|
2000
|
|
|
Beraz, lehengo eskualdeetako ohiturari heltzeko aukera zegoen, eta zabalago egiteko ere bai, Lea Artibain, Arratian eta Bilboaldean kanporaketak egin behar izan baitira. Ipar Uribeko merindadean gainera, finala bakarra izango da, baina girotzeko bospasei saio ere egin dituzte txapelketatik kanpo
|
dabiltzan
bertsolari edo bertsoan hasi berriekin.
|
|
|
Espontaneidade hori kontrolaezina denez, bertsolaritzak nire ustez sekula ez du izango, hizlari espontaneoek izango ez duten bezala, goiko maila hori. Gaur egungo bertsolariei, esan nahi dutena esateko ez bada, ez zaie interesatzen bertsolaritza, eta jarrera horrekin
|
dabilen
bertsolariari goi mailako estrukturarik ez diote sekula eskura emango. Diseinu baten barruan bazoaz goraino jasoko zaituzte, baina han hizketan hasten bazara ez.
|
|
2003
|
|
|
Gaurkoa: Azkenengo gure gerra ostean, ixilaldi luze ta triste baten ondoren, bizkortu zan nozbait bertsolaritza, ta nahinon batez be, herri jaietan, hor
|
dabiz
bertsolariak, batetik bestera. Hiru lau Txapelketa be egin dira, lehenengo probintzi bakotxaren barruan, eta gero Euskal Herri osoko onenen artean (azkenengo txapelketan 83 bertsolarik parte hartu eben, guztira!)
|
|
2005
|
|
|
Bai, gaur egun eskualdean badaude maila onean
|
dabiltzan
bertsolariak. Gainera, beraiek bertso eskolak ematen dituzte, eta beraien bertso ikasleen eredu dira.
|
|
2006
|
|
|
Hiria argitaletxeak plazaratu du oraingoan Gregorio Mujikaren Fernando Amezketarra, XVIII. mendeko hainbat eta hainbat euskaldunen ezin bizia eta miseria hobekien agertu duen liburuaren azken edizioa. Fernando Bengoetxea Altuna Amezketako seme ospetsua artzaina, baserritarra eta Gipuzkoan zehar plazarik plaza
|
ibilitako
bertsolaria da, argia, azkarra, umoretsua eta, alditan, nahikoa garratza. Bere garaiko jende xehearen lekuko ezin hobea dugu, orduko asko eta asko bezala Elizarekiko menpekotasunean bizi den herritar pobrea delako, baina berak Elizaren boterearen aurrean, ironiaz eta pikardiaz jakingo du oldartzen, behin eta berriz.
|
|
2009
|
|
|
Urte guztiotan aurkezle izandakoen agerraldiek gidatuko dute festa eta 30en bat bertsolarik kantatuko dute oholtzatik. Hitzetik Hortzera hasterako plazaz plaza hamarkadatan
|
ibilitako
bertsolariak izango dira Bilbon, baita Hitzetik Hortzera baino gazteago izanagatik gaur egun plazaz plaza dabiltzanak ere.
|
|
2010
|
|
|
Bertso jartzaile andana handi bat aipatu dugu Jose Manuel Arriolaren inguruan, baita omenaldi konpartitu bat ere. Beste omenaldi handi baten, Aita Zavalaren beraren Honoris Causadoktore izendatze egunean, plazaz plaza urte luzez kantari
|
ibilitako
bertsolari talde batek lagundu zuen Auspoabildumaren sortzailea. 1999ko azaroaren 19an Deustuko Unibertsitatean, jakintzaren etxean, egin zen ekintza akademiko solemne hartan, doktore, katedratiko eta jakintsu askorekin batera, Manuel Lasarte, Jon Lopategi, Basilio Pujana, Joxe Lizaso, Txomin Garmendia eta Jose Maria Lertxundi bertsolariek ere hartu izan zuten parte:
|
|
|
Bertsolariak izandu dira gure edestia gorde digutenak; gure erriaren poz ta atsekabeak, abestuaz, eunkiz eunki guregana iritxi azi dituztenak, gure adimen argiko bertsolariak. (...) Baiñan aspaldi xamar ontan, erriaren gogo naiak utzirik, or
|
zebiltzan
bertsolariak utskeriko gaiak abesten, errien parregarri. Erri abeslari auek, bide zuzenera ekartzeko asmoz sortu zan yai au?
|
|
2011
|
|
|
Udan saio asko eduki al dituzu? Ez naiz puntan
|
nabilen
bertsolaria, plazaz plaza, jaialdi handietan,... baina bai, baditut nire saiotxoak. Goierri aldean Bixente Gorostidirekin dezente egiten ditut, Ander Lizarralderekin, Gaztetxe eta horrelako guneetan,...
|
|
2012
|
|
|
Hala ere, plazaz plaza eta txapelketetan punta puntan
|
dabiltzan
bertsolari kopuru nahiko handia hautatzea lortu zuen, eta probak egitea proposatu zaien guztiek baiezkoa eman dute, tartean, Aitor Sarriegi Gipuzkoako txapeldunak: Galdetu ziguten ea prest egongo ginatekeen akuri moduan edo parte hartzeko, eta nik, egia esan, ez nuen bi aldiz pentsatu.
|
|
2015
|
|
|
Lau aldiz jarraian izan da garaile zarauztarra, 93an lehenengoz txapela jantzi zuenetik. Egañaz gain, ordea, hamarkada horretan bertsolarien belaunaldi berria ere agertu zen, bertso eskolan
|
ibilitako
bertsolariena, gehienen kasuan. Unai Iturriaga, Igor Elortza, Jon Maia, Jexux Mari Irazu, Xabier Silveira...
|
|
2017
|
|
|
Gero Joxe Agirre da gaur egun plazetan
|
dabilen
bertsolari zaharren, beste bertsolaritza baten, beste mundu baten ordezkaria dala eta era berean kapaz izan dena gaurko bertsogintzan ez integratzeko bakarrik parte funtseskoa izateko, guretzat sorte haundiz gurekin oholtza konpartitu du, diskurtso konpartitua du saioa ehunda konpartitu ditugu eta Joxe Agirre den sinbolo horrek txapela jazten dio gaur egungo bertsolaritzaren ordezkariren gazteen ... Kasu hontan neri.
|
|
|
Niko Etxart herriz herri
|
dabilenik
bertsolariak eta rockeroak akelarre berean batzeko gonbita eginez.
|
|
|
Baina horra paradoxa: Etxart kondenatzen
|
dabiltzan
bertsolari horiexek dira Nikoren erreferentzietako bat:
|
|
|
Gazteengandik urrun
|
dabiltza
bertsolariak, oso urrun.
|
|
|
Aldiz, gaur egungo bertsolaritzaren irudi kolektiboa in eta out da aldi berean. Nondik eta nork begiratzen dion, in edo oso in
|
dabiltza
bertsolariak, eta nondik eta nork begiratuta, out, oso out, edo are gehiago, erabat out.
|
|
|
Egin froga eta bilatu irudiak googlen; jarri arreta irudi horietan eta atera ondorioa metropolien joeren arabera jokatzen duen eta Euskal Herriko mikrokosmoaz deus ere ez dakien norbaiten ikuspuntutik: dudarik gabe, euskal musikariak in ago
|
dabiltza
bertsolariak baino.
|
|
2019
|
|
|
Beste datu alboraezin bat da 1990eko txapelketan Igor Elortza eta Unai Iturriaga, 15 eta 16 urteko bertsolarigaiak, finalera iritsi izana. Bi gaztetxo haiek plazaz plaza
|
zebiltzan
bertsolari helduz inguratuta ikustea Arriagako oholtzan bitxikeria iruditu zitzaien bertsozale eta euskaltzale gehienei, erabat ezohikoa duela 28 urte. Bertsolari handi izateko lehen urratsak eginak zituzten eta euren lanaz irabazi zuten final hartarako txartela.
|
|
2020
|
|
|
Eta elkarrizketak ere egin nizkien. Hortik pasatu ziren, gogoan ditut Imanol Lazkano, Lizaso, Joxe Aierbe… garai hartan plazan
|
zebiltzan
bertsolari gehienak.
|
|
2021
|
|
|
Urruntze horretan, Garziak aipatu bezala, hizkuntzaren garbitasuna ez ezik garbitasun morala ere baliatuko da distantziak markatzeko: beti desordutan, mozkorkerian eta barrabaskeriatan
|
zebilen
bertsolaria bezalako figura subalterno bat ezin zen eredu izan egin nahi zen Pizkunde kulturalerako, zenbaiten ustean. Alde horretatik, deigarria suertatzen da Txomin Agirrek berak Iru erezi ipuinean bertsolariaz egin nahi duen irudikapena:
|
|
|
"[...] bertsolariekin elkarrizketak egiten nituen baita ere. Hortik pasa ziren, gogoan ditut Imanol Lazkano, Lizaso, Joxe Aierbe... garai hartan plazan
|
zebiltzan
bertsolari guzti horiek pasa ziren" (N. Aldai, elkarrizketa pertsonala, 2017/IX/26).
|
|
|
Sarasuaren metaforari jarraikiz, ordea, aparraren azpian egon litekeen likidoaren inguruko itauna sortzen da. Distira, abiadura, presentzia mediatikoa eta abar hor daude, baina zer bilakaera izan dute bertso saioen kopuruek, edo plazaz plaza
|
dabilen
bertsolarienek?
|
|
|
Hazkunderik ikusgarriena 1990eko lehen erdian gertatzen den arren, joera gorakorrari eutsiko zaio hortik aurrera ere. Plazaz plaza
|
dabiltzan
bertsolarien kopuruarekin ere beste hainbeste gertatuko da: 290 dira 1990ean, 480 1995ean, 562 2000n eta 682 2005ean.
|
|
|
Zortziko txikian hasi zuten buruz burukoa Ibarzabalek eta Uriak. Bizkaiko Bertsolari Txapelketan kantuan
|
dabilen
bertsolariaren larruan jarri zuten Ibarzabal, eta Uria pinganillotik zebilen bertsoak esaten. Barre algara ugari eragin zituen ariketak publikoaren artean.
|
|
2022
|
|
|
Aurreko urtean bezala, aurten ere, bertsolaritzaren inguruan
|
gabiltzan
bertsolari, bertsozale, antolatzaile, gai jartzaile (etab.) feministak artikulatzea izan da helburua.
|
|
2023
|
|
|
Gai horiek plazaz plaza
|
dabiltzan
bertsolariei jarri dizkiete azken bertso saioan. Ikasleak bat bateko saio batean parte hartzaile izan eta entzule esperientzia garrantzi berezia izan du.
|
|
|
Urruntze horretan, hizkuntzaren garbitasuna ez ezik garbitasun morala ere baliatu zen distantziak markatzeko: beti desordutan, mozkorkerian eta barrabaskeriatan
|
zebilen
bertsolaria bezalako figura subalterno bat ezin omen zen eredu izan egin nahi zen Pizkunde kulturalerako. Alde horretatik, deigarria da berriro Txomin Agirrek berak Iru erezi [1] ipuinean eskaini nahi izan zuen bertsolariaren egokiera:
|
|
|
Bestela ere, parrandan edo elkartutakoan bertsotan asko egiten dugu, eta bertsoa bada gure arteko hizketagaia”. Aste barruan “astean behin behintzat” Deustun elkartzen dira inguruan
|
dabiltzan
bertsolari batzuk, “pare bat orduz edo” bertso eskola egiteko, eta bestela ere “bertsoa oso presente” du egunerokoan: “Askotan darabilt bertsoa buruan, izan dakizkidanak errepikatuta edo nire buruarekin bertsotan arituta”.
|
|
|
Urte luzeetan egindako lanaren emaitzak, inondik ere. Bertso mugimendua sasoiko, eta maila oso altuan
|
dabiltzan
bertsolari mordoxka. Atzoko bertso festaren lehia atalari erreparatuz gero, ordea, lehengo lepotik burua:
|