarekin hasi ziren:
|
|
|
Gaueko bederatzietan antzerkia, Gora Buru antzokia bete bete eginda: Oiartzungo Mendiburu
|
taldeak
Lekuona anaien Eun dukat antzeztu zuen. Erkiagaren arabera, Karmeleren etorkizuna ere antzeztu zuten (Euzkadi, VII).
|
|
|
Gabaz, bederatzietan, GORA BURU antzokian, Antzerti yaya, Oyartzungo MENDIBURU
|
TALDE
ospatsuak antzeztuta EUN DUKAT.
|
|
|
Ikusgarria egoan Udaletxea; ango zarata ta zaparradea! Nok ixildu eta nok ezi ango lagun
|
taldea
–/ Neskatoak izan ziran txapeldun, mutikuak baño azkarrago bai zati bat.
|
|
2014
|
|
|
Azken urteotako kontuetara mugatzearren, esan dezagun, eta horrela aitortu izan dute bertsolariek sarri, bertsolaritzaren inguruko jendea (bertsolariak, entzuleak eta gainerakoak) ia guztiz bat eginda zegoela frankismoaren garaian. Alegia, orain ez bezala, oso
|
talde
trinkoa osatzen zuten, ikuspegi, balio eta erreferentzia beretsuei atxikita. Hori dela eta esan ohi dute bertsolariek" Frankoren garaian errazago eta erosoago zela bertsotan jardutea".
|
|
|
Ikerlan hau Gogo elebiduna/ La mente Bilingüeikerketa
|
talde
egonkortuaren (IT665) emaitzetariko bat da. Emaitza hauetara ekarri gaituen ikerketak Europar Batasunaren ikerketarako, teknologia garatu eta erakusteko Zazpigarren Esparru Programaren laguntza jaso du 613465 diru-laguntza hitzarmenaren bitartez.
|
|
|
61), belaunaldi berria erabilerara jauzi egiteko beste adoretu zen: . Mutillen artian
|
talde
bat sortu zan, alkarrekin beti euzkeraz egiten ebenak, naiz ta bilin bolaka eginda be?.
|
|
|
Abangoardia berria osatuko zuten erantzun aurremodernoak ditugu batetik; horietan aitzindari izan zen Oteiza (1963), zeinak, iraganera begira jarrita (cromlech neolitikoa izan bere bere pentsamenduaren totem nagusienetako bat), imajinario oso bat eraiki eta lur jota zegoen euskaldun jendearen autoestimua altxatzen asmatu zuen. Erantzun aurremoderno horien zakuan sartzeko modukoak dira, halaber, 1965 ingurutik 1972ra bitartean euskal kulturaren ikur ezagunenetakoak izan ziren Ez Dok Amairu
|
taldekoen
zenbait adierazpide, hala nola ordura arte ia erabat bazter utzia zen txalapartaren erabilera edota aspaldiko motibo zuberotarrekin osatutako unibertsoa (ez alferrik, mugimendu honen izena bera ere tradizio mitiko alegorikotik dator, Azkueren Euskalerriaren yakintzaliburuko Martin Errementariaren ipuinetik jaso baitzuen Oteizak).
|
|
|
Existentzialismoak eta engaiamenduak blaituriko gazteek egitura eta produktu berriak sortzeari ekin zioten, eratzen hasi berria zen euskara batua ikur modura hartuta: euskalduntze eta alfabetatze eskolak, euskara ikasteko metodoak, hiztegiak, argitaletxeak (Lur), diskoetxeak (CINSA), testuliburuak (Iker
|
taldekoen
Saioka saila), egile garaikideen lanak taularatzen zituzten antzerki taldeak (Jarrai, Kriselu),. Gazte Naiz, saila Zeruko Argia aldizkarian...
|
|
|
Existentzialismoak eta engaiamenduak blaituriko gazteek egitura eta produktu berriak sortzeari ekin zioten, eratzen hasi berria zen euskara batua ikur modura hartuta: euskalduntze eta alfabetatze eskolak, euskara ikasteko metodoak, hiztegiak, argitaletxeak (Lur), diskoetxeak (CINSA), testuliburuak (Iker taldekoen Saioka saila), egile garaikideen lanak taularatzen zituzten antzerki
|
taldeak
(Jarrai, Kriselu),. Gazte Naiz, saila Zeruko Argia aldizkarian...
|
|
|
Aipatzekoa da, era berean, neurri handi batean fenomeno hiritarra izan zela hori ere: Kursaalgo sotoetan erne zen Ez Dok Amairu, Donostian zuten kuartel nagusia Lur eta Jarrai koek, Bilbon zegoen kokatuta CINSA, hantxe ari zen Aresti ere bazterrak astintzen, hantxe zebiltzan Kriselukoak, hiztegigintzan zein gau eskoletan zihardutenak, Iker
|
taldekoak
–
|
|
|
Bi urte lehenago sortutako Euskara Zerbitzua Koldo Celestino Herri Batasunako zinegotziaren ardurapean geratu zen eta hiru lan ildo jorratu zituen hurrengo urteetan: Udala bera barrutik euskalduntzea (hizkuntza eskakizunak ezarri, kiroldegiak elebitasunera ekarri etab.); kanpora begirako lana (gurasoentzako eskolak eskaini, Euskal Txokoak sortu...) eta, azkenik, herri
|
taldeekin
elkarlana. Hirugarren ildo honen barruan kokatzen dira bai hainbat hitzarmen (tabernariekin, sindikatuekin, merkatariekin), bai Asfaltoan ere bai bezalako kanpainak.
|
|
|
Bilbon bere garaian martxan jarritako lan ildo berberei ekin zieten Getxon ere. Udal barrura begirako Erabilera Plana, kanpora begirako egin beharrekoak (hitzarmengintza, helduen euskalduntzea, etab.), eta, hirugarrenik, elkarlana udalerriko
|
talde
eta elkarte euskaltzaleekin (UKaldizkaria, ALBE bertso eskola, Bizarra Lepoan Euskara Elkartea etab.). Azken bi ildoak lantzerakoan indar berezia jarri zuten aisialdian eta kirolean. Ume eta gazteen erabilera datuei erreparatuta (eurak baitira bi esparru horietako protagonistak), asmatu egin zutela ematen du, udalerriko batez bestekoen gainetik baitaude.
|
|
|
Badugu euskaraz bizitzeko gai dela badakigun masa kritiko gero eta zabalago eta anitzagoa, euskalgintzak antolatzen duenaren xede
|
talde
egoki izan daitekeena. Badugu euskaraz bizitzeko hautua modu kontzientean egin duen jende multzo zabala ere (batzuk, majo sufrituta, euskaltegitik atera berriak; gero eta gehiago, etxean aurreko belaunaldietatik euskara jasotzeko zortea izan dutenak).
|
|
|
Norekin lan egin, norentzat, eta nor bidelagun hartuta. Eta badugu lanerako prest dagoen eta formazio egokia duen
|
talde
bat ere,, nukleo gogor, izateko bidean doana (Rober Gutierrezek egoki gogorarazten duen moduan, horietako asko euskal hiztun berriak, horrek dakarren onura nabarmenarekin).
|
|
|
Funtsezkoa da bi eragile horietako bakoitzaren lana, eta funtsezkoa da, era berean, erabakiak hartzen diren guneetan dagoenak, kudeaketa hutsera mugatu beharrean, tarteka aurrerapausoak proposatzea, norabide berriak markatzea, jauzi kualitatiboetarako oinarriak jartzea. Ekimen indibidualei euren meritua aitortuta ere (erreparatu adibidez Gaizka Garitano Eibar Futbol
|
Taldeko
entrenatzailearen berbei in Uztarria, 2015), modu serio, jarraitu eta iraunkorrean aldaketa kualitatiboak eragin nahi badira ezinbestekoa da erabakiguneetatik trakzio lana egitea. Horri dagokionez, azpimarratzeko modukoa da UEMAren eskariari erantzunez EITBko zuzendaritzak, urratsak?
|
|
|
2011ko urtarrilean eginiko ebaluazioan, frantses hizkuntzari dagokionez, aipatzekoa da CM2 mailan (Frantziako sisteman Lehen Hezkuntzako azken ikasturtea, ikasleek 10 urte) Frantzia osoko datuak baino hobeak direla Bordeleko Akademiakoak (horren zatia da Pyrénées Atlantiques izeneko lurraldea); eta Pirinio Atlantikoetakoak, berriz, hobeak dira Bordeleko Akademiaren meneko lurralde guzikoak baino. Ebaluazio horretan 4
|
taldetan
sailkatzen dira ikasleak: 1, aski den dinako gaitasuna lortu ez dutenak; 2, gaitasuna oraindik ahulki lortu dutenak; 3, gaitasuna ongi lortu dutenak; eta 4, gaitasuna oso sendo lortu dutenak.
|
|
|
Aipatzekoa da, orobat, ebaluazio horietan badirela desberdintasunak parametro batzuetan erkidegoen artean, bai ebaluatzen diren dimentsioei dagokienez eta bai ikasleen emaitzak nolako tartetan edo multzotan sailkatzen diren, besteak beste. Ikasleen emaitzak
|
taldetan
sailkatzeari dagokionez, EAEn hiru tartetan edo mailatan biltzen dira (hasierakoa, erdikoa eta aurreratua); NFKn, berriz, lau maila bereizten dira (1, 2, 3 eta 3+). Nafarroan, txostenaren egileek adierazten dute lehenbiziko bi mailetan gelditzen diren ikasleek ez dutela lortua konpetentzia horretan erdietsi beharreko maila (Consejo Escolar de Navarra, 2013:
|
|
|
Saio horren ebaluazioan honako ondorio hauek bildu dira: 1) ingelesaren ezagutzan askoz ere hazkuntzahandiagoa izan da HMHko
|
taldeetan
, kontroltaldeetan baino; 2) oso korrelazio indartsua gertatu da ingeles orduen eta ingelesezko gaitasunaren hazkundearen artean; 3) korrelazio hori indartsuagoa izan da euskararen kasuan LHn, eta txikiagoa DBHn; 4) korrelazio hori gaztelaniaren kasuan zalantzazkoa izan da, edo ez da existitzen.
|
|
|
ISEI IVEI erakundearen txostenean (ISEI IVEI, 2014b), HMHren ebaluazioaz honelako baieztapenak ikus daitezke, besteak beste: euskaraz eta gaztelaniaz errendimendua antzekoa izan dela HMH
|
taldeetan
eta kontrol taldeetan; ingelesezko errendimendua askoz ere handiagoa izan dela HMH taldeetan; beste konpetentzietan antzeko errendimendua ageri dela bi talde motetan; «esperimentazio prozesuak erakutsi du Matematikarako konpetentzian, Zientzia kulturarako konpetentzian eta Irakurmenean, gaztelaniaz eta euskaraz ez dagoela gutxiagotzerik eta ingelesezko hizkuntza komunikazioan, berriz, irabazia h... 69 or.).
|
|
|
ISEI IVEI erakundearen txostenean (ISEI IVEI, 2014b), HMHren ebaluazioaz honelako baieztapenak ikus daitezke, besteak beste: euskaraz eta gaztelaniaz errendimendua antzekoa izan dela HMH taldeetan eta kontrol
|
taldeetan
; ingelesezko errendimendua askoz ere handiagoa izan dela HMH taldeetan; beste konpetentzietan antzeko errendimendua ageri dela bi talde motetan; «esperimentazio prozesuak erakutsi du Matematikarako konpetentzian, Zientzia kulturarako konpetentzian eta Irakurmenean, gaztelaniaz eta euskaraz ez dagoela gutxiagotzerik eta ingelesezko hizkuntza komunikazioan, berriz, irabazia handia dela»; bestalde... 69 or.).
|
|
|
ISEI IVEI erakundearen txostenean (ISEI IVEI, 2014b), HMHren ebaluazioaz honelako baieztapenak ikus daitezke, besteak beste: euskaraz eta gaztelaniaz errendimendua antzekoa izan dela HMH taldeetan eta kontrol taldeetan; ingelesezko errendimendua askoz ere handiagoa izan dela HMH
|
taldeetan
; beste konpetentzietan antzeko errendimendua ageri dela bi talde motetan; «esperimentazio prozesuak erakutsi du Matematikarako konpetentzian, Zientzia kulturarako konpetentzian eta Irakurmenean, gaztelaniaz eta euskaraz ez dagoela gutxiagotzerik eta ingelesezko hizkuntza komunikazioan, berriz, irabazia handia dela»; bestalde, «badirudi ingelesean eta euskaran, badagoela hizkuntza horiek dituzt... 69 or.).
|
|
|
ISEI IVEI erakundearen txostenean (ISEI IVEI, 2014b), HMHren ebaluazioaz honelako baieztapenak ikus daitezke, besteak beste: euskaraz eta gaztelaniaz errendimendua antzekoa izan dela HMH taldeetan eta kontrol taldeetan; ingelesezko errendimendua askoz ere handiagoa izan dela HMH taldeetan; beste konpetentzietan antzeko errendimendua ageri dela bi
|
talde
motetan; «esperimentazio prozesuak erakutsi du Matematikarako konpetentzian, Zientzia kulturarako konpetentzian eta Irakurmenean, gaztelaniaz eta euskaraz ez dagoela gutxiagotzerik eta ingelesezko hizkuntza komunikazioan, berriz, irabazia handia dela»; bestalde, «badirudi ingelesean eta euskaran, badagoela hizkuntza horiek dituzten presentzia orduen gutxieneko atalase bat emaitzetan igoera lor... 69 or.).
|
|
|
Hiriburuetan (Donostia salbuespena izan daiteke) agerikoa da fenomeno hori: euskaldun aktiboek halako
|
talde
, elkarte, sare, komunitate edo topaguneak sortzen dituzte, eta praktika bereizietan batzen dira, usu aisialdirako eta berariaz atondutako ekitaldietan, eta aldi berean, eguneroko jardueretan erdal fluxuetan sakabanaturik bizi behar dute. Badute, han hemenka, euskal babestoki zenbait, baina hiriburuetan euskarak ezin dio egote logika huts bati eutsi.
|
|
2015
|
|
|
Pertsonak norbanako eta aldi berean taldekide ere bagaren aldetik, gizarte maila jakin batekin, jatorri geografiko batekin ala kultura erreferentzia berezi batzuekin identifika genezake fonema baten ahoskera jakin bat eta kasu batzuetan ez da txantxetako edo jolaserako gaia: norberaren baitako ziurtasuna, duintasuna,
|
talde
identifikazioa edo honako edo harako balioak... garrantzi handiko heldulekua baitira pertsonarentzat. Zenbait filologo, hizkuntzalari edo normalizatzailek uste dute honelako gorabeherek belaunaldi bat, bat eta erdi ala gehienez bi iraun ohi dutela eta behin batasuna, estandarizazioa eta normalizazioa erabakiz gero, ahoskera ohiturak biderkatzeko gaitasuna eta ahala duten hedabide, hezkuntza eta administrazioak gizartearen eta geografiaren alderdi gehienetara lerraraziko eta bideratuko dituztela ondotik ahoskera arau estandarizatuak:
|
|
|
eta eman tzako, eman zion? erako kontsonante
|
taldeak
txandakatzen dituzte Aezkoan. Alta, Ipar Euskal Herri barreneko franko euskaldunek jinak ziren, jinatzien?
|
|
|
7.9 Aipatu dugun rten? rtzenberrikuntzak bere ñabardurak ageri ditu Zuberoako mugako Nafarroa Behereko herrietan, hauetan rzkontsonante
|
taldea
gordetzen baita oraino, horregatik, Sorhapürü herrian rondoko txistukaria igurzkaria da eta ez afrikatua, erorzeneta ezarzenadibide berriak entzun ditugu. Hauen kide dira eskualdeko aldaera ez afrikatu gehiago ere:
|
|
|
Mephiston, entseguetan hasterako
|
taldeak
egina zeukan antzezlanaren euskarazko bertsioa, baina aktoreak eta zuzendaria elkartu zirenean lehen irakurketa egiteko, testua esaten hasi eta ezin. Orduan, deitu eta proposatu zidaten proiektuan parte hartzeko.
|
|
|
Eta Patxi Agirregomezkorta euskaltegiko zuzendariarekin batera Esatearen Ederraizeneko ikerlan proiektu bat aurkeztu genuen Jaurlaritzan. Diru laguntza txiki bat eman ziguten, eta ikasturteetan jardun genuen, bi esperimentazio
|
talde
hartuta (bat AETn eta bestea Ulibarrin), literatur eta teatro testuak landuz, euskara naturala deskodetzen eta oinarrizko teoria pixka bat asmatzen.
|
|
|
Baina ezin ukatu sekulako erreminta dela hizkuntza hobetzeko ez ezik, gizaki bezala ere hazteko. Antzerkia egiten duen pertsona dibertitu egiten da; sormena lantzen du; ahozko komunikazioa esperimentatzen du; gorputz adierazpenean trebatzen da; literatura, historia eta artea ikasten ditu; hasten da irakurketa estimatzen, eta irakurle eta entzule kritikoa izaten;
|
talde
lanean jarduteko aukera dauka; adimen emozionala hobetzen du?
|
|
|
Eleberri bikainak sortzeko nahitaezkotzat jotako baldintza guztiak falta zaizkio euskal eleberrigintzari, gutxienez, XX. mendearen erdi ingurua ondo pasa arte: ekoizpena oso urria da, eleberrigile
|
talde
bati buruz hitz egitea neurrigabea, argitalpen industria bat eta publiko irakurle bat, amets hutsak.
|
|
|
(Hezikom ikerketa
|
taldea
)
|
|
|
Batetik, tokikoak; hemen ere euretako batzuk Hitza markarekin Berria
|
Taldearen inguruan
ardaztutakoak, beste batzuk (talde ugariena, 26 bazkide eta 60 hedabide orotara) Tokikom elkartearen inguruan bilduak, eta independente batzuk ere bai azkenik.
|
|
|
Batetik, tokikoak; hemen ere euretako batzuk Hitza markarekin Berria Taldearen inguruan ardaztutakoak, beste batzuk(
|
talde
ugariena, 26 bazkide eta 60 hedabide orotara) Tokikom elkartearen inguruan bilduak, eta independente batzuk ere bai azkenik.
|
|
|
Horietan ere nagusi da erdara: Prospekzio Soziologikoen Kabinetearen 2015eko datuen arabera, adibidez, EAEn El Correo edota Diario Vasco ren atarietara konektatzen dira komunikabideen webguneak erabiltzen dituztenen %62, El País enera %16, Noticias
|
taldeko
egunkarienetara %12, El Mundo renera %11, Naiz era %7 eta Berria ren webgunera %4 (Salces, 2016: 609n aipatua).
|
|
|
2.2 EITB
|
taldeko
euskarazko hedabideen kontsumoa
|
|
|
Hekimen eko hedabideek lortutako erreferentzialtasunaren adierazgarri da sare sozialetan daukaten jarraitzaile kopurua. Ikusi berri ditugu bertako hedabide batzuek 2016ko martxo erdialdean Twitterren zuten jarraitzaile kopurua; EITB
|
taldeko
euskarazko hedabideetara etorrita, @euskadi_irratia k 11.873 jarraitzaile zituen data berean, @gaztea k 21.578 eta @eitbAlbisteak 10.431 Rebeka Garai EITBren Ikerketa eta Audientzia saileko arduradunaren arabera (komunikazio pertsonala,), berriz, eitb.eus atariaren euskarazko bertsioak hilero batez beste 256.141 bisitari bakar izan zituen 2015ean.
|
|
|
Ezin da ahaztu badirela euskarazko katearen kontsumoaren jaitsiera hein batean azal dezaketen faktore batzuk: azken urteotan digitalizazioarekin telebista kateak asko ugaldu izana, banda zabalaren hedapenarekin ikus entzunezko kontsumoaren zati bat Internetera eta bertako askotariko ikus entzunezko plataformetara mugitu izana edota EITB
|
taldeak
azken urteotan izaniko aurrekontu murrizketak, adibidez.
|
|
|
Euskaldunen
|
taldea
528.521 kide izatetik 714.136 lagun izatera igaro da 20 urteren bueltan, V. Inkesta Soziolinguistikoak erakusten digunez [16 urtez azpiko biztanleak aintzat hartu barik]. (...) biztanleen %20k baino gutxiagok euskaraz dakien eskualdeak gero eta gutxiago dira, EAEn bederen.
|
|
|
Haatik, euskaraz tokiko prentsa joria dagoela kontuan izanik, kazeta nazional eta lokalen arteko elkarlanetik proiektu interesgarriak atera daitezkeela begitantzen zaigu. Arabako Alea astekaria, GEU Gasteiz elkarteak, Goiena eta Berria komunikazio
|
taldeek
eta Arabako zenbait eragilek elkarrekin garatutako proiektua, adibide ona dela uste dugu.
|
|
|
Jaurlaritzak Hekimen eko hedabideetara bideratutako diru kopurua, batetik, eztabaida iturri da (ikus adibidez, Iraola, 2016). Kinka horretan, bada diru-laguntza horiek EITB
|
taldera
bideraturikoekin alderatu dituenik: –(...) hasi behar dugu hitz egiten hedabide publiko eta herri ekimeneko hedabideen finantzaketan dagoen desoreka ikaragarriaz.
|
|
|
Aukeran, hobe diru-laguntzak handitzeaz eta polo nagusi bien arteko balizko sinergiez eta elkarlan posibleaz berba egitea. Ildo horretan, Tokikom en gogoeta
|
taldeak
(2013) bi solairuko etxearen metafora baliatu zuen elkarlan hori irudikatzeko (beheko solairuan tokikoak leudeke, saretuta, goian orokorrak, eta igogailua gora eta behera ibiliko litzateke, edukiak garraiatzen).
|
|
|
EITBk, nolanahi dela, aparteko gogoeta merezi du, bai irismen handiena duen euskarazko hedabide
|
taldea
delako, bai berak daukalako aurrekonturik altuena; hurrengo lau urteetan, gainera, gora egingo du aurrekontu horrek, aldirako kontratu programa tarteko; edozelan ere, Aranbururen ustez (2016),? 2016 eta 2019 artean diru-laguntzak gorakorrak izango diren arren, zifrak, zenbaki absolututan, 2003 aurrekontuak baino txikiagoak dira?.
|
|
|
TOKIKOM EN GOGOETA
|
TALDEA
, 2013, Euskal hedabideen etxea, tokikoen ikuspegitik. Hemendik jasoa:
|
|
|
Itzulpen lana usaiakoa izan zen hogeigarren mendearen lehen zati horretan. Haatik, Larzabalek beste lanik zeukan orduan, literaturarekin loturarik ez zutenak, erresistentzia
|
taldeetan
, ondorioz antzerkiari gehiago ez zion eskaini, idaztea ez zen lehentasuna.
|
|
|
Ez du honek erran nahi kalitatea ez dela mundu horretan bilatzen, alderantzizkoa erakutsi dute euskal
|
taldeek
baina nagusien eta nagusituen munduan biziz, hizkuntza gutxituan arituz hizkuntza nagusi baten ondoan, landu behar zituzten munduak oso desberdinak ziren, bazterrekoak, dominanteen munduak begiratzen ez zituenak, hala ere bizi zirenak. Beste mundu bat erakusteko nahikeria zuten, utopia forma bat.
|
|
|
|
Talde
lana zuen gogoko Larzabalek eta Lafitte-rekin harreman handia zuen, eskolako maisua izan zuen. Ikusi dugu lehenago Aintzinaaldizkariari begira zer gutun idatzi zion Larzabalek Lafitte ri.astekarian 1946an Lafittek plazaratutako artikuluan euskal antzerkia zer izan behar zuen azaldu zuen.
|
|
|
Garai horretan oraindik, 1948an, neskak eta mutilak ez ziren nahasten antzerkian aritzeko, alegia bi
|
talde
zeuden, bat segur aski apezak kudeatzen zuena eta bestea serorak eramaten zuena.
|
|
|
Elementu batzuk jarriak ziren, gogoetan zeuden eta ekintzak bultzatzen ziren, antzerkiak sortzea alegia. Artikulu honetan ikasten dugu
|
talde
antolatu asko zeudela Ipar Euskal Herrian zehar. Honela zioten:
|
|
|
Artikuluetan, hemen bezala, izen bat agertzen da antzerki antolaketan garrantzitsua dena, Chorobit anderearena. Izan ere, andere Chorobit ek orduko antzerkiak biltzen zituen eta ondoren banatzen behar zituzten
|
taldeei
. Bere izena askotan errepikatzen zen izena dugu.
|
|
|
Antzerki
|
talde
asko, antolaketa bat apezak eta seroren inguruan, euskaraz aritzeko nahikeria, gogoetak, antzerki batzuk ezagunak, herri batetik bestera errepikatzen zirenak. Hau zen eremua, Larzabalen idazlanek aberastuko zuten plaza.
|
|
|
Izan ere, Antzerti, Egan, Zeruko Argia, besteak beste antzerki, antzezle eta antzerki idazleen berri ematen joan ziren, kritikaren aipamena egiten, sortzen. Oihartzun handia izan da euskarazko prentsan eta eremua preziatua izan da, azken finean, herritar askok parte hartu izan baitu herriko
|
taldeetan
, antzerki lanak sortzen.
|
|
|
Ikusi dugu antzerkia nahiko osasuntsu zegoela gerla bukatzean, alegia ideiak eta
|
taldeak
zeudela lan horretan, kultur eremu hori azkarra zela. Larzabal giro horri lotu zen.
|
|
|
Patronage ko antzerkia definitu zen horretatik antzerki amateurra sortzen lagundu zuen
|
taldeen araberako
testuak idatziz eta taldeen interesa pizten zuten testuak sortuz.
|
|
|
Patronage ko antzerkia definitu zen horretatik antzerki amateurra sortzen lagundu zuen taldeen araberako testuak idatziz eta
|
taldeen
interesa pizten zuten testuak sortuz.
|
|
|
Gogoan zuen antzerki berria gauzatzen hasi zen. Hazparneko
|
taldeak
eraiki zuen antzerkia, Larzabal Zokora igorria izan zen urtean. Antzerki honek izan zuen arrakasta itzela izan zen.
|
|
|
Antzerki horrekin Hazparneko
|
taldea
herrietan zehar ibili zen, gelaz gela antzerkia erakusten. Tokiko taldeetan aktore onak zeudela agerian utzi zen, kalitatezko ustiapena izan zen.
|
|
|
Antzerki horrekin Hazparneko taldea herrietan zehar ibili zen, gelaz gela antzerkia erakusten. Tokiko
|
taldeetan
aktore onak zeudela agerian utzi zen, kalitatezko ustiapena izan zen. Hau beste zerbait zen.
|
|
|
Horrela bi eremu agertu ziren non bere burua engaiatzeko beharra ikusi zuen. Lehenik, Hegoaldetik heldu ziren errefuxiatuen laguntzeko alde batetik, ondorioz Anai Artea sortu zuen bere laguna bihurtu zen Teleforo de Monzonekin eta bigarrenik, Enbata
|
talde
politikoa sortuz.
|
|
|
Ibilbide horretan gaztez inguraturik ibili zen eta bere lanak nola ematen ziren ez zuen zentsuratzen. Antzerkia idatzi eta gero askatasun osoa zuten
|
taldeek
testua egokitzeko. Bestalde apainketa, pertsonaien banaketa, taldeetan erabakitzen ziren.
|
|
|
Antzerkia idatzi eta gero askatasun osoa zuten taldeek testua egokitzeko. Bestalde apainketa, pertsonaien banaketa,
|
taldeetan
erabakitzen ziren. Horrela apainketa berria izan zen Ibañetaeman zelarik.
|
|
|
Horrela adierazten zuten Herria n, 1968ko urte hartan, non
|
talde
batek Matalastaula gainera ekarri zuen eta denbora berean Heletan Monzonen obra bat sortzen zuten. Heletako taldeak zortzi urte zeramatzan antzerkiak erakusten, urte hartan Menditarrak taularatu zuten.
|
|
|
Horrela adierazten zuten Herria n, 1968ko urte hartan, non talde batek Matalastaula gainera ekarri zuen eta denbora berean Heletan Monzonen obra bat sortzen zuten. Heletako
|
taldeak
zortzi urte zeramatzan antzerkiak erakusten, urte hartan Menditarrak taularatu zuten. Baina, aspaldiko proiektuaren berri eman zuten astekarian:
|
|
|
Hau obratu egin zen. Horrez gain, lortu zen herrietako
|
taldeak
biziaraztea eta antzerkiarekiko gustua eta plazera indartzea, antzerkia antzertira eramatea. Antzezle hoberenak obra nagusi batentzat.
|
|
|
Eremu horretakoa da mitoa, hitzezko ikurra, kulturaren lehen mailan kokatzen dena, gizatalde baten ideologia dramatikoki adierazten duena. Gizaldietan zehar onartutako balioak eta eredutzat edukitako idealak zaindu eta garaietara egokitzen dituen heinean, mitologiak, mitoen multzoak,
|
talde
baten izana egituratzen du. Mitologia mundu ikuskera batez osatuta dago, eta, era berean, mundu ikuskera bat osatzen du, sinboloarena eta misterioarena.
|
|
|
Horregatik, ez da testu finkorik eskatzen, berria baino, jatorra den heinean. Hortaz, gizaldiz gizaldi,
|
talde
baten osagarri eta bereizgarri dena igaro egiten da, kontakizunak horrela jasoko du. Hots, iraun egiten du (Kortazar, 1995).
|
|
|
Eta Lapurdiko antzeztaldeez aparte nolako harrera egin zioten. Gipuzkoako teatro
|
talde
ezberdinek (Ordiziakoak, Donostiako Eusko Iztundeak eta Jarraik, Allerru Lezokoak, Goaz Debakoak?) baina bereziki Oiartzungo Intxixuk bere kasa moldatuz haren pastoral berria. Dena den kontsidera daiteke edizio kopurua kontuan harturik eta ikuskizunaren arrakasta Matalasdela gailurra, non drama historiko honetan Larzabal Matalasekin identifikatzen den.
|
|
|
antziñako histori mingarria ederki tajutu ditu teatrorako. Hazparren' go
|
talde
bikañak ikasi ta agertu dituzte lan eder auek. Lenengo, beren sorterrian, ta gero Bayona, Donibane Lohizune, Garazi, Heleta eta beste erri askotan.
|
|
|
URTEA TEATRO
|
TALDEAK
ANTZERKIA
|
|
|
1958 Ordiziako
|
taldea
Okillomendi alkate
|
|
|
1966 ing. Allerru
|
taldea
(Lezo) Senperen gertatua
|
|
|
1970 Intxixu
|
taldea
(Oiartzun) Lartaun
|
|
|
1972 Intxixu
|
taldea
(Oiartzun) Aralar
|
|
|
1974, 1975 Intxixu
|
taldea
(Oiartzun) Orria 778
|