|
2001
|
|
|
Izan ere, herri txiki, hizkuntza txiki eta ikastola txiki izateaz gain, zatiketaren poderioz, herri gutxitu eta
|
talde
gutxitu izatera ere iristen ari gara. Amaiera gabeko gatazka guztietan, etsi aurretik egiten dugun baieztapena zera da:
|
|
|
Esate baterako, hizkuntz talde bat ahulaizan daiteke aldagai demografikoetan, baina indartsua laguntza instituzionalari etaestatusari dagokienez. Kasu horretan esan daiteke, orokorrean, estatus altua duentalde gutxitu dominatzaile horrek erdi mailako bizitasuna duela bizitasunaren faktore guztietan (demografia, estatusa, laguntza instituzionala), ahula izaterapasatzen den beste hizkuntz
|
talde
gutxituarekin konparatuz.
|
|
|
Gutxiengoaren taldeko kideentzat, gehiengoaren taldeko hizkuntza ikasteak beste taldean asimilatua bihurtzeko esanahia izan dezake. Gehiengoaren taldeko kideentzat, aldiz,
|
talde
gutxituaren hizkuntza ikasteak kontrol eta dominantzia gehiago suposa dezake. Dominantziaren arabera, menperatzaile/ menpeko aspektu interetnikoektalde etnikoetako kideen orientazioetan eragin dezakete; Kanadan, esatebaterako, espero daitekeena da ingeles hiztunek eta frantses hiztunekorientazio desberdinak agertzea beste taldearen hizkuntza ikasteko.
|
|
2002
|
|
|
Hala ere, hitzen garrantziarekiko sentiberatasuna nabaria da irrati alternatibo horietan, eta, horregatik, hitz eta esamolde sexistak, xenofoboak edota homofoboak baztertzen saiatzen dira. Era berean, esan bezala,
|
talde
gutxituek erabilitako hizkuntzak, musikak eta adierazpenak osatzen dute mintzaira berri hori.
|
|
|
Bertsioak egiaztatu egin behar dira.
|
Talde
gutxituei buruzko informazio iturriak kontsultatu egin behar dira. Hedabideetan arin eta bizkor lan egin beharrak bazterkeria bultzatu ohi du, batzuetan zuzenean eta besteetan zeharka.
|
|
|
Besteei begiratzeagatik ez dezagun etxe barrukoei arreta eskaintzea ahantz. Batzuetan errazago ikusten da kanpotarrari egindako mina, bertoko
|
talde
gutxituei egindako mesprezua baino. Beltza integratzeagatik, ez dezagun euskalduna tintontzian ahaztu.
|
|
|
Gutxitutako herrien, generoen, hizkuntzen, gizarte klaseen eta arrazen irudi publikoak estereotipoen bidez ikusten du argia hedabideetan. Historiari begiraturik,
|
talde
gutxituak hedabideetan agertzean, gehienetan, horien irudi publikoa, oso ezkorra izaten da, eta, gainera, euren interesen aurkakoa.
|
|
|
Hedabideek
|
talde
gutxituei buruz eskaini ohi dituzten irudi informatiboak, salbuespenak salbuespen, oinarri sakonik gabeko estereotipoak izaten dira, normalean talde gutxituaren beraren karikatura bilatu izan dutenak.
|
|
|
Hedabideek talde gutxituei buruz eskaini ohi dituzten irudi informatiboak, salbuespenak salbuespen, oinarri sakonik gabeko estereotipoak izaten dira, normalean
|
talde
gutxituaren beraren karikatura bilatu izan dutenak.
|
|
|
Publizitatean
|
talde
gutxituak ez dira ia existitzen. Zuri ez diren pertsonaia apurrak, normalean, helburu tropikalak edo exotikoak iragartzeko erabiltzen dira.
|
|
|
Desastrea espektakularrago egiteko, ez dago ezer errazagorik zifrekin jolastea baino. Gaizkiletza lanak direla eta,
|
talde
gutxitu bateko kideren bat harrapatzen denean, sarritan gogoratzen dira lapurren artean edo bortxatzaileen artean zenbat diren arraza horretakoak, kolore horretakoak edo kultura horretakoak; munduaren historiako lapurrik handienak zuriak izan dira, gogoratzen ez bada ere.
|
|
|
Beti eduki behar da kontuan albistea nondik datorren. Oso oso kontuan, baldin eta
|
talde
gutxituei buruzko informazio bat baldin bada eta iturria ofiziala bada; alegia, aipatua den talde gutxitu horretakoa barik erakunde ofizialetakoa bada.
|
|
|
Beti eduki behar da kontuan albistea nondik datorren. Oso oso kontuan, baldin eta talde gutxituei buruzko informazio bat baldin bada eta iturria ofiziala bada; alegia, aipatua den
|
talde
gutxitu horretakoa barik erakunde ofizialetakoa bada.
|
|
|
Nor da langile fina, eta nork ez du lanik?? Saio dramatikoetan, telenobeletan eta komedietan
|
talde
gutxituetako etniakideek, normalean, bigarren mailako rolak jokatzen dituzte; zuriak dira, normalean, protagonista. Joera orokor honen kontrako salbuespenak ere aurki daitezke, jakina.
|
|
|
Esan nahi baita: gehiengo sozialaren aurpegi publikoa diren hedabideek
|
talde
gutxituak salatzen dituzte baztertzaile gisa, konturatzeke (suposa dezagun) hedabideak eurak direla sarrienetan talde txikiak (kulturalak, erlijiosoak edo politikoak) orrialdeetatik at eta emanaldietatik kanpo uzten dituztenak.
|
|
|
Arrazista berri hauek, kultura komunaren defenditzaile sutsuak dira.
|
Talde
gutxituen kultura ez da kultura, inposatu gura litzatekeen kultura baino. Kultura eskubide batzuk sakratuak diren bitartean, beste batzuk ez dira ezta eskubide ere.
|
|
|
|
Talde
gutxituek euren burujabetza politikoa eta euren agintaritza publiko berezitua eskatzen dutenean, hedabide erraldoietan beti islatzen da irudi bera: nahikari horrek estatuaren tradizio demokratikoa jartzen du kolokan.
|
|
|
|
Talde
gutxituen inguruko albistea, sarritan, desinformazio publikoaren menpekoa da, minorien errealitatea ezkutatu gura izaten baita.
|
|
|
Nahastailez eta istilu sortzailez betetako kolektiboa da minoria, eta
|
talde
gutxituetan erraz aurkitzen dira legez kanpoko aktibitateak.
|
|
|
Era horretako mezuen errepikatze iraunkorrak
|
talde
gutxituak marginalizatzen ditu, eta talde horiei zama ezkorra leporatzen die. Gainera, badirudi ez dela ezer arrarorik egiten.
|
|
|
Publizitatean, nekez aurkitzen dira
|
talde
gutxituen koloreak. Montrealgo metroan jarritako iragarkiak kontuan hartuta, esate baterako, minoria kulturalak agertu ere ez ziren egin 1989 urtean:
|
|
|
Hedabideek minorien aurkako estereotipoak sortzen ez dituztenean, elikatu egiten dituzte jardun axolagabean. Era berean, hedabideek euren esku dute egoera diskriminatzaileak salatzea eta
|
talde
gutxituen aurkako eraso kanpainen kontra rol sozial eraginkorragoa jokatzea.
|
|
|
Eta definizio horren estereotipazioan, hedabideek bazterkeriaren erreproduktore moduan ager daitezke. Horrela, hedabideek lubaki psikologiko gaindiezinak sor ditzakete
|
talde
gutxituen eta gizarteko gainerako biztanleriaren artean. Baldin eta hedabideek gizartearen beraren garapen orokorrean minorien ekarpenak kontuan hartzen ez badituzte, baldin eta beti arazo sozialekin asoziatzen badira, baldin eta arazoen barneko arrazoia analizatzen ez bada?, hedabideek ilusio publiko monokoloredun bat eraikitzen dute gure begien aurrean.
|
|
|
Eredu demokratiko egiazko informazio pertinentea exijitzen die hedabideei, baita azpikulturen eta
|
talde
gutxituen eskubideak babestea eta bermatzea ere. Eredu horrek hedabide zentralizatuak, uniformizatuak eta burokratizatuak arbuiatzen ditu.
|
|
|
1 Gizabanakoei eta
|
talde
gutxituei hedabideetarako sarbidea zor zaie eta horiek guztiek eskubide osoa dute, hedabideek euren intereseko gaiez egin dezaten berba.
|
|
|
Ekoizpen mediatikoak sentsibilitate askotarikoa eta plurala erakutsi behar du. Ekoizpen mediatikoak
|
talde
gutxituak errespetatu behar ditu. Ekoizpen mediatikoak munduaren aniztasuna antzeztu behar du.
|
|
2007
|
|
|
Bestalde, kulturitxura emateko prozesu hori, ez da bare bare garatuko den zerbait. Estatuek, Parlamentuak, Europako Kontseiluak edo ordezkaritzarik ez duten
|
talde
gutxituek tirabirak dituzte beren artean. Kultur gaiak ezinegona sortzen du eta erakundeeuroparrak egoera ahalik eta apalen gera dadin saiatzen dira.
|
|
|
Bestalde, estatus altuko taldeekgainerako taldeekiko bereizgarritasun handiagoa erakusten dute. Talde horiek, botere eta estatus handiko taldeek, endotaldearen aldekotasun handiagoa eragitendiete kideei; eta, logikoa denez, estatus eta botere gutxiko taldeek(
|
talde
gutxituek) exotaldearen aldekotasuna eragiten diete.
|
|
2009
|
|
|
Hala; txostenaren arabera, heriotza zigorra iaz modu baztertzailean ezarri zen, izan ere, zigor hauek pertsona txiroei edota
|
talde
gutxituei ezarri zizkieten, banaketa etnikoak, erlijiosoak edota arrazakoak eginez.
|
|
|
Obama giza eskubideen inguruan aritu da Txinako agintariarekin, eta presidente biek hedabideen aurrean egin duten agerraldian esan duenez, giza eskubide guztiak gizaki eta
|
talde
gutxitu guztientzat bermatu behar dira.
|
|
|
Motibaziozko azalpena identitate sozialaren teorian (Tajfel eta Turner, 1979) oinarritzen da. Portaera desiragarriak eta ez desiragarriak hizkuntzaren abstrakziomaila ezberdina erabiliz deskribatzen badira, norberaren taldea goraipatzea etabeste
|
taldea
gutxitzea lortzen da, identitate soziala babestuz. Norberaren taldeababesteko hizkuntza soslaia ikertu duten ikerlanen arabera, identitate sozialarenikerkuntzan norberaren aldeko soslaia areagotzen duten faktoreen menpe dago.Izan ere, motibaziozko azalpena babesten duten ikerketak norberaren taldearenidentitatea mehatxatzen duten testuinguruetan burutu dira (Maass eta beste, 1989; Maass, Corvino eta Arcuri, 1994; Maass, Milesi, Zabbini eta Stahlberg, 1995; Valencia eta Gil de Montes, 1997).
|
|
2010
|
|
|
" Biztanle ia guztiak elebidunak dira"; eta 3. " Taldeetako bat elebakarra da eta bestea elebiduna" (azken hori izan ohi da soziologikoki
|
talde
gutxitua) 161 Sailkapenak sailkapen, baina, azpimarratzekoa da" hizkuntz ukipena" fenomeno historikoa dela eta, horrexegatik, berorren zergatien azterketa ere derrigorrezkoa. Honela Siguan:
|
|
2011
|
|
|
–Balitete beren ahotsa unibertsalki entzungo duten nazioarteko erakundeak sortzea izatea aukera bakarra hizkuntza
|
talde
gutxituentzat. Horien laguntzarekin ekonomia eta kultura garapena beren hizkuntza eta kulturen iraupen eguneratuarekin lotuko duten testuinguru aldaketak egingo dituzte, eta ez dira hizkuntza eta kultura nagusien asimilazioa lehenesten duen mundu garaikide honen jokoan sartuko?.
|
|
2012
|
|
|
Irizpide hori hauteskundeez eta genero gaiez informatzeko ere erabili izan da, berdintasunaren hitzez hitzeko aplikazio horrek gizarte aldaketa erraz dezakeelako. Izan ere, sarbide aniztasuna aukera berdintasunean oinarritzen bada,
|
talde
gutxituak eta oposizioko alderdiak albisteen protagonista izango dira. Dena den, horrek ez du esan nahi albisteetan jasoko duten trataera aldekoa izango denik (McQuail, 1992:
|
|
2013
|
|
|
Laguntza baliabideak oso desberdinak dira komunitate bereko eremuka. Diziplina anitzeko
|
taldeak
gutxitu egin dira, pazienteak artatzeko, eta geratzen direnek asistentziaren gainkarga, arazo hutsalengatik egindako kontsultak ugaritu egin direlako», salatu du Sánchez Mongek. «Buru nahaste bat duten pertsonen herenak, gutxi gorabehera, ez du tratamendu egokirik jasotzen edo ez du bat bera ere, eta horri esaten zaio:
|
|
2018
|
|
|
Izan ere, emakumeen arrauna gora ari da egiten, baina gure eskualdean kontrakoa gertatzen da.
|
Taldeak
gutxitu dira. Lehen garai baten, Getarian, Orion, Zarautzen eta Zumaian zeuden taldeak, eta orain, Orion bakarrik.
|
|
|
Izan ere, emakumeen arrauna gora ari da egiten, baina gure eskualdean kontrakoa gertatzen da.
|
Taldeak
gutxitu dira. Lehen garai baten, Getarian, Orion, Zarautzen eta Zumaian zeuden taldeak, eta orain, Orion bakarrik.
|
|
2020
|
|
|
Azpimarratzekoa da ez dutela adierazten berbere espainiar edota marokoar espainiar sentitzen direnik. Marokoar euskaldun sentitzen direla diote haietariko askok, eta berbereak direnak euskaldun berbere sentitzen dira, euskaldunak berbereak bezala
|
talde
gutxitua direlako.
|
|
|
Are gehiago nerabeez ari garenean, nerabezaroak berezkoa baitu identitatearen eraikuntzarako garai konplexua izatea. Horri gehitu behar zaio neska eta mutil hauek beren identitatea berreraiki behar dutela eta
|
talde
gutxitu bateko partaide ere badirela. Gainera, etorkinen familien seme alaben kasuan (izan 1.5 belaunaldia, izan 2 belaunaldia), kontuan izan behar da identitate eraikuntzarako erreferenteak ez direla soilik zedarritu behar jatorriko gizartea vs harrera gizartea dikotomian; Ogbuk dioen bezala, ezinbestekoa da kontuan izatea, halaber, bigarren mailako diferentzia kulturalak, zeinak definitzen baitira talde nagusiarekin duten interakzioaren ondorioz talde gutxituan sortzen diren ezaugarri modura (Ogbu 1994).
|
|
|
Horri gehitu behar zaio neska eta mutil hauek beren identitatea berreraiki behar dutela eta talde gutxitu bateko partaide ere badirela. ...kinen familien seme alaben kasuan (izan 1.5 belaunaldia, izan 2 belaunaldia), kontuan izan behar da identitate eraikuntzarako erreferenteak ez direla soilik zedarritu behar jatorriko gizartea vs harrera gizartea dikotomian; Ogbuk dioen bezala, ezinbestekoa da kontuan izatea, halaber, bigarren mailako diferentzia kulturalak, zeinak definitzen baitira talde nagusiarekin duten interakzioaren ondorioz
|
talde
gutxituan sortzen diren ezaugarri modura (Ogbu 1994).
|
|
2022
|
|
|
Esan bezala, orain dela gutxi arte hizkuntzak eta osasuna bereizita aztertu izan dira, baina azken urteetan hizkuntzak osasunean izan dezaken eragina aztertzeko ikerketek nabarmen egin dute gora, komunikazioa baita medikuntzaren zutabe. Aipagarria da, halaber, hizkuntza eta osasungintzaren gaia jorratu dutenak batez ere emakumeak edo
|
talde
gutxitu bateko kideak direla, edota biak aldi berean. (Montes A., 2020)
|
|
|
Egia da pandemiak inpaktu handia eragin diela pertsona ahulei, hala nola haur eta gazteei, bakarrik dauden adinekoei, buruko arazoak dituztenei, migratzaileei,
|
talde
gutxituei, langabeei, zailtasun ekonomikoak dituztenei, indarkeriaren biktima diren emakumeei eta, oro har, oso egoera txarretan dauden pertsonei. Kolektibo hauek intentsitate handiagoko gizarte eta osasun laguntzak dituzte.
|
|
2023
|
|
|
NCCMk, WSOk eta beste
|
talde
gutxituek salatu dute RSSren jazarpena jasan dutela urteetan eta Ottawako gobernuak ez duela ezer egin. Gainera, Indiako Gobernua haren «menpe» dagoela salatu dute.
|