|
2006
|
|
|
Gure aldizkari honen aztertze arloa oro har soziolinguistika da, euskal soziolinguistika bereziki, bere zentzu zabalean hartuta: hainbat tradizio disziplinarren arteko lotura egiten dakiena, bertan
|
sortzen
diren ibilbide eta ikuspegi anitzak osagarri moduan lantzen dituena, teorikoa eta aplikatua dena, unibertsaltasuna eta lekukotasuna maneiatzen dakiena, eta abar. Hauetako azpimarratze asko jaso dira aldizkari honetan, neurri batean bada ere, bere historian zehar.
|
|
|
Ez ditut orain aipatuko soziolinguistika arloan, unibertsitate mailan, irakaskuntzarekin batera egiten diren beste zenbait ekintza: ikerkuntza, materialak
|
sortzea
, adituen inplikazioa, adituen arteko guneak irekitzea (informatika teknologiak aprobetxatuz), INGUMA datu basea eguneratzea, eta abar. Hauek denak garrantzitsuak dira, baina zenbakia irakaskuntzari buruzkoa denez, artikulu guztietan ez dira jaso irakaskuntzatik kanpo egiten diren horiek, eskatu ez zitzaielako.
|
|
|
bi hizkuntzen arteko ukipenaren aztergaia, hain zuzen, soziolinguistika eta antzeko arloak (psikolinguistika, hizkuntzaren gizarte psikologia, hizkuntzaren psikopedagogia, „.) landuz. Egia da irakaskuntzan bi hizkuntza eredu irekita dituela, euskarazkoa eta erdarazkoa, baita euskarazko materialak
|
sortzen
ekiten duela ere; baina nahikoa al da hori. Soziolinguistikari ez al litzaioke eman leku egokiagorik?
|
|
|
Aldizkariaren bilakaeran parte hartu dutenen artean daude unibertsitate munduarekin lotzen diren ezagutzak eta adituak, bai irakaskuntzarekin eta bai ikerkuntzarekin gauzatzen direnak, baita gauzatu nahi direnak ere; horregatik, unibertsitatearen eta unibertsitarien inplikazioa lortzea beharrezkoa ikusten dugu modu egokienean aurrera egin ahal izateko. Horrela
|
sortu
da zenbaki honen aztergai monografikoaren beharra: unibertsitate mailako soziolinguistika irakaskuntza eta ikerkuntza nolakoak ditugun jakin beharra, nahiz eta zenbaki honetan irakaskuntza landuko den.
|
|
|
Soziolinguista gehiago ez kontratatzea eta ikerketa lerroa ez indartzea dira mehatxu nagusiak soziolinguistika arlorako Deustuko Unibertsitatean. Soziolinguistikan interes berezia duten irakasleak egon ezik gaitza da talde lana
|
sortzea
eta ikerketa ildoa indartzea.l
|
|
|
Soziolinguistikan interes berezia duten irakasleak egon ezik gaitza da
|
sortzea
eta ikerketaildoa indartzea.
|
|
|
Izan ere, argot ak ala frantses ez legitimoak hiru eginbehar ditu: 1) ludikoa, 2) kriptikoa, esan nahi baita hizkuntza kode bereziak
|
sortzen
direla beste pertsonek ez dezaten hizkuntza hori ulertu, eta 3) nortasun funtzioa, hots, hizkuntza, taldearen ezaugarria bilakatzen dela. Hizkuntza merkatu hori eta bertan erabiltzen den hizkuntza, modu bat da eskola porrotari eta haustura sozialari aurre egiteko baita hizkuntza ez zilegia baieztatzeko.
|
|
|
Beraz, nahiz eta merkatu ofizial bat egon, inguraldeko merkatuak daude non hizkuntza arauen araberako jazaepena eta hastura nagusi diren. Baina, kasu gehienetan, hizkuntza formala ez ongi menperatzeak arazoak
|
sortzen
ditu eta gabezia bat gisa bizi da. Bourdieu ek erakusten du nola hizkuntza ezsegurtasuna sentitzen den, hizkuntza legitimoaren kodeak ez direlarik ongi menperatzen.
|
|
|
Izan ere, argot ak ala frantses ez legitimoak hiru eginbehar ditu: 1) ludikoa, 2) kriptikoa, esan nahi baita hizkuntza kode bereziak
|
sortzen
direla beste pertsonek ez dezaten hizkuntza hori ulertu, eta 3) nortasun funtzioa, hots, hizkuntza, taldearen ezaugarria bilakatzen dela. razleetariko bat da, batez ere maila soziokultural apaleko jendeetan eta usadio legetimoekin itsututa dauden pertsonetan. Garbizaletasuna hizkuntzaren ikuspegi atzerakoi bati lotua dago non arauei toki garrantzitsuegia ematen zaien.
|
|
|
Ikuspegi honek, eraginak ukan ditu hizkuntza pratiketan: batetik, hizkuntza nazionala ez dago beste hizkuntzekin lehian eta, bestetik, arau legitimo bakarra hizkuntzaren usadio egokia da, horrek, hizkuntza ezsegurtasuna
|
sortzen
duelarik baita ere estigmatizazio joera sakona.
|
|
|
Beste soziolinguista batzuek aldiz nahasketa gertaerak aztertu dituzte, batez ere kreoloen kasuan. Kreoloak, kolonizazioak
|
sorturiko
hizkuntza sistema autonomo bat adierazten du eta, frantziari dagokionez, kolonoek erabiltzen zuten frantsesa komunitate baten ama hizkuntza bilakatu da, batzuetan hizkuntza ofizialak baino askoz gehiago erabilia dena, besteak beste, eguneroko bizian.
|
|
|
Lurraldetasunaren oinarriak hizkuntza planifikazio gehienak iradoki ditu, arrakasta ezberdinekin, zeren hizkuntza politika baten arrakasta lurraldetasunaren irakurketa malgu batean kokatzen da. Maila horretan, Finlandiak bide interesgarri bat hartu du, batez ere distrikto elebidunak
|
sortuz
. Elebitasun instituzionalak suediarraren eta finesaren arteko trataera orekatu bat bermatu nahi du.
|
|
|
Hizkuntza politika bat gauzatu ahal izateko premiazkoa da egitura instituzionalak egotea eta, beharrez,
|
sortzea
. Adibidez, akademiak, kontseiluak, eskolak, ministeritzak ala komunikabideak sortzea ezinbestekoa
|
|
|
Hizkuntza politika bat gauzatu ahal izateko premiazkoa da egitura instituzionalak egotea eta, beharrez, sortzea. Adibidez, akademiak, kontseiluak, eskolak, ministeritzak ala komunikabideak
|
sortzea
ezinbestekoa
|
|
|
Frantziaren kasua aztertzerakoan, ohartzen gara 1960 hamarkadaren amaierarik landa hizkuntza politikak bi itxura hartu dituela, batetik, frantsesaren erabilerari loturikoa (1975 eta 1994ko legeak) eta, bestetik, erakunde ezberdinen sorrera. Duela denbora gutxi
|
sortu
diren legeek ingelesaren eragin geroz eta handiagoari aurre egin nahi diote, batik bat hiztegigintzan. da, hizkuntza politikaren tresnak baitira zailtasun egoera batean dagoen hizkuntza sustatu eta aintzinarazteko.
|
|
|
Frantziaren kasua aztertzerakoan, ohartzen gara 1960 hamarkadaren amaierarik landa hizkuntza politikak bi itxura hartu dituela, batetik, frantsesaren erabilerari loturikoa (1975 eta 1994ko legeak) eta, bestetik, erakunde ezberdinen sorrera. Duela denbora gutxi
|
sortu
diren legeek ingelesaren eragin geroz eta handiagoari aurre egin nahi diote, batik bat hiztegigintzan. Adibidez, 1975ko legearen aurretik dekretu batek hiztegi batzordeen sorrera aurreikusten zuen Estatuaren administrazio guztietan, beharrak ala eskatu ezkero.
|
|
|
1980 hamarkadan
|
sortutako
erakundeek, bi itxura hartu dituzte funtsean: 1) Lehen Ministroari loturiko barne instituzioak, esaterako Hizkuntza Frantsesaren Ordezkaritza Orokorra ala Hizkuntza Frantsesaren Goi Kontseilua, eta 2) kanpoari begira dauden erakundeak, hala nola, Frankofoniaren Goi Kontseilua eta, beste maila batean, Kultura eta Teknika Lankidetzaren Bulegoa.
|
|
|
Aniztasuna da nagusi, are eta gehiago jakitean soziolinguistika albaon dauzkan beste jakingai batzuei loturik dagoela (soziologia, historia, psikologia, linguistika), problematika eta gai berriak
|
sortuz
baita ere ikerketak bultzatuz. Labov ek zehazten dituen aztergaiez gain, soziolinguistika garaikidea, hizkuntza komunitatera, komunitateen arteko harremasoziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 141 netara ala nortasun bera duten giza taldeetara interesatzen da.
|
|
|
5 Hizkuntzen arteko harremanen azterketa migrazio egoeretan. Barne eta kanpo migrazioek gertakari soziolinguistiko bereziak
|
sortzen
dituzte. Migranteen usadio soziolinguistikoek aldaketak ezagutzen dituzte beraien hizkuntza errepertorioak aldatzen diren neurrian.
|
|
2007
|
|
|
• Ikastaldeak
|
sortzeko
eta ikastaroak bideratzeko modulu eta eskakizun bereziak: modulu akademikoa, ratioa, eskola ordu kopurua,...
|
|
|
• Berariazko material didaktikoa
|
sortu
.
|
|
|
Beraz, alde nabarmena eman da, batez ere, 1995 ikasturtetik 200203ra bitartean, arauzko udal euskaltegi izan gabeko eskaintza publikoak desagertu egin baitira (HABEk diruz ez laguntzean), eta euskaltegi pribatu guztiak homologatu edo desagertu egin dira. Baina euskaltegi libre horietako gehienak AEK koak izaki, 1996an abian jarri zen irakasleen homologazio prozesuarekin batera, euskaltegien homologazioa ere gauzatu zen, horretarako eskualde mailako egiturak
|
sortuz
, hala behar zenean.
|
|
|
Beraz, alde nabarmena eman da, batez ere, 199596 ikasturtetik 2002 bitartean, arauzko udal euskaltegi izan gabeko eskaintza publikoak desagertu egin baitira (HABEk diruz ez laguntzean), eta euskaltegi pribatu guztiak homologatu edo desagertu egin dira. Baina euskaltegi libre horietako gehienak AEK koak izaki, 1996an abian jarri zen irakasleen homologazioprozesuarekin batera, euskaltegien homologazioa ere gauzatu zen, horretarako eskualde mailako egiturak
|
sortuz
, hala behar zenean.
|
|
|
Urteak aurrera joan ahala, eta AEKn bertan izandako pentsamolde ezberdinen harira, banatu egin zen erakundea, eta hortik abiatuz
|
sortu
ziren orain AEK eta IKA moduan ezagutzen ditugun bi erakundeak. Egun bi erakundeok dira Nafarroan lurralde osoan euskara ikastea posible egiten duten euskaltegien sareak, euskaltegi sare publikoak ez baitu horretarako biderik ematen.
|
|
|
Nafarroako AEK k herri erakunde moduan azaldu izan du beti bere burua. Goian aipatu moduan herritik
|
sortu
ginelako sentitzen dugu herritar geure burua. Geure euskaltegiak dauden kokalekuan txertatzen da AEKkidea eta gure ustez gure berezko izaeraren oinarri izateaz gain geure egin behar garrantzizkoenetakoa da hori.
|
|
|
Nafarroako AEK k herri erakunde moduan azaldu izan du beti bere burua. Goian aipatu moduan herritik
|
sortu
ginelako sentitzen dugu herritar geure burua. Geure euskaltegiak dauden kokalekuan txertatzen da AEK kidea eta gure ustez gure berezko izaeraren oinarri izateaz gain geure egin behar garrantzizkoenetakoa da hori.
|
|
|
Honez gain, euskaltegi hauetatik kanpora hainbat lekutara joan ohi gara. Esanguratsua da Sakanan urtero herri batean edo bestean
|
sortu
ohi dira taldeak, edo Erriberan Cascanten eman ditugu eskolak oraintsu arte; Faltses beste adibide bat izan daiteke. Horrelakoak asko dira.
|
|
|
ikasleak erakarri euskaltegietara, sentsibilizazio kanpainak egin, norengana, nora jo ikusi, lehentasunak ezarri... ikasleak euskaldundu, irakaskuntza sistemak aztertu, didaktikaz hausnartu, mailaketaren inguruan eztabaidatu... Erabilera guneak
|
sortu
, emaitzak aztertu eta baloratu, bitarteko ekonomikak erdietsi... Hori guztia ezin euskaltegiek bakarrik egin, beraz, instituzioek eta jendarteak badugu zer egin elkarrekin euskalduntzea baldin bada gure helburua.❚
|
|
|
Euskara ikasteko gogoa hedatu zen eta han hemenka euskarazko kurtsoak antolatzen hasi ziren, izan dadin lagunen arteko talde informaletan, herriko kultur taldeetan ala hizkuntza irakasteko herriko elkarteetan. Denbora berean Mende Berri izenesoziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 83 ko taldea lehen barnetegiak antolatzen hasi zen, Iparraldeko euskaldun berrien lehengo belaunaldia
|
sortuz
. Urte gutxi barne, iniziatiba horiek guztiak koordinatzen hasi ziren.
|
|
|
Arloaren diagnosia eta beharrak egin ondoren taldeetako irakasleek eta animatzaileek urrats kualitatiboaren beharra ikusi zuten, beren lana emankorrago izateko. Hegoaldean
|
sortu
berri zen AEK federazioarekin naturalki harremanetan sartu ziren eta 1980ko azaroan Iparraldean ere egitura xutik ezartzea erabaki zuten. 500 ikasle 24 herritan banaturik eta 50 bat irakasle bildu ziren AEKn.
|
|
|
Hegoaldean
|
sortu
berri zen AEK federazioarekin naturalki harremanetan sartu ziren eta 1980ko azaroan Iparraldean ere egitura xutik ezartzea erabaki zuten. 500 ikasle 24 herritan banaturik eta 50 bat irakasle bildu ziren AEKn.
|
|
|
Galdeari erantzuteko irakasle bat kontratatu dute eta AEKrekin ere hitzarmen bat izenpetu. Azkenik enpresa pribatuen alorrean ere eskaerak
|
sortzen
ari dira. Hona hemen 2006an ematen ziren taldeak:
|
|
|
Adibidez, goi mailako titulua lortu nahi duen irakasle gaia EGA, Hizkuntz Eskolako Goi Zikloa, IRALEko 2.HE, eta HAEEko 3.HE lortzeko azterketetara joango da. Ikasleak oposizioak noiz
|
sortuko
egoten dira, azterketa bat egin ahal izateko. Jakina, honek ikaslearen arreta erabat desbideratzen du.
|
|
|
Gainera, urteak dira zenbait azterketa ez direla aldatu. EGA azterketa
|
sortu
zenetik urte asko joan dira, baina oinarrian azterketak berdin jarraitzen du. Funtsean, ariketa berdinak dira (oraingoa laburragoa), itemen zailtasun maila eta zenbait ebaluazio irizpide aldatuta.
|
|
|
Kontuak kontu, nahiz eta egia borobila den lana aurkitzeko perfilak eskatu ezean gure ikasleen erdiak baino gehiagok ez lukeela euskara ikasiko, ezin dugu ukatu azterketa bat gainditu beharrak presio handia
|
sortzen
diela eta horrek jarrera negatiboa eragiten diela. Beraz, bide berriak urratu lirateke.
|
|
|
Jakin badakigu ikasleek duten motibazio instrumental hori, ondo bideratuz gero, ona ere izan daitekeela. Hortaz behar bezala baliatuz gero ikasleari bestelako motibazioa, irrikak, jakin mina, eta beharrizanak
|
sortu
ahal zaizkio.
|
|
|
Jakina! Euskalduntze alfabetatzearen ardura ez litzateke soilik irakasle, entrenatzaile, kazetari, edo guraso euskaldunak
|
sortzea
, baizik eta euskaldun osoak sortzea.
|
|
|
Jakina! Euskalduntze alfabetatzearen ardura ez litzateke soilik irakasle, entrenatzaile, kazetari, edo guraso euskaldunak sortzea, baizik eta euskaldun osoak
|
sortzea
.
|
|
|
Hau guztia horrela izanik, arlokako euskalduntze plangintzak ugaritzea izan litzateke helburua. Ikasle kopurua handitzeaz gain, arlo eta gune ezberdinetan eragingo genuke, bertako euskaldunei euskaraz aritzeko aukera emateaz gain, besteengan euskara ikasteko beharra eta irrika
|
sortuz
.
|
|
|
Euskalduntzealfabetatzearen ardura ez litzateke soilik irakasle, entrenatzaile, kazetari, edo guraso euskaldunak
|
sortzea
, baizik eta euskaldun osoak sortzea. ko urratsetan ikaslearen beharretan gertatzen diren aldaketak kontuan hartuta burutu behar dela ikas prozesua.
|
|
|
Euskalduntzealfabetatzearen ardura ez litzateke soilik irakasle, entrenatzaile, kazetari, edo guraso euskaldunak sortzea, baizik eta euskaldun osoak
|
sortzea
. ko urratsetan ikaslearen beharretan gertatzen diren aldaketak kontuan hartuta burutu behar dela ikas prozesua.
|
|
|
Faktore sozio kontestuala, estilistikoa, kulturala eta hitzezkoa, batetik, eta bestetik testu motak edo generoak eta testuingurua (xedea, formaltasun maila, komunikazio egoera, hizkera...). plangintzaren testuinguruan aurkituko ditugu ondoen, ikaslearen testuinguruan
|
sortzen
diren diskurtsoak, testu errealak ekoiztuz landuko baititugu.
|
|
|
linguistikoak, testualak, soziopragmatikoak, eta estrategikoak. ...zioak betetzeko dituen beharren arabera landu genituzke, hau da, bere testuinguruak esango digu zeintzuk diren ikasleak dituen gaitasun linguistiko premiazkoenak, testuinguruan izan ohi den erabilerara moldatzeko landu behar dituen abileziak, zeintzuk testu mota erabili behar dituen... Adibidez, Haur Hezkuntzako irakasleak ipuinak edo haur hizkera landu ditu, baina saltzailea produktuen katalogoak
|
sortzen
eta aurkezpenak egiten trebatu da. Kurrikulu honetan horien arabera antolatu dira edukiak, helburuak eta ebaluazio irizpideak.
|
|
|
Hau da, postaria, gutunak banatzeaz gain, ama, kirolzalea, irakurzalea, eta beste hainbat gauza ere izango da. Gure helburua, lehen esan bezala, euskaldun osoak
|
sortzea
da.
|
|
|
Azken urte hauetan hala administrazioan nola euskalgintzan nolabaiteko kezka
|
sortu
da euskararen erabileraren inguruan. Garai batean zegoen ustea eta desioa (ezagutzak erabilera ekarriko zuela) ez zela zuzena ikusi da:
|
|
|
Datu hauek argi adierazten digute jendearen gustuko programak direla hauek, motibazio ezberdinetatik abiatuta mintzapraktika egitasmoetara gero eta gehiago hurbiltzen baitira. Era berean, antolatzaileek tokiko euskarazko harreman sareak
|
sortzeko
ekimen baliagarritzat hartu dituzte Mintzalagun, Berbalagun, eta Mintzakide egitasmoak.
|
|
|
Bilakaera aztertuta, pentsatzekoa da hurrengo urteetan ere egitasmo berriak
|
sortu
eta partaide gehiago erakartzen jarraitu ahal izango dela. Horretarako, aurreikuspenak zabalkunde plan batean jaso eta elkarlanak hitzartzeari ekin diote zenbait eragilek, tartean Topaguneak.
|
|
|
Hizkuntzaren erabileran eragiteaz ari garenean, hainbat ikerketa eta adituren iritzi izaten ditugu aintzat eta horietan oinarritu ohi ditugu gure programak. Batzuetan modu kontzientean egin da hori, beste batzuetan intuizioz, baina horrek ere balio du, intuizioa inguruaren behaketan oinarritua egoten baita gehienetan eta bertatik jasotzen baititugu egitasmoak
|
sortzeko
adierazle egokienak.
|
|
|
Ezagutzan, euskara maila hobetu nahi/ behar dutenen ikas prozesua azkartzeko eta osatzeko klasetik kanpo, kalean, modu informalean euskaldunekin elkar ekintzan gaitasuna hobetzeko aukera emanez. Eta, erabileran eragin nahi dugu elkar ezagutzen ez diren pertsonen artean modu naturalean
|
sortuko
ez liratekeen euskarazko sare berriak, lagun berriak... osatzeko aukerak sortuz.
|
|
|
Ezagutzan, euskara maila hobetu nahi/ behar dutenen ikas prozesua azkartzeko eta osatzeko klasetik kanpo, kalean, modu informalean euskaldunekin elkar ekintzan gaitasuna hobetzeko aukera emanez. Eta, erabileran eragin nahi dugu elkar ezagutzen ez diren pertsonen artean modu naturalean sortuko ez liratekeen euskarazko sare berriak, lagun berriak... osatzeko aukerak
|
sortuz
.
|
|
|
Haren arabera, pertsonengan aldaketa eragitea hainbat faktoreren baitan dago. Hizkuntzaren erabilera ohiturak aldatzean Goleman en ustez abilezia teknikoek baino (hau da hizkuntza gaitasuna, edo ezagutza edo hau ikasteko duen koefiziente intelektuala...) abilezia emozionalek izango dute garrantzia edo eragina (euskara erabiltzeak
|
sortzen
dion sentsazioa, euskarak suposatzen dizkion lotura afektiboak, emoziozko aldaerak...). Golemanen ustez, gainera, bi abilezia hauek proportzio desorekatuan banatzen dira:
|
|
|
Bizipen positibotatik nahi dugu euskarara erakarri. Harreman sare berriak euskaraz
|
sor
daitezela nahi dugu. Horregatik antolatzen ditugu kultur emanaldiak, ikastaroak, haur eta gazteentzako programak, mendi irteerak eta jaiak, eta horregatik ekoizten ditugu euskarazko komunikabideak.
|
|
|
Mintzapraktika programen kasuan partaideen artean
|
sortzen
den harremana berezia da, modu askean sortzen da, borondatezkoa da, besteak ezagutzea eta haiekin euskaraz gozatzea da bilatzen duguna, harremana afektiboa da, emozionala.
|
|
|
Mintzapraktika programen kasuan partaideen artean sortzen den harremana berezia da, modu askean
|
sortzen
da, borondatezkoa da, besteak ezagutzea eta haiekin euskaraz gozatzea da bilatzen duguna, harremana afektiboa da, emozionala.
|
|
|
Izan ere, Mintzapraktika programetako partaideek ongi pasatzen badute, emozio positiboak
|
sortzen
bazaizkie (harreman berriak egin, egunerokoa konpartitzeko tokia topatu, gustuko ekintzetan parte hartzeko aukera ikusi, autoestimua igo...) jarraitzeko gogoa sortuko zaie eta horren ondorioz euskara erabiltzeko aukerak ugaritu egingo zaizkie eta horrenbestez hizkuntza erabiltzeko ohituretan eragitea errazagoa izango zaigu.
|
|
|
Izan ere, Mintzapraktika programetako partaideek ongi pasatzen badute, emozio positiboak sortzen bazaizkie (harreman berriak egin, egunerokoa konpartitzeko tokia topatu, gustuko ekintzetan parte hartzeko aukera ikusi, autoestimua igo...) jarraitzeko gogoa
|
sortuko
zaie eta horren ondorioz euskara erabiltzeko aukerak ugaritu egingo zaizkie eta horrenbestez hizkuntza erabiltzeko ohituretan eragitea errazagoa izango zaigu.
|
|
|
Orain arte azaldutako guzti horretatik
|
sortzen
dira Mintzapraktika egitasmoak. Herri gehienetan dago euskarazko harreman sare osatua duen jende multzoa (ohiko harremanak euskaraz izaten dituena, lagunartean, dendatan, familian, administrazioan,...); baita euskarazko harreman sare horietan parte hartzeko aukera gutxi dituztenak ere.
|
|
|
Programen funtzionamendu sinple baina eraginkorraren bitartez: Taldetxoak
|
sortzen
dira (hirukoteak, laukoteak, boskoteak), zaletasunak, adinak, bizi esperientziak,... kontuan hartuz. Talde horietan ezaugarri ezberdinetako jendea elkartzen da (batzuek ohiko euskarazko harremanak dituzte eta beste batzuek ez) eta konpromiso bakarra eskatzen zaie:
|
|
|
Ezagutzan, euskara maila hobetu nahi/ behar dutenen ikas prozesua azkartzeko eta osatzeko klasetik kanpo, kalean, modu informalean euskaldunekin elkar ekintzan gaitasuna hobetzeko aukera emanez. Eta, erabileran eragin nahi dugu elkar ezagutzen ez diren pertsonen artean modu naturalean
|
sortuko
ez liratekeen euskarazko sare berriak, lagun berriak... osatzeko aukerak sortuz.
|
|
|
Ezagutzan, euskara maila hobetu nahi/ behar dutenen ikas prozesua azkartzeko eta osatzeko klasetik kanpo, kalean, modu informalean euskaldunekin elkar ekintzan gaitasuna hobetzeko aukera emanez. Eta, erabileran eragin nahi dugu elkar ezagutzen ez diren pertsonen artean modu naturalean sortuko ez liratekeen euskarazko sare berriak, lagun berriak... osatzeko aukerak
|
sortuz
.
|
|
|
Hizkuntzaren erabilera ohiturak aldatzean Goleman en ustez abilezia teknikoek baino (hau da hizkuntza gaitasuna, edo ezagutza edo hau ikasteko duen koefiziente intelektuala...) abilezia emozionalek izango dute garrantzia edo eragina (euskara erabiltzeak
|
sortzen
dion sentsazioa, euskarak suposatzen dizkion lotura afektiboak, emoziozko aldaerak...). Golemanen ustez, gainera, bi abilezia hauek proportzio desorekatuan banatzen dira:
|
|
|
Talde txikiak harremana errazten du, parte hartzeko aukera ematen du, gustuko gaien inguruan hitz egiteko aukera, ekintza gustagarrien bidez (poteoa, kultur ekitaldiak, mendia, kirola,...) hizkuntza tresna bihurtu eta ikuspegi positiboak
|
sortu
egiten ditu.
|
|
|
Bestelako ekintza batzuek (ekintza osagarriak) sare horiek zabaltzeko aukera ematen dute, talde ezberdinetako jendearen arteko harremanak
|
sortuz
(hau da, sare handiagoak ehuntzea) eta proiektu baten eta talde baten partaide direla sentiaraziz.
|
|
|
Erronka aunitz ditugu etorkizunerako mintzapraktika egitasmoen arloan: dinamizatzaileen arteko koordinazioa hobetzea, programen aldaera berriak lantzea (proiektuak jendearen beharretara gero eta gehiago egokitzea), programaren eraginkortasuna modu zehatzean ebaluatzeko neurgailuak
|
sortzea
eta aplikatzea, eta noski, programak zabaltzea.
|
|
|
Euskaltegietan ikasteko eskaintza taldeetan oinarrituta dago hein handi batean. Horrela bada, ikas prozesua eragingarri egiteko taldea eratzea eta euskaltegian giro atsegina
|
sortzea
aspaldian azpimarratu da. Bestalde, kontziente edo ez, ikasleak euskararekin daukan pertzepzioa positibatzeko nahiz haren ikasteko motibazioari eusteko joera handia dago gure sektorean euskaltegian giro atsegina eta aldi berean euskaltzalea eskaintzeko.
|
|
|
Egoera hau nolabaiteko kezka
|
sortzen
hasi zen euskalduntzearen munduan, ikasle nahiz irakasleen inguruan. Honela bada, 1970aren erdi aldetik aurrera euskara eskolez gainera ekimen berriak hasi ziren jorratzen.
|
|
|
Urteekin ekimen puntualak izatetik programetan antolatzera pasatu dira hainbat lekutan. Euskaldun berrientzako jarduera soziokulturalen programak
|
sortu
dira horrela, gehienetan bestelako jarduerekin integratuta: mintzalagun programekin (Zahar Berri, Egizu), edo euskaltegi batzuetako eskaintza didaktikoan txertatuta (Zilegi eskola Hernaniko AEKn edo Bilboko Gabriel Aresti euskaltegiaren tailerrak).
|
|
|
Praktika jarduerak erabilera esparru iraunkorrak
|
sortzera
bideratu: guneak, harreman sareak,... erabiltzeari praktikatik haragoko esangura eman.
|
|
|
Ikas jarduerarekin integratu. Hiztun komunitatea osatzera eta handitzera bideratu, ez euskaldun berrien txokoak
|
sortzera
. Formatu eta aplikazio esparru berriak landu:
|
|
|
Dena den, inkesta horietan jasotzen diren datuak aitortuak dira; alegia, datuak ez dira zuzenean behatuak izan. Horrek datuen fidagarritasunean hutsune bat
|
sortzen
du, izan ere, inkesta horietan pertsonen benetako eginkizuna ez da jasotzen baizik eta pertsona horiek beraien eginkizunei buruz duten iritzia. Alegia, gure kasuan ez da jasotzen pertsonaren euskararen erabilera errealaren kopurua baizik eta pertsona horrek bere euskararen erabilerari buruz duen iritzia.
|
|
|
Hutsune honi aurre egiteko eta euskararen erabileraren datu zuzenagoak eta fidagarriagoak lortzeko
|
sortu
zituen euskararen kale neurketak SIADECOk (sorrera horri buruz gehiago jakin nahi izanez gero: " SIADECO:
|
|
|
Dena den, inkesta horietan jasotzen diren datuak aitortuak dira; alegia, datuak ez dira zuzenean behatuak izan. Horrek datuen fidagarritasunean hutsune bat
|
sortzen
du, izan ere, inkesta horietan pertsonen benetako eginkizuna ez da jasotzen baizik eta pertsona horiek beraien eginkizunei buruz duten iritzia.
|
|
|
" Datuen interpretaziorako bi ohar hartu behar dira kontuan: batetik, kaleko elkarrizketetan euskararen erabilera zenbatekoa den neurtu da (eta ez zenbat euskaldunek hitz egiten dugun euskaraz); bestetik, portzentaia zehatzak baino esanguratsuagoa da urtetan datuek erakusten duten joera." kale jendetsuenei dagokienez aldaketarik ez bada behinik behin, izan ere, gune berriak
|
sortu
badira ¾espazio urbanizatu berriak eraiki direlako¾ ibilbideak egokitu egingo dira."
|
|
|
Hego Euskal Herrian, herrialde bakoitzeko (Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroa Garaia) lau ezagutza tipologia
|
sortu
dira: % 0% 25 arteko ezagutza dutenak;% 25 bitartekoak;% 50 bitartekoak; eta% 75etik gorakoak.
|
|
|
Euskal Herrian Soziolinguistikaz interesaturik dagoen inor gutxi harrituko da gaur egun," Hizkuntzen kale erabileraren neurketa" bat egin dela jakitean. Esparru honetan lanean ari diren profesional eta gaiak
|
sortzen
dien euskaltzale gehienei, normala irudituko zaie mota honetako datuak esku artean izatea.
|
|
|
" Kale Neurketa: Sexuaren araberako erabileraren emaitzak eta horien inguruan
|
sortutako
galderak" in BAT Aldizkaria, 43 zka.
|
|
|
Batetik, euskaldunen proportzioak oso apalak izanik Altunaren azalpenari jarraikihorien igoerek, erabileran, oso eragin apala dutelako. Bestetik, euskaldundu diren gazte jende horiek –gazteak, gehienbat, aurrerago ikusiko dugun bezala– erdarazko harreman sareetan gizarteratuta daudelako, berariazko harreman sare euskaldunik
|
sortzera
iritsi gabe. Hau da, zonalde euskaldunetako belaunaldi euskaldunak euskarazko gizarte harreman sareetan hazten diren bitartean, Gasteizen eta Araban euskarazko sarerik ia ez dago, euskaldunak erdarazko harreman sareetan gizarteratzen direlarik.
|
|
|
Hau da, zonalde euskaldunetako belaunaldi euskaldunak euskarazko gizarte harreman sareetan hazten diren bitartean, Gasteizen eta Araban euskarazko sarerik ia ez dago, euskaldunak erdarazko harreman sareetan gizarteratzen direlarik. Hortaz, zonalde erdaldunetan harreman sare berririk
|
sortu
ezean, ez dago euskaraz norekin egiterik eta, euskaldun gehiago egonda ere, erabilerak bere horretan dirau.
|
|
|
• Arestian aipatutako hiztun berrien kalitatea ez ezik, kantitatea ere dugu kezka. Irakaskuntza da Nafarroako lurralderik gehienean euskal hiztun berriak
|
sortzeko
bide nagusia eta egun bide hori Nafarroako lurralderik gehieneko sistema publikoan itxita dago hemengoen nola berriki etorritakoen seme alabendako. Hori berebiziko eragozpena da eta ez du iduri hurrengo urteotan konponbide politikoa emanen zaionik.
|
|
|
Nafarroan irakaskuntzaren bidez euskara pixka bat ezagutu edo euskalduntzeko bideak hain murriztuak izatea larriagotzen da jakinda azken urteotan Nafarroara etorritakoen eraginez populazioa% 8,3 hazi dela. Egun kanpotik etorritakoei nola gure artean
|
sortu
diren haien seme alabei euskararen bidez bertakotzeko aukera eman behar zaie eta horretarako bide eraginkorrena irakaskuntza dugu, helduena (euskalduntzea) nola haurrena (Hezkuntza sistema).
|
|
|
Horrela, haurren baliapena %4, 8tik %5, 6ra igaro da 1997 eta 2006a bitartean eta gazteena pixkanaka igo da, %2, 3koa izanik 1997an, %3koa 2001ean eta %3, 6koa 2006an. Egoera hori, euskarazko irakaskuntza eskaera eta eskaintzaren gorakadari lotua dago zeren biztanleri kanpotar, nahiko gazte, kalifikatu eta dirudun horrek, euskararekiko sentikortasun eta interes bat adierazten duen une berean, eta herri horien biztanleriek azken urteetan nabarmen gora egin dutenez, ikastola eta gela elebidun berriak
|
sortu
dira. Hori dela eta, beraien haurrek erraztasun handiagoak dituzte euskara eskolan ikasteko.
|
|
|
Metodologia ongi ulertzea, bada, datuak irakurtzeko baldintza da. Horretaz gain, analisiak kontuan hartu behar du Txillardegik, Euskararen Erabileraren Kale Neurketa bera oinarri,
|
sortu
zuen Soziolinguistika Matematikoak egindako ekarpena. Azken garai honetan hizkuntzen eraRosa Ramos –Neurketaren konplexutasuna bileraz hausnartzeko boladan dagoen hiztunaren alderdi emozionalari eta psikosozialari garrantzia kendu gabe, ezin dugu bazterrean utzi hiztun elebidunek sortutako hizkuntza komunitateak egituratzeko eta hiztun berriak erakartzeko daukan (edo ez daukan) indarraren garrantzia; hau da, egiturazko aspektuen garrantzia.
|
|
|
Horretaz gain, analisiak kontuan hartu behar du Txillardegik, Euskararen Erabileraren Kale Neurketa bera oinarri, sortu zuen Soziolinguistika Matematikoak egindako ekarpena. Azken garai honetan hizkuntzen eraRosa Ramos –Neurketaren konplexutasuna bileraz hausnartzeko boladan dagoen hiztunaren alderdi emozionalari eta psikosozialari garrantzia kendu gabe, ezin dugu bazterrean utzi hiztun elebidunek
|
sortutako
hizkuntza komunitateak egituratzeko eta hiztun berriak erakartzeko daukan (edo ez daukan) indarraren garrantzia; hau da, egiturazko aspektuen garrantzia. Izan ere, pisu guztia hiztun elebidunen jokaeran jartzen badugu, hurrengo urratsa izan daiteke ezagutza eta erabileraren arteko aldearen erantzukizuna hiztun horien leialtasun faltari egoztea, gainerako eragileei, hiztun elebakarrei hain zuzen (eta gizartean elebakarren eta elebidunen artean gertatzen den elkarreraginari), inolako garrantzirik eman gabe.
|
|
|
Guneak eraikitzeko bidean, Euskal Herri osoan hainbat eragilek bultzatuta (euskara elkarteek, bestelako gizarte erakundeek, hezkuntzaren inguruko eragileek eta erakunde publikoek, besteak beste) hainbat jarduera antolatzen dira euskara erabiltzeko guneak
|
sortzeko
helburuarekin: ludotekak, jolas tailerrak, udalelekuak, begiraleentzako soziolinguistika ikastaroak, gaztetxokoak,...
|
|
|
Hasieran aipatu dugun modura, neurketek eragiten diguten irakurketa gazi gozoa da, baina batez ere, lanean jarraitzeko bide erakusle direla esan genezake. Kale hizkera (hizkera informala)
|
sortu
eta aisialdiko hizkuntza ohituretan eragiteko guneak sortzen eta ereduak lantzen jarraitu behar dela erakusten dute datuek. Horretarako tresnak sortzea dagokigu euskararen normalkuntzan ari garenoi.❚
|
|
|
Hasieran aipatu dugun modura, neurketek eragiten diguten irakurketa gazi gozoa da, baina batez ere, lanean jarraitzeko bide erakusle direla esan genezake. Kale hizkera (hizkera informala) sortu eta aisialdiko hizkuntza ohituretan eragiteko guneak
|
sortzen
eta ereduak lantzen jarraitu behar dela erakusten dute datuek. Horretarako tresnak sortzea dagokigu euskararen normalkuntzan ari garenoi.❚
|
|
|
Kale hizkera (hizkera informala) sortu eta aisialdiko hizkuntza ohituretan eragiteko guneak sortzen eta ereduak lantzen jarraitu behar dela erakusten dute datuek. Horretarako tresnak
|
sortzea
dagokigu euskararen normalkuntzan ari garenoi.❚
|
|
|
Urteetako joeren datuak zehatzago begiratuta kezka
|
sortzen
dute berriz Bizkaiko datuek.
|
|
|
euskalduntze estrategia kulturgintzatik has daiteke. euskal kulturak euskarak baino jende askoz gehiago biltzen du. Ikusten dugu elkartasunez kulturgintzak nortasun kolektiboa bizkortzen duela, kultura ekintzen bidez eta bere inguruan
|
sortzen
duen mugimenduei esker. euskaldunak beren nortasunaz harro daude eta erdaldunek nolazbaiteko eskas bat sentitzen dute. Berentzat berantegi bada ere, beren haurrentzat euskara nahi dute irakaskuntzaren bidez. urraspide hau frogatzeko hona sinbolo bat eta inkesta emaitza bat.
|
|
|
1982ko legearen araberako egitura publiko baten forman
|
sortu
zen euskararen erakunde publikoa (eep). Administrazio kontseiluan daude botere publikoaren maila guzietako ordezkariak:
|
|
|
Anartean, 2004n lankidetza hitzarmen bat izenpetu zen hezkunde Ministeritza eta departamenduko kontseilu nagusiaren artean" elkarlan tresna bat
|
sortuz
eskualde hizkuntzen irakaskuntza eskaintzeko eta egituratzeko pirinio Atlantikoetako bi hizkuntzen alde, euskara eta okzitaniera". hitzarmen honen gauzatzea eepren esku eman zen, ongi zehaztuz ez zela eskuduntza aldaketa bat baina behin behineko esperimentazio pedagogikoa. dena dela, hurrengo urtean, Fillon legeak" esperimentazioa" estatu osora zabaldu zuen: " eskualde hizkuntzen eta kulturen irakaskuntza eskain daiteke eskolatze denbora osoan, jokamoldea definituz hitzarmen baten bidez estatua eta hizkuntza horiek mintzatzen diren eskualdeen artean".
|
|
|
Ikusi dugu familiatik landa eskola dela kultura transmititzeko tresna egokiena eta eskolaren barnean edo kanpoan liburua. Inkestek erakusten dute euskaldunek, bereziki gazteek, euskaraz guti irakurtzen dutela baina entzun ikusgai asko kontsumitzen dituztela. etorkizunari begira, komunikazio teknologiak baliatuko dira euskal kultura transmititzeko. horretarako ikusgaiak eta entzungaiak
|
sortu
behar dira. Bada zer eginik.
|
|
|
Alde batetik ama hizkuntzaren iturburua baita. Gainera familia batzuk belaunaldiz belaunaldi adituak dira dantzan, musikan, kantuan, pilotan, musean. euskararen jarraipenerako, familiek badute eskolaren beharra eta euskal kulturaren garapena eta jarraipena elkarteek segurtatzen dute urteetan zehar. elkarteek
|
sortzen
dute eta hedatzen euskaltasunaren dinamika. Alde batetik kultura ekintzak, lehiaketak, festibalak eta jaiak, eta bestalde aldarrikapenak euskararen ofizialtasuna erdiesteko, bai eta ere kultura bizitzak eskatzen dituen dirulaguntzak eta onarpen publikoa.
|
|
|
Aldiz euskal kulturak hedadura ahulagoa dauka eta nor bere hautuari lotua da, neholako gizarte presiorik gabe. erdal eta euskal kulturaren arteko harremanak oso eztabaidagarriak dira. herritarrek bi kulturak gustura erabiltzen dituzte, bien arteko menpekotasuna eta nahasketak arbuiatzen badituzte ere. oro har konturatzen gara, kulturaniztasuna aberasgarri izan daitekeela. kultura kasu guzietan nortasun kolektiboari lotua da. Nahitaez, frantses kulturak frankofonia
|
sortzen
du eta elkartasun bat lotzen frantsesa darabilten herrien artean. Gauza bera gertatzen da euskal kultura eta euskal nortasunaren artean, baina molde militante batean. eta bizimolde kulturala nolazbait hizkuntza baino indartsuago da euskaltasuna pizteko et biziberritzeko. euskara ez dakiten anitzek beren burua" eusNortasun 2005 inkestan ikertu da herritarrentzat zer den euskal kultura.
|
|
|
BaionaAngelu Biarritz (BAB) eskualdean bataz beste %12 dira ama hizkuntza euskara dutena, bakarrik edo frantsesarekin batera. Aipatu 3 adin taldeetan %15, %12, %5 Lapurdi barnealdean bataz beste %32 eta adinarteka %47, %21, %16 Nafarroa Beherea eta zuberoan bataz beste %67 eta adinarteka %82, %64, %37 16 urtez goragoko jentetza kontuan hartuz Iparraldean 65.000 herritar euskararekin
|
sortu
gara. Aipatu adin taldeka 22.000, 15.000, 4.000 eta eskualdeka 12.000, 31.000, 22.000 Laburbilduz jatorrizko euskaldunak (eta elebidunak) gero eta gutiago dira adinarte
|
|
|
Adibidez Altzürüküko etxart familia. dominika nagusia kantaria zen eta Madalene familia dantzari bateko neskarekin ezkondu zen. Familia parisera joan zen, senarra eliza handi bateko giltzain 40 urtez eta emaztea dantza irakasle euskal etxeko taldeetan. hiru haur
|
sortu
zeizkie, Niko mutiko zaharrena musikari bilakatu zen, Jean kantari eta katti gaztena dantzari. Familia zuberoaeraz bizi zen, zuberoako kantu zaharrak ikasiz eta erabiliz pariseko euskaldunekin, langile, sehi ala iheslari.
|
|
|
Ikus Baxok 2006, 934 orrialdeetan. Arbasoa Euskaltzaleen Biltzarra da, 1901ean bildu zena hendaian eta 1902 hondarribian," euskara salbatu nahiz". helburu berarekin
|
sortu
ziren Eusko Ikaskuntza 1918an eta Euskaltzaindia 1919an.
|
|
|
INSee erakundearen arabera 900 elkarte baino gehiago badira gaur egun. Nortasuna 2005 inkestaren arabera herritarren %33k parte hartzen dute elkarte batean edo beste. kirol taldeetan %17 gazte dabiltza eta kultura elkarteetan %10 herritar, %12 gazte. 1959an Euskaltzaleen Biltzarrak antolatu zuen Ikas elkartea, euskal ikastresnak
|
sortzeko
. 1969an Seaska sortu zen ikastolak kudeatzeko.
|
|
|
1959an Euskaltzaleen Biltzarrak antolatu zuen Ikas elkartea, euskal ikastresnak sortzeko. 1969an Seaska
|
sortu
zen ikastolak kudeatzeko. 1971an militante gazte batzuek Mende Berri antolatu zuten ikasleak formatzeko.
|
|
|
Berriz ere eskatzen dugu legezko ofizialtasuna euskararentzat eta gure kulturarentzat. hurrengo urtean Deiadar manifestaldi erraldoia antolatu zen, eskolak, elkarteak eta hautetsiak bilduz, hizkuntza eta kultura eskubideak aldarrikatzeko eta negoziaketak aitzinarazteko botere publikoarekin: Seaskaren onarpena, sare elebiduna, irakasleen formakuntza diplomatua, euskal irratiak, euskal kulturgintzaren antolaketa. ondorioz 1990ean euskal kultur erakundea eta euskal kultura sostengatzen duen udalarteko sindikatua
|
sortu
ziren, kulturgintzaren normalizazioa segurtatzeko.
|