|
2015
|
|
|
Horretan
|
badabiltza
zenbait, eta hortxe abiatzen da nire bertsoarekiko aferaren bigarren partea, aurreko urtekoa, berriketa apasionatua hain gustuko dudan arren alde zaharrean hainbeste aldiz isildu behar izan nintzenekoa, edo areago, hitzik gabe gelditu nintzenekoa ez nekielako zer esan, ez bainekien ezer, beste hizlari apasionatu batzuek euren artean eztabaidatzen zuten bitartean, artean kalapita hauspotzen zuen a...
|
|
|
Berrogei bat lagunentzat
|
ibili
ginen kantari, adin tartea 60 urtekoa izango zelarik. Bildutakoen artean hamar bat izango ziren euskaldunak, hitzez noski, baina atmosfera berezia sortu zen.
|
|
|
Kontatu zuten haren bila atera eta hiru ordu eman zituztela bueltaka, eta ez zitzaiela horren polita iruditu. Gero, txoritxo batek esan zidan GPSan gaizki idatzi zutela, eta horregatik
|
ibili
zirela galduta. Holliwooden ere ibili omen ziren, izarren hiribidean.
|
|
|
Gero, txoritxo batek esan zidan GPSan gaizki idatzi zutela, eta horregatik ibili zirela galduta. Holliwooden ere
|
ibili
omen ziren, izarren hiribidean. Michael Jacksonen izarra ere bidali zidaten whatsappetik, baina nik banuen Laida Rock eta Jackson handiak ez zizkidan barruak eragiten.
|
|
|
Ez inori kontatu, baina glamour pixka bat espero nuen nire eguneko afarian. Tako eta fajita arteko “Zorionak zuri” hura bueltaka
|
dabilkit
oraindik, pikantea urdailean bezala.
|
|
|
Abioiaren bide luzea sufrituta, ez dut jakin nahi zer kalbario izan behar den Euskal Herritik Ameriketara joatea, are gutxiago euskal artzainak joandako baldintzetan: bueltatzeko data jakinik gabe, ingelesez hitzik esan ezinda, sosik gabe… Tira, malenkoniak ahaztuta, ez
|
dabiltza
oso urrun Suediara edo Alemaniara egun joaten diren gazteak. Auskalo zer ez ote duten egin eta ikasi atzerrian… eta ez naiz ni hasiko atzerrira joatearen aurka, baina “kanpo mugikortasunari” soilik onurak ikusten dizkietenei galdetuko nieke zergatik ez zuten gauza bera egin urrunen ezkonbidaian Parisera joandako gure aitona amonek.
|
|
|
“Table for four” esan diogu eta lauko mahai batera eraman gaitu, elkarrekin joan ez garen arren. Bera patinetan
|
dabil
eta ziztu bizian heldu da egokitu digun mahaira. Jatekoak ere azpilaren gainean ekarri dizkigu, patinetan.
|
|
|
Nerea karrera egiten ari da oraindik, eta han hemenka
|
dabil
lanean sosak ateratzeko. Ez digu ingurukoei esan, baina aurpegian sumatu zaio pentsamendu bera, zerbitzaria gurpil gainean hurbildu zaigun bakoitzean:
|
|
|
“19 urterekin hasiko nintzen gutxi gorabehera, 1993ean. Bertso munduan
|
banenbilen
lehendik, baina ez nuen bertsotan egiten. Gaiak jartzen nituen han hemen, baina oraindik oso gutxi.
|
|
|
Bizkaiko Bertsozale Elkartetik deitu zidaten, ea lan hura egingo nuen herrialdean. Hala
|
ibili
nintzen laupabost urtean. Ordaintzen zidatelako hasi nintzen, egia esan.
|
|
|
Garai beretsuan, duela hogei bat urte hasi zen Martin Aramendi ere bertso bilketan. “Nire orduko lankide eta lagun handi bat –Jontxu Markos– eta Xenpelarren dokumentalista lanetan
|
zebilen
Edurne Oiarbide pisu berean bizi ginen. Hark bazekien oso bertsozaleak ginela, eta berak proposatu zigun grabatzaile lanetan hastea, jendea behar baitzuten.
|
|
|
Aramendik berak egiaztatu ahal izan du 20 urte hauetan teknologiak nolako aldaketa egin duen. “Hasieran 60 minutuko zinta analogikoak erabiltzen nituen, eta oso kontuz
|
ibili
behar izaten zen buelta ematean, bertsorik edo punturik gal ez zedin”. Azkenengoan, soinu teknikariak ordenagailuz grabatu, “pendrive” batean pasatzeko eskatu eta “wetransfer” bidez bidali du Xenpelarrera.
|
|
|
Aramendiri zail egiten zaio bat aukeratzea, baina “mahai bueltako eta otordu osteko saioek asebete naute gehien”, dio. “Jaialdi batean 12 bertsoren bueltan
|
ibiltzen
dira normalean, eta mahai bueltako saioetan igual kantatzen ditu bakoitzak 60 bertso. Ederra da gero bi bertsolari librean bidea egiten eta tarteka gailurra jotzen ikustea”.
|
|
|
Saio polita egin zuten eta Sarriegiren eta Mendiluzeren bakarkakoak oso onak izan ziren. Saioa aurrera joan ahala, inor grabatzen ari ote zen begira
|
ibili
nintzen, eta saioa amaitzean, audio teknikariari ere galdetu nion, baina ez dut uste inork grabatu zuenik, norbaitek mugikorrean edo grabatu ez bazuen behintzat”. Agirrek pena du bere hasierako edo sari banaketa batzuetako irudi edo bideorik ez gorde izana.
|
|
|
Joanito Dorronsororen lana abiapuntu. Egun Joanito bera
|
dabil
bertso doinu berriak biltzen, aztertzen, partiturak sortzen eta berarekin batera, lan-talde batek datu basea eguneratu eta datuak txukuntzen ditu. Hemeroteka atalaren bilduma bat ere sarean ikus daiteke, jasotako egunkari, aldizkari eta herri aldizkarien hustuketa egiten da datu basean.
|
|
|
1997ko bildumaren hitzaurrean, honela deskribatzen zuen Josu Goikoetxeak bertso biltzailearen jarduna: “Badira bost sei urte bertso bilketan
|
nabilela
Bizkaian eta sarritan esaten dut kokoteraino nagoela. Eta hala da, neurri batean.
|
|
|
Eta handik goizeko ordu bietan irten –dena ondo badoa goizeko hiruretan neure herrira itzultzeko. Hurrengo egunean, demagun igandea dela, beste saio bat dago arratsaldez; lagunaren tabernan kafe petrolioduna hartu eta berriz kotxe zaharrean, irratia ez
|
dabil
, banoa bidean ahozko tradizio honen balio objektiboak banan bana akatzen. Bederatziak inguruan etxean izango naiz”.
|
|
|
Tarteka nik enkuadernatu ere egiten nizkien bueltan itzulitako kopia horiek. Nik enkuadernatutako bertso sorta horiek hor
|
ibiliko
dira baserrietan. Tratu horrekin haiek gustura geratzen ziren eta ni ere bai”.
|
|
|
Bere bikotea emakumezkoa zela azaltzeko pausoa eman behar izan zuen lehenengo, eta horretatik kantatu lehenbizi. “Hori egiteko ere aske
|
ibili
behar duzu. Zentzu horretan izan ditut nire dudak eta nire penak”.
|
|
|
25 urteko ibilbidean, Elortzak eduki ditu beheraldiak: “Zeure buruaz bertsolari izate horrekin konbentzituta ez
|
zabiltzan
boladak izaten dira. Galdetzen diozu zure buruari:
|
|
|
Beti ez bada, ia beti, norberaren barruan daude erantzunak. Denei irteten zaigu norberaren kanpotik topatzea arrazoiak, baina normalean —eta, batez ere,
|
ibili
nahi baduzu— zure barruan topatu behar dituzu”.
|
|
|
“Anitz lantzen da alde intelektuala bertsotarako orduan, eta nik uste dut landu behar dugula inteligentzia emozionala anitz. Iruditzen zait gure txoko horretan inteligentzia emozionalari orri batzuk utzi behar zaizkiola, eta, justuki, ez dira boligrafoarekin betetzen diren orriak; beharbada, zuri geratzen diren orriak dira, buruan
|
ibili
behar diren kontuak”, hausnartu zuen horretaz Barrosok. Era bertsuan mintzo zen gaiaz Agirre ere:
|
|
|
Agian, batzuei ez –‘zorionak! ’ –, baina nik uste dut zure bizitzako uneren batean barreak, negarrak, maitasunak, gorrotoak, haserreak, penak… irten egin behar dutela. Bestela, zer
|
nabil
bertsotan… robotekin. Uste dut akats handi bat dela bertsolaritza gorputzetik eta emozioetatik urruntzea”.
|
|
|
Emakumezkoetan, berriz, alderantzizko joera ikusi du Agirrek: “Gure ezintasun eta ahultasunak ezkutatzen gehiago
|
ibili
garela ikusi dut, eta gizonezkoak alderantziz. Irudipena daukat neskak ibili direla gehiago hori estaltzen, eta mutil batzuk kontzienteki kontrakoan”.
|
|
|
“Gure ezintasun eta ahultasunak ezkutatzen gehiago ibili garela ikusi dut, eta gizonezkoak alderantziz. Irudipena daukat neskak
|
ibili
direla gehiago hori estaltzen, eta mutil batzuk kontzienteki kontrakoan”.
|
|
|
Nik hartzen ditut nik miresten ditudan gizonezko bertsolari horiek, eta oso oso gutxitan ikusi ditut benetan tripetatik kantatzen. Eta ez
|
nabil
hasierako eta azken agurrari buruz. Nire inpresioa da gizonezkoek oraindik —batez ere, emozio batzuk— ez dituztela erakusten, eta oso gutxi direla publikoaren aurrean arma barik geratzera ausartzen direnak, garden eta hauskortasun minimo batera iristen direnak”.
|
|
|
Irudia bestelakoa da Enbeitaren ustez: “Sentimental
|
dabiltzanean
eta maitasunez ari direnean, badaukat irudipena badirela beti lau gauza betikoak eta topikoak; bestela, puntu batean beti dagoela freno bat. Orain arte uste dut ausartagoak izan garela emakumezkoak gizonezkoak baino”.
|
|
|
Ni ez naiz jendea hunkitu zale hunkitu nahi dudalako. Nik neure burua hunkitua dagoelako hunkitzen badut jendea, ongi, baina baldin
|
banabil
beste eremu batean, ez dudana batere emoziotik bizi, ez dut uste inoiz hunkituko dudanik jendea edo, behintzat, ez dut zerbait eginen horretara jotzeko. Nire burua hunkitua denean transmititzeko zalea naiz”, gaineratu zuen.
|
|
|
Ematen badiozu jadanik dakien guztia, ez duzu harrituko, baina emozioetan ari garenean egia da gu baten beharra badela, eta denek jotzen dugu gu-ra nira baino gehiago”. Gutasun horretara lerratzea ontzat joagatik, niak ere gu-ari zerbait esan behar diola eta horrekin tentuz
|
ibili
beharra ere azpimarratu zuen Barrosok. Elortzaren iritzitz umorea ere bada gu hori sortzeko bide bat.
|
|
|
Bertso eskoletan emozioak modu zehatz batean landu behar direla erakusten hastearekin, kontuz
|
ibili
behar da Igor Elortzaren iritziz, “patroi modukoetan” ez erortzeko. “Seguru hor badela egin bako bidea, baina kontu eduki behar da seguru ez dagoelako mundu guztiarentzat balio duen patroirik.
|
|
|
Hori menperatu ahala, beste arlo batzuei atentzio handiago eskaini ahal zaie”, ebatzi zuen Durangon (Bizkaia). Nonbaiten entzuna zuen adin batera arte —hogeita hamar bat urtera arte zela oroitzen zuen— gaien bila
|
ibiltzen
dela, eta adin horretatik aurrera gaiak segika izaten direla. Adinaren eta ofizioaren talaiatik iritsi zen ondoriora:
|
|
|
“Iazko abuztuan nik izugarri maite nuen pertsona bat hil zen. Bertsolari gehienon moduan, abuztuan saio pila bat eduki nituen, eta niretzat ez zen hilabete erraza izan, baina ezin dut herri denetan tristeziatik eta penatik kantatzen
|
ibili
. Niretzat ere ez litzateke ona, zerbait arrastatuko nukeelako handiegia bihurtuko litzatekeena arrastatu ahal izateko”.
|
|
2016
|
|
|
Ni umetan desiatzen egoten nintzen gaixotzeko, aitite etortzeko ni zaintzera, bere kontuak kontatzen zizkidalako. Kirikiñoko bataloian egon zen, Kalamua, Intxorta, Gernika bondardatzen ikusi zuen… Beste aitite, berriz, Bilbo eta Zalla inguruan
|
ibili
zen gerran, eta duela gutxi arte ez dut jakin. Etxe askotan gertatu da hori.
|
|
|
«Ez
|
ibili
lehengo hezurrekin» eta horrelakoak esaten dira. Oraindino gauza asko kontatu eta entzun behar dira.
|
|
|
34 urte pasatu dira ordutik hona, eta Donostia 2016 programaren barruan, berriz igo da oholtzara, berriz Urnieta erdigune, berriz ere berrikuntzez betea eta, oraingoan, Miren Gojenolaren gidaritzapean. 1936an zendu zen Jose Manuel Lujanbio eta, aurreikusi zuen bezala, bere aipamenak bolo bolo
|
dabiltza
bere 80 urtemugan. Antzezlana primeran ezagutzen duten hiru lagun bildu ditugu.
|
|
|
Hasiera batean, mekanikari lanetan aritu zen; politika eta sindikalgintza aferetan, geroago; mekanikari, berriz ere; eta, aurreko zereginekin zeharo aspertuta, kulturgintzan murgildu zen buru belarri. Santurtziko udaletxean euskara teknikari
|
ibili
zen, eta hogei bat urte pasatu zituen Bertsozale Elkartean lanean. Orain, dioenez, Gizarte Segurantzarentzat dabil beharrean (erretiratua).
|
|
|
Santurtziko udaletxean euskara teknikari ibili zen, eta hogei bat urte pasatu zituen Bertsozale Elkartean lanean. Orain, dioenez, Gizarte Segurantzarentzat
|
dabil
beharrean (erretiratua). Gabon, Txirrita obran apaiza da.
|
|
|
Euskal obra asko estreinatu eta egokitzapen ugari egin zituzten Saizarbitoria, Forkada edota Behobide tartean zeudela. artean Xabier ere bertan
|
ibili
zen. Goikoetxeak ondo ezagutzen du oiartzuarraren etapa hura:
|
|
|
Hernanikoa zen Pablo, gaztetan Txirrita ezagututakoa. Dioenez, Lete bera ere ez zen “dotrina txirritianotik” oso urrun
|
ibili
: “Bizitza osoan landu zuen, eta presente zeukan.
|
|
|
asko
|
zebiltzan
agindu nahirik
|
|
|
Zuen herrian ibilian
|
zabiltzate
. Lehen Mundu Gerran hildakoei eskainitako monumentuaren parean gelditu zarete.
|
|
|
|
ibiliko
naiz ni.
|
|
|
kontuz
|
ibili
igeri egiten
|
|
|
|
gabiltzan
bi bakardade
|
|
|
Ez ote
|
nabil
burua galtzen
|
|
|
Halako gonbidapen erakargarriari baietz erantzun genion, asko pentsatu gabe, orduan oraindik ez genekielako zein zailak ziren ahoskatzen zipretarren izenak. Kontua da baietz esan genuela eta luzaroan lantzen
|
ibilitakoari
ginga jartzeko azken esprintera batu ginela.
|
|
|
Izan ere, segituan ulertu genuen zergatik deitzen zen egitasmoa Europa Bat batean. Izena ez
|
zebilen
ahozko inprobisazioaz bakarrik, denon inprobisatzeko gaitasunaz zebilen; alegia, ahalik eta denborarik laburrenean gauzak prestatu, eztabaidatu, landu, kontrastatu, errepasatu eta gauzatzeko gaitasunaz. Bat bateko gai jartzailetza asmatuta dago, baina trebatu ginen gu biok ere horretan.
|
|
|
Izan ere, segituan ulertu genuen zergatik deitzen zen egitasmoa Europa Bat batean. Izena ez zebilen ahozko inprobisazioaz bakarrik, denon inprobisatzeko gaitasunaz
|
zebilen
; alegia, ahalik eta denborarik laburrenean gauzak prestatu, eztabaidatu, landu, kontrastatu, errepasatu eta gauzatzeko gaitasunaz. Bat bateko gai jartzailetza asmatuta dago, baina trebatu ginen gu biok ere horretan.
|
|
|
Asteartean, suhiltzaileen egoitzan korrontearen aurka
|
ibili
ginen, eta izan zen deskarga elektrikorik. Horregatik izan genituen ileak puntan.
|
|
|
Funtsa, isuri kulturala da, eta haren baitan, mintzoa. Litekeena da lur bat bi edo hiru isuri kulturaletakoa izatea, eta baita agian, gorputz bat bera ere, eta ez du zertan gorputz horrek bere baitako margoak aldatzen
|
ibili
. Markoa da ebaki edo luzatu beharrekoa.
|
|
|
Hein batean horregatik ari gara hain gustura: desafio bat da soka mehe horren gainetik
|
ibiltzea
, jakinda batzuetan asmatuko dugula eta beste askotan hanka sartu eta mina eragingo dugula. Intentzioa onerakoa da, eta merezi du arrisku hori hartzea.
|
|
|
Bestalde, kazetari gisa
|
ibili
izan naiz beste medio batzuetan—lizentziatura ere atera nuen eta klaseak ematen nabil orain—, baina Bertsolarin bezalako askatasunik, astakeria ederragorik, gutxitan topatu izan dut: 60 orrialdeko erreportajea, dozena eta erdi iturrirekin landua; 40 orrialdeko bost bandako elkarrizketa, soslaiekin eta hogeitaka oin oharrekin osatua; gai beraren inguruan 40 lagun elkarrizketatzea, edo euren artean elkarrizketak egiten jartzea; bertsolariak marrazten, fikziozko istorioak asmatzen, igarle bat edo grafologoa bisitatzen; Finalari buruzko 250 orrialdetik gorako kronika, finalisten, antolatzaileen eta adituen testuekin eta puntako hiru argazkilariren lanarekin; bertsolarien aholku eta pasadizoekin osaturiko errezeta liburua…
|
|
|
Bestalde, kazetari gisa ibili izan naiz beste medio batzuetan—lizentziatura ere atera nuen eta klaseak ematen
|
nabil
orain—, baina Bertsolarin bezalako askatasunik, astakeria ederragorik, gutxitan topatu izan dut: 60 orrialdeko erreportajea, dozena eta erdi iturrirekin landua; 40 orrialdeko bost bandako elkarrizketa, soslaiekin eta hogeitaka oin oharrekin osatua; gai beraren inguruan 40 lagun elkarrizketatzea, edo euren artean elkarrizketak egiten jartzea; bertsolariak marrazten, fikziozko istorioak asmatzen, igarle bat edo grafologoa bisitatzen; Finalari buruzko 250 orrialdetik gorako kronika, finalisten, antolatzaileen eta adituen testuekin eta puntako hiru argazkilariren lanarekin; bertsolarien aholku eta pasadizoekin osaturiko errezeta liburua…
|
|
|
Munduko inprobisadoreak izan ditu ardatz nire kolaboratzaile jardunak gehienetan. Mundutxoz mundutxo
|
ibiltzeko
aukera eman dit. Kubatik Malagara joan nintzen gaztelaniaz inprobisatzen duten Hego Amerikako bisitariak ezagutzera.
|
|
|
Eta geurea bezalako egitura eta funtzionamendu hetereoa duen aldizkari baten kasuan are gehiago: bilera bat egiten da eta ‘honi deitu litzaiokek’ eta horri galdetuta ‘hark egingo likek/ n testua’, eta testua egingo lukeen horrek ezin duela ‘lanez lepo
|
nabilen
/ k’ baina ‘beste hari eskatzen badion/ k igual…’ ta hark ‘bueno saiatuko naun/ k, baina egun zehatz horretan izan liken/ k…’ eta ohikoan lan egiten duen argazkilariak ezin du, kanpoan dago egun horietan (Lubaki Sirian bertako gerraren jarraipena egiten, Conny Berlinen familia bisitatzen, Galder Estatu Batuetan Berri Txarrakekin kontzertuak ematen… Eguna iri...
|
|
|
Zaldubi bertso biltzaile lanetan ari zen zarauztarra ere han izango zen,. Eta Koldo Tapia eta Imanol Lazkano, akaso, ez ziren han izango, baina ez ziren urruti
|
ibiliko
. Zortzi hamar lagun.
|
|
2017
|
|
|
Lazkao Txiki ere puntaren puntan
|
zebilen
. 60koan eta 68koan ez da onenen artean ageri, baina, izatez, ez dugu lehen txapelketan eta azken sariketan parte hartu zuenaren arrastorik topatu.
|
|
|
[1] Hernandorenak berak kontatzen du nola
|
ibili
zen, ikerlari pribatu baten setaz, banan bana, herriz herri, taberna, baserri eta basoetan barrena bertsolarien ehizan. Kontakizun polita da, benetan:
|
|
|
1954 bitartean beste hamahiru antolatu zituen, 1949tik aurrera Hegoaldeko bertsolari batzuen parte hartzearekin. Eta 1958tik aurrera, Euskaltzaindiak hartuko zion erreleboa Hegoaldean, eragile nagusi gisa Alfontso Irigoien euskaltzaina
|
ibiliko
zelarik. Lehen bi urteetan Bizkaikoa antolatuko zuten, eta hortik aurrera lau txapelketa nagusi, sailkapen gisa funtzionatzen zuten herrialdeetako txapelketekin osatuak.
|
|
|
Bai batak eta bai besteak 1968ko otsailaren 4an eta 11n Piensos Onenaren babesletzarekin egin zen Onena Sariketa seinalatzen dute. Gero, horren antolakuntzan
|
ibili
zirenak, Oñatibiatarrak aipatzen ditu Etxezarretak, izan omen ziren 67koari kritika gehien egin ziotenak: epaimahairen erabakiak ez zirela gardenak (68ko sariketan jendaurrean eman zituzten puntuazio guztiak bertsoz bertso), sariak eskasak zirela (Onenak garaiko 100.000 pezeta jarri zituen irabazlearentzat), bertsolari garrantzitsu askok ez zutela parte hartzen [8] …
|
|
|
Xalbadorrek sekulako saioa egin eta biak, Xalbador eta Basarri, eman zituzten garailetzat. Gainerakoan, ordea, nahikoa zuzen
|
zebilen
irakurlea.
|
|
|
Bi kasete bidali zizkidan garai hartan andre nahi eta orain emazte dudanak, Amaiak, eta haiek ere buruz ikasi nituen gehien gehienak. Amuriza epaile izana zen 1967koan, eta Arrasateko ikastolan irakasle
|
nenbilela
plazaren batean edo bestean ikusia eta entzuna nuen arren, deskubritu txapelketa hartan deskubritu nuen nik Amuriza, munduan beste askok bezala. 1982ko txapelketa da, Euskaltzaindiak antolatutako azkena, entzule soil gisa entzuteko aukera izan dudan bakarra.
|
|
|
Txapelketan parte hartzekoak zirenen artean Jon Sarasua ageri zen. 1991n, Gipuzkoako txapelketan zenbaitek tongotzat jo zuten intsumisio ekintzaren ostean, airean
|
zebilen
zalantza, benetan parte hartuko ote zuen. Telebistako programari begira ere garrantzitsua zen, oso, Jonek parte hartzea.
|
|
|
Ikastolako mahai, etxeko apal, koaderno eta karpetak bertsoz josita izaten nituen orduan. Geroztik, makina bat euri egin du, baina orain lehortetik gertuago
|
nabil
uholdetik baino. Niretzat aterki zabal koloretsu bat izan da bertsolaritza, nire ganbaran oroitzapenak gorde ahal izateko ezinbesteko bizi oinarri.
|
|
|
Eta Eibarko finalaurrekoan bota zuen agurra ere gogoan daukat; oraindik irribarre batek ihes egiten dit oroitzen dudan aldiro: “Goierritikan Eibarreraino zuek pozteko asmotan/ taberna bila
|
ibili
gera zazpi bat kilometrotan/ batzuek daude itxita eta beste batzuk erdi lotan/ gosaldutzeko leku onikan/ ez al dago herri hontan? / Uste al dute txiklea janda egiten dala bertsotan? ”.
|
|
|
2005eko eta 2009ko txapelketetako finalerdi eta finaletan dezente gozatu eta sufritu nuen (bai, sufritu ere bai). Eta, memoriari tiraka hasi naizenean, jabetu naiz ia oharkabean neure belaunaldiko bertsolariei bultzaka
|
ibili
izan naizela entzule egon naizen azken txapelketetan. Eurekin gozatu eta sufritu dudala gehien, alegia.
|
|
|
Elortzak ez zuen zorte bera izan Gernikako finalerdian, han ere bultzaka
|
ibili
ginen arren. Urrun samar kokatu ginen, nonbait, oholtzatik, eta gure gogo bultzadek indarrik ez haraino heltzeko.
|
|
|
Maleteroa zabaltzeko esan eta “Aupa Igor eta Unai” pankarta bertan, izar gorri eta guzti. Izar gorriak susmoak biztuta, ea hori zer zen eta ea Igor eta Unai nortzuk ziren galdezka hasi zitzaizkien guardia zibilak, ongietorriren bat antolatzen
|
zebiltzalakoan
edo. Txapelketako eskuorriak aterata eta Gu ta gutarraken diskoko izar gorria erakusten ibili ei ziren, estu.
|
|
|
Izar gorriak susmoak biztuta, ea hori zer zen eta ea Igor eta Unai nortzuk ziren galdezka hasi zitzaizkien guardia zibilak, ongietorriren bat antolatzen zebiltzalakoan edo. Txapelketako eskuorriak aterata eta Gu ta gutarraken diskoko izar gorria erakusten
|
ibili
ei ziren, estu. Kotxearen jabeari “A usted, la próxima vez la llevo detenida” esan omen zioten.
|
|
|
Markina Xemeingo finalerdi horretan, antolakuntzan aritzea egokitu zitzaidan, eta aulkiak ipini eta kendu
|
ibili ostean
, Durangon jaialdiren bat edo zegoela eta, hara joan ginen. Plateruenako eskaileretan labain egin eta goitik beheraino jausi nintzen tragoa eskuan neukala.
|
|
|
Andoni eta Unai buruz burukoa jokatzen
|
zebiltzan bitartean
, gu baino bost edo sei ilara aurrerago jarrita zegoen kazetari baten irudia ere nahiko argi daukat. Andonik bertso onen bat kantatzen zuen bakoitzean (egun hartan sarri) aulkitik jaikitzen zen besoak altxatuta.
|
|
|
Testua amaitzen
|
nenbilela
etorri zait burura beste bertsoaldi mundial bat, Mendiluzek Markina Xemeingo finalerdian jositakoa. Naufragoaren doinuan neska lagun drogazaleari botatako bakarkakoez ari naiz:
|
|
|
|
Gabiltzan
aukeran
|
|
|
Aspaldi da patrikako zulotxoetan barrena haizea
|
zebilkien
bi mutil koskor eta hertzain bat elkartu zirela Basauriko Trintxeran, legea borrokatu eta galdu zuten beste lau musikarirekin batera Zazpi Eskale osatzeko. Pobreziaren aurkako ikuskizun hura lau urteko proiektu bilakatu zen, eta Euskal Herriko hamaika oholtza igaro zituzten bertsoa eta musika uztartzen zituen emanaldi hura eskainiz.
|
|
|
Oraingo honetan, aretoen erosotasunetik kale kantoira salto egin dute Igor Elortza eta Unai Iturriaga bertsolariek, Josu Zabala eta Rafa Rueda musikariekin batera Kargak&Deskargak emanaldi berriarekin. Uda honetan Baiona, Gasteiz, Lizarra eta Bilboko kaleetan
|
ibiliko
dira hautsak harrotzen. Batek daki non amaituko duten.
|
|
|
Rafa Rueda (Hegoaldeko Zaratustra). Bihotz apurtzaile hau, PiLTrekin Jainkoa hiltzeaz aspertuta, Pete Seeger berpizten
|
ibili
da Lou Topetekin. Bertsolaritik falta zaiona bertsiolaritik dauka, seiko elektrikoan gaindiezina.
|
|
|
Josu Zabala (Urepeleko Hertzaina). Kargante xamar
|
zebilen
enkargatua izan nahi zuela eta, baina, azkenean, ordezkari sindikal modura amaitu du megafoniarekin batetik bestera, Euskadin Rock&Rollak ez duela inoiz dirurik emanen eta konbenio berria negoziatu nahian. Enkargatua izan nahi zuen.
|
|
|
Hain zuzen ere, hilabete batzuk lehenago ETAren armagabetzearen lekuko izan zen plaza berean.
|
Ibiliko
diren hiriburuetako leku esanguratsuetan abesteko asmoa omen daukate, eta esan beharra dago lehenengoa behintzat ondo aukeratu dutela.
|
|
|
Hala ere, zorionez, ostiral eguerdi lasai bat tokatu zaigu. Erdi galduta Baionako kaleetan, jendeari galdezka
|
ibili
naiz eta galdetu diodan bigarren pertsonak euskaraz erantzun dit. Bitik bat euskalduna, ez da proportzio txarra.
|
|
|
Lehenengo sorta Igorrek kantatu du Xabier Leteren “Jardin bat zuretzat doinuan”, hilabete batzuk lehenago plaza horretan bertan izandako ETAren armagabetzearen inguruan. Baionan ETAk baionetak entregatu zituela-eta
|
ibili
dira:
|
|
|
Albistegietan ere, udako erritmoak ezarritako nobedade faltari aurre egin nahian edo, letra larriz adierazten dute merkurioa Freddyren ahotsa baino altuago
|
dabilela
eta aitona amonak leku fresko eta lehorretan kontserbatu behar direla; gehiago irautea nahi bada, noski. Gauza bera hitz desberdinez, egunero.
|
|
|
Nire azala terrazako aulkiaren plastikoarekin fusionatzen den bitartean, parkeko guraso rookiez errukitzen naiz. Itzalik apenas, ziburuetan gora eta behera
|
dabiltzan
haur hiperaktiboen bizkartzain eta esklabo. Iratxo nekagaitz horien ardura soldatapeko profesional tituludun batzuen esku zegoen garaien nostalgiko, ikasturtea berriz noiz hasiko zain.
|
|
|
‘Burua hotz eta bihotza bero’ oso lelo aproposa iruditu izan zait beti, baita umeen zaintzari dagokionean ere. Irakurtzen zaie aurpegian, pazientziaren erreserbako pilotua piztuta daramate beren seme alabaei zabuka
|
dabiltzala
, eta galdera bakarra buruan: Nola desegin garatu gabeko gure segurtasun kopia mediokre hauez beste bi astez?
|
|
|
Bi seme zituen aitonak gudari joanak. “Hor
|
ibiliko
dituk, bada, gure mutilak ere”, esaten omen zuen. Joxeren bi osaba horiek, denborarekin, etxera itzuli ziren eta, gose urteetan, hamahiru lagun biltzen ziren sukaldeko mahaiaren bueltan.
|
|
|
Orain bere ondorengo batek, bilobak, jotzen du eta gaitz erdi. Imuntzorekin
|
dabil
ikasten, baina ez du txapelketarako gogorik. Saiatu zen irakaslea txapelketara bideratzen, Maiderrek panderoa jotzen baitu, baina alferrik.
|
|
|
Bigarrenak ere, Mirenek, semea eta alaba ditu, Ane eta Jon Ander. “Ane ere oso bertsozalea da eta gai jartzaile
|
ibiltzen
da gaztetxeetako txapelketa, bertso parranda eta horrelakoetan. Gipuzkoako Txapelketatik ere deitu zioten behin, baina Erasmus programarekin Mexikora joan beharra egokitu zitzaion.
|
|
|
Gipuzkoako Txapelketatik ere deitu zioten behin, baina Erasmus programarekin Mexikora joan beharra egokitu zitzaion. Jon Ander Erniarraizko bertso eskolan
|
dabil
eta Herriartekoan hartu du parte. Esan bezala, dantzan ere egiten du txapelketetan Maider lehengusuarekin bikotea osatuz.
|
|
|
Jon, Aritz eta Arkaitz. “Zaharrena, Jon, bizikletan
|
ibiltzen
da, afizionatuetan, baina maila onean; bigarrena Zumaiko bertso eskolan dabil, eta pilotan ere bai, eta gazteena ere kirolzale amorratua da, aita bezala; bidenabar esanda, gure anaiak Euskadi eta Espainiako txapelak irabazi baititu rallyetan. Orain bizikletan ibiltzeari eman dio eta iaz Quebrantahuesos proba egin zuen”, diote bi arrebek.
|
|
|
Jon, Aritz eta Arkaitz. “Zaharrena, Jon, bizikletan ibiltzen da, afizionatuetan, baina maila onean; bigarrena Zumaiko bertso eskolan
|
dabil
, eta pilotan ere bai, eta gazteena ere kirolzale amorratua da, aita bezala; bidenabar esanda, gure anaiak Euskadi eta Espainiako txapelak irabazi baititu rallyetan. Orain bizikletan ibiltzeari eman dio eta iaz Quebrantahuesos proba egin zuen”, diote bi arrebek.
|
|
|
“Zaharrena, Jon, bizikletan ibiltzen da, afizionatuetan, baina maila onean; bigarrena Zumaiko bertso eskolan dabil, eta pilotan ere bai, eta gazteena ere kirolzale amorratua da, aita bezala; bidenabar esanda, gure anaiak Euskadi eta Espainiako txapelak irabazi baititu rallyetan. Orain bizikletan
|
ibiltzeari
eman dio eta iaz Quebrantahuesos proba egin zuen”, diote bi arrebek.
|
|
|
Senarrak esaten du erdia hemen eta beste erdia kale inguruan egin izan balute, hobeto biziko ginatekeela. Seme alabek gida-baimena atera bitartean gora eta behera
|
ibili
behar izaten dugu. Eskerrak orain Jon Anderrek atera duen.
|
|
|
“Joxe Agirrek joera handia zuen Igartzarako. Andrea ekarri eta eraman
|
ibiltzen
zen, eta askotan etortzen zen honera”, dio Asentsiok.
|
|
|
harrapatzeko
|
nabil
|
|
|
baina
|
zabiltza
beti,
|
|
|
nahiz
|
ibili
azkarra
|
|
|
narrua
|
ibiliko
dik
|
|
|
Gimnasia hori gaztetatik egin genuen eta, nola arlo horretan ondo ibiltzen ginen, herriz herriko ibilian ere lan horretan jartzen gintuzten, eta soka bat ekartzen du horrek. Gai jartzaile eta guzti oholtzara igo eta askotan
|
ibili
izan gara saioa bideratu ezinik, ezinean, eta jendeak ere sufritu egin ohi du halakoetan. Makina bat saio salbatu ditugu puntutan txukun samar egiteagatik.
|
|
|
Eta gauza bera egingo zuen Joxek ere. Publikoak merezi baino gehiago maite gaitu bertsolariok eta sufritu egiten du ezinean
|
gabiltzanean
, eta gozatu egiten du gozatzen ari garenean. Puntutan hain erraz egitea, ondo etorri zaigun arma bat izan da.
|
|
|
Agirreren kastakoak ziren Zepai eta Loidisaletxe ere, bizitasun handiko bertsolariak; baina, batzuetan, pasatu egiten ziren, eta oreka bat aurkitzea da kontua. Agirre bera ere larri
|
ibiltzen
zen, batzuetan, oreka hori aurkitzen. Jotzaile amorratua baitzen, eta plazan kantuan hasi orduko pizten zitzaion grina hori.
|
|
|
Landetako eta Izarraizpeko kuadrillak, auzo samarrekoak izaki, desafioka
|
ibili
ohi ziren. Joxe Agirrek jokatu zuen bere azken apustua (jokatzera iritsi ez bazen ere) landetarren aurkakoa izan zen, eta baita bere lehen bertso saioetako bat ere.
|