|
2013
|
|
|
Erdian, Katalina de Medici, fakzioen arteko oreka zailari heldu nahian. Botere joko horrek esplikatzen du, adibidez, Antonioren traiektoria pertsonal zalantzatia, beti katolizismo eta protestantismoaren artean dantzatuz,
|
orain
ezker, orain eskuin. Roelkerrentzat garbi dago Antonio Bourbon gorazale oportunista bat besterik ez zela izan, sen politiko garbirik gabea gainera, bere etengabeko maniobren eta jirabiren etekinik eskuratzeko gaitasun barik:
|
|
|
Erdian, Katalina de Medici, fakzioen arteko oreka zailari heldu nahian. Botere joko horrek esplikatzen du, adibidez, Antonioren traiektoria pertsonal zalantzatia, beti katolizismo eta protestantismoaren artean dantzatuz, orain ezker,
|
orain
eskuin. Roelkerrentzat garbi dago Antonio Bourbon gorazale oportunista bat besterik ez zela izan, sen politiko garbirik gabea gainera, bere etengabeko maniobren eta jirabiren etekinik eskuratzeko gaitasun barik:
|
|
|
Zeren
|
orain
gatozen haren emazte Joanarengana, bere senarraren ifrentzua izan zena. Lehenengo eta behin, beti izan zuen bihotza eta burua Frantziako arazoetan murgilduta:
|
|
|
Hezkuntza Sailean diharduen EIMAko Ikasmaterialen Aholku Batzordea aipatu nahi dut, EIMA berorrek aurretik abiatutako lana sakontzen lagundu duena zenbait lan tresna argitaratuz eta euskal irakaskuntzako testuen zuzentasun eta egokitasuna zainduz. Aipaturiko Ikasmaterialen Aholku Batzordearen lanari esker,
|
orain
arte honako liburu hauek argitaratu dira: Ortotipografia, Kalko okerrak, Letra larriak erabiltzeko irizpideak, Onomastika, Izen zerrendak, Morfosintaxiaren inguruko zalantzak eta argibideak, Estandarizatu gabeko solasak..., Puntuazioa eta laster agertzekoak dira Ahoskera eta lanak ere, besteak beste.
|
|
|
Berriki galdu dugun eta seguru asko euskara batuaren alde beste inork baino ekarpen handiagoa egin duen Txillardegiri omenaldi xume gisa, Huntaz etaHartaz (1976) saiakeran zioen harako hura gogorarazi nahiko nuke: < < euskara gaitu, osatu, batu, gaurkotu, zorroztu eta aberasten> > eman ditudala neure urte gehientsuenak aldian aldiko beharrek eskatu didaten eta neure indar eta gaitasunak ahalbidetu nauten neurrian, eta
|
orain
neure 66 urteren gaindegitik atzera begiratzean harridura sentitzen dut euskararekin batera egin dudan ibilbidea begiestean, adiskide sentitzen ditut egiteko bikain horretan bidaide izan ditudan guztiak eta azken aldi honetan, Huhezi Garabideren eskutikAbia Yala edo Hego Amerikako, hizkuntza gutxituen ordezkariei euskara batu eta gaurkotzearen gure esperientzia nolakoa izan den azaltzeko aukera i... Nire belaunaldiko askok, gutxi gorabehera antzera ikusten dugu euskararen ibilbide hau, baina badira gerora etorri diren beste belaunaldi batzuk, euskara batuaren baitan jaio direnak, eta batez ere horiei begira idatzi ditut lerro hauek nondik gatozen jakin dezaten eta guztion ahaleginarekin geroan noraino irits gintezkeen suma dezaten.
|
|
|
Etxetik dakust
|
orain
basoan eurena daben tokia,
|
|
|
ta areagotzen
|
orain
gure soin bihurra.
|
|
|
|
orain
arte jauntxu
|
|
|
Ta
|
orain
goazan, eskutxutik,
|
|
|
Urretabizkaiak
|
orain
arte esandako guztia iraultzen du. Emakume adindunak hartu ditu pertsonaia nagusitzat.
|
|
|
Adibidez, ordu arte eskuratu gabe zeukan estatusa lortuko du ereduzkoa ez den jokabidearen adierazpenak. Pertsonaia nagusiek betetzen dutenez kontakizunaren zati nagusia, ereduzkoa zenak bereganatzen zuen tarterik handiena iraganean;
|
orain
, ostera, ereduzkoa ez denak hartzean leku nagusia, luze eta zabalago agertuko da baztertu beharreko portaera. Azken batez, aurreko eleberrigintzan eredutik urrutiratzen ziren pertsonaiak aitzakia huts bihurtzen ziren eredua gehiago nabarmentzeko; orain, aitzakia izateari utzi, eta lehen mailaz jabetzen da joera makur baten erakusle den pertsonaia.
|
|
|
Pertsonaia nagusiek betetzen dutenez kontakizunaren zati nagusia, ereduzkoa zenak bereganatzen zuen tarterik handiena iraganean; orain, ostera, ereduzkoa ez denak hartzean leku nagusia, luze eta zabalago agertuko da baztertu beharreko portaera. Azken batez, aurreko eleberrigintzan eredutik urrutiratzen ziren pertsonaiak aitzakia huts bihurtzen ziren eredua gehiago nabarmentzeko;
|
orain
, aitzakia izateari utzi, eta lehen mailaz jabetzen da joera makur baten erakusle den pertsonaia.
|
|
|
Loli zanak eman dizu lezio odoltsua. Zuk duzu
|
orain
eretia joko garbiz jarduteko. (93)
|
|
|
Loli Menak Araibarren bizitza hobetzearren eskaintzen zuela bere bizitza adierazi zion aitorleari hil aurretxoan.
|
Orain
, Loli Menaren eskaintzak eman du fruitua: onbideratu da Manu Araibar.
|
|
|
Hala dio 1959ko otsailaren 1ean Txomin Peilleni bidalitako gutunean: . Aipatu nizun ipuina bukatuxerik dut, garbitan ipintzen ari naiz
|
orain
–, eta amar bat egunen bururako egiñik duket?. Urkizu, P. (ed.), 1995, Jon Miranderen gutunak().
|
|
|
Sailkapen horretan egileak hiru azpisail bereizten ditu birformulatzaileen zereginen arabera. Euskararen kasuan, ordea,
|
orain
arteko datuekin (EGLU III, Sarasola, Elhuyar, EEH, OEH, Euskaltzaindiaren Hiztegia?) nekez egin daiteke horrelako sailkapen bat. Garcia Azkoagaren lanean (2013) ikusten den bezala, lan lexikografikoek ematen duten informazioaren arabera, dena delaeta dena den, adibidez, gaztelaniazko bost forma horien baliokidetzat har daitezke.
|
|
|
Dalai lamak AEBetara bidaia egiteko asmoa iragarri du
|
orain
, eta batzarra egiteko baliatuko ote duen beldur da Pekin. Tibeteko ordezkariek otsailaren 16rako ezarri dute bilkurarako, baina Washingtonek «une egokiaren» zain daudela esan du.
|
|
|
Hortaz,
|
orain
arte egindako azterketak eta eskuratutako emaitzak garrantzizkotzat jo daitezkeen arren, badago zer aztertu, bai diskurtso markatzaileei buruz zein birformulatzaileei buruz, eta zer esanik ere ez hizkuntzaren dimentsio sozio diskurtsiboan eta elkarreragintzakoan sakontzeko.
|
|
|
Artikulu honek ikerlerro interesgarri bat jorratzen du diskurtso espezializatuaren azterketan. Izan ere,
|
orain
ari dira sortzen eta finkatzen euskarazko hizkera juridikoan hizkuntza usadio eta tradizio diskurtsiboak, eta alderdi horretatik ezin emankorragoa izan daiteke diskurtso markatzaileen azterketa. Egia esan, Andres Urrutiaren lan bat (Urrutia, 2008) dago gure ikerlanaren abiaburuan, han esaten baitu Urrutiak (2008:
|
|
|
Alta ez litake hori ere egiazko Europa. Hortaz, gauza jakina da
|
orai
Europan sartu berri diren hamarrek ez dutela beren mintzairan agertu ahal izan gain hartan beren dozierik. Hots, izanen da oraino zer asma denen egiazko errespetu batentzat [EPD prentsa, Herria, HERRIAK ETA GIZONAK, SINADURARIK GABE," HERRIAK ETA GIZONAK"(, 2 orr.)]
|
|
|
Eusebio Erkiaga poesiaren bidez sartu zen literaturaren arloan, eta asko ere asko idatzi zuen genero horretan. Olerkigile moduan hasi zan Erkiaga, Yakintza, Euzkerea, Euzkadi eta Eguna aldizkarietan batez ere, gerra aurreko kultur giro bizi bizi hartan,
|
orain
hain modan dagoen Euskal Pizkundearen garaian. Ordukoa zuen Lauaxetarekin harremana eta haren eragina etengabea izango da Erkiagaren ibilbide literario osoan.
|
|
|
Ez da erraza halako itaunari erantzutea. Berak erantzun dotore eta zehatza emango zuen, baina ez da erraza
|
orain
hori asmatzen hastea. Gazte gaztetan hasi idazten eta mendearen joanean aldiak, aroak, gustuak eta pertsonak aldatzen joan arren, berak ez zion idazteari utzi azkeneko eguneraino.
|
|
|
–Egualdi onek'
|
orain
ere eresan bear du?
|
|
|
bildumako hitzaurreak askotarikoak dira luzera, izenburuak, antolamendua, edukia, antolamendua, bibliografia... kontuan hartuta, eta itzultzaileek irizpide bateraturik gabe jokatzen dute. Nork bere irizpideei jarraitzen die, baina ez beti modu berean,
|
orain
batera eta beste behin bestera jokatu izan duenik bada eta. Oro har, funtzio entziklopedikoa dute LU bildumako hitzaurreek (egileaz eta obraz ari dira nabarmenki), eta itzultzaileek idatzitakoak izan arren, oso modu orokorrean dihardute itzulpenaz (hala egiten duten apurretan).
|
|
|
Izan ere, ondokoak eztabaidagai dira: ...du LU bildumak?, nori zuzentzen zaio?, eta, horren arabera, LU bildumako liburuek hitzaurrea behar dute?, nolakoa behar luke hitzaurreak?, hitzaurrearen ordez, hitzatzea hobe?, nork idatzi behar lituzke hitzaurreak, itzultzaileak, literaturan adituak, bakoitzak bat?, itzultzailearen hitzaurreetan itzulpenari buruzko gogoetak gura ditugu?, beste edizio batzuetako hitzaurreak itzuli behar lirateke?,
|
orain
arteko irizpiderik eza ikusita, hala jarraitzea komeni ote da edo aurrerantzean irizpideak zehaztu behar genituzke?, zein?, nola ekin aurrerantzean hitzaurreen copyrightaren auziari?
|
|
|
Gaiari buruzko oharra egin zuen Bego Montoriok artikulu honen abiapuntu izan zen hitzaldiaren bukaeran: haren ustez, ez da harrigarria itzultzailea itzulpenaz hain gutxi aritzea; izan ere,?
|
orain
arte itzultzaileak oso barneratuta izan du ez zuela liburuan bere arrastorik utzi behar, eta, ohiturarik ez dago, ez egiteko, ez eta irakurtzeko ere?.
|
|
|
Joseba Intxaustik apailaturiko Antonio Arrutiren poemen edizioak (Olerki galduak: recuperación de un poeta olvidado, Elkarlanean, 1998) poetaren obra ezagutarazteko ahalegina egin bazuen ere, Arrutiren poesiari buruzko aipamenik nekez aurkitzen ahal da
|
orain
arte egin diren poesiaren historietan.
|
|
|
zeinuaren eta bere erreferentearen arteko erlazioa konplexuagoa, eta beraz, ilunagoa? da
|
orain
. Izan ere, zeinu batek erreferente bat baino gehiago izan dezake eta, garrantzitsuagoa dena, sinboloarentzat garrantzitsuagoa bihurtzen da sujerentzia edo iradokizun ahalmena izatea.
|
|
|
Katebegi galduaren irudia zenbateraino den topikoa gure literaturan Jon Alonsoren 1995eko eleberriak erakusten du. Nire asmoa ez da
|
orain
katebegi galdu horien historia egitea, nahiz eta agerikoa begitantzen zaidan berandu baino lehen historia hori idatzi beharra, ez soilik euskal literaturaren oinarri enpirikoaren alde garrantzitsua direlako, baizik eta batez ere azalpen eske dagoelako zergatik izan dituen (eta oraindik dituen) horrenbeste katebegi galdu gurea bezalako literatura batek, zenbateraino euskal literaturaren historia i... Eta zeregin horretarako hurbilketa positibista hutsa ez da nahikoa ziur asko.
|
|
|
Ondorioz, ordu arte beste irtenbiderik gabe beren behar literarioak ahotsa bitarteko baino ase ezin zitzaketen gizarte mailei irakurketa idazketak ezagutzeko aukera irekitzen zaie. Jakina, beren kultur erreferentziek ahozkotasunean egoten jarraitzen dute;
|
orain
, ordea, erreferentzia horiek mundu idatzira eramateko gauza dira. Bertsopaperak deituak horren erakuskari garbia dira.
|
|
|
Elizanburuk ez zuen Iraultzaren garaia ezagutu, baina Napoleon III.a erori eta, armada utzi ondoan, errepublikano gisa agertu zen eta Iraultzaren miresle bezala. . Lehen eta
|
orain
–kantuan atxikimendu handi horren lekukotasuna eman zuen.
|
|
|
Detektibe emakumezkoen bidez,
|
orain
arteko detektibe estereotipo guztiak azpikoz gora irauli dituzte horretaz baliatu diren idazle emakumezkoek. Egite horrek, hegemonikoki gizonezkoena den mundu ikuskera dekonstruitzea, deseraikitzea, edota desmitifikatzea dakar.
|
|
|
Eusebio M. Azkuek bere eskuizkribuak etengabe orrazten, aldatzen eta euskaltzaleen artean zabaltzen jardun zuen. Eskuizkribuok eskualdi ezberdinetakoak dira, eta haietako bakar batean ez dira batzen haren olerki guztiak; eskuizkribu bilduma bat baino ez zuen argitaratu semeak (Parnasorako Bidea, 1896). Eusebio M. Azkueren olerkien eskuizkribuak eta
|
orain
arte ezagutzen ditugun iturriak eta aldaerak bildu dituzte A. Astigarraga eta J. Bijuescak beren argitalpen lan zehatz txalogarrian (Eusebio Maria Azkue-koa. Euskarazko vertsoak, 1990).
|
|
|
[Ubi sunt edo lehen eta
|
orain
] Nun dogu Vizkaitarrac orduco fedia? (1819, XVIII); Nun da orain orduco/ Guizonen indarra?
|
|
|
[Ubi sunt edo lehen eta orain] Nun dogu Vizkaitarrac orduco fedia? (1819, XVIII); Nun da
|
orain
orduco/ Guizonen indarra? (1825, XIII).
|
|
|
Nun dira orduco guizon/ Gueure Patriarcak(. Anchinarik ona!?, A B 231) Au da bicimodua/
|
Orain
daukaguna/ Lengo guisaldijhetan/ Etzana ezaguna (ibid., A B 235)
|
|
|
Batzuek eta besteek mito edo sinbolo eta topiko literario bertsuak darabiltzate (bereziki Ubi sunt edo lehen eta
|
orain
dei genezakeen hori), baina Gabon kantetan ugariagoak dira E. M. Azkueren bertsoetan baino. Ikus beste antzekotasun batzuk 2.4 atalean.
|
|
|
Biztuko balitz ere/
|
orain
Jaun Zuria/ Ezagutuko ez leuke/ Vizkaiko gentia (E.M.A. –Anchinaric ona!?, A B 228).
|
|
|
Eta horren guztiaren emaitza argia izan zen
|
orain
dela hiru urte pasatxo Euskaltzaindiaren Jagon bilduman aurkeztu zen Testu antolatzaileak: erabilera estrategikoa liburua, Pello Esnal batzordekidearen gidaritzapean egin eta batzordean mamitu eta ondutako lana.
|
|
2014
|
|
|
erran 1, erraten. du ad.: erran gabe doa(' ez dago esan beharrik'); Jainkoaren erresuma, erran nahi da, Eliza; hilko naiz, erran nahi da gauza guztiez gabetua izango naizela;
|
orain
, erran nahi baita, 1853an.
|
|
|
Azken urteotako kontuetara mugatzearren, esan dezagun, eta horrela aitortu izan dute bertsolariek sarri, bertsolaritzaren inguruko jendea (bertsolariak, entzuleak eta gainerakoak) ia guztiz bat eginda zegoela frankismoaren garaian. Alegia,
|
orain
ez bezala, oso talde trinkoa osatzen zuten, ikuspegi, balio eta erreferentzia beretsuei atxikita. Hori dela eta esan ohi dute bertsolariek" Frankoren garaian errazago eta erosoago zela bertsotan jardutea".
|
|
|
Haren azalean bide da ur hori, nahiz oraino ez dakiten zenbat, ez eta ere sasoinka den hormatua, baititu Marzok ere bere gisako uda neguak. Bestalde, hango mendien berri ere badaki
|
orai
gizonak, gero ta gehiago, hots, hemengoak baino hiruetan goragoak direla bana beste: 27 kilometra gora haundiena, Everestek hiruetan gutiago dituelarik [EPD, HERRIAK ETA GIZONAK, SINADURARIK GABE," HERRIAK ETA GIZONAK"(, 2 or.)]
|
|
|
Alta ez litake hori ere egiazko Europa. Hortaz, gauza jakina da
|
orai
Europan sartu berri diren hamarrek ez dutela beren mintzairan agertu ahal izan gain hartan beren dozierik. Hots, izanen da oraino zer asma denen egiazko errespetu batentzat [EPD prentsa, Herria, HERRIAK ETA GIZONAK, SINADURARIK GABE," HERRIAK ETA GIZONAK"(, 2 or.)]
|
|
|
Iparraldeko testuetan, berriz, zenbaitetan bukaeran ere azaltzen da hots, bai lehen eta bai
|
orain
.
|
|
|
Egia esan, bigarren betebehar horrek lehenengoak baino pisu handiagoa izan du etorkizuneko hirian. Zerumugara begiratu aurretik, baina, azter dezagun labur labur arlo honetan
|
orain
arte egindako bidea.
|
|
|
Gorago aipatu dugun Korrika 19ren amaiera egunean Arkaitz Zarraga euskara irakasleari eginiko elkarrizketa argitaratu zuten Berria egunkarian. Zarragak (in Goikoetxea, 2015)
|
orain
aipatu dugun gogoeta berbera plazaratu zuen, funtsean: norbanakoak euskaldundu bai, baina bereziki testuinguruak eta esparruak euskaldundu behar direla.
|
|
|
Gainera, eredu egiazki elebidunetan eskolatzeko joera handiagoa da ikasmaila txikiagoetan, eta horrek bidea ematen du pentsatzeko B eta ereduen aldeko hautuak iraunen duela bere
|
orain
arteko joera goranzkoan. Ondoko 9 taulak, berriz, erakusten du matrikulazioaren bilakaera ikas mailaka eta ereduka antolatua, azken lau ikasturteetan.
|
|
|
Bestalde, mundu globalizatu honetan, nazioarteko harremanen ugaritzeak eta Informazio eta Komunikazio Teknologien zabalkunde gaitzak (batez ere Internetek) ekartzen dute ondorio gisa jendartea gero eta ohartuago eta kontzientziatuago dagoela ahal bezain komunikazio gaitasun ona lortu behar dela nazioartean erabiltzeko egokia den hizkuntza batean. Horrek errazten eta laguntzen du (batik bat) ingelesaren sarrera ikastetxeetan, hori baita nazioarteko lingua francaindartsuena;
|
orain
artean dagoeneko eskola curriculumetan ageri zen/ ziren atzerriko hizkuntzari/ hizkuntzei ezartzen zitzaizkion/ zitzaizkienhelburuakbaino zehatzagoak eta premia handiagokoak ezartzen zaizkio gaur egun atzerriko hizkuntzari (edo hizkuntzei).
|
|
|
Beraz, lanean hasi behar da asmo esplizituz.
|
Orain
, izan ditugun paradigma horiek, hots, larre paradigma sasi tradizionala eta aberri paradigma tradiziozale eta modernoa, paradigma berri batekin nahastu behar ditugu. Ez ditugu ez ahaztu ezta alboratu behar, paradigma berri batean biziberritu baizik.
|
|
2015
|
|
|
Estandarizazioaren bidean abiatu den euskara bezalako hizkuntza baten etorkizunerako, garrantzi handiko eginkizuna izan zen ortografia eta morfologia batzea, euskaldunon gizarte ttikian eztabaida, grina eta iskanbila eragin zituena. Euskal hitzak ere ari dira
|
orain
batzen; emeki emeki ematen dituzte euskaltzainek eta horretarako eratu batzorde bereziko kideek zerrendaren hurrenkeran, baina sintaxiaz ez du inork deus esan; ez luke kanore handirik arlo hau ere batu nahiak eta ez dirudi hurranen urteetan inork alderdi honetaz planteamendu uniformizatzailerik defendatuko duenik.
|
|
|
Ipar Euskal Herriko gizartean eta hiztun euskaldunen gogoan frantsesa sakon errotu delarik, aldaketa gaitza gertatzen ari da hiztun ipartar anitzen hizkuntza ohituretan.1980ko hamarkadan entzuten nituen 80 urte inguruko hiztun franko eta
|
orain
entzuten ditudan 80 urte ingurukoak ez dira berdinak euskararen erabileraren aldetik: bokalen ahoskera, dardarkariarena, hasperena, lexikoa oro har... aldatuz doaz, egungo hainbat hiztun ez dira fonikoki ordukoak bezain osoak, semi hiztunaren tankera hartzen dute batzuek adierazpenak egiteko etengabe frantsesera jotzen dutenean; gutienek ezintasunagatik egiten dute, anitzek eguneroko ohitura edo inertziagatik, gizarte presioagatik, baina emaitza halako kode aldaketa da.
|
|
|
Ez dezagun ahantz ez gutik prestigioagatik egiten dutela: haur denboran euskara baizik ez zekiten egungo hiztun elebidun hauek ederki menperatzen dute
|
orain
frantsesa eta hori erakustea, oharkabean baizik ez bada ere, onuragarri zaie, psikologikoki osasungarri.
|
|
|
Aipagarria da hedo hasperenaren gaia; aldea dago 80ko hamarkadan Ipar Euskal Herrian entzuten nuen eta
|
orain
entzuten dudan hasperenaren indarraren artean; belarriz bederen, Nafarroa Behereko hiztunetan agerianago zitzaidan egun baino hasperena orduan. Oroitz Jauregik eta Irantzu Epeldek Ipar Euskal Herrian hasperena jasaten ari den galeraz idatzi dute (2013); Ilse Lehiste (1964) eta Bernard Hurch (1988) ikertzaileen lanak aipatuz diote, hasperenik ez egitea naturalago dela egitea baino eta, aspirazioa ekoizteko, ez ekoizteko baino ahalegin artikulatorio handiagoa behar?
|
|
|
7.8 Alderdi fonikoan anitz gertatzen diren aldetik, berrikuntzek sekulako lotura dute ahoskerarekin. Arberoa ibarreko Mehaine herriko lekuko batek ziostanez, lehenago berak beti ezartenaldaera ibiltzen zuen, baina
|
orain
ezartzenbaliatzen du: orai uste dutuntsa dela ezartzen; euskara zuzenagoa deritzo bederen.
|
|
|
Arberoa ibarreko Mehaine herriko lekuko batek ziostanez, lehenago berak beti ezartenaldaera ibiltzen zuen, baina orain ezartzenbaliatzen du:
|
orai
uste dutuntsa dela ezartzen; euskara zuzenagoa deritzo bederen. Sakonean ohiko gertakaria dugu:
|
|
|
Mitxelena, K., 1967,. Notas fonológicas sobre el salacenco?, ASJU1, 163 Ikus
|
orain
OOCC7, 2011, Bilbo, UPV/EHU & Gipuzkoako Foru Aldundia, 649
|
|
|
___, 1977, Fonética histórica vasca, Donostia, Gipuzkoako Foru Aldundia. Ikus
|
orain
OOCC 6, 2011, Bilbo, UPV/EHU & Gipuzkoako Foru Aldundia.
|
|
|
___, J. J. Beloqui, J. Elosegui & P. Sansinenea, 1953,. Contribución al conocimiento del dialecto roncalés?, BAP9, 499 Ikus
|
orain
SHLV, 1988, ASJU ren gehigarriak 10, Donostia, 246 OOCC7, 2011, Bilbo, UPV/EHU & Gipuzkoako Foru Aldundia, 571
|
|
|
Lehen eskola egunean, ikasleei testu bana eman eta, nork bere kabuz prestatu ondoren, grabatu egiten ditugu guztiak, abiapuntuaz jabetzeko.
|
Orain
entzungo duguna ikasle argentinar batena da. Iritsi berria zen Argentinatik Espainian Arte Eszenikoak ikasteko asmotan, eta Donostian erorizen.
|
|
|
Ez dut batere dudarik. Eta
|
orain
, ixo.
|
|
|
Konturatuta egongo zarete zeinen hiztun onak diren bertso eskoletan ibilitakoak. Bertsolaritza desagertzeko zorian egon zen garai batean, baina begira
|
orain
zer indartsu dabilen. Bertsolariak aurretik doaz beren arloaren garapenean eta ikerkuntzan.
|
|
|
Ohiko bizimodutik bereiziz eta zailtasunei aurre eginez bilatzen zutena aurkitu badute ere, lorpenarekin herriratzea dute, haatik, eginkizun. Gizarte klaseak eragozten zion ezkontzak atera zuen Sabas Ardibasotik eta honekin ezkontzeko ezezkoak Jule;
|
orain
, berriz, garaipenarekin bueltatzeko tenorean daude. Itzuleraren ataria igarotzeko eretia da.
|
|
|
Eskaria onartu ziotenez, bahituta zeukaten tokian batuko dira senar emazteak. Lapurrek Ameleri galdetzen diotenean,. Zegaitik azartu zara, gau illunian etorten ezagututen eztozuzan gizonakaz??, honek,. Il zein bizi, senarra alik ariñen ikusi nai izan dodalako;
|
orain
ondo nago ilteko be, senarragaz? (187) ihardetsiko du.
|
|
|
baztertuta,, osagarritasuna? bilatuta eta euskarari bultzada emanda
|
orain
arte nagusiki gaztelaniaz aritu izan diren euskarrietan ere,, euskara modu goxoan txertatzeko, ulermen maila baxua edota ohiturarik ez duten ikus entzuleak erakarriz?, eta, horrela jokatuta,, euskararen legitimazioa, presentzia soziala eta erabilgarritasuna bultzatuz?. Horretarako, eta baita arestian aipatu dugun familia mistoen kontuari aterabidea emateko ere, proposatzen dute baliatzea irudiak, grafismoa, gaininprimaketak eta digitalizazioak zabaltzen dituen aukerak (azpitituluak eta audio elebiduna, nagusiki) (Amezaga eta Arana, 2008:
|
|
|
Denbora tarte laburrean ia ia ez izatetik izaterako bidea egin zela, funtsean, eta hazkunde prozesu luze eta konplexuan murgilduta jarraitzen duela euskarazko komunikazio eremuak, hazikurenak jota aldian aldian (izatea berez baita problematiko) baina proiektu berriekin eta eremuak zabalduz, bizi bizirik den seinale.
|
Orain
, heldutasun puntura iritsita, agian estrategiak birpentsatu eta urrats berriak egiteko garaia ailegatu zaie euskarazkoei, izate hutsetik haratago joan eta apurka apurka Euskal Herriko komunikabideen artean lidergoa lortzeko.
|
|
|
Irakurketa horiek guztiek ematen dituzten erantzunak baino zalantza gehiago sortzen dituzte.
|
Orain
aurkeztuko dena, Hartsuagak mitologia konparatuaren eremuan egindakoa da, eta, erabatekoa ez izanagatik ere, bai mundu erlijioso sinbolikori, bai euskal gizarteari dagokionez, sendo dihardu.
|
|
|
barnea gogaldea eta kanpoa elegunea bihurtzen dira biraketarekin. Ondorioz, iluna eta mugagabea zena benetakoa da
|
orain
; gogoan gordetakoa, atzean utzitakoa, aurrean dagoen gauzatzat hartzen da. Tradizioak hainbat kontakizunetan gordetako formula, beraz, aurrez sartu eta atzeraka irten, mundu biak ondo bereizteko mezua gordetzen eta adierazten duen jakituriaren altxorra da.
|
|
|
Hemen dabiltza batzuetan batera: beste batzuetan berak jarraitzen dio aurretik doanari, beste batzuetan bera doa aurretik, eta, ziur
|
orain
, Euridizeri begiratzera itzultzen da Orfeo.
|
|
|
Greziar tradiziotik nabarmendutako adibideek erakusten dutenez, infernuak bere logika dauka, eta bertan bere printzipioei jarraitu behar zaie.
|
Orain
, ikusitakoa euskal mitologia aztertzeko izango da gogoan, euskal tradizioan Marik izan duen esanahiaren inguruan azalpen bat emateko gero. Lanaren helburu hori betetzeko, Mari bere kobako egoitzara zeozer eske doanaren kontakizun batzuk izango ditugu aztergai.
|
|
|
B aldaera etiketa jaso duen testua da
|
orain
emango den bigarren hau, Barandiaranen eskutik hau ere (1972: 407).
|
|
|
Abadeak esaten dio errotariari atzeraka irteteko, bestela Damak oratu eta bera baino barrurago eramango duela?
|
orain
arte ezaguna?, eta kondenatuta geratuko dela. Nork kondenatuko luke?
|
|
|
Datorren kontakizuna
|
orain
arteko luzeena da, Etxebarriaren bildumatik (1995: 25.5) hartutakoa.
|
|
|
Ezer baino lehen, kontalariaren ekarpenak asko direla azpimarratu behar da, eta abagunea ikusten duen orotan sartzen dituela. Behin hori esanda, eta
|
orain
arte beste aldaeretan nabarmendutakoa albo batera utziz, beha diezaiogun zuzenean Damaren jarrerari, aurrera sartu eta atzeraka irtetearen formularen arrastorik inon ez baitago. Izan ere, lan honetan aztergai izateko irizpidea bete ez arren, nahita dago hemen kokatuta, aurreko E aldaeraren inguruan esandakoarekin elkarrizketan jartzeko.
|
|
|
Etxebarriaren bildumatik, beste biltzaile batenera goaz
|
orain
. G aldaera deitura hartu duen aldaera Garmendiak (2007:
|
|
|
Zortzi euskal kontakizun aztertu berri ditugu, Mariren egoitzara sartzearekin eta irtetearekin lotuta.
|
Orain
, aurretik esandakoarekin batera arakatuko dira, eta, horretarako, haietatik ateratako emaitzak sintetizatuko dira beheko taulan, azterketaren amaierara jotzeko gero. Argibide legez, aldaera bat berari emandako etiketak gogora ekarriko dira:
|
|
|
Lurpeko beste munduan nola jokatu behar den azaltzen du, bete ezean bertan harrapatuta geratzeko arriskua baitago.
|
Orain
, greziar kontakizunek begiradaren norabidea azpimarratu dute, eta euskaldun istorioek, ibilaldiaren noranzkoa. Jakituria zahar bat artikulatzeko estilo bi dira, kultura bat beraren bereizgarri.
|
|
|
Lortu egin da, hortaz, Mariren aurrean bizkarra ez ematearen
|
orain
arteko azalpenik esanguratsuena osatzea: koba barnea eta kanpoa bi mundu dira.
|
|
|
Lurpeko mundu hori, jakituria lortzeko infernuaren eremua da. Horregatik, Mariren gaineko irakurketa berri bat dago
|
orain
, mitoa artelan legez aztertzen duen filosofiaren ikuspegitik.
|
|
|
iragana gertu dago era egokian atxikiz gero, eta altxor askoren ezaugarri izan da, ezkutuan egon beharrean, denon argitan egotea. Beharbada, lan honekin adierazgarria den zerbaitetara heltzeko gaia mahairatu egin da; ekarpenaren, ikerketaren eta eztabaidaren zain geratzen da
|
orain
.
|
|
|
Ohar bedi irakurlea deiktikoek, ni, hi, hemen,
|
orain
, hau?, une eta gune zehatzetan hartzen dutela esangura; hau da, testuinguruaren arabera jasotzen dute edukia.
|
|
|
65 Lehen eta
|
orain
|
|
|
Baina gure gaia harrerarena denez eta testuei dagokiena ahalik eta osatuena ematen saiatuko garenez beha dezagun
|
orain
Hego Euskal Herrian aurkeztu ikuskizunei dagokiena.
|
|
|
Dena den, hau ere euskal erakundeen errua da, zeren eta 1984an proposatu nuenean Antzerti aldizkarian Antzertiteka bateratzea eta bertan Teatro edo Arte Eszenikoen Dokumentazio Zentro bat, ez nuen erantzun baikorrik jaso eta
|
orain
agian jasoak genituzkeen xehetasun gehienak. Tamalez, duela hogeita hamar urteko eskaera hura bidean galdu zen eta orain hutsuneak eta lanak ditugu ikerlanak eta tesiak egitean eta zuzentzean behar bezala taxuz eta seriotasunez burutu daitezen.
|
|
|
Dena den, hau ere euskal erakundeen errua da, zeren eta 1984an proposatu nuenean Antzerti aldizkarian Antzertiteka bateratzea eta bertan Teatro edo Arte Eszenikoen Dokumentazio Zentro bat, ez nuen erantzun baikorrik jaso eta orain agian jasoak genituzkeen xehetasun gehienak. Tamalez, duela hogeita hamar urteko eskaera hura bidean galdu zen eta
|
orain
hutsuneak eta lanak ditugu ikerlanak eta tesiak egitean eta zuzentzean behar bezala taxuz eta seriotasunez burutu daitezen.
|
|
2016
|
|
|
Antzerkiaren berritzearen bi zutabeetako batek horri egiten zion erreferentzia hain justu, eta hori zen euskal antzerkiaren atzerapenaren bi kausa nagusietako bat: . Bada, guri iruditzen zaigunez, Euskal Herrian
|
orain
arte eman den theatroak, alde batetik, ez die batere jaramonik egin Europa eta mundu osoan nagusitu diren theatro theoria horiei (kalitatea lortzeko posibilitateak urrituz, jakina? (Atxaga, 1974).
|
|
|
Joseba Gabilondok (2016, 49) dio ikuspegi nazionalista filologiko hori,, esklusibitate linguistikoan? (linguistic exclusivity) oinarritzen dena, Iberiar penintsulako
|
orain
arteko literaturaren historia guztietan presente dagoela. Hark proposatzen duen historia hain justu eredu horretatik aldentzen ahalegintzen da, hurbilpen, subalterno postnazional diferentzial?
|
|
|
«Hizkuntza bat armada eta itsas armada dituen dialekto bat da». Julia Sallabank adituak dio (komunikazio pertsonala, k.p.),
|
orain
hizkuntza izateko, armada, itsas armada eta web orrialdeetako domeinu propioa izan behar direla. Adibide honek argi eta garbi uzten du hizkuntza baten bizi indarra hizkuntza komunitatearen egoera politiko, militar eta ekonomikoarekin modu estuan lotuta dagoela, eta horretaz gain, hizkuntzaren erabilera eremu berriei emandako erantzunak ere zeresan handia duela hizkuntzaren osasunean.
|
|
|
Globalizazio eta glokalizazio prozesu horietan eragile funtsezkoa izan da Internet, munduko edozein txokotatik beste edozeinetako gertaeren eta ezagutzen berri izateko aukera eskaintzen baitu. Jakina,
|
orain
arte gehien hedatu den kultura Mendebaldekoa izan da, eta horren barruan, britainiar estatubatuarra. Hala ere, kultura, hizkuntza eta komunitate txikiagoek ere aurkitu dute beraien tokia gero eta mundu birtual uniformeago honetan (Wright, 2012:
|
|
|
. EUS domeinuak komunitate kultural eta linguistiko bati egiten dio erreferentzia, eta ondorioz, erregistroen %9 Euskal Herritik kanpo egin dira
|
orain
arte.
|
|
|
Sarea komunikazioa da, hizkuntzen erabilera aktiboa bultzatzen duten sare sozial eta komunikazio digitalek gidatutako komunitate erraldoiaren jarduna. Zorionez euskarak komunitate digital aktiboa du, eta komunitate horrek ahalbidetu du euskara digitalki osasuntsu egotea
|
orain
arte. Baina komunitate hori tamaina txikikoa da, eta. EUS domeinuak aukera bat ematen digu komunitate hori zabaldu eta indartzeko.
|
|
|
gomendioak herri aginteentzat» (2016) eta «Euskara eta teknologia uztartzen dituzten bederatzi proposamen eta ohar bat?» (Julio, 2015). PuntuEUS bezalako ekimenak abian jartzea eta bultzatzea dagokigu
|
orain
gainerakooi.
|
|
|
Orain izkribatzeko oporra badadukat, eta liburu bat argitaratzeko asmoan nago, nihor
|
orain
arte abiatu ezten bide baten, sonetuak. Estatuaren baimena lortzen badut, eta gero egiteko dirua iaresten badut, berze behaztopa harririk ezpadut kausitzen, argitaratukoitut nire sonetuak, eta batera nik asmatutako poesiako suerte berri bat, Rhapsodiak izendatzen dudana.
|
|
|
ausarkundeak beti iaresten du bere zigorra. Azkenik
|
orain
hemen egiten den penomenu bat azaldu nahi dizut, Bizkaian euskararen atzerakuntza motivatu zuenaren itzulikoa. Haundikiak euskaraz egiten iakin ala ez, bere kumeak dagitela nahi dute, eta hola dituzte neskame morroiak euskaldun izan behar dute, eta kumeei, inudeek, batez ere, eztiete erdaraz egin behar.
|
|
|
Gatozen
|
orain
euskal literaturaren kasura, hain zuzen ere, gerraondoko urteetan idatzitako lehenengo eleberri poliziakoa nola sortu zen ikusteko. Detektibe nobela klasikoa nahikoa zabalduta zegoen Espainian eta Frantzian Loidik bere eleberria idatzi zuenerako.
|
|
|
–Nik jarriko zindueketan nere tokian; egon batean, egon bestean, otzak iltzen atzo, beroak itotzen gaur, busti busti eginda biar, aspertu emen, aspertu an, itoka
|
orain
, ler eginda gero, batetik bestera ibilli ta ibilli, usaika emen, usaika an...? (198)
|
|
|
artikuluan. Aztergai diren Vicente Aranda eta Montxo Armendarizen filmetan emakumearen biktimizazioa aztertzen du egileak, kritikak
|
orain
arte gehiegi landu gabeko arloa. Poetika bisualak aztertu eta etorkizuneko ikerketarako proposamen interesgarriak plazaratzen ditu.
|
|
|
«ezin da okerrik izan uste baldin bada, urte erlatiboki gutxi barru, gaelikoak jadaneko bere lekua hartua izango duela existitzeari utzi dioten hizkuntzen artean». Eta beheraxeago jarraitzen du
|
orain
autoreak berak 1891ko zentsuko datuak iruzkintzen (Moriarty 2015, 25): «1891n soilik populazioaren% 19,2k dauka gaitasun mailaren bat irlanderaz».
|
|
|
Eta berez naturalki berriro euskararen familia/ etxeko transmisio neurri are apalagoak emango lituzketenak beren seme alaben belaunaldietan, Iparralde osoan
|
orain
arte gertatu bezala. EAEn ordea, eta seguru asko Nafarroa Garaian?, euskararen familia/ etxeko transmisio neurri apalenak ezagutu dituzten belaunaldi hauek berak 25 urte beranduago euskararen familia/ etxeko transmisio maila askoz altuagoak ari dira ematen beren seme alaben belaunaldietan, bikoitzak izateko ere urrutik handirik gabekoak, aurreraxeago datu batzuk?.
|
|
|
Eta errealitateari bere osotasunean begiratu ezean, horren gainean planifikatzen diren neurriak hala moduzkoak izango dira. Eta kontua ez da
|
orain
errua, hauei, edo, beste batzuei?
|
|
|
Argia astekariak berriz alero
|
orain
gutxi arte eskaintzen zuen zientzia ataleko osagarriak espainolez eta frantsesez eskaini ohi zituen, zientzia ingelesez dabilenean, eta gu gure hizkuntza glotofagikoenganik ahalik eta gehien askatu beharrean gabiltzanean.
|