|
2000
|
|
|
23 artikulua. 1 Pertsona orok du lan egiteko eskubidea, lana aukeratzekoa,
|
lan
baldintza bidezkoak eta egokiak izatekoa, eta langabeziaren aurkako laguntza jasotzekoa.
|
|
2004
|
|
|
Garai batean, marxismoaren teoriko batzuek aparatu ideologikoen artean kokatzen ziguten hezkuntza erakundeen jomuga. Nolabait ere, lan merkatuaren logikapean eratutako kultura trebakuntza transmititzea zegokion ikastetxeari,
|
lan
baldintza horiek legitimatuko zituzkeen ideologian oratutako gizaki moldea sortzeko. Nazionalismoaren auzian ere, halaber, beste horrenbeste egin duela esan genezake hezkuntzaren zizelak:
|
|
2006
|
|
|
Elkarrizketa baterako, zehatzago esanda, baina elkarrizketaren ostean lanpostua eskaini zidaten, bere kontratu, soldata eta guzti. Kontratua eta soldata aipatzeak xehekeria barregarria irudi lezake gaurko
|
lan
baldintza negargarriak ezagutu ezean, baina niretzat berriak ziren hitz horiek: kontratua, soldata, eta orobat lanaren munduarekin loturiko guztia:
|
|
2007
|
|
|
Eritasunen eraginez gain,
|
lan
baldintza horiek ondorio demografiko nabarmen eta ezin larriagoak izan zituzten (arestian ikusi dugunez).
|
|
|
sistemaz antolatu ziren. Eta zilarra atera ahala, gero eta barrurago joan behar zuten, mitayo, ek, gero eta
|
lan
baldintza txarragoetan.
|
|
|
Bestea, horizontala,, klima? da, ez da ukatzen horren inportantzia tradizionala, klimarekin ingurumari geografiko eta klimatikoa, baina baita ere
|
lan
baldintzak, bizimolde ekonomiko eta soziala, erakunde politikoak, etab., etab. ulertuz,, klima, ren adierarik zabalenean. Biok osatzen dute herriaren gogo edo karakterea417, haren ekintza eta obra guztietan karakteristiko bezala erreparatzen dena.
|
|
2009
|
|
|
sufrimenduaren irudia baitzuen aurrez aurre, eta sufrimendu hark bai baitzuen beldurgarritik zerbait, baina baita ederretik ere, Estepanek hortzak estutu, eta apenas egiten baitzuen kexurik, arnasa azkar hartzen bazuen ere, hasperenka ia; Estepanek, beraz, gizon zaildua behar zuen, lortu ere, lortzen baitzuen, itxura guztien arabera, noizean behin bederen, sufrimendua mende edukitzea sufrimenduaren mende egon arren; Domingok, baina, Estepani ez ezik, beste langileei ere so egin eta antzeko sentipena bereganatzen zuen, izugarrikeria eta edertasuna balira bezala errealitate haren txanponaren bi aldeak: gogorrak baino gogorragoak ziren fabrikako
|
lan
baldintzak, eta zikina baino zikinagoa zen jende hura, zinez, baina haren begiei dir dir garbi berezi bat zerien, amets baten jabe balira bezala, gizonak inoiz amestu duen ametsik ederrenarena, menturaz?, aitak munstrotzat zituèn haiek, proletarioek, eraiki behar baitzuten, antza, paradisua lurrean, iraultzaren bidez; errealitatearen irakurketa hura egiten zuenean, Domingo ez zen bere burutik bakarrik ari, azken bizpahiru hilabeteetan asko irakurri baitzuen. Albertok igortzen zizkiòn propaganda orriak eta liburuak, besteak beste?, eta irakurketa haiek langileak idealizatzera bultzatu baitzuten:
|
|
|
Hala ere, dirua behar eta, norberaren ahalmen eta aukerei buruzko kalkulu bat egin eta prostituta, garbitzaile edota irakasle bilakatzen zara. Prostitutei beren lana duinki ordaintzea,
|
lan
baldintza onargarriak bermatzea eta beste edozein langileren eskubideak zor dizkiegu.
|
|
|
Puta batzuek eransten dute nahiago dutela sexu harremanengatik kobratu eta libre bizi, senarrak izan ohi diren zerri zozo horietako bat pairatu eta gainera berekin larrutan egitera erdi behartuta egotea baino, eta. Gogorra da, baina honezkero egin beharrekoa gehiago dirudi puten
|
lan
baldintzak argitu eta duintzea, paperak eskaintzea eta dirua lapurtzen dieten txuloputen bitartekaritza suntsitzea.
|
|
|
Hara iritsi eta Estepan ikusi zuenean –makina baten gainean eserita zegoen, langile batek, botika ontzitik hartutako olioaz aurpegia igurzten zion bitartean–, Benjamin Mariaz oroitu zen berriro Domingo... sufrimenduaren irudia baitzuen aurrez aurre, eta sufrimendu hark bai baitzuen beldurgarritik zerbait, baina baita ederretik ere, Estepanek hortzak estutu, eta apenas egiten baitzuen kexurik, arnasa azkar hartzen bazuen ere, hasperenka ia; Estepanek, beraz, gizon zaildua behar zuen, lortu ere, lortzen baitzuen, itxura guztien arabera, noizean behin bederen, sufrimendua mende edukitzea sufrimenduaren mende egon arren; Domingok, baina, Estepani ez ezik, beste langileei ere so egin eta antzeko sentipena bereganatzen zuen, izugarrikeria eta edertasuna balira bezala errealitate haren txanponaren bi aldeak: gogorrak baino gogorragoak ziren fabrikako
|
lan
baldintzak, eta zikina baino zikinagoa zen jende hura, zinez, baina haren begiei dir dir garbi berezi bat zerien, amets baten jabe balira bezala –gizonak inoiz amestu duen ametsik ederrenarena, menturaz–, aitak munstrotzat zituèn haiek –proletarioek– eraiki behar baitzuten, antza, paradisua lurrean, iraultzaren bidez; errealitatearen irakurketa hura egiten zuenean, Domingo ez... fabrikan hamar hilabete egin ondoren ohartu zen hartaz, ordea, bulegoetatik plantara egin eta bertako langileekin nahastu bezain laster:
|
|
2014
|
|
|
–Gurean ere estu gabiltzala diote, esan du Mariak?. Baina ez dakigu
|
lan
baldintza hobeak ez eskatzeko egiten ote duten. Ez dut horretan pentsatzen; Cambrilsen, oporretan, neure buruari esan nion ez nintzela lan kontuengatik larrituko.
|
|
2015
|
|
|
2 Alderdi guztien legeztatzea. 3 Espainiako segurtasun indarren kanporatzea 4 Langileariaren bizi eta
|
lan
baldintzak hobetzea. 5 Euskal Herriari burujabetza eta autodeterminazio eskubidea aitortuko lizkiokeen autonomia estatutu berria.
|
|
|
Nahiz eta jakin istorio hau ez dela etxekoen gustukoa izango. Izebei eta hasi natzaie azaltzen Audenek behin esan zuena, alegia, benetakotasuna, idazlearentzat, ez dela gehigarri moral bat, ezpada bere
|
lanaren
baldintza eta funtsa. Ez dakit ulertuko didaten baina:
|
|
|
Lisboan salduta gelditu ostean, Vasilek ez zeukan Europako Batasunean modu legalean bizi eta lan egiteko baimenik, eta egoera horretan eskasagoak ziren
|
lan
baldintzak eta urriak diru sariak. Ordainduko ziotela agindu eta sosik jaso gabe bere senarrak zenbat lan egin dituen gogoratzean, urduritu egiten da, oraindik ere, Aliona:
|
|
|
–Dagoenari eutsi, eta aurreztu?, hori da bere filosofia.
|
Lan
baldintzak, langilearen eskubideak, gizarte segurantza, hitz horiek, oraingoz?
|
|
|
–Ezin dut ezer eskatu?. Paperak eduki gabe
|
lan
baldintza hobeak edukitzea ezinezkoa dela dio. Baina ametsetan jarri eta eskatzeko galdeginez gero,, intimitate apur bat eta askatasun pixka bat?
|
|
|
Gainera, oldar betean murgilduta daude aldizkariok azken aldian: maiztasuna ugaltzeari eta botaldiak handitzeari lotu zaizkio, euren arteko elkarlana indartzen ari da (horren lekuko, eskualdekako egitasmoak loratu izana), sektoreko
|
lan
baldintzak ere dezente hobetu dira kudeaketa planen ondorioz...
|
|
|
–(...) esportazioei begira egonda soilik ekonomia ezin da ondo ibili. Esportazioak mundu mailako lehiakortasuna izugarri altxatzen du, eta horrek
|
lan
baldintzen prekarietate bortitza dakar. Horregatik, barrura begiratzen duten garapen eredu autozentratuak dira gure proposamena.
|
|
|
azaldu, presioa egin dezaten agintariek haien
|
lan
baldintzak hobetzeko.
|
|
|
Bidezko merkataritzak prezio hobeak,
|
lan
baldintza
|
|
2016
|
|
|
Emakume haiek ez zeukaten beren lan indarra beste sostengurik; haien aurretik lantegietan aritutako emakume estatubatuarrek, berriz, arbasoen lurrak zeuzkaten. Hortaz,
|
lan
baldintzen aurka borrokatzen ziren emakume etorkinak, eta, batez ere, bizirik irauteko eskubidearen alde. Hain kartsu borrokatu ziren, ezen,? 1840an, emakume langileak baitziren AEBetako langile militantziaren buru?.
|
|
|
Hamar orduko lanegunaren aldeko kanpaina bat egin zuten, eta Lan Erreformaren Aldeko Lowelleko Emakumeen Elkarteak zenbait eskakizun aurkeztu zituen Massachusettseko Legebiltzarraren aurrean, 1843an eta 1844an. Noizbait, bista publikoak egiten hasi zen Legebiltzarra, eta, hain justu ere, Lowelleko emakumeek irabazi zuten AEBetako gobernu egitura batek
|
lan
baldintzei buruz egindako estreinako ikerketa. Ezin uka, horrek guztiak bultzada ederra eman zien emakumeen eskubideei, emakumeen mugimendua ofizialki jaio baino lau urte lehenago.
|
|
|
Charlotte Woodwardek Seneca Fallseko Adierazpena sinatu zuen, baina ez, inolaz ere, emakume aberatsagoen arrazoiek hauspotuta. Bere
|
lan
baldintzak eta egoera hobetu nahi zituelako hartu zuen parte Biltzarrean, aholku bila. Eskularruak egiten zituen; beraz, artean ez zegoen industriaren mende:
|
|
|
etxean egiten zuen lan, eta familiako gizonek kontrolatzen zituzten haren ordainsariak, legez.
|
Lan
baldintzak azaldu zituenean, argi erakutsi zuen Seneca Fallseraino eraman zuen arima errebelde hura:
|
|
|
Baina, azkenean, emakume langileak ez ziren askorik berotu emakumeen sufragioaren gaiarekin. Susan B. Anthonyk eta Elizabeth Cady Stantonek zenbait emakume sindikatuburu konbentzitu zituzten emakumeen boto gabeziaren aurka egiteko; hala ere, emakume langileen masak kezkatuegi zeuden beren berehalako arazoekin, soldatak, lanorduak,
|
lan
baldintzak?, eta ez zeukaten astirik izugarri abstraktua zirudien kausa baten alde borrokatzeko. Anthonyren arabera,
|
|
|
aurre egin behar zioten beren gizonen jarrera sexistari, baina, hala ere, benetako etsaia, bi bien etsaia? nagusia zen, kapitalista edo dena delakoa, hau da, soldata eskasen,
|
lan
baldintza jasangaitzen eta laneko bazterkeria arrazista eta sexistaren erantzulea.
|
|
|
izendatu den hartan, eta orduantxe hasi zen boto eskubidea nolabaiteko esangura hartzen emakume langileen borroken barruan. Emakume langileen buruzagiek argudiatu zuten ezen emakume langileek boto eskubidea erabil zezaketela soldata hobeak eskatzeko eta
|
lan
baldintzak hobetzeko. Klase borroka egiteko tresna indartsu bat izan zitekeen emakumeen sufragioa.
|
|
|
Klase borroka egiteko tresna indartsu bat izan zitekeen emakumeen sufragioa. New Yorkeko Triangle Shirtwaist Company lantegian sute lazgarri bat piztu eta 146 emakume hil ondoren, erarik espantagarrienean azaleratu zen legez debekatu behar zirela emakumeen
|
lan
baldintza arriskutsuak. Bestela esanda, emakume langileek, bizirik iraungo zutela bermatuko bazen, boto eskubidea behar zuten.
|
|
|
Terroreak eta bortizkeriak behartuta onartzen zituzten hegoaldeko langileek esklabo antzeko soldatak eta
|
lan
baldintzak, zeintzuk esklabotza bera baino okerragoak baitziren sarri. Logika hori zetzan hegoaldean hazten ari zen lintxamendu olatuaren eta legezko boteregabetzearen atzean.
|
|
|
Kanpoan lan egitea honela ordaintzen zen: lanaldi luzeak zituzten,
|
lan
baldintza estandarrak baino okerragoak, eta soldata guztiz desegokiak. Beren lankide gizonak baino are gehiago esplotatzen zituzten.
|
|
|
Emakume langileek argudio zilegiagoak zituzten beren burua esklaboekin alderatzeko, klase ertaineko emakumeek baino. Izenez askeak izan arren haien
|
lan
baldintzak eta soldatak hain ziren esplotazioaren parekoak, ezen egoerak bide ematen baitzuen, ia automatikoki, esklabotzarekin alderatzeko. Hala ere, baliabidedun emakumeek erabili zuten, batik bat, esklabotzaren analogia, ezkontza zapaltzailea zela adierazte aldera.
|
|
|
igual, kasinorako ere ez da joango. Azkenaldian ez nago oso gustura nire
|
lan
baldintzekin.
|
|
|
Aldi baterako ordezkapen bat ote zen? Ez zekien ezer autobus urbanoen gidarien
|
lan
baldintzez.
|
|
|
«Helduen euskalduntzearen ibilbideak lan boluntarioa ezagutu du, sarritan administrazioen aitortzarik gabe. Urteekin, lan militanteaz segitzearekin batera, finkatuz joan dira
|
lan
baldintzak; hala ere, lan egoera egonkortzetik urrun gaude oraindik ere».
|
|
|
|
Lan
baldintzetan ere sartu da Erkizia. Finkatu egin behar direla uste du:
|
|
|
Nire
|
lan
baldintzak................................
|
|
|
Kontuan hartuta haur langileen
|
lan
baldintzak.............................................................. direla, zeren eta
|
|
|
Adibidez: Erresuma Batuko XIX. mendeko haur langileen
|
lan
baldintza txarrak lotu litezke
|
|
|
|
Lan
baldintzak Bizi baldintzak
|
|
|
a) Nola sentiarazten zaituzten zure bizi eta
|
lan
baldintzek, eta, zure ustez, dituzun oinarrizko beharrak
|
|
|
– Zer izan da errazagoa,
|
lan
baldintzak banaka ala taldean negoziatzea. Arrazoitu erantzuna.
|
|
|
|
lan
baldintzak jabeekin negoziatuko dituzte.
|
|
|
aurre egin eta soldata hobeak, lanpostu gehiago,
|
lan
baldintza hobe eta seguruagoak
|
|
|
|
Lan
baldintza oso kaskarrak dituzu, bazkaltzeko
|
|
|
–
|
Lan
baldintza seguruagoak
|
|
|
|
Lan
baldintzek behartuta, langileak elkartzen eta antolatzen hasi ziren. Jarduera honetan industria
|
|
|
lan, sei eguneko.
|
Lan
baldintza hobeak eskatzeko ekimen ugariren gune bihurtu zen
|
|
|
zieten zortzi orduko lanaldiaren eta
|
lan
baldintzen beste hobekuntza
|
|
|
hiru lankide hauek kaleratu zituen Annie Besant kazetari erradikalari fabrikako
|
lan
baldintzei
|
|
|
17 urteko emakume langilearen
|
lan
baldintzak aztertuz. Benetako gertaeretan oinarritutako
|
|
|
Adolf Daens apaizak
|
lan
baldintza kaskarrak ikusi (bozkatzeko eskubiderik ez, ustelkeria politikoa eta abar)
|
|
|
eta Belgikako politikariak konbentzitu nahi ditu
|
lan
baldintzak hobetu ditzaten eta langileek eskubide
|
|
|
1 Binaka, aurkitu Belgikako bizi eta
|
lan
baldintzei buruzko informazioa, Daens fi lmeko informazioan oinarrituta.
|
|
|
Deskribatu laburki Netteren
|
lan
baldintzak ehun fabrikan.
|
|
|
Zure ustez, zer
|
lan
baldintza da bidegabeena?
|
|
|
Kontuan hartuta haur langileen
|
lan
baldintzak..................................................................................... direla,
|
|
2017
|
|
|
Hala, langileen eta nagusien arteko botere harremanetan, aldaketa garrantzitsu bat gertatu zen 1350etik 1500era bitartean: soldata errealak% 100 hazi ziren; eta prezioak% 33 jaitsi; errentek ere behera egin zuten; lanaldia murriztu egin zen, eta buruaski izateko joera agertu zen.3 Halaber, garai hartako metaketaren aurkako joera kroniko horien zantzuak aurki ditzakegu merkatari eta lur jabe garaikideen pesimismoan, bai eta Europako estatuek merkatuak babesteko, lehia zokoratzeko eta langileak haiek ezarritako
|
lan
baldintzetan lan egitera behartzeko neurrietan ere. Jaurerri feudaletako erregistroetan jasota dagoenez,, lanak ez zuen gosari bat ere balio?
|
|
|
Prozesu luzea behar izan zen lan indar diziplinatua eratzeko. XVI. eta XVII. mendeetan, soldatapeko lanarekiko gorrotoa hain zen handia, proletario askok nahiago baitzuten urkatzera arriskatu
|
lan
baldintza berrietara makurtu baino (Hill 1975: 219) 6.
|
|
|
Bestalde, esklaboen lanaren bidez ekoitzitako salgaiak merkaturatzeko bide bihurtu zen metropolietako soldata, eta haren bidez hartzen zuten balioa gatibu lanarekin egindako produktuek. Horren harira eta emakumeen etxeko lanarekin gertatu bezala, esklabo lana metropolietako lan indarraren produkzioan eta erreprodukzioan txertatu zen, gero eta indar handiagoz, eta metaketarako baliabide gisa definitu zen soldata, haren bidez ordaindutako langileen lana nahiz haren ezkutuan zeuden askorena mobilizatzeko, soldata gabeko
|
lan
baldintzetan baitzeuden asko.
|
|
|
Plantazioetan, salgai preziatu ari ziren bihurtzen esklaboak, eta esklaboen ugaltze politika bat onartzeak zaurgarriago egin zituen emakumeak sexu erasoen aurrean, nahiz eta horrek berak zenbait, hobekuntza? ekarri zizkien
|
lan
baldintzetan: lanorduak murriztu zitzaizkien, erditzeko etxeak eraiki ziren, emaginen laguntza izan zuten umeak edukitzerakoan, eta eskubide sozialak hedatu ziren (bidaiatzeko edo biltzeko eskubideak, adibidez) (Beckles 1989:
|
|
|
Askotariko faktoreek eragiten dute emakumeen erabakietan, ez soilik estatuak: faktore indibidualek eta demografikoek (hala nola adina, hezkuntza, haurrak edukitzea eta, Przewoskik erakutsi moduan, diru sarrerak),
|
lan
baldintzek (merkatuaren, enpleguaren eta ekonomiaren egitura) eta faktore kulturalek (kultura erlijiosoa, politikoa eta soziala); hala ere, azken hamarkadetako ikerketek erakusten dutenez, emakumeek familiaren eta lan merkatuaren harira hartzen dituzten hautu estrategikoez ari bagara, orain aipatu ditugun faktore horiek guztiek baino eragin eta baldintzatzeko indar handiagoa daukate ongizate erre... 167).
|
|
|
Ezaugarri horiek azaltzen dute zergatik izan daitezkeen desberdinak euskal langileen
|
lan
baldintzak, euskal negoziazio kolektiboan estatuko sindikatuek ala ELAk eta LABek gehiengoa izan, UGTren eta CCOOren sindikalismoak oso maniobra tarte txikia uzten baitu gobernuaren erakundeei eta politikei aurre egiteko, haiek mehatxatzeko eta haien kontra egiteko.
|
|
|
Bestalde, horien agerpena ezinbestekoa izan zen hemeretzigarren eta hogeigarren mendeetan gertatu ziren demokratizazio prozesuetarako. Edonola ere, sozialista goiztiar haien ezaugarri nabarmenetako bat zen kontra egiten ziotela lurraren jabetza pribatuari; hala ere, lurraren jabetza komunala ez zen bizi eta
|
lan
baldintza komunalak sortzeko tresna, ezpada produktu ekoizle berdin eta independenteen arteko berdintasunezko harremana eratzekoa (McNally, 1993: 109).
|
|
|
Aipatu legegintza korronte horrek, besteak beste,
|
lan
baldintzak hobetzeko eta langileak babesteko balio zuten legeak sortu zituen, adibidez langileek beren lan indarra galtzen zuten egoeretan, hala nola ezbehar bat gertatzen bazitzaien, gaixotzen baziren, adinekoak baziren edo lanik gabe geratzen baziren. Familiako (familia heteronormatiboetako) emakumeak eta umeak babesteko legeak ere horren barruan sailkatu ohi ziren, bai eta biztanle guztien osasun eta hezkuntza baldintzak eta morala zaintzeko hamaika neurriak ere.
|
|
|
ekoizpen erregistrotik hasi eta langileak enpresatik kanpo dituen joerak, ohiturak eta jarrera moral eta sozialetan buka. Eskubide sozialak lortu zuen gainbeheran zihoazen hainbat arau orokor aldatzea, ugazabaren erabateko askatasuna murriztea eta lanarekin loturiko arau diziplinarioak txertatzea, hala nola langileen lanorduak,
|
lan
baldintzak, osasuna, segurtasuna, adina eta lana (Donzelot, 1988: 408).
|
|
|
Idoia kanporatzean, eta geroko zalapartaren ondoren, beste lankide batek ere alde egin zion; beraz, lanpostu bi zituen betetzeko. Aholkularia izango nintzen, soldata eta
|
lan
baldintza ederrekin.
|
|
|
esanda eta edozein enplegu langabezian egotea baino hobe dela barneratuta, geure buruaren aurka ari gara?. Uste du herritarrei dagokiela prekarietateari uko egitea eta
|
lan
baldintza hobeak aldarrikatzea, baina erakundeek ere, egiteko asko, dutela nabarmendu du:
|
|
|
–Bizitza osorako lana nahi al duten galdetuta, askok ezetz erantzungo dute. Baina kontua ez da hainbeste enplegua egonkorra den edo ez, hemen benetako arazoa da eskubide osoko hiritar sentitzeko gutxieneko segurtasuna eta bermea ematen duen mekanismorik ez dugula, dauzkagun
|
lan
baldintzen ondorioz, langabezia eta prekarietate mehatxuak etengabekoak direlako?.
|
|
|
Merezi al zuen etortzea? Orain arteko esperientzia kontuan hartuta, baietz esango nuke, baina espero dut hemengo lanaldi hau bukatzerako Euskal Herrian
|
lanerako
baldintzak hobetuta egongo direla?.
|
|
|
Gazteen
|
lan
baldintzez kexu dira Soile Koskinen eta Jaakko Rissanen finlandiarrak ere. –Enplegu prekario asko dago hemen, baita ordaindu gabeko praktikak eta derrigorrezko lanak ere.
|
|
|
Aktoresen
|
lan
baldintzak, sinatzen dituzten kontratu itxuragabeak, ezin izatea beren irudiaren erabilera kontrolatu lanbidea utzi ondoren, ezta ordain egokirik jaso ere beste batzuk hartaz baliatu arren, hori guztia ez zaie zentsuratzaileei fitsik interesatzen. Botere publikoak ez dira batere kezkatzen ez dagoelako laguntza espezializatuko inongo zentrorik aktoresak beren lanbideko ezaugarri arras bereziei buruz argibide bila joan daitezen.
|
|
|
depilazioa, tindua, manikura, jantziak erostea, makilajea, eta galtzerdi luzeen, lentzeriaren eta binilozko zeren kostua. Baina, dena dela,
|
lan
baldintzei begira, luxuzkoa zen. Ahal duten gizonek gogoko dute emakumeengatik ordaintzea.
|
|
|
a) Nola sentiarazten zaituzten zure bizi eta
|
lan
baldintzek, eta, zure ustez, dituzun oinarrizko beharrak
|
|
|
|
Lan
baldintzak
|
|
|
Kontuan hartuta haur langileen
|
lan
baldintzak..................................................................................... direla,
|
|
|
– Deskribatu laburki Netteren
|
lan
baldintzak ehun fabrikan.
|
|
|
– Zure ustez, zer
|
lan
baldintza da bidegabeena?
|
|
|
Kontuan hartuta haur langileen
|
lan
baldintzak.............................................................. direla,
|
|
|
Baina Irulegik ez zuen inolako hausporen beharrik kezkak kanporatzeko:
|
lan
baldintzak, murrizketak, ustelkeria... jendarmea kontu batetik bestera pasatzen zen, nekea eta sistemaren kontrako amorrua beste zubirik gabe.
|
|
|
–Fabriketan ez gaituzte ezertarako nahi, robotak gu baino emankorragoak dira: ez dute soldata igoerarik eskatzen, ez dira gaixo jartzen, ez dute
|
lan
baldintzen kontrako grebarik egiten, eta ez daude sindikatuetan antolatuta. Bulegoetan, dendetan, supermerkatuetan edota tabernetan nahiago dituzte neska gazte katxarroak gu bezalako arlote arruntak baino.
|
|
2018
|
|
|
1970eko urteetatik, prostitutak antolatu egin dira bai Estatu Batuetan, bai Britainia Handian eta bai Australian (Prostituten Eskubideen Aldeko Nazioarteko Batzordeak, gainera, Puten Nazioarteko II. Batzarra antolatu zuten 1986an), beren
|
lan
baldintzak hobetzeko, etsaitasuna eta indarkeria borrokatzeko, eta prostituzioaren kriminalizazioa bukatzeko. Laburbilduz, prostitutak ahalegina egiten ari dira langile gisa aitor ditzaten ezein sindikatuk zaintzen eta babesten ez duen jarduera batean.
|
|
|
Horrela, nolabait esateko, norbanako guztiak bihurtuko lirateke azpikontratatzaile edo enpresari txiki, eta, beraz, desagertu egingo lirateke enplegatuak eta soldatapeko langileak. Lan indarraren jabeek, zuzenean, elkarrekin adostuko lituzkete
|
lan
baldintzak, eta, beraz, biek aterako liokete probetxua beren baitako jabetza erabiltzeari. Alabaina, kontraktualistek kontratu hutsaren bidetik Coaseren arrazoibidea zuzentzeko eginiko ahaleginak oharkabean erakusten duenez, kontratu sozialismoak ezin du deuseztatu nagusi baten beharra.
|
|
|
herritartasuna eskuratu dugu. Juridikoki askea eta besteen berdina den herritar bat ezin da izan benetako esklabo bat (horrek ez du esan nahi, jakina, soldatapeko
|
lanaren
baldintzek batzuetan ez dutenik esklabotzaren antzik); gehienez ere, herritar batek kontratu bat egin dezake esklabo zibil izateko. Beraz, beharbada, emaztea esklabo zibil moduko bat da.
|
|
|
Nia eta zera n, hala ere, Freudek doluaren eta malenkoniaren arteko bereizketa hori aldatzen du, eta esaten du malenkonian gertatzen den identifikazio prozesua agian dela «zerak bere objektuak atzean uzteko ezinbesteko baldintza» (19). Beste era batera esanda, malenkoniaren ezaugarria den amodio galduekiko identifikazio hori dolu
|
lanerako
baldintza bihurtzen da. Hasieran kontrakotzat jotzen ziren bi prozesuok orain dolu prozesuaren bi alderdi bihurtzen dira, bata besteari estu lotuak.
|
|
|
Bestetik, han eta hemen giroturiko narrazioak: Galizian gerraostean Guardia Zibilaren zanpaketa, 60ko hamarkadan Euskal Herrian grebak apurtzeko eskirol gisa kontrataturiko migratzaileak, Meatzaldeko industralizazioaren
|
lan
baldintza gogorrak, Txina urrunean kokaturiko kontakizun miresgarriak. Batean nahiz bestean, esku trebea erakusten du egileak, estilo fin eta argia idazkeran, eta argumentuak ederki josteko abilezia
|
|
|
Telebistak ez du langilerik erakusten jada. Kalean ez dira ikusten inon, fabrikak hiri eta herrietako aldirietara eraman zituzten aspaldi, gero munduaren aldirietara, eta orain, gaur eta hemen, langile klasea lurrundu egin da, lanbrotu, eta zaila da subjektu homogeneo samar batekin identifikatzea, ezaugarri eta
|
lan
baldintza eta problematika antzekoak dituen gizarte klase bat imajinatzea, eta horixe da noski kapitalismoaren garaipen handietarik bat, dena atomizatu da, nork bere arazoak ditu, nor bere egoeraren erantzule bakarra bihurtu da, eta hortxe hasi eta amaitzen da mundua.
|
|
|
Guggenheim museoan ikusi da ondo zein den egoera: euren
|
lan
baldintzak hobetzeko eskatu zuten 19 langile kalera bidali zituzten 2016an.
|
|
2019
|
|
|
Bitartean, dena izan dute hotz, olatu eta afrontu. Negu garaia datorrelarik, eskasak izan ohi dira gizakiaren
|
lan
baldintzak Ipar Atlantikoko paraje hauetan, eta, hori horrela, nahi baino sarriago deitoratu dute beren zorte makurra. Baina ez dira erabat errugabeak, argi daukate zerk ekarri dituen bakardade hauetara urteko sasoirik gogorrenean:
|
|
|
Halako batean, marinel batek kapitainaren jokaera kritikatu du, esanez armadoreei eder egin nahi izateagatik arduragabekeriaz jokatu zuela, gaixo larri batekin Tangerreko portutik aterata. Ondoren sugileek greba egitearekin mehatxatu dute, baldin eta
|
lan
baldintzak hobetzen ez badizkiete, ordu estrak eta gerra eremuan sartzeagatiko aseguru prima barne. Eta galdara gehiegi berotu aurretik, kontramaisuak, ez bat eta ez bi, jantokiko argia itzali eta ohera bidali ditu, hurrengo egunera arte.
|
|
|
Gauza bat egingo dugu.
|
Laneko
baldintzen xehetasunetan sartu aurretik, azken proba bat egingo dizuegu. Nik egoera bat planteatuko dizuet eta zuek erabaki bat hartu duzue, atakatik ahalik eta ondoen ateratzeko.
|
|
|
oraingo egoerak dakarkio emakumeari halako arrisku handia. Abortugileen gaitasun faltak eta
|
lanerako
baldintzek ezbehar asko eragiten dituzte, batzuetan hilgarriak. Nahitaez ama izan beharraren ondorioz, haur gaixotiak munduratzen dira, gurasoek ezin elikatu dituztenak, Laguntza Publikoaren biktima izango direnak, edo tratu txarrak pairatu dituztenak.
|
|
|
Zakurra barruan giltzapeturik uztean ez zen kexatu. Marijek bazekien zakurren
|
lan
baldintzak eskasagoak zirela herri txikietan hirietan baino. Zakurrak beti zeuden erne beraien ugazaben ostiko bati ihes egiteko.
|
|
|
Gero eta itsasontzi gutxiago iristen ziren portura; ez zen harritzekoa, inguru hartako industria zaharkituaren zatirik handienak betiko jaitsiak baitzituen saretak. Atzean geratuak ziren grebak,
|
lan
baldintza hobeak aldarrikatzeko egindako errepide mozketak eta manifestariak sakabanatzeko poliziak botatako pilotakadak.
|
|
2020
|
|
|
Emakumezkoen sindikatu bat egingo nuke gure
|
lan
baldintzak eta gure errealitatea lehenesteko modu bakarra iruditzen zaidalako. Eremu mistoak ordezkatzen gaituen bitartean, gure eskubideak beti izango dira bigarren mailakoak.
|
|
|
Horrexegatik proposatzen dugu Aldundiek/ Udaletxeek kudeatzen dituzten zentroetako emakume langileen
|
lan
baldintzak hobetu behar direla zaintzarekin lotuta dauden arlo guztietan: eguneko zentroak, egoitzak, erresidentziak, etab. Eta tarifak eguneratu behar dira, zaintzaileen ratioa handitu behar da, kontratazio irizpideak aldatu behar dira eta edozein erakunde publikok hartzen dituen neurrien genero ebaluazioa egin behar da, neurri horien ondorio patriarkalak neurtzeko eta despatriarkalizazioa eragiten ote duten aztertzeko.
|
|
|
|
Lan
baldintzei buruzko Inkestako emaitzekin bat etorriz, 2016an murriztu egin da sindikatuen afiliazioa. Emakumeen kasuan, parte hartze hori bost puntu baino gehiagoan murriztu da, 2013ko %24, 5etik 2016ko %19, 1era jaitsiz.
|
|
|
Guri ere asko gustatuko litzaiguke horrelako eztabaida bat ahalbideratzea, guri iruditzen zaiguna da ez dagoela kultura sindikal handirik orokorrean jendartean eta mugimendu feministan ere, baina ulertzen ditugu mesfidantzak. Baina baliagarria izan daiteke sindikatua emakumeen bizi eta
|
lan
baldintzak defendatzeko. Baina tresna bezala, ez helburu bezala.
|
|
|
Barneko etxeko langileak (interna) eta kanpokoak (externa). Lehenengoek, gehiengoak,
|
lan
baldintza ilegaletan egiten du lana lanaldiari eta deskantsuari dagokienez (ikus taulak): 10etik 7 (%71, 56) enplegatzailearen esanera dago astean 60 ordutik gora eta ia %30ak ez du inolako atsedenik egunerokoan, eta %21, 56k ez du asteroko atsedenik.
|
|
|
Bi dimentsio hauetan dauden datuak sistematizatu eta berriak sortuko ditugu: emakumeen
|
lan
baldintzak, produkzio motak, produktibitate eta sindikazio maila eta moduak. Eremu honetan kapital ekonomikoa eta sinbolikoa neurtuko dugu nagusiki, baina baita ere kapital kulturala, horren arabera kapital ekonomiko eta sozial gehiago edo gutxiago lortzen baita.
|
|
|
Beraz, genero diferentziak normalean ez dira aztertu, eta denboran zehar estatistika falta izugarriak egon dira. Bestalde, arrazoitu da generoaren araberako ezberdintasunak, soldatetan zein
|
lan
baldintzetan oro har, emakumeen salbuespen egoera moduan aztertu behar zirela, azken finean, emakumeek pizgarri negatiboak behar zituzten lan merkatua uzteko eta bere eremu, naturalera, itzultzeko, hau da, etxeetara.
|