|
2005
|
|
|
bata, bi terrorismo delitu edo gehiago egin direnean eta horietako batek, behintzat, 20 urte baino gehiagoko espetxealdi zigorra aurrikusten baldin badu. Izan ere, kasu
|
horretan
delitu pilaketa egiteko muga objektiboa 40 urtekoa izango da-eta eta horren ondorioz ex legem aplikatu baharko da zigorrak betearazteko sistema berezia. Bestea, ordea, martxan jarriko zen ZK 76 artikuluko muga objektibo salbuespenezkoak (76 a, b, c, edota d) ezartzerik ez dagoenean.
|
|
|
bata, bi terrorismo delitu edo gehiago egin direnean eta horietako batek, behintzat, 20 urte baino gehiagoko espetxealdi zigorra aurrikusten baldin badu. Izan ere, kasu horretan delitu pilaketa egiteko muga objektiboa 40 urtekoa izango da-eta eta
|
horren
ondorioz ex legem aplikatu baharko da zigorrak betearazteko sistema berezia. Bestea, ordea, martxan jarriko zen ZK 76 artikuluko muga objektibo salbuespenezkoak (76 a, b, c, edota d) ezartzerik ez dagoenean.
|
|
|
diogu, zeren eta hirugarren graduaren kasuan edota askatasun baldintzatuaren kasuan betearazpen sistema zorrotza alboratzekoa izan baititeke kondena agortzeko bostena edo zortzirena falta denean. Teoriaz beraz 32 edo 35 urte bete ondoren (40 urtekoa orain da-eta, betetzeko kopuru gorena), zaintza epaileak kontsidera lezake ea hirugarren gradua edo askatasun baldintzatua salbuespenez ematekoak diren,
|
horretarako
gizartean birsartzearen aldeko iragarpen bakoiztua egon delarik.
|
|
|
alegia, biktima eta biktimaren beharrizana kontuan hartzean datzanarena. Eta
|
hori
, gehiago zehaztu barik, ez dago txarto: kontrakoa baizik, doktrina zientifikoak berak nabarmendu duen bezala.
|
|
|
kontrakoa baizik, doktrina zientifikoak berak nabarmendu duen bezala. Gure kasuan onartzekoa ez eta bai kritikatzekoa dena, da, ordea, ildo politiko kriminal
|
horri
eman zaion lege arauketa zehatzak ahultasun tekniko ugari dituela. Gero itzuliko gara betekizun honen interpretazio arazotara.
|
|
|
besterik ez zaiena ezarriko: autoritateekin elkarlan aktibo egin beharrean datzana hain zuzen ere (Espetxeetako Lege Organiko Orokorreko 72.6 art.) 5 Betekizun hau, hortaz, esparru deliktibo hauentzako lege arauketa guztiz ad hoc dugu, baina,
|
horren
barruan terrorismo delitu guztiak, alegia astuntasuna edozelangoa izanik ere, eraginda gertatzen dira.
|
|
|
Betekizun berezi honek, lehenik eta behin, delitugileei helburu eta bide terrorista bertan behera uzteko eskatzen die hirugarren gradua edota baldintzapeko askatasuna lortu nahi izanez gero. Baina, bigarrenik,
|
horrezaz
gain, agintariekin elkarlanean modu aktiboan jarduteko ere galdatzen du legeak. Alegia:
|
|
|
Espetxeetako Lege Organika Orokorreko 72.5 eta 6 artikuluak alegia) atzera eragina izango zutela. Beraz xedapen batzuen atzera eragina aldarrikatzen zen baina ez, ordea, egin ziren aldaketa guztiena eta
|
hori
bi zentzutan: batean, segurtasun epea (ZK 36.2 art.) eta zigor pilaketak betearazteko erregimen berezia (ZK 78 art.) atzera eragingarritasunetik kanpo gertatzen zirelako; eta bestean, atzera eragina aitortzen zen kasuetan ez zelako erabatekoa.
|
|
|
batean, segurtasun epea (ZK 36.2 art.) eta zigor pilaketak betearazteko erregimen berezia (ZK 78 art.) atzera eragingarritasunetik kanpo gertatzen zirelako; eta bestean, atzera eragina aitortzen zen kasuetan ez zelako erabatekoa. 7/ 2003ko LOa indarrean sartu eta hurrengo egunetik aurrerako sailkapenei besterik ez zitzaizkien hirugarren eta laugarren graduetako betekizun berriak ezarriko, une
|
horretara
arte egindako sailkapenak berrikusi barik alegia.
|
|
|
Honetaraino 7/ 2003ko LOak esaten zuena baina,
|
horren gainetik
, Espetxeetako Erakundeen Zuzendaritza Orokorrak bere lehenengo Indikazioetan (9/ 2003ko Instrukzioan) agindu zuen bezala, xedapen berrien atzera eragina ez zen murriztu behar erantzunkizun zibila ordaindu edota autoritateekin elkarlanean aritu behar izatera. Segurtasun epeak ere atzera eragina eduki behar zuen eta hala aplikatzen hasi zen.
|
|
|
Legearen gainetiko interpretazio honi laster egin zion aurre jurisprudentziak7 baina
|
hortan
interesgarrien eta pozgarrien suertatu zena erabilitako argudiobidea izan zen. Izan ere, segurtasun epea aldi baterako xedapenak ez aipatzea gorabehera, epaile eta auzitegiek xedapen honen izaera substantiboa azpimarratu baitute.
|
|
|
Segurtasun epearen gaineko lege arauketak ez du izaera prozesala eta ez dagokio ñabardurarik gabe betearazteko eraentza juridikoari. Bere izaera juridikoa substantiboa dugu eta,
|
horren
ondorioz, zuzenbide penal substantiboaren berme erregimena dagokio, Konstituzioaren ikuspegitik 25 artikuluko legezkotasun printzipioaren doktrina sendo eta zorrotzarekin lotu behar dena.
|
|
|
9.3 artikuluko atzera eragiteko debeku ahulagoa, ikusten ari garen erakunde juridikoekiko arrotza izan behar da, askatasuna murrizten den zigorretan bestelako bermeen interpretazio salbuespenik gabekoa nagusitu zelarik. Aipatu ildo jurisprudentzialak argudiobide material honi heltzen diola ematen du eta
|
horregatik
ez du onartu segurtasun epearen kasuan inongo atzera eragina zilegia denik. Zuzenketa honi esker, eta ziurrenik Gobernu aldaketak lagundurik, Espetxeetako Erakundeen Zuzendaritza Orokorrak bere interpretazioa aldatu zuen eta gaur egun indarrean dagoen azkeneko 2/ 2005 Instrukzioan atzera eraginaren aldeko aipamen oro desagertu dira.
|
|
|
Bermeen aldeko azkeneko zuzenketa hau txalotzekoa da, zalantzarik gabe, baita Espetxeetako Administrazioak
|
hori
argi eta garbi onartu izana ere. Baina hori guztia segurtasun epera murrizten da eta, orain arte behintzat, ez da eztabaidatu zein puntutaraino atzera eragina ere ez den onartzekoa, legeak baimentzen dituen gainerako betekizunetan (erantzukizun zibil eta elkarlanekoetan alegia).
|
|
|
Dena dela norabide zuzenketek ez gaitzatela nahastu: lege aldaketek dakarten ereduak, terrorismo delituetan espetxealdia betearaztekoak alegia, bere
|
hortan
darrai eta aipatu berme eztabaidek ez dute eredua ezta urrundik ere auzitan jarri. Horregatik lan honen izenburan norabide zuzenketei buruz hitz egiten genuen eredu ziabogaren ondoan, lehenengoek azkenekoa funtsean aldatu ez dute-eta.
|
|
|
lege aldaketek dakarten ereduak, terrorismo delituetan espetxealdia betearaztekoak alegia, bere hortan darrai eta aipatu berme eztabaidek ez dute eredua ezta urrundik ere auzitan jarri.
|
Horregatik
lan honen izenburan norabide zuzenketei buruz hitz egiten genuen eredu ziabogaren ondoan, lehenengoek azkenekoa funtsean aldatu ez dute-eta. Beste era batera esanda:
|
|
|
GARLANDen esanetan, aldaketa ikustekoa da lehenik eta behin birgisarteratzeko paradigma baztertu delako, tratamenduaren ideologiaren ordez, edota
|
horren gainetik
–helburu ordaintzaileak, inokuizazioa eta arriskuaren kudeaketa hutsa nagusitu direlarik.
|
|
|
Jendeak orain eskatzen duena babesa da, delitugilea gizartean birsartzeko ahaleginari uko egin behar bazaio ere.
|
Horren
argitan ulertzekoa da justiziaren alderdi sinboliko eta komunikatiboa inoiz baino gehiago present egotea, delituak jendearengan pizten duen haserrea beren beregi eta konplexurik gabe adierazten delarik. Herriaren justizi egarria bideratzeko tresna nagusietako bat politika kriminala dugu, dagoeneko adituak eta teknikoak politika hura egiteko orduan kanporatuak izan direlarik.
|
|
|
Bestelako logika zigortzailearen esanetara daude. Eta
|
hori
hobeto ikustarazteko azpimarra ditzagun lege aldaketen bi ezaugarri nagusi: bata, espetxealdia betetzeko modua, graduetan aurrera egitea, sailkapena...?
|
|
|
gradu onuragarrien atea ixtea.
|
Hori
inon baino argiago islatu da terrorismo delituetan. Gogora dezagun, esaterako, segurtasun epea, terrorismo delituetan, atzera bueltarik ez duela; edo baldintzapeko askatasuna modu ez ohikoan aurreratzeko aukerak terrorismo delituetan ex legem erabiltzerik ez dagoela; edo delitu pilaketen kasurik gogorrenetan 40 urte benetan, eraentza itxian?
|
|
|
betetzeko erregimen berezia ezarri dela. Kasu hauetan, guztietan, denborak, ez presoaren gaineko azterketa bakoiztua ezta
|
horren
iragarpen kriminalak, ezartzen du espetxealdia betetzeko modua.
|
|
|
Baina
|
horren ondoan
, eta funtzio osagarria betez, bestelako betekizunak era berean terrorismo delitugilea espetxe barruan edukitzera bideratzen dira, beste behin batean birgizarteratze logika eta ereduaren aurka joz. Adibiderik argiena, presoari jarduera deliktiboa bertan behera uzteko eta autoritateekin elkarlan aktiboan jarduteko eskatzen duen betekizun berria dugu.
|
|
|
Betekizun berri honen atzeko abiapuntua ideologia jakin baten arriskutsutasun aurreiritzia da, neurri handi batean Alderdien Legean (6/ 2002 LOan) zegoen diagnostikoa esparru honetara ekarriz. Badirudi talde terroristaren muina eta
|
horren inguruan
dagoen azpiegitura kriminala, inguruan dagoen ideologia, talde politiko eta gizarte esparru osoekin, zentzu zabalean, identifikatzen dela.
|
|
|
identifikatzen dela. Logika
|
horri
helduta, presoak horrekin guztiarekin lokarria apurtu behar du, beren beregi gainera, horri loturik egotea per se krimengilea bailitzan.
|
|
|
identifikatzen dela. Logika horri helduta, presoak horrekin guztiarekin lokarria apurtu behar du, beren beregi gainera,
|
horri
loturik egotea per se krimengilea bailitzan.
|
|
|
Izan ere elkarlaneko betekizuna delitu guztietan, eta ez soilik astunenetan? ezarri behar denez,
|
horrek
bermatzen baitu terrorismo kasu guztietan askatasuneko erregimenak indargabeturik gertatuko direla.
|
|
|
Arestian aipatzen genituen ildo politiko kriminal berrietatik abiaturik, ideologia jakin bateko presoak espetxe barruan eraentza itxian egotea bilatzen da, ideologia
|
horri
–ez soilik jarduera deliktiboak egiteari, uko egiten ez zaion bitartean, egindako delituarengatik ordain dezaten merezi duten bezala eta berriro ere kalterik egiteko aukera inoiz eduki ez dezaten.
|
|
|
Baina oraindik falta da azkeneko ñabardura, eredu berriaren benetako irudia antzemateko eta etorkizuna iragartzeko are zailtasun gehiago ekarriko dizkiguna. Alegia, eredu ziaboga egitez gauzatu arren, ikuspegi formal, terminologiko eta sistematikotik
|
hori
aitortu gabe egin da. Legegileak aztertutako aldaketak egin ditu baina ez du espetxeetako antolamenduaren beste artikulutan aldaketarik sartu ezta eredu aldaketa egiten ari zela inoiz adierazi ere.
|
|
|
Legegileak aztertutako aldaketak egin ditu baina ez du espetxeetako antolamenduaren beste artikulutan aldaketarik sartu ezta eredu aldaketa egiten ari zela inoiz adierazi ere.
|
Horren
azalpena hurrengoa izan liteke: gertatzen ari den aldaketa estrukturala kontrolaren kultur osoan ez da kontziente izaten ari.
|
|
|
Baina aipatutakoak bete dezakeen estalki ideologikoaren funtzioa gorabehera,
|
horrez
gain nahasketa honek gizartearen eta esparru juridikoaren arteko aldea areagotu besterik ez du egingo, legearen ezarpena, jendeak dagoeneko onartzen ez duen birgizarteratzearen izenean aurrera eramango delako, birgizarteratzearen deskredito handiagoa ekarriko duena.
|
|
|
Aldi gogorretan bizi gara berme kultur juridikoaren ikuspegitik. Badirudi historian zehar hainbat aldiz saiatu den politika kriminal gogor eta errukirik gabekoa beste behin batean itzultzen ari dela eta aztertutako espetxeetako lege aldaketak
|
horren
adibide garbiak besterik ez dira. Baina gogoratu beharra dago historiaren bukaera ez dela behin betiko heltzen, ez bederen gaur arte?
|
|
|
eta mugimendu historikoak aldi baterakoak izaten direla. Eta
|
horren
kontzientzia hartzea ez da garrantzirik gabeko zerbait. Gauden egoera historikoaz jabetzea eta horrek zein ezaugarri nagusi aurkezten dituen antzematen hastea, molde juridikoen aldaketak, eta horien iraultza?
|
|
|
Eta horren kontzientzia hartzea ez da garrantzirik gabeko zerbait. Gauden egoera historikoaz jabetzea eta
|
horrek
zein ezaugarri nagusi aurkezten dituen antzematen hastea, molde juridikoen aldaketak, eta horien iraultza, sustatzeko lehenengo urratsak izan ohi dira.
|
|
|
sustatzeko lehenengo urratsak izan ohi dira.
|
Horregatik
lan honetan zehar Euskal Herriaren zati batean eragina izaten duen espetxeetako politika aztergaia izan dugu. Eta diagnostiko baten bila, aldaketok Euskal Herriko espetxeetan ez ezik, mendebaldeko zigor kultur osoaren mugimendu estrukturaletan ere gertatzen ari direla baieztatu ahal izan dugu.
|
|
|
Eta diagnostiko baten bila, aldaketok Euskal Herriko espetxeetan ez ezik, mendebaldeko zigor kultur osoaren mugimendu estrukturaletan ere gertatzen ari direla baieztatu ahal izan dugu. Lan honek, gure herriaren egoera, hortaz, nazioarteko mugimendu politiko kriminal nagusien testuinguran txertatzeko balio izan badu,
|
hori
ez zen ekarpen makala izango eta berez etorkizun hobe baten itxaropena pizteko lehenengo zimentarria. Hala izan bedi!
|
|
|
Hemen eta orain egin nahi duguna, hortaz, zigor zuzenbideko esparruan gertatu diren aldaketa guztien azterketa ez, baizik eta espetxeetako esparruan egin direnena besterik ez da izango. Eta
|
horren
barruan, are zehatzago, terrorismo delituei dagozkienetan jardungo dugu1.
|
|
|
2 Lanaren izenburuak berak aditzera ematen duenez, espetxeetako esparruan eredu aldaketa, erabateko ziaboga gertatu da. Indibidualizazio zientifikoaren sistema alboratu egin du legegileak eta
|
hori
delitu mota guztietan eta astuntasun guztietakoetan hala izan bada ere, terrorismo delituetan are nabarmenagoa dugu. Lehengo ereduaren ordez, labur labur esanda, askatasuna nola edo hala ekartzen duten erakunde juridikoak jokoz kanpo utzi nahi ditu eredu berriak, behin espetxealdira kondenaturik barneratuak denbora eraentza itxian, eta ez eraentza irekian edo baldintzapeko askatasunean?
|
|
|
Aipatu instrukzioak gainera oso denbora laburrean bata bestearen atzetik onartu dira eta zenbait arazo juridiko eta interpretazio alderdi garrantzitsuetan iritzi aldaketa erabatekoak gertatu ere. Izan ere, arrazoi politiko hutsak gorabehera3, jurisprudentziak legeak aplikatzeko zuzenketa nabarmenak sartu ditu hasiera batetik eta
|
horrek
ere eragin du instrukzio ildo batzuk aldatu beharra.
|
|
|
Lege aldaketak indarrean sartu direnez geroztik izandako eztabaida juridikoak berme arazoekin zerikusia du: legeak aplikatzeko orduan zein kasu eraginda gertatu behar ziren, bai denboraren ikuspegitik (legeen atzera eragingarritasuna) bai ikuspegi materialetik (zein zigorrei aplikatu behar zaie segurtasun epea izenekoa, esaterako), eztabaidagai nagusia izan da eta
|
horren inguruan
izandako bilakaera interpretatiboaren berri ematea merezi duela uste dugu. Baina hasieratik ere argi izan dezagun horrek ez duela eredu ziaboga zuzendu ezta espetxeetako ereduaren gaineko azkeneko oinarrizko aldaketa susmopean jarri ere.
|
|
|
legeak aplikatzeko orduan zein kasu eraginda gertatu behar ziren, bai denboraren ikuspegitik (legeen atzera eragingarritasuna) bai ikuspegi materialetik (zein zigorrei aplikatu behar zaie segurtasun epea izenekoa, esaterako), eztabaidagai nagusia izan da eta horren inguruan izandako bilakaera interpretatiboaren berri ematea merezi duela uste dugu. Baina hasieratik ere argi izan dezagun
|
horrek
ez duela eredu ziaboga zuzendu ezta espetxeetako ereduaren gaineko azkeneko oinarrizko aldaketa susmopean jarri ere.
|
|
|
3 Lan honen helburua, hortaz, bikoitza da. Batetik, espetxeetako esparruan gertatu diren aldaketa garrantzitsuenen berri eman nahi dugu eta
|
horren
ildotik aldaketok betearazteko orduan izan diren arazo interpretatiboak nabarmentzea eta azaltzea ere. Izan ere Espetxeetako Erakundeen Zuzendaritza Orokorrak emandako instrukzioak eta Tratamendu Batzordeek aurrera eraman duten lana, Espetxeetako Zaintza epaileek eta Entzutegiek zuzendu dute behin baino gehiagotan eta horrek eragin duen bilakaera interpretatiboa gaur egun zertan dagoen argitu beharra baitago.
|
|
|
Batetik, espetxeetako esparruan gertatu diren aldaketa garrantzitsuenen berri eman nahi dugu eta horren ildotik aldaketok betearazteko orduan izan diren arazo interpretatiboak nabarmentzea eta azaltzea ere. Izan ere Espetxeetako Erakundeen Zuzendaritza Orokorrak emandako instrukzioak eta Tratamendu Batzordeek aurrera eraman duten lana, Espetxeetako Zaintza epaileek eta Entzutegiek zuzendu dute behin baino gehiagotan eta
|
horrek
eragin duen bilakaera interpretatiboa gaur egun zertan dagoen argitu beharra baitago. Baina, bestetik, lan honen beste helburua, terrorismo delituen gainean eraikitzen ari den betearazteko eredua kritikatzea eta etorkizuenan nola eraiki zen proposatzea izango da.
|
|
|
Baina, bestetik, lan honen beste helburua, terrorismo delituen gainean eraikitzen ari den betearazteko eredua kritikatzea eta etorkizuenan nola eraiki zen proposatzea izango da. Orain arte erabili dugun itsasoko irudiari heldurik, norabide aldaketak egon badira ere espetxeetako eredu ziabogak
|
hortan
darrai. Baina ziabogak nora eramaten gaituen oraindik ez dago batere argi.
|
|
|
Galdera, orduan, bada:
|
horrek
oraindik ere balio al du hain zuzen ere terrorismo delituentzat. Gaur egun, lege aldaketak kontuan harturik, birgizarteratzea al da espetxe barruko tratamendua antolatzeko ardatza eta gakoa?
|
|
|
Ez da gutxi izango, gure aburuz, eztabaida politiko kriminal nagusiak espetxeetako esparruan duen isla begi bistakoa egitea.
|
Horrek
, zeharkako eran bada ere, terrorismo delituen gaineko espetxeetako eredua nola ez den izan behar eta nola izan zen argitzen joateko balio luke.
|
|
|
askatasunera eraman dezaketen erakunde juridikoak ahalik eta gehien jokoz kanpo uztea.
|
Horretarako
bi ildo nagusi edo bi aldaketa estrategi ezberdin jorratzen dira: lehenengoa, delitu guztietarako, ez soilik terrorismo kasuetan hortaz?
|
|
|
Nabarmentzekoa da, beste behin ere, segurtasun epea lege aginduz automatikoki ezartzekoa dela (arau orokorra) eta bakar bakarrik, salbuespenez, zaintza epaileak erabakiari atzera buelta eman liezaiokeela,
|
horretarako
Espetxeetako Tratamendu batzordeak eman behar duen birsartzeko iragarpena ezinbesteko betekizun nagusia dugula.
|
|
|
Badirudi gure artean halakoak ez direla izan
|
horren
ugari; aitzitik, behin eta berriro aldarrikatu da lanbideetako gorabeheretan euskaldunek euskararekiko erakutsi duten axola eza eta ardura falta. Halakoxea sinestea, bestalde, maiz sarri gertatzen da gure artean, gauzak, behar bezalaxe baino, iraizean eta arrapaladan ikusteko moldea hartu dugulako.
|
|
|
Ez gara
|
horretan
makalenak juristok. Egungo bizimoduak aurrera eramaten gaituen modu berean, aldarrikatze zabalak egiten ditugu, batera zein bestera, euskararena ere babestu nahian.
|
|
|
|
Horren
froga xumea da gure aldizkariaren orrialdeetara ekarri nahi izan dugun argitalpenaren albistea. Zerrenda luzekoa da Eusko Jaurlaritzak bultzaturiko Bidegileak bilduma.
|
|
|
Zerrenda luzekoa da Eusko Jaurlaritzak bultzaturiko Bidegileak bilduma. Izatez,
|
hori
du bertako Kultura Sailak biderik egokiena aspaldiko, eta ez hain aspaldiko, euskaltzale askoren biografiak agerian jarri eta irakurgai egiteko.
|
|
|
|
Hori
jakinik, harremanetan jarri nintzen bildumaren ardura duen Mikel Atxaga kazetari eta eragilearekin, halako proposamena egiteko. Hitz bitan esanda, xedea nuen guretzat ezagunak ziren eta jurista euskaldunontzat oinarri izan zitezkeen euskaldun legelari aitzindarien biografiak begien bistan jartzea.
|
|
|
Etxegarairentzat, berriz, banuen aparteko lekukoa, hain justu ere, Jose Antonio Arana Martija euskaltzain gernikarra. Gertu gertutik jarraitu ditu
|
horrek
Etxegarairen nondik norakoak, eta bera zen, hortaz, egilerik erakoena. Oleagarena neronek hartu eta laukotea abian jarri zen.
|
|
|
Bilbotarra izan arren, harreman estuak izan zituen Oleaga juristak Zeanuri herriarekin. Bera ere, abokatu euskaldunen familia ugari baten aita izan zen;
|
horren
ondorioz, Oleaga abizena guztiz ezaguna da Bilboko foro juridikoan. Pentsabide karlistakoa zen, Esteban Bilbaoren bulegokide, Errepublika garaian euskal estatutuaren idazleetako bat (batez ere, epaitegien antolakuntzari buruzko arloan), Bizkaiko foru zuzenbidearen babesle sutsua, eta Bizkaiko Abokatu Bazkunean kargudun eta arduradun.
|
|
|
Erromara joana zen 1924 urtean Larrakoetxea. Hantxe ondu zuen lege testu
|
horren
euskarazko bertsioa, gerora ere, urte askoren buruan, Kardaberaz Bazkunak argitaratuko zuena, 1978 urtean. Bestelako lan sakonak ere egin zituen zuzenbide kanonikoan nahiz euskal literaturan.
|
|
|
Gazte gazterik ekin zion Leizaola legelariak bere euskalduntasuna eusteari. Testu batzuk ere badira
|
horren lekuko
. Administrazio publikoan ibili arren, Leizaolak beti lotu zituen politika eta kulturgintza, bi biotan landu zituela euskararen ezaugarriak.
|
|
|
Hartara, euskarak izan zuen, foru galeraren garaitik lehendabizikoz, zuzeneko presentzia eta izatea legearen esparru ofizialean.
|
Horrek
motz eta urri iraun bazuen ere, Leizaolak, horratio, ez zion euskal kulturgintzari utzi. Euskal literaturaz nahiz herriaren etorkizunaz arranguraturik, Eusko Jaurlaritzaren bigarren lehendakariak, nahiz erbestaldi luzean nahiz azken urtetako etxe itzuleran, beti gorde zuen bere euskal sena eta esku erakutsia.
|
|
|
Lanean ere, Espainiako Auzitegi Nagusiaren Sala bateko idazkari kargua irabazi zuen. Euskaltzain osoa izan zen, eta haren sarrera hitzaldia, guztiz argigarria, euskara eta zuzenbidea uztartze asmo
|
horretan
bideratu zuen: Euskal Erriko etxeen izenak.
|