|
2000
|
|
|
Taula gainera iragaiten ginen, baina herriarekin batera kantatzeko asmoz eta gogoz. Erran
|
nahi
baita, herritarren artean abestu izan dugula, eta gure kantuak hortik beretik sortuak izan direla. Guk taldearen xedea kantariak eta entzuleak biltzea izan da funtsean.
|
|
|
Antton Lukuren liburuan hamabi ipuin ditugu, guztien artean unibertso bat osatzen dutenak. Horixe agertu baitu Lukuk, unibertso bat, esan
|
nahi
baita, giza geografia bat, ipuinez ipuin eta irakurketan aurrera egin ahala gure baitan birsortzen goazena. Garazi inguruak dira Lukuren geografia, eta hor bizi direnak nahiz horra etortzen direnak haren giza osagarria.
|
|
|
Katebegi galdua thriller historiko politikoa dela esango nuke nik, definizioek ezertarako balio dutela uste izango banu. Iruzkin honen balizko irakurlea liburuaren irakurle egin alde ematen dut, aldiz, esan behar delarik thriller hoberenetan bezala gertatzen dela hemen ere, esan
|
nahi
baita, aurrera egin ahala emozioa eta ere gorantz datozkigula. (Egunkaria II)
|
|
|
Honaino iritsita, hain oinarri ezberdinetatik eraikitzen diren nortasunak berdinakote diren galde geniezaioke geure buruari. Esan
|
nahi
baita, banakoen mailan zein gizartearen mailan inplikazio bera ote dute hizkuntza, jatorri edo historiagatik euskaldunsentitzeak edo atxikimendu politiko edo are administratibo hutsagatik euskal herritar (euskal hiritar litzateke, agian, hemen termino egokiena, demokrazia liberalarenzentzuan) sentitzeak. Hitzek beraiek (euskaraz ari garela bederen:
|
|
|
Euskarazko albisteek ez dute loturarik etxez kanpokomunduarekin, eta eragina Euskal Herrian dute huts hutsean. Esan
|
nahi
baita, Estatuetako eta Munduko albisteak erdaraz eskaintzen ditu Deiak, ia modu esklusiboan.
|
|
|
Bakoitzak dakienez, EKINen sortzaileen egitarauko lehen pondua, helburua edoxedea zen, hagitz oroz gain?, Euskal Herriaren independentzia, erran
|
nahi
baita, herrialde guztien arteko batasuna lortzea eta galduriko independentzia berreskuratzea. Honekin batera, noski, amildegian zen euskararen ikaste edo berrikasteari ekingenion.
|
|
|
Hots, hemengo eta oraingo berriemaileen hitzetan nabari da mito batzuetakogertakariak ez direla hain aspaldian jazo, eta ez dira, hargatik, antzina gertatuarenerrepikapen edo imitazioak; aitzitik, behin bakarrik gertatu direla uste dute kontatzaileaskok, haiek esandako aldian hain zuzen. Badira behin eta berriz, han eta hemen agitudirenak (adibidez, laminak ogi eske etortzen ziren labekada egiten zenean; maiz, beraz), baina gauza gogoangarri eta erreferentzial asko behingotzat eta ez oso aspaldikotzat hartuak dira; esan
|
nahi
baita, protagonistak ongi identifikatuak direla, berriemaileak berak zuzenki ezagutu ez baditu, haren gurasoek edo aitita amamek bai.
|
|
|
%68, 1ek ez zuten euskal emankizunik entzuten. Eta %31, 9k euskal emankizun bat gutxienez egunero entzuten zuten, erran
|
nahi
baita, gutxi gorabehera 63.000 entzule 15 urtez goitikoak.
|
|
|
Eta orain ere, Irlandan zehar bueltaka zebilelarik, lana ematen zion hizketan hasi beharrak. Esan
|
nahi
baita askoz errazagoa zitzaiola kaleetan zehar, eta aterpetxeetan, eta autoen barruan ere berbarik ez egitea. Oroitu nahiari ere ez zion onik egiten berbetan aritzeak, zeren bien bitartean leihatilaren bestaldetik ihesi baitzihoazkion Eiderrek urtebete lehenago ikusitako paisaiak, eta langarraren tantak zelai (oraindik ez guztiz) esmeraldetan, eta bidean utzitako herrixkak, denboraren nozioa ezagutzen ez dutenak.
|
|
|
Jainkoak bi hautabide eman zizkidan, eta nik ere bertze bi emanen nizkizun: erran
|
nahi
baita ezen zuri gutun bat skribatzea bururatu zitzaidala, enea ez zen bertze letra batekin: isilpeko eta ezkutuko gutun labur bat, alegia, abisu eta gaztigu gisa, bere post data rekin:
|
|
|
AITA Bartolomek familia oneko gizon ongi hazia eta ongi hezia zirudien, eta bere moduetan eta usantzetan ere, jendeari zor zion tratuaz denaz bezainbatean, halakoa zen... baina, aldi berean, gogorra eta hertsia zen, noiz eta erlijioneaz mintzatzen baitzen edo noiz eta bere sinestearen eta berak ikasi teologiaren zimenduak jokoan ikusten baitzituen; erran
|
nahi
baita ezen, egoera menerat zuen bitartean, igarri egiten zitzaiola zer kondizinotako gizona zen, baina guztiz aldatzen zela haren itxura egoerak bere menerat zuenean, begiak zorrozten, behakoa gogortzen eta ezpainak mutur iduriko batean aitzinatzen zituela. Ber tzenaz, gure aurkientza hartako anitz apez ez bezala, gizon jantzia zen... baina jantzi bakarrekoa.
|
|
|
izan ere, zuhaitz bati beha bizi dena, munduan bertze zuhaitzik ez balego bezala, itzalik gabe eta fruiturik gabe gera daiteke, baldin zuhaitza idortzen eta itzaltzen bada: erran
|
nahi
baita burdinarena ez dela munduan dagoen negozio bakarra, are gutiago emankorrena...
|
|
|
Baina derradan, hasteko, ezen aitaren mundua tratuen eta negozioen mundua zela eta diruarena, eta, beraz, poltsaren neurrikoa zela haren pentsua... baita haren erlijionea ere: erran
|
nahi
baita ezen dukaten eta dobloien hotsetarat emanago eta makurtuago bizi zela... matutien kanpai hotsetarat baino, konparazione. Baina matutiek ere kezkatzen zuten, jakina.
|
|
|
Baina, don Kixote ko apezarekin baino gehiago, Sancho Panzarekin konparatu nahi nizuke don Frantzisko, arestian bezala, eta, horrela, derradan ezen, don Ki xote Mantxa koa ren ezkutariak bezala, gure apezak ere bere astoa zuela, eta, hark bezala ere, bere ateraldi zorrotzak zituela, erran komunez eta errefrauez hornituak eta errekaitatuak; baina, aldiz, frankoago eta eskuzabalago zen eta, zuenarekin kontentatzen zelarik, aitzurraren berdin nahian dabilen jorraia ez bezala, ez zuen beregainezko eta ezinezko insulekin amesten: erran
|
nahi
baita ezen gehiago bizi zela eliztarrei beha bere buruari baino, ebanjelioko parabolako artzain onaren molderat. Eta okasinoa zuenean golos samarra zen arren eta gularat apur bat emana, ez zen Kixoteren ezkutaria bezainbat.
|
|
|
Don Frantzisko den bezalakoa da, eta ez dago garia eskatzerik zumarrari. Erran
|
nahi
baita ezen don Frantzisko apez ezin hobea izan daitekeela herriarendako, baina ez jauregiarendako, zeren, barka biezat berorrek segidan erranen diodana: zaldunen neurria zaldia da, ez astoa... eta gu zaldunak gara.
|
|
|
Eta, hala, oilarra oilotzen zelarik, oiloa oilartu zitzaigun: erran
|
nahi
baita ezen, napolitarra makurtzen ikusi bezain sarri, osaba hazi zela. Eta, azkenean, osabak erran zion:
|
|
|
orain argirako bidean gaude, eta orain ilunerakoan... Erran
|
nahi
baita ezen, arratsalde gogoangarri haren ondoren, guztiak okerrera egin zuela, noiz eta anaiak hitz pozointsu haiek xuxendu baitzizkidan, zaldia ene aitzinean geldiarazi ondoren, zeren anaiak atsegin baitzuen zaldiz ibiltzea, orain lasterka eta orain akrobata bat bezala, besoak zabalik, edo goputza alde baterat makur makur eginik:
|
|
|
" Lan lasterra, lan alferra", sosegu onean egonik hobeki deliberatu ahal izanen duzue deliberatu beharreko guztia, baita behatzaren mutilatzeko prest dagokeen gizonaren auzia ere... zeren indiarrek arima izan baitezakete, bai, baina ez balute bezala bizi dira: erran
|
nahi
baita ezen haien behatzak deus guti balio duela, eta bertze norbaiten behatza genukeela, halatan.
|
|
|
Erran
|
nahi
baita ezen beti erakarri izan nauela spiralak, iduri geometriko gisa, dakizun bezala, zeren kontatu baitizut nola umetan ere marraskiloei beha geratzen nintzen, liluraturik bezala, edo osabak biltzen zituen fosilei.
|
|
|
—Nik ere ezagutu nuen txakur bat gizon bat salbatu zuena... Erran
|
nahi
baita ezen neure plantazione honetan indiarrak eta beltzak ez direla txakurrak baino gehiago, eta halatan hezten ditugula haiek ere, makila eta zigorra eskuan ditugula —eta, kapataz haietarik bati beha paratzen zela, erran zuen—: Ez al da egia, Azote de los indios?
|
|
|
Erran
|
nahi
baita ezen, gau hartan, noiz eta dan dan errepikatu hark iratzarri baininduen, ohetik jaiki eta harat joan nintzela, beltzen dantzalekurat, ohi ez bezala.
|
|
|
Handik harat, haatik, eta paradisuko hizkuntzatik eta Babelgo historietarik harat, anitzetan erran izan dizut ezen izen emaite hori, ene idurikotz, lehen gizonen arteko abenikoa eta egokitzapena izan zela, tokian tokikoa, zeren eta mintzaira guztiak baitira, oro har, diferent. Erran
|
nahi
baita ezen lehen izen emaite hartan eta izenen asmatze hartan sortu zituela gizonak lehen metaforak, zeren izen haiek ez baitziren paradisuko izenak eta ez baitzeuden, ondorez, izanari lotuak. Baina ez, kontua ez da hor akabatzen:
|
|
|
Baina amaz ari nintzaizun, eta osaba Joanikotekin inkontratu naiz, nola lehenago ere gertatu izan zaidan behin baino gehiagotan jauregiari edo jauregiko bertze pertsonei buruz ari nintzela: erran
|
nahi
baita ezen neke eta gaitz egiten zaidala zernahiz mintzatzea, osaba Joanikotenganat jo gabe, gure etxeko zientzilaria eltze orotako burruntzalia balitz bezala. Eta, baldin gauzak hala badira, eta hala dira, zer hobeki osaba Joanikotez hedatuki eleztatzea baino?
|
|
|
Eta, jaun zelako, gizon berezia zen eta bere eskubide bereziak zituen: erran
|
nahi
baita ezen bere berezitasun hari iduri guztiz berezi bat zegokiola, guztiaren eta guztien gainetik zegoèn jaunaren iduria, bere baitarat araua eta arauaren salbuespena biltzen zituena... eta, hala, badakit —zeren gerorat jakin bainuen— ezen, itsas portuetarat joaiten zenean, ez zela elizaz eliza ibiltzen, egarria ur benedikatuz asetzeko asmotan, baina Priaporen ohorez egin zitezkeen be...
|
|
|
Baina, beren buruak babestu ez ezik, beren atakeak ere trazatzen zituzten itsas lapur haiek handik, batik bat Indietarik Europarako bidean zihoazen untzien kontra, zeren eta untzi haiek Indietako produktuz kargaturik baitzihoazen, eta zeren, halatan, handiagoa izan baitzitekeen harrapakinen fruitua: erran
|
nahi
baita ezen kasualitatez erori ginela itsas lapur haien atzaparretan, ekaitzaren eta ez bertze deusen karietarat.
|
|
|
Gainerat, herritarren mesfidantza zegoan, eta ez zegoan deus egiterik mesfidantza hura uxatu ezean, etxegoiendarrenak izan ziren lur haiek jabe berria zutenez eta jabe hura Urbiango herria zenez gero: erran
|
nahi
baita ezen lur haiek herri lur zirela orduko, Leringo kondearen zerbitzuan aritu zen Burgosko kapitain lagun batenak izan ondoren, zeren, gerla maradikatu haiek galduz gero, kapitain hark bereganatu baitzituen etxegoiendarren lurrak, kondeari eskaini zizkion zerbitzuen ordain, eta zeren, handik urte gutirat, urbiaindarrei saldu baitzizkien kapitainak jauregia eta lur haiek guztiak, Burgostik urru... Eta hargatik agertzen zituan herritarrak mesfidati eta gibel beldurti, ez baitzuten sinesten balizko olaren balizko irabaziak lurraren jabetasunetik jaso izan zituztenak baino handiagoak izan zitezkeenik, nahiz eta gure aitak behin eta berriz aitortu zien baietz eta baietz, Urbiaingo elizaren aitzinean zelebratu zen juntan, norat etorri baitzen erregeordearen mandataria ere.
|
|
|
Eta, ohitura edo arau haietan zimendaturik, berak bere jokoa jokatzen zuen, eta entseiatzen zen, halatan, bere lekuan egoiterat: erran
|
nahi
baita ezen distantzia batetik neurtzen eta juzkatzen zituela bere harremanak, edo berak ezarri urruntasun batetik, baina ulerturik ezen urruntasun gero eta urrunago hartan berak ez zuela nehoiz ere desagertzeraino eta aienatzeraino egiten, bere jokamolde harekin mezu eta mandatu bikoitz bat zabaldu nahiko balu bezala, zeren eta urruntasun hark, alde batetik, arras bereizten baitzuen ama bertzeeng... Eta hala bizi izan zen gure ama bertzeon baitan, bere ausentzia iduriko hartan, zeina baitzen, aldi berean, etengabeko presentzia, eta hala ezartzen zituen bertzeen aitzinean bere autoritatea eta bere eragina urruntasun hartarik.
|
|
|
Eta jakizu, bertzalde, ezen numeroa kukuaren arrautza dela, txantxangorri hilemorfikoaren habian: erran
|
nahi
baita ezen, gauden denboran eta gauden mendean, numeroak hartu duela eskolastikaren lekua, eta numeroena dela, halatan, etorkizuna. Zeren eta oinak lur gainean jartzea baita mundu honetan abantzatzeko eta aitzina egiteko modu bakarra... eta numeroek hori baizik ez dute egiten:
|
|
|
Eta nor naiz ni aitaren jujatzeko eta kondenatzeko, bertzalde, bere mundu hartan eta handikien mundu hartan salbuespena ez zenean? Erran
|
nahi
baita ezen anitz zirela handikiak —eta egun ere dira— kanporat beha iduri bat emaiten zutenak eta barrendik bertze molde batekoak zirenak, haien araua, emaztekiekin jokatu beharreko jokabideaz denaz bezainbatean, arauen haustea balitz bezala. Edo ez al dugu, urrunagorat joan gabe, Frantzisko I.aren etsenplua?
|
|
|
Ttipiren ordenagailu asegaitzean zeudekeen gisako datuak eta are pentsaezinagoak ere. Halako batean, gizona niri begira harrapatu nuen eta, orduan, hura ere nitaz jite bereko pentsuetan ari zitekeela egin nuen neure baitan, erran
|
nahi
baita, ene egitasmo eta burubideak taxutu, haztatu eta neurtu nahian jardun zezakeela, ni harenekin jokatzen ari nintzen gisa berean. Eskergarria izan zen bulegari mari ozpin ohiak bere izenez deitu —" Ekiza jauna" — eta handik eramatea.
|
|
|
Hura, bizkitartean, kantatzeari lotu zaio," Badakizu? Rock and rollak bizia salbatu zion...", baina Amagoia Felicitasen, edo Edurneren, edo Kristinaren, edo Klararen, edo Anaren bozaren partez, gurea da emakumearen ahoaren adabakitik jalgitzen den boza, erran
|
nahi
baita, Charlyrena, Ximurrarena, Ttipirena eta laurona, hogei urtetan farra bati akabaila eman beharrez kantatzen genuen hordi aire urratu eta ozen berean. Nik —gainka beti, gainka, gainka— isiltzeko eskatu diot, guti baitut falta, baina hura ez isiltzen.
|
|
|
egunekoaz baizik elikatzen ez dena biharamunak du irentsiko. Erran
|
nahi
baita, nire lanean ere gutieneko aurreikuspen batzuk behar direla, eta aurreikuspen horien barnean agorraldia ere sartzen dela, urtean behin bitan, eta bereziki udaldian —agorrilean, ezinbertzez— kazetariaren amesgaizto bilakatzen den berri eza. Arrisku horri aitzintzeko bideetariko bat" hozkailua" da.
|
|
|
Guk, konparaziorako, bazter nahaslea genuen, ohe hauslea ere bai, baita barregarri edo gizajoa ere. Ez dago gaizki, baina horrek ortzadar zimela baizik ez gintuen bilakatuko laugarren molde bat ez bagenu geure artean, erran
|
nahi
baita, taldea gainerako kideen erdipurdikokeriatik eta ergelkeriatik begiratuko zuen norbait. Gurean, delako eginbeharra Anjel Urtxipiari zegokion merezimendu osoz.
|
|
|
Baietz, behin berriz. Erran
|
nahi
baita, zuzendariarekin mintzatuko nintzela. Eta Eskalatzailearekin ere bai.
|
|
|
Hein batean, neroni izan nintzen neure nekeen errudun, ortzegunean oker tiki bat lerratu baitzitzaidan bi erreportaiak idaztean. " (I.)", erran
|
nahi
baita, parentesiz giltzapeturiko bat zenbaki erromatarra, horra kontu guztia. Ttipi bere txostenaren bigarren atalaren zordun zitzaidan oraino, eta gainera, eman zidan lehenbizikotik ere ez nuen dena probestu ortzegunean idatzi nuenean, hain baitzen datuz eta iradokizunez mardula.
|
|
2001
|
|
|
Ikasteko balio dezake, esan
|
nahi
baita, bertsolaritzatik ikasi eta hip hopera eraman eta moldatu dezakezu?
|
|
|
1864an sortu zen, erran
|
nahi
baita bi guda karlista handien arteko sasi eten eskasean, haurtzaroaren amaieran guda ikaragarriak, garai garratzak bete betean harrapatuz. Bizitza luzean ordea, gatazka krudelagoa ezagutuko zuen.
|
|
|
" Diccionario Vasco Español Frances". Bertan tokiz toki bilduriko herri jakintza ageri da, erran
|
nahi
baita denetarik jaso zuela, baita egungo ikuspegitik aspaldi euskalduna ez den hainbat populazio guneko altxor galdua ere, arabarra kasu. Hori dela medio, zenbait ikerlari edota idazlek bertan ediren du bere liburuak aberasteko iturri agorrezina.
|
|
|
Berria sortuko da noizbait ere, Jainkoa, zortea, adurra etabatez ere lana lagun. Zaharra, berriz, erran
|
nahi
baita, orain arte egina, ez dutzakarrontzira botako, ez, bederen, irakurle berri baten irrika pizteko balio izatensegitzen duen neurrian. Eta ez, bederen, ni aberastera, ni, idazle gisa naizenaizatera lagundu nauen heinean, edozein aita ama bere seme alabak sortzen etahazten ikusteak aberastu, bete eta elikatzen duen gisa berean.
|
|
|
Orain arte aipatutako estrategia horiekin guztiekin batera, kronotopoarena ereaintzat hartu beharrekoa da. Emaitzak laburbilduz, lehen bi bildumetan indeterminatua13 da ia narrazio gehienetan14 Esan
|
nahi
baita, istorioen kokagunea zehazgabea da: definitu gabeko eremu espazial eta kronologikoan kokatzen gaituztenarrazio horiek.
|
|
|
Urrats bat emanda, joera horren azpian jarrera disidente bat ere badagoelauler genezake. Esan
|
nahi
baita, idazleak badaki bere abotsa inguruko errealitateankokatuz gero, kontu handiz ibili duela blagan ez erortzeko, zarataren etaespektakuluaren zibilizazioan integratuta ez geratzeko. Hartara, inguruko errealitateari bizkarra emanez, isilduz, muzin egiten dio errealitate horri.
|
|
|
Kronotopoaz aritzean iradoki dugunez, Sarrionandiak narrazioetan istorioak kokagune urrun eta indeterminatu bateanlekutzen ditu, inguruko eta gaur egungo errealitateaz hitz egitea saihestuz; hau da, isiltasunaren bidea hautatuz. Era bertsuan, narrazioetan ez dugu bere ahotsaentzungo hau edo bestea kritikatzen (esan
|
nahi
baita, zuzenean, esplizituki). Narrazioak lanari buruz ari zela B. Atxagak ezin hobeto zioenez (baina hurrengobildumei buruz ere beste horrenbeste esan liteke), «ixiltasunak inguratzen du nirelagunaren literatura. Ez da mintzatzen, kasu, bere buruaz, ez du balore unibertsaltzat hartzen bere bizitza pribatua, bere intimitatea» (1983:
|
|
|
Ahotsa altxatu egin da orain, baina argumentuak ez dira indartu. Esan
|
nahi
baita, ez da deus eskandalagarririk salatzen berez. Onartzen ez dena da Euskal Herriko ikusmoldetik idaztea historia.
|
|
|
\�3g\' erran
|
nahi
baita 229,58495 F.
|
|
|
57 € k 57 x 6,55957 F balio du, erran
|
nahi
baita 373,89549 F.
|
|
|
61en ¾a hartzen ditut, erran
|
nahi
baita fa% x 61 Lehenik 61 100ez zatitzen dut: 0,61 da.
|
|
2002
|
|
|
Harreman horren etapak agertzean konbinatu egiten dira pisu erotiko nabarmena duten pasarteak eta erritmo narratiboaren azkartzea, harremana sendotu ahala. Horrekin batera, esanguratsua da eleberriko espazioaren edo pertsonaien eskematismo deskribatzailea, gizonezko protagonistaren baitako mundu afektiboa azpimarratu
|
nahi
baita.
|
|
|
Itxaro Bordaren ondoko nobelak, batez ere haren polizia trilogia, narratiba aldetik lortuagoak dira, eta kritika sozial eta politikoa agertzen dute, gaurkotasun kutsu nabarmenarekin batera. Horregatik uste dugu I. Bordaren azken eleberri hauek gehiago hurbiltzen direla nobela beltzaren generora, krimen bat askatzearekin batera euskal gizartearen gatazka nagusien argazkia ere egin
|
nahi
baita (bertako egoera politikoa, euskara, intsumisioa, industrializazioa...). Lehenago ere aipatu dugun legez, autore honen nobelen ezaugarrietako bat pertsonaia nagusia, detektibea, emakumezkoa izatea da.
|
|
|
Garapen jasangarriak kualitatiboki hobetze hori aldarrikatzen du, hazkunde ekonomiko orekatu eta harmonikoa, alegia. Erran
|
nahi
baita, ingurumenaren auziak globalki eragin eta baldintzatu behar duela hazkunde ekonomikoa (ikuspuntu prebentibo batetik).
|
|
|
Hori dela eta, ingurumenaren zainketari buruzko politika eta neurriak landuagoak eta zorrotzagoak dira, oro har, herrialde aberatsetan. Erran
|
nahi
baita, hazkunde ekonomikoak sarritaningurumenari kalteak eragiten dizkion arren, berau errespetuz tratatzeko sentikortasun soziala ere areagotzen duela, eta gainera sortutako kalteei aurre egitekoteknologia eta finantza baliabideak ahalbidetzen dituela.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzako Sail ezberdinek eta lurralde historikoetako OrganoForalek egiten dituzten plan sektorialak, betiere lurraldearen egituran eragiten dutenak, noski. Erran
|
nahi
baita, erkidegoko nahiz probintzietako administraziokosail askok, bakoitzak dagokion arlo edo sektore konkretuan jardunez (dela errepideak, trenbideak, ibaiak, energia, nekazaritza...), lurraldearen egituran eraginnabarmena izan lezaketela, eta, ondorioz, beren jardun sektorialaren plangintzanlurraldearen antolaketaren aldagaia ere kontuan hartu behar dutela (LAAen etaLAZPen ildoak errespetatuz e...
|
|
|
Populazioa hazten ari da Ipar Euskal Herrian (IEH). Hazkunde hau exogenoada; erran
|
nahi
baita, migrazio saldo positiboari esker gertatzen dela, eta ez bertakosortzeei esker, berezko saldoa negatiboa baita.
|
|
|
Esan
|
nahi
baita, lan egiteko estiloak eta metodologiak katedra horrekezarritako printzipioetan oinarritzea.
|
|
|
Alegia, herri bakarra, gizarte bakarra, ezbi hizkuntza komunitate ezberdinez osaturikoa. Esan
|
nahi
baita, gure gizartearenaniztasuna benetakoa izango da, noiz eta gizartekide orok bi hizkuntzetan gai direnean: euskara/ gaztelania Hego Euskal Herrian, euskara/ frantsesaIpar Euskal Herrian.
|
|
|
Eskoletan bigarren hizkuntza erakusten duten irakasleak ez dira jakintza arloetako irakasleak, esan
|
nahi
baita, Frantsesa ikasgaia irakasten duena eta Matematika irakasten duena bi pertsona ezberdin dira. Edukietan oinarrituriko metodologiapraktikara eramango bada, ezinbestekoa da koordinazioa.
|
|
|
Segi genezake, adibidez, euskaraz hainbat erabileretan existitzen diren eredusintaktiko bikoitzak eredu hartuta, esan
|
nahi
baita eredu sintaktiko prepositiboaeta eredu sintaktiko pospositiboa, hala nola, baizik (eta)..., prepositiboa eta"... baizik?
|
|
|
pospositiboa, beste posposizioak preposizio moduan erabili ahal izatekomoldatzen. Esan
|
nahi
baita? (r) en ordez, baliabide pospositiboaren ondoan baliobereko, ordez (eta)...?
|
|
|
Baina, euskarri informatiko batekin antz handiak dituengure euskarri informatibo garrantzitsuenaren (euskararen) ahalmenak zeinahuleziak ere aztertzen hasi ginateke. Esan
|
nahi
baita, gure hizkuntza, tresna komunikatiboa den aldetik, ikuspuntu tekniko batetik ere aztertzen ohitubeharko ginatekeela, eta detekta genitzakeen behar esanguratsuak asetzenahalegindu. Uste dut, gainera, ideia eta jarrera hau hil ala bizikoa dela gurehizkuntzarentzat.
|
|
|
Imajina dezagun testu prozesatzaile bat, non soilik esaldi osagarri laburrez sortutako esaldi laburrak erabil ditzakegun. Esan
|
nahi
baita, testu programa hori erabiltzekotan idatzi ditugun esaldi osagarriak eta esaldiak eurak derrigor motzakizan direla, zeren bestela, programak porrot egingo baitu eta ez baituemaitzarik emango, ez bada ERRORE dioen pantaila bat, non azalduko baitzaigugure okerraren zergatia: esaldi osagarriak edo/ eta esaldi luzeegiak idatzi izana, esaldi konpreniezinak programaren aburuz.
|
|
|
Bistan da, lan didaktikoa exijentea da, eta lan horretarako hizkuntza baliabideegokiturik gabe, gure azalpenetan errepikapen antzuetan ibili gara, txiribuelta deserosoetan, zeinek azken buruan gure irakaskuntza lana zaildukoduten; justuki, gorago imajinatu dugun software imajinario mugatu eta desegokituhorrekin gertatuko zitzaigun bezala. Esan
|
nahi
baita, batzuetan osagarri luze bainaondo antolatu batean bil daitekeen informazioa ez dela hain erraz biltzen ahalosagarri laburrez osatutako esaldi koordinatuetan (gainkostuak daude).
|
|
|
Behartsu legeak: Esan
|
nahi
baita, behartsuen aurkako legeak.
|
|
|
Gainera,, zientzia, teknika eta gizartea? ikerketa esparruan arriskuaren auziak toki nagusia bereganatu duela jabedun izanik, atal honek helburu apalagoa eta zabalagoa du; azaletik landuko da atal bakoitza, lan osoa bere osotasunean hartzen duen irakurketaren bidez, modernitatearen sinesmen sistema kontsolidatua ahulduta dagoela frogatu
|
nahi
baita.
|
|
|
Ildo horretatik begiratuta, hizkuntzaren aintzatespen ofizialak onartzen du ezen dena delako hizkuntza horrek munduaren ikuskera ahalbidetzen duela gizatalde jakin batean. Esan
|
nahi
baita, hizkuntzari, edozeini, modu publiko eta ofizial batez onartzen zaio hiztunentzat kognizio bide propiorik eta berezkorik garrantzitsuena izatea; eta, hartara, balio kognitibo eta kultural hori bestelako konnotazioez estaltzea, adibidez, konnotazio arrazistaz estaltzea (nahiz nahastea edo zikintzea), hiztunei iruzur soziala eta intelektuala egitea da.
|
|
|
gaur egun, kazetari eta komunikatzaile asko eta asko dira kolektibo txikietan arrazakeriaren arrastoa detektatzen dutenak; txikiak handia baztertzen omen duelako, bere festetatik, bere ospakizunetatik, bere ekitaldietatik, bere liburuetatik?. Esan
|
nahi
baita: gehiengo sozialaren aurpegi publikoa diren hedabideek talde gutxituak salatzen dituzte baztertzaile gisa, konturatzeke (suposa dezagun) hedabideak eurak direla sarrienetan talde txikiak (kulturalak, erlijiosoak edo politikoak) orrialdeetatik at eta emanaldietatik kanpo uzten dituztenak.
|
|
|
Harreman kulturaletan, maiz gertatu da euskaldunok amore eman behar izatea erdaldunaren aurrean bakearen aitzakian. Esan
|
nahi
baita: euskaldunok maiz baztertu behar izan dugu geure hizkuntza eta bestearena asumitu, harremanaren etena gauza ez zedin.
|
|
|
Kognizioa eta komunikazioa prozesu sozial dinamikoak dira, interakzioan oinarritzen direnak; esan
|
nahi
baita: komunikatzean, zeinuak berak, zeinuen esangurak, zeinuek eraikitzen dituzten errealitateak, etengabe negoziatzen dira.
|
|
|
Idazten dena baino gehiago komunikatzen da artikulu bat idazten denean. Idazlearen edo kazetariaren testuan, badira ez direnak; esan
|
nahi
baita: zenbat aldiz ez ote ditugu faltan bota datu batzuk, protagonista batzuk, iritzi batzuk??
|
|
|
XXI. mendearen eginkizunik handiena da izate aniztasuna onartuz giza eskubideak birdefinitzea, berdintasun oinarriari eutsiz. Esan
|
nahi
baita: desberdinak izanik ere, desberdinak izateagatik, berdinak ere bagara.
|
|
|
Hori dela eta, 4.000 kazetari inguru daude Kataluniako hiriburuan. Pasqual Maragall-ek adierazi zuenez, gailur horren helburuetako bat da “Ebro ibaia salbatzea, Europako merkatuen hazkunde guztia eta gizarte kohesioari eustea modu iraunkorrean egitea
|
nahi
baita. Beraz, zaila da topaketaren ondoren politika horrekin jarraitzea, ez bakarrik Espainian, baizik eta Europa osoan”.
|
|
|
Sarak isiltasuna baitzuen harresi, isiltasuna babestoki. Esan
|
nahi
baita Karmelek nekez egin zezakeela Sararen barnera, honek jarrera aldatu ezean. Behin lortu zuen, hala ere, Sararen baitara egitea –behin bakarrik–, honek Sergiorekin gertatua kontatu zionean.
|
|
|
Izan ere, Alpujarretan egindako egonaldian denbora sobera izan zuen ohartzeko nola Ama Birjinaren presentzia, bere mila manifestaziotan, modus vivendi bat zen, herri andaluzaren idiosinkrasiarekin lotutako zerbait: esan
|
nahi
baita andaluz bakoitza bere Ama Birjinak bizi zuela, nola sinestunak hala ateo bat baino gehiago: Virgen de los Desamparados, Virgen del Rocío, Virgen del Rosario, Virgen de la Macarena..., bakoitza bere kofradiarekin eta bere prozesioekin, ezin konta ahala baitziren lurralde hartan Ama Birjinak zituen deiturak.
|
|
|
Eta Sarari are atseginago egin zitzaion hura, Emmanuelek irekitako bidetik mota bateko zein besteko konplizitatea bilatzen saiatzen baitzen, beste bide berri batzuei ere ekinez. Esan
|
nahi
baita amodioaren bide gehienak, Sergiorekin egindako bizialdian, Sergiorengandik Sararenganainokoak izan zirela, kontu haietan Sergio emaile bakarra balitz bezala eta Sara hartzaile huts, Sergioren animali senak guztia erabakiko balu bezala, baita ekinaldiaren denbora ere, noiz hasi eta noiz bukatu; Emmanuelekin, aldiz, emaile bezain hartzaile sentitzen ziren biak; eta bietatik norbait hasten baz...
|
|
|
Esan
|
nahi
baita biak ala biak pozik bizi zirela, eta konforme zeudela zutenarekin. Ondorioz, zin zinez ziren zoriontsu.
|
|
|
Sarari, aldiz, orduantxe gailendu zitzaizkion buruan zentzua eta sen ona, kontuak jada erremediorik ez zuenean: esan
|
nahi
baita errudun sentitu zela, esan behar ez zituen hitzak esan zituelako eta urrunegi joan zelako. Izan ere, nor zen bera Sergioren fideltasuna kolokan eta zalantzan jartzeko?
|
|
|
Zeren bere egoera hark bi atal baitzituen, eta lehenengoa baizik ez baitzen bete. Esan
|
nahi
baita bere buruari aitortua besteei aitortzea falta zitzaiola: bost urte haietan ezagun egin zituèn herriko gizon emakumeei, esate baterako.
|
|
|
Baina, eskubiderik ez zegoen arren, isilik gelditu behar izan zuen, eta horrek bere onetik ateratzen zuen. Esan
|
nahi
baita Arantxa ez zegoela, ez, etsitzeko, zeren, doña Remediosek María Aránzzzazzzu deitzen zion bakoitzean, halako ezinegona eta halako asaldura bat pizten zitzaizkiola nabaritzen baitzuen, bere baitaren baitan. Ezin ohitu inola ere izen hartara!
|
|
|
Sergio azken hauetakoa zen. Esan
|
nahi
baita Sergiok aita zuela eredu, eta ereduaren kontra hazi zela. Guztiz haren kontra.
|
|
|
Batzuek hori pentsatzen baitute, esan
|
nahi
baita, euskal idazlea izateko aski dela idazten jakitea. Ez:
|
|
|
Edo beharbada hori da nahitaez euskarari ezinbestean eta besterik ezean dagokion egoera eta ez da beste irtenbiderik. Esan
|
nahi
baita, euskara berpiztu nahi badugu, erabilera zabaleko, nonahiko eta noranahiko nahi badugu, hau da hizkuntza honek ordaindu behar duen kostua eta hartara makurtu dugu euskaldunok. Aurrerago ere esango dut zerbait honetaz.
|
|
|
Bada bestetik zerbait larriagoa dena. Zuazok proposatzen duenaren betetzeko, esan
|
nahi
baita, herriko hizkera batutik eskualdeko batura pasatu eta hemendik nazioko hizkuntza batura, horren egiteko, ontzat ematen da badela hizkuntza komunitate garbi bat" herrian", hizkuntza komunitatea" eskualdean" eta hizkuntza komunitatea" nazioan". Eta ontzat ematen da, gainera, komunitate horiek nahiko irazgaitzak direla, normalean entzuten duten hizkera bakarra tokian tokiko hori dela.
|
|
|
" Ziur nago kritika zilegi dela, baina ez ezinbestekoa. Erran
|
nahi
baita munduak berdin jarraituko lukeela, existituko ez balitz" (literaturari gertatzen zaion gauza berbera, hain zuzen ere). Baina, egitekotan, lan sendoa eta batik bat argia egin litzateke, Morenok berak bere lanean zehar defendatzen duen bezala.
|
|
|
Hantxe, 21 urte baino gehiago genituela frogatzeko gure pasaporteak erakutsi eta gero, Formula dantzalekura sartu ginen, hardcore kontzertu bat ikustera: Tilt (azken bolada honetan Kalifornian perretxikoak bezala ugaltzen ari diren hardcore melodikoko taldeen artean nire kutunak; izan ere, neska bat buru duten punk taldeak beti izan ditut gustuko) eta Samian (emocore etiketapean sailkatu duten boskotea; esan
|
nahi
baita, abiada eta gogortasuna baino, intentsitatea eta emozioa bilatzen duen hardcore motako taldea).
|
|
|
Hamarrekoak 2 zifrako bi (edo" hamar" ak) erabiliz arrazoinatzen da: 40+ 30, 4 zenbakiren hamarreko gehi 3 hamarreko da, 7 hamarreko, erran
|
nahi
baita batuketa. 70 edo bestela:
|
|
|
• Hogeita zortzi, erran
|
nahi
baita 2 hamar (eko) eta 8 bat (eko).
|
|
|
Horregatik fitxategi honetan ikasgelako ikasle guz1e1 emaiten ahal zaizkien ariketak bildu ditugu baina jarduera bereko ebazpen hein diferentak eskainiz, erran
|
nahi
baita hein errazenetik zailenera, eta hori urtean zehar. Zenbakien sailean, adibidez, hein errazena kontaketa da eta zailena kal� kulua.
|
|
2003
|
|
|
Lehen ondorioa: estatuak jendearen gogoa osatu eta bere gisako kontzientzia sortu du, erran
|
nahi
baita, herritarrek estatuko gauzak ontzat hartzen dituztela. Bigarrena:
|
|
|
Azken finean, gauzak izan baitaitezke berez hala direlako edo baita hala izatearen ustea dagoelako. Nire aburuz bietarik bada guri dagokigunean, esan
|
nahi
baita, izatetik eta ustetik. Kolektiboak ez ditu norbanakoen aferak konponduko, gauza jakina da hori, baina ez dut onartzen norbanakoaren (ustezko) presentziarik eza kolektiboaren eraginaren ondorio denik.
|
|
|
Liburua bere diruz eta ekimenez argitaratu zuen, egile argitaratzaile legez, agian beste bide hoberik aurkitu ez zuelako, esan
|
nahi
baita, orduko erakunde edo argitaletxeek erraztasunik eskaini ez ziotelako.
|
|
|
Horra zergatik entzungor dagoen oraino V. Errepublika eta, baigorriar izan, zuberotar, ala paristar, Iparraldeko euskaltzain guztiok daukagun, gure nortasun agirian idatzirik, nahi ala ez: nationalité française; erran
|
nahi
baita, euskara garbian, naziotasunez frantsesak garela, ofizialki, guztiok.
|
|
|
Batzuek alabaina,. Salba ezazu Eliza bai eta Frantzia!? kantika ozen hura hain maite zutenek, Res Publica aipatzean ere, Frantzia bera zuten gogoratzen, erran
|
nahi
baita, Jean Etxepare medikuaren eta 1914, gerlari ohi, gehienen arabera, gure Ipar Euskal Herri xumea bere altzoan goxatzen eta kulunkatzen zuen Nazio puxant eta Aberri Handi egiazkoa.
|
|
|
Hazparneko beretterrek bizkitartean, irakurtzen ahal ge nuen gure elizako sakristian: Verus flamen item duumvir pagique magister, erran
|
nahi
baita,. Verus deitu apez, auzapez eta herriko buruzagi, aspaldikoak idatzi zuela harriaren gainean, nola,. Augustoren ikusten izanik Erromako hirian, Galiarrenganik Bederatzi herrietako gure arbasoen bereiztea ardietsi zuen eta, etxera itzuli ondoan, Herriko Jeinuari harrizko aldare hura eskaintzen zion.?
|
|
|
Oroitzen naiz orobat, Descartesen duda metodikoa komentatu nahi zuelarik, Piarres Narbaitz gure irakasle zenak, Jacques Maritainen gomendioa errepikatzen zigula: Distinguer pour unir, erran
|
nahi
baita, edozein auzitan, bateratzen hasi aitzin, behar dela ikasi ongi bereizten.
|
|
|
Aberria, erran
|
nahi
baita arbasoen lurra, guretzat lehenik Euskal Herria da.
|
|
|
Politikazko eskuliburu klasikoetan gobernu ezberdin motak bereizten ziren, bakarraren, zenbaitzuen ala herriaren eskuetan boterea emaiten zen arabera, hots, monarkia, oligarkia, demokrazia bereiziz; are, hiru aginte modu klasikoei eratxikitzen badiegu laugarren aginte modu bat, azkena eta menturaz orotarik txarrena, erran
|
nahi
baita Burokrazia, bazter guztietan sartzera utziz geroz belar gaiztoak bezala hedatzen dena eta maiz izenik gabeko izurrite anonimoa bilakatzen, ez gara horrengatik nehoiz aterako boterearen kontzepzio gaiztoenetik.
|
|
|
Lauairetik aurrera egiteko, udaletxeko lurrak daude. Esan
|
nahi
baita alkatearen baimena lortu genukeela, eta ez dakit... Ezezkoa emango digu –erantzun zion Pellok.
|
|
|
Izan ere, Azpil herri guztiak bezalatsukoa da, baina, haiek ez bezala, Azpil Azpil da eta ezin daiteke beste herri bat izan: esan
|
nahi
baita Azpilek bere nortasun berezia duela, halako moldez, non, herri batek bere nortasuna gertaera batzuetan edo bestetzuetan finkatzen duen bezala, Azpilek bere iturri berezkoetan finkatzen baitu berea.
|
|
|
Halako suertez, non, egun batean san Pablori bezala, berari ere tximistaren antzeko argi batek argitu baitzion adimena! Argitasun hartan Lutero eta Beltzebu ikusi zituen irudi bakar batean, esan
|
nahi
baita Lutero zela Beltzebu eta Beltzebu zela Lutero... eta, hura ikusirik, katoliko egin behar zuela erabaki zuen, eta bere bekatuak lehenbailehen aitortu.
|
|
|
Ordura arte Patxik ez zuen aurrez aurreko borrokarik nahi izan: esan
|
nahi
baita keinurik egiteke entzun behar izan zituela don Esteberen berbakeriak eta sermoiak, haiek guztiak jasangaitz egiten bazitzaizkion ere.
|
|
|
Easaren bidez geuregana baitezakegu Azpil berriro, alkatetza geure esku dugun bitartean! Esan
|
nahi
baita Easako udaletxearekin tratu bat ixtekotan gaudela. Tratu hori...
|
|
|
Eta nola pertsonak hala taldeak, nork bere izaera du: bere sentipen eta arrazoi propioak; esan
|
nahi
baita ezen, pertsonak euren nortasuna duten moduan, kolektiboak eurak ere euren ezaugarri zerrenda partikularraren jabe direla eta gorputz autonomo legez ibili daitezkeela. Beraz, abiapuntu konplikatu baten  aurrean gaude:
|