|
2008
|
|
|
16 Lau eskultura
|
hauek
dira: Retrato del pintor Otano (1947); Retrato de la vía láctea (1947); Figura de hombre caído (Laocoonte) (1940) eta Figura de mujer acostada (1940).
|
|
|
1947ko. Reinvencion de la estatua? testuan idatzi zuen bezala, eskulturaren etorkizunean garrantzitsuak ziren bi prozedurak, ezabaketa eta sakrifizioa, eskultura
|
hauetan
frogatzen ditu lehen aldiz, eta ondorengo eskulturetan modu erradikalean erabiliko ditu. Coreano eta Figura para regreso de la muerte obren garapena izango da Oteizaren lanik ezagun eta garrantzitsuena, gerora hainbeste buruko min emango zizkion Arantzazuko apostoluen estatuaria.
|
|
|
19 Eskultura xume eta isil
|
hauen bidez
, Oteizak bere eskultore ibilbidea amaituta zegoela adierazi zuen: Homenaje al estilema vacío del cubismo (1959); Unidad mínima (1959); Oposición de dos diedros (1959); Homenaje a Velázquez (1959) edota Homenaje a Leonardo (1959).
|
|
|
nire ezerez txikitik ihes egiteko, salbamen desioz sartzen nintzen ortziko ezerez handira ihes egiteko bidaia batena zen. Haurraren deserosotasun edo larritasun horretan guk gizaki guztiok definitzen [ditugun] eta nolabait filosofia, erlijioa eta arte diren salbamen izpiritualeko hiru bide
|
hauetako
batera hurbiltzen gaituen existentziaren sentimen tragikoa esnatzen da jada. Izan baitira, hiru diziplina, esan dezakegu, gizakiak Jainkoarekin dituen harremanetakoak, gure bihotzean nahasten eta bat egiten direnak, baina teknikoki eta desberdinak eta lokabeak direnak (Oteiza, 2007a:
|
|
|
Unitateen antolakuntzaren dinamikotasunak gure begirada ere mugimenduan jartzen du, eta puntu edo plano batek beste batera eramaten gaitu, bueltaka eskulturaren kanpoko aldetik, une oro beraien forma aldatuz doan bitartean. Eskultura
|
hauek
, besteak beste, perspektiba sistemaren ilusioa apurtzeko daude eginak3.
|
|
|
Liburuaren erdiko aldean argazki sorta bat aurkitu dezakegu. Beraien antolakuntzak argitzen digu nolakoa den egilearen pentsatzeko modua, ezin esan baitaiteke irudi
|
hauek
liburuan esandakoaren ilustrazioa direnik. Kontzeptuen bidez baino gehiago imajinen bidez pentsatzen du Oteizak, bisualki, irudi bat beste batekin kontrajarriz, edo irudi batetik bestera salto azkarrak eginez.
|
|
|
Beste adibide
|
hauek
Luxio Ugarteren La reconstrucción de la identidad cultural vasca. Oteiza/ Chillida liburutik hartuta daude:
|
|
|
Oteizari buruz eginiko irakurketa
|
hauek
ezin dira ukatu, interpretazioen historiaren parte baitira, eta Quousque tandem?! argitaratu zenetik hurrengo urteetan euskal gizartean eta kulturan zer gertatu zen ongi islatzen dute.
|
|
|
Auzitegi
|
hauek
hain diferenteak diren jarrerak hartzearen arrazoiak ulertu ahal izateko ezinbestekoa dugu aztertzea Nazioarteko Zuzenbidetik eratortzen den arau baten nolako aplikazioa egin duten. Auzitegi Nagusi hauek guztiek arau horren inguruan euren ebazpenak oinarritu baldin badituzte ere, ez dirudi horrek ezer konpondu duenik, are gehiago, azaleratu diren emaitzak erabat kontrakoak izan dira kasuak zein autonomia erkidegotan ebatzi diren arabera.
|
|
|
Horrek termino konkretu horretatik eratorritako interpretazioari aurre egiteko aukera emango balio ere, eta, aldi berean, tratu berdintasunaren erreferentziarekin bete, 4/ 2000 Lege Organikoaren 32 artikuluak bestelako puntu batera garamatza, zeren bertan erresidentzia iraunkorra honako modu honetan definitzen baita: «La situación que autoriza a residir en España indefinidamente y trabajar en igualdad de condiciones que los españoles»13 Ikuspuntu horretatik, bertan azaldutakoa 1992ko Tratatu Orokorrean jasotakoa dela ondorioztatuz, administrazioak eta zenbait auzitegik egindako interpretazioak ez luke horrekin bat egingo eta, ondorioz, Uruguaiko herritarrei erreserbatutako estatusa jarduera
|
hauen
egikaritzan espainiar herritarrekiko berdintasun mailan erraztasunak emateari erreferentzia egiten zaionean hau dela eta ez beste bat.
|
|
|
Esku artean dugun kasu konkretu honi helduz eta auzitegiek erabili dituzten hitzarmen ezberdinetan aurkitzen diren terminoen gain arreta jarriz, testu
|
hauen
bateragarritasun edo bateraezintasunaren identifikaziora zuzendutako interpretazio lanak espainiar barne ordenamenduko begiruneari zuzendutako erreferentziok eta 1992ko Hitzarmenaren zenbait termino konkretu, bereziki, facilidades, eta, en pie de igualdad con los nacionales del Estado??
|
|
|
Hori, errealitatean, eskubide horiek ezerezean uztea ere bazen, zeren suposatzen baitzuen Uruguaiko herritar bati baimenak emateko lan eskaintza bat egon behar zela, eta, gainera, lan eremu horretan espainiar naziokotasuneko herritarrik ez egotea enplegu eske. Beste zenbait auzitegik, berriz,, facilidades, en pie de igualdad con los nacionales del Estado hori beste aipamen batekin lotu behar zela ulertuko dute,??, bertatik eratorriz etorkin horiek Europar Batasuneko herritarrekin parekatu behar zirela jarduera
|
hauei
dagokienez. Jurisprudentzian indarrean zeuden bi jarrera horien artean interpretazio elementuak aztertzea ezinbestekoa dugu.
|
|
|
Ildo berean topatzen dugu Ekuadorrekin sinatutako Naziokotasun Bikoitzeko Hitzarmena modifikatzera datorren 1995eko abuztuaren 25eko Protokoloa, non honen aplikazio aurresupostu gisa lan eta erresidentzia baimenen lorpena eskatzen den. Adibide
|
hauek
ikusita, beharrezkoa dugu gogoeta egitea Uruguaiko herritarrekiko dagoen diferentziaren norainokotasunaz. Izan ere, gure kasu honetan honelako aurreikuspena sartzeko aukera egon bazen ere, ez zen horrela gertatu, eta horren arrazoiak eta ondorioak interpretazioa egiteko orduan hartu behar dira kontuan.
|
|
|
Azken urte
|
hauetan
espainiar auzitegiek aurrera eraman duten lanak orain gutxi arte espainiar gizartearentzat isilean mantentzen zen gatazka bat aditzera eman du. Gatazka hori dugu Espainiako Erreinuak eta Uruguaiko Ekialdeko Errepublikak sinatutako 1870 urteko Ezagutze, Bake eta Adiskidetasun Tratatua indarrean ote dagoen zalantzaren inguruan sortu dena.
|
|
|
Beraz, tratatu bi
|
hauetan
termino berdintsuak ez erabiltzeak ez dakar automatikoki inolako bateraezintasunik, are gehiago, ikusi dugun bezala gerta liteke interpretazio lanaren bitartez posible egitea bi testuen aplikazio bateratua. Horrek sententziak dakarren beste arazora garamatza.
|
|
|
Lerro
|
hauetatik
, beraz, berriz ere, aldeen arteko akordioari egin behar zaio dei, bereziki, 1992ko Tratatu Orokorreko lehenengo artikuluan aurreikusitako Goi Mailako Komisioari erreferentzia berezia eginez, hori baita bide azkarrena eta zuzenena behin betiko nazioartean gatazka honi amaiera emateko, aldeek berek talka egiten duten tratatuetariko batean jasotako bidea dela ez ahaztuz. Hori gertatzen ez den bitartean, espainiar auzitegiek hartutako bideak Uruguaiko biztanleei erresidentzia eta lana eragotziko dizkie egitatezko modu batean, baina Uruguaiko gobernuak hartzen duen jarreraren zain mantendu da betiere Espainiako Administrazioa, nazioarteko ordenamenduan benetako gatazka baten sorrera suposatu dezakeelako eta, ondorioz, bere kontrako ekimenak hartzea gerta litekeelako.
|
|
|
Egitateetan aipatu moduan, arlo politikoan aurrera eraman diren ekimenek aditzera ematen dutenez, benetako ardurarik ezin da ondorioztatu bertatik. Harritzekoa bada ere, ekimen legegile
|
hauek
kopuru handiago batean izan dira Espainiako Kongresuan, non modu errepikatu batean gobernuaren atentziora gai hau ekarri den16 Uruguaiko barne ordenamenduan, berriz, jarrera pasibo honek biztanleen aldetik kritikak sortu baditu ere, ekimen nabarmenik ez da gertatu eta horren adierazle garbia dugu 1992ko Tratatu Orokorrak jasotzen duen Goi Mailako Komisioaren bileran Auzitegi Gorenaren sententziar... Jarrera hori ulergarri egingo lukeen arrazoi bakarra Uruguaiko herritarren aldeko sententzia jasoz gero Espainiako Administrazioa lotuta geratuko litzatekeelako ideiatik etor daiteke, baina ez dirudi hori izan denik Uruguaiko Gobernua horretara mugitu duen arrazoia.
|
|
|
16 Ekimen
|
hauen
nondik norakoa ikusita, hemen defendatutako ondorioa oinarritzeko egitate nabarmenena dugu Talde Parlamentario Popularrak aurrera eramandako ekimen sorta, non Uruguaiko herritarren aldeko jarrera argi bat ikus daitekeen baina jarrera horren islarik ezin izan zen modu berean aurkitu Talde Popularreko kideak Gobernuan izandako aurreko legealdietan.
|
|
|
Ezinbestekoa suertatzen den lehenengo aipamen bat auzitegiak berak egiten duen lehengo baieztapenari lotuta doa. Sententziaren Bigarren Oinarri Juridikoan onartzen duenez, azken urte
|
hauetan
Uruguaiko herritarren egoera juridikoaren inguruko gatazka honen abiapuntua Auzitegi Goren honen sententzia batean aurki daiteke. Bere momentuan auzitegi honen 2002ko urriaren 10eko sententziaren bitartez, 1870eko Tratatua antzekoak ziren beste zenbait estatutako (bereziki Txileko eta Peruko) Tratatuetako terminoetatik ez zen batere aldentzen eta, horrela izanda, bertan agertzen zen espainiar legediari egiten zitzaion igorpena zenbait eskubide jasotzeko orduan ez zela titulartasunari lotu behar, baizik eta eskubide horien egikaritza moduari.
|
|
|
Guztiak ereduan zebiltzan baina bi aldagai nagusik ezberdintzen zituzten:
|
hauetako
12k euskara dute lehen hizkuntza eta familiako hizkuntza nagusia eta, besteek, ordea, gaztelania. Gainera, 3 hizkuntza adin ezberdinetan hasi ziren ikasten; hauetariko 12 bost urterekin hasi ziren ingelesa ikasten eta beste 12ak zortzi urterekin.
|
|
|
hauetako 12k euskara dute lehen hizkuntza eta familiako hizkuntza nagusia eta, besteek, ordea, gaztelania. Gainera, 3 hizkuntza adin ezberdinetan hasi ziren ikasten;
|
hauetariko
12 bost urterekin hasi ziren ingelesa ikasten eta beste 12ak zortzi urterekin. Gipuzkoako Goierriko herri bateko ikastola bateko ikasleak dira guztiak.
|
|
|
Sailkapen probak erabili ondoren, ikasleak elkarren artean konparatu ahal izateko asmoz, eta ereduko hizkuntza helburuak aintzat harturik, proba berdinak erabili ditugu euskarazko nahiz gaztelaniazko komunikazio gaitasuna neurtzeko.
|
Hauek
dira horiek:
|
|
|
Ingelesez beste hiru proba
|
hauek
erabili ditugu:
|
|
|
Emaitza positiboen artean honako
|
hauek
aipa daitezke: batetik, euskaraz egindako argudiozko eskutitzetan partaideen hurbiltasun urruntasuna egoki adierazi dute gehienek.
|
|
|
Ingelesez akats morfologiko gehiago, testu izaera ez duten zenbait lan, berba ulergaitzak eta ortografia akats gehiago topatu ditugu 5 urterekin hasitakoen taldekideen artean. 8 urterekin hasitakoen taldekoek euskarazko MINTZA 2 ariketan akats morfologiko gehiago egin dituzte, baina kontuan hartu genuke
|
hauen
jarduna aberatsagoa dela oro har.
|
|
|
Hirugarrenik, boterea bai gatazkazalea nola kontsentsuzalea izan daitekeela aldarrikatzen duten teorikoak daude.
|
Hauen artean
aukera bat zentrurik gabeko botere eredua da, boterea ez da substantzia eta objektu konkretu bat, ezin gara horretaz jabetu ez eta berau pilatu, baizik eta soilik harreman bat gauzatzen deneko unean existitzen dela.
|
|
|
Elkarren boterea eta barne boterea. Bi
|
hauek
lotuta egon daitezke norberaren kontzientzia hartzera zuzenduta dauden neurrian; lehenengoan, talde dinamika eta helburu bilaketa garrantzizkoa da, eta, bigarrenean, norberaren balioaren zentzua indartzea. Hauek ere ikusmolde kontsentsuzalearen baitan koka ditzakegu.
|
|
|
Bi hauek lotuta egon daitezke norberaren kontzientzia hartzera zuzenduta dauden neurrian; lehenengoan, talde dinamika eta helburu bilaketa garrantzizkoa da, eta, bigarrenean, norberaren balioaren zentzua indartzea.
|
Hauek
ere ikusmolde kontsentsuzalearen baitan koka ditzakegu.
|
|
|
Parte hartzeko espazioak nola, nork, zergatik eta zertarako sortzen edo betetzen diren jakitea funtsezkoa da beraz. Dena den, bi espazio mota
|
hauen arteko
muga ezin da zorrotzegia izan, bien arteko desberdintasuna ez baita soilik nork betetzen dituen, baizik eta bertan adosten diren estrategiek existitzen diren botere egiturak desafiatzen dituzten ala ez (Miraftab, 2004); zentzu horretan talde berdinek barruan eta kanpoan aldi berean egotea erabaki dezakete.
|
|
|
1929 hamarkadan gehien erabili ziren izenetan lehendabiziko bostak honako
|
hauek
izan ziren: M. Carmen, Maria, Pilar, Begoña, Josefa.
|
|
|
Zeintzuk dira izen horien ordezkoak? INEren datuen arabera, honako
|
hauek
dira 2005ean jaiotakoak erregistratzeko gehienbat erabili ziren izenak:
|
|
|
Laburbilduz, honako
|
hauek
dira izen merkatuaren joerak:
|
|
|
42). Halako soziologia pragmatiko baten adibideak, honako
|
hauek
dirateke: «ekintzaren baldintzetara egokitutako praktika erreflexiboari buruzko» Lahire ren ikerketa (1998), gorputz automatismoak bereganatzeko aktoreak egin beharreko lan erreflexiboaren gainean Faure-k egindako lana (2000), Kauffmann en «etxeko ekintza» izeneko teoria.
|
|
|
bidez higatu egin ditu erabaki horiek. Horren lekuko Euskaltzaindiaren Izendegiaren 2001eko edizioko Hendrike Knörren berba
|
hauek
: «Herriaren interes biziarengatik, euskal izendegi batzuk argitaratu dira azken urteotan.
|
|
|
Baina ez dira bi Septentrio ak mintzaira eta kultura baten defentsa soil horretarat apaltzen ahal3, arrazoi bakar
|
hauengatik
bederen: bigarren liburua frantsesez da, eta gaztelaniazko bertsioa berrikitan argitaratua izan da, oraino desberdina.
|
|
|
Esate baterako, aipatzen du Salaberrik, orduan Mauleko arrondizamenduko kontseilaria, zubereraz emandako hitzaldia, eta bai denek batera Gernikako arbola kantatu zutela. Oso deigarria begitandu zait kronikaren tonua gero eta suharrago bilakatuz joan zela, Hendaiako korrespontsalak ondoko hitz aberkoi
|
hauekin
amaitu zuelarik:
|
|
|
Bi Donibandar gizon gaztek igorri dauzkigute segidako phertsu
|
hauk
, Murde Goyeneche berriz mera izendatu egunean ager arazi dituztenak. Ezartzen ditugu gure kazetan pentsaturik atsegin eginen dugula gure adichkideeri.
|
|
|
Ezagutzaren kudeaketa, hortaz, datuak bildu eta manipulatze hutsetik askoz harago doa. Ezagutzaren kudeaketan txertatuta dauden oinarrizko prozesuak honako
|
hauek
dira:
|
|
|
Azken buruan, Kapital Intelektualaren eredu orok bilatzen dituen helburu konkretuak honako
|
hauek
dira:
|
|
|
5 Gaur egungo eta, are gehiago etorkizuneko? erronka nagusietakoa antolaketa eredu berri bat abiarazi eta indarrean jartzea da, non lidergo faktoreak zeregin erabakigarria izango duen enpresako honako hiru atal
|
hauek
kudeatu eta gidatzen: a) balio erantsia, b) berrikuntza, eta c) antolakuntza kultura.
|
|
|
a. Aktibo ukigarriak: lehengaiak, makineria, produktuak, instalazioak, stock ak, etab. Aktibo
|
hauek
dira betidanik gehien azpimarratu izan direnak eta enpresa kontabilitateak hobekien jaso izan dituenak.
|
|
|
b. Aktibo intelektualak (edo ezagutza aktiboak): aktibo ukiezin
|
hauek
–Kapital Intelektual, kontzeptuak barnebiltzen ditu eta hiru multzo ongi berezitan sailkatzen dira:
|
|
|
Aktibo emozionalak: aktibo ukiezin
|
hauek
gizabanakoei eta giza taldeei dagozkie (pertsonengan daude erroturik) eta orain artean enpresa zientziak ez ditu ia ia aztertu ere egin. Dena dela, aktibo hauek energia iturri oparoa izan litezke, baldin eta egokiro askatu, sustatu eta bideratzen badira.
|
|
|
aktibo ukiezin hauek gizabanakoei eta giza taldeei dagozkie (pertsonengan daude erroturik) eta orain artean enpresa zientziak ez ditu ia ia aztertu ere egin. Dena dela, aktibo
|
hauek
energia iturri oparoa izan litezke, baldin eta egokiro askatu, sustatu eta bideratzen badira. Aktibo emozional hauek guztiak. Kapital Emozional?
|
|
|
64 Itxarkundiako Lizaso komandanteak 1977ko omenaldian hitz
|
hauek
esan zituen: –Hor dago besteek jarritako harri hori(, nazionaleek?
|
|
|
Batetik, Gasteizko errepublikazaleek Bizkaira ihes egiteko eta, bestetik, lurralde honetako matxinatuen aldekoek eskualde lasaiagora heltzeko. Nafarreteko apaizak, Txomin Jakakortaxarenak, kontatzen duenez, ugari izan ziren toki
|
hauek
aukeratu zituztenak aldaketarako eta berak batzuei zein besteei laguntzen zien. Trafiko hori geldiarazteko, matxinatuek herririk herri ibiliko ziren patruilak eratu zituzten.
|
|
|
11 Borroken une batean edo bestean honako batailoi
|
hauek
aritu ziren: Itxasalde, Araba, Ibaizabal, Gordexola, Itxarkundia, Loyola, Amayur, Padura eta Irrintzi jelkideak; Olabarri eta Euzko Indarra (EAE); Larrañaga, Roxa Luxemburgo, Perezagua eta Karl Liebknecht komunistak; Largo Caballero, Stalin, Rusia, UHP, Dragones, eta Castilla (JSU); Jean Jaures, Pablo Iglesias, Asturias, González Peña, Prieto eta Fulgencio Mateos sozialistak; Bakunin, Isaac Puente eta Sacco y Vanzetti anarkistak; eta Azaña Guipúzcoa eta Azaña Vizcaya errepublikazaleak.
|
|
|
Baina, aipatu tresnen egokitasunaren inguruko eztabaidak alde batera utzita, beraien ekarpenak balioetsi behar dira. Batetik, tresna
|
hauen bitartez
hiri eredua berrorientatzeko saiakerak gauzatu izana azpimarratu behar da. Adibidez, Bilbao Metropolitarreko LZEn 80ko hamarkadan urbanizazio berrietan bultzatu ziren intentsitate baxuko hiri ereduak mugatu nahi izan dira.
|
|
|
Hala Abandoibarran16 nola Zorrotza eraberritzeko aurkeztu den proiektuan. Nolanahi ere, lurzoru marroietan garatutako proiektu
|
hauek
globalizazio neoliberalaren garaian aplikatutako hiri politika berri bati erantzuten diote17, eta noski, baita testuinguru horietan eraikitako etxebitza garapenek ere. Ez dira, hain zuzen ere, Bilbao Metropolitarreko etxebizitza beharrei erantzuteko edota etxebizitza sistema orekatuago bat ahalbidetzeko egin, baizik eta bizi dugun globalizazio neoliberalaren garaiko hiri arteko konkurrentzia edo norgehiagokaren logikari eta eliteen lehentasunei erantzuteko egin dira batik bat.
|
|
|
Baina gainera, lurzoru marroi
|
hauek
eskainitako azalerak hiritarren etxebizitza beharrak asetzeko ez erabiltzeaz gain, benetan gauzatu diren proiektuek, eta, oro har, hiri politika berriek, gentrifikazio prozesuak jarri dituzte martxan (Vicario eta Manuel, 2003). Gentrifikazio prozesuak zona deprimituetan gertatutako errehabilitazio errresidentzialaren eskutik etortzen dira baina ez errehabilitazioaren ondorio isolatu moduan, baizik eta hiriaren berregituratze prozesu zabalago baten ondorio gisa.
|
|
|
Hau da, auzo deprimituan bizi ziren klase baxuak eta gizarte egoera ahuleko taldeak bertatik desplazatuak izango dira, eta horien ordez klase altuagoko jendearen trasbasea egingo da. Prozesu
|
hauen
adierazgarri lokala, Bilboko kasuan, Bilbao la Vieja auzoan aurki dezakegu18.
|
|
|
Izan ere, ingurumen jasangarritasuna hain da kontzeptu zabala eta hainbeste aldagai ditu bere baitan, ezen, oro har, hirien garapenaren eta bestelako mundu mailako prozesu globalen eta elkarren arteko harremanen testuinguruan aztertzen den (esaterako, mundu mailako poluzioa eta hirigintza masiboa aztertzen direnean). Prozesu global
|
hauek
eta beren tokiko kudeaketaren nondik norakoa aztertzea da gaur egungo kezka nagusietako bat2.
|
|
|
Batetik, etxebizitzen diseinuari eta energia beharrei buruz, azpimarragarria da eraikuntzaren sektorean dihardutenen artean dagoen kezka gero eta handiagoa. Gero eta gehiago exijitzen da eraikuntzarako jasangarritasun baldintza minimo batzuk ezartzea, eta energia eraginkortasunaren irizpideak eraikuntzan barneratzea3 Funtsean, berrikuntza nagusiak honako helburu
|
hauen inguruan
kontzentratzen dira: energia alternatibo garbi eta berriztagarrien erabilera bultzatzea, energia eraginkortasunaren irizpideekin eginiko eraikuntza ematea eta arkitektura bioklimatikoaren garapena sustatzea.
|
|
|
Horrela, Europa mailan etxebizitza politika eta produkzioaren inguruko azkenaldiko eztabaida nagusietakoa etorkizuneko hiri garapen ereduari buruzkoa da, eta nola sortu lur berrien (greenfields) kontsumoa mugatzeko estrategiak, bide batez, egunero bidaiatzeko beharra murriztuko duten moduak bilatzeko (Gallent, 2001). Dena den, arlo
|
hauetan
izandako aurrerakuntzak edota garatutako estrategia berriek aurkari dezente sortu ohi dute. Horrez gain, hiriaren antolamendua diziplinarteko gaia da eta konplexua inondik inora.
|
|
|
Eta bestetik, birgaitzearen eta eraikitako hiriaren aprobetxamenduaren alorrak indarrean den planaren baitan jaso dira, hala nola birgaitzea eta hiri eraberritzea, eta hutsik dauden etxebizitzak alokairu babestura mobilizatzea. Atal
|
hauek
, nolabait ere, aurreko planetan abiaturiko lan ildoak indartzea dute helburu.
|
|
|
Eta lege horren gauzatzean sortu diren Lurraldeko Zatiko Egitasmoek (LZE) eta Lurraldeko Arloko Planak (LAP) eragin dezakete nolabait lurraren erabileran eta etxebizitzaren produkzioan, azken hitza betiere udalek badute ere. Izan ere, tresna
|
hauen bidez
, nolabaiteko printzipio batzuk, minimo eta maximo batzuk eta zenbait orientazio ematen dira eskualde funtzional baten garapen integral, orekatu eta iraunkorra bideratzeko asmoz.
|
|
|
|
Hauek
dira inkestaren ezaugarriak:
|
|
|
– Aztertuko diren arloak honako
|
hauek
dira: lexikoa, izen morfologia, aditz morfologia eta sintaxia.
|
|
|
Guztira 202 galdera izango ditu honek.
|
Hauetarik
120 galdera lexikoari dagozkio; 62 morfologiari (23 izen morfologiari eta 39 aditzari) eta 20 sintaxiari buruzkoak dira. Fonologia aztertzeko ez da galderarik egin, alor guztietan arakatuko da datuak ateratzeko asmoz.
|
|
|
Bederatzi kasutan baino ez da erantzun ezberdina jaso. Ezberdintasunak
|
hauek
dira: (helduak/ gazteak) Itargi/ ilargi; remolino/ axe gogorra; bostarko/ ostadar; udegun/ udasken; suteko autz/ autse, iketz errie; jostorratz/ ø; garun/ ø; tuerto/ ø; sil/ tirriñe; esturasune/ ø eta saldar/ grano.
|
|
|
Beraz, heldu eta gazteak erdal termino ezberdina erabiltzeaz gain,, berna? hitza Bolibarko hiztun bi
|
hauen
hizkeran galduta dagoela dirudi. –Cuchara?
|
|
|
Adibidez, ez dago, labana? esateko, kutxiloa, z beste modurik herri bi
|
hauetan
. Maileguak direla-eta, fenomeno deskulturizatzaileak indar handiagoa du gaztearengan(% 24,16), eta txikiagoa(% 21,66) helduarengan, baina ez dago alde handirik batetik bestera.
|
|
|
Desberdintasunak
|
hauek
dira:
|
|
|
Ezberdintasun fonologikoen artean honako
|
hauek
ditugu esanguratsuenak: Aditz nagusiari dagokionez, helduak ni gasti nas dioen artean gazteak gasti ná.
|
|
|
Erantzun bat baino gehiago dituzten galderen adibide gisa, honako
|
hauek
:
|
|
|
Erantzun desberdinen artean honako
|
hauek
daude:
|
|
|
|
Hauek
dira azentuan dauden hiztun bien arteko aldeak: Itxósora/ itxosóra; itxósoraino/ itxosoráino; amasórtzi/ amásortzi; dakárre/ dákarre eta ikusiót/ ikúsiot.
|
|
|
Hamahiru kasutan baino ez da erantzun ezberdina jaso helduaren eta gaztearen artean. Ezberdintasunak
|
hauek
dira: (helduak/ gazteak) itargi/ ilargi; surrunbilu/ ø; natubitx/ gabon egune; koilara/ kutxara; prasa, suteko autze/ txingarrak, errautze; sille/ silbota, tirrin; pantorrili, berna/ boli; arnasa sakon artu/ putze bota, putzke ein; enorra, saldar/ grano.
|
|
|
Gaztearen jardunean berez maileguak aurkitu arren, ez dira halakotzat hartu, ez direlako belaunaldi
|
hauetakoak
, mailegu zaharrak dira. Honako hitz hauek, besteak beste:
|
|
|
Gaztearen jardunean berez maileguak aurkitu arren, ez dira halakotzat hartu, ez direlako belaunaldi hauetakoak, mailegu zaharrak dira. Honako hitz
|
hauek
, besteak beste: sikute, sapatu, kuarto, mediko, kanposantu, kantzaute, karu.
|
|
|
Puntukaritasuna agertzen duen galdera baten erantzunak
|
hauek
izan dira: helduak berbetan nauen entzuotenin sata bat eta gazteak kontuk esaten nengun?.
|
|
|
Honako
|
hauek
dira helduen arteko ezberdintasunak (ezberdintasunen artean erantzun aniztunak dituztenak):
|
|
|
Erantzun ezberdinak honako
|
hauek
dira:
|
|
|
Esan beharra dago, gorago aipatu bezala, Etxebarrikoak emandako erantzunak eta Bolibarko gazteak kasu
|
hauetan
emandako berdinak direla.
|
|
|
Erantzun biko galderak honako
|
hauek
izan dira:
|
|
|
2. Egon, en puntukaritasuna aztertzeko galdera baten erantzunak
|
hauek
izan dira: Bolibarkoak berbetan nauen saparradi entzun gendunin vs Etxebarrikoak kontuk esaten nengun?.
|
|
|
Erantzun aniztun esaldien honako
|
hauek
aipa daitezke:
|
|
|
Herri bi
|
hauetako
gazteen artean ere antzekotasun gehien lexikoan dago: % 87,5 dira erantzun berdina jaso duten galderak.
|
|
|
Esan bezala, diagrama
|
hauetan
datuak ehunekoetan eskaintzen dira, argiago ikusteko parametro bakoitzean zein desberdintasun maila dagoen helduen eta gazteen hizkeren artean. Esan behar da herri hauetan gertatu den bariazioa oso txikia izan dela.
|
|
|
Esan bezala, diagrama hauetan datuak ehunekoetan eskaintzen dira, argiago ikusteko parametro bakoitzean zein desberdintasun maila dagoen helduen eta gazteen hizkeren artean. Esan behar da herri
|
hauetan
gertatu den bariazioa oso txikia izan dela. Esate baterako, herri bakoitzeko belaunaldi ezberdinetan bariazio bera gertatu da:
|
|
|
Uste orokorra da lexikoa dela hizkera batean lehenik eta gehien aldatzen den arloa11, baina datu
|
hauen arabera
gutxien aldatzen dena da(% 8). Ondoren, aditz morfologia% 19rekin, izen morfologia% 25 eta azkenik, sintaxia% 29rekin.
|
|
|
Bariazioa ikus daiteke aztertutako herri bi
|
hauetan
, ez baitago hizkuntza sistema egonkorrik; hizkuntzak etengabe aldatzen doaz eta hizkuntzak bere ezaugarritzat du bariazioa. Garai bereko baina hizkuntza sistema ezberdinetako12 hiztunek elkar ulertzeko gaitasunari esker ahal izango dute zentzuzko elkarrizketa bat izan.
|
|
|
% 7,5 lexikoan,% 20 sintaxian,% 23 aditz morfologian eta% 30 izen morfologian. Bolibarren ere bariazio bera gertatu den arren, arlokako ehunekoak honako
|
hauek
dira: % 7,5eko bariazioa lexikoan,% 18 aditz morfologian,% 30 izen morfologian eta% 45 sintaxian.
|
|
|
Erantzun bat baino gehiago izan dira galdera
|
hauetan
:
|
|
|
Depresioa eta depresio faktoreak ikertzean aurkitu zuten emakume etorkinek, batez ere herrialde pobreetatik etorritakoek, bertakoek baino depresiotasa altuagoa zutela. Desberdintasun hori honako aldagai
|
hauek
esplikatzen zuten: lana bilatu beharrak, diruak, etorkinen estatusak, arrazakeriak, dependentziak, hizkuntza ikasi beharrak, eta etxebizitza bilatzeak.
|
|
|
Elkarrizketatutako emakumeek ziotenaren arabera, emakumeen osasun fisiko eta mentalaren alterazio handiagoa nabarmentzen da bizi baldintzekin eta lan egoerarekin lotuta. Jaso dugunez, diferentzia nagusiak honako
|
hauek
dira: garatzen dituzten egitekoak, euren lanpostuen baldintza kaxkarrak eta, bereziki, rolen gainkarga, sarritan, ama ere badirelako.
|
|
|
Latinoamerikako egoera psikosoziala beste emakumeena baino hobea da.
|
Hauek
jabetzen dira gainerako herrialdeetatik datozen emakumeekiko duten abantailaz gaztelania jakiteagatik. Gaztelania ez jakiteak nolabaiteko urrakortasun sentsazioa eragiten du, beste gauzen artean mugatzen baitu lan mundurako sarbidea.
|
|
|
Emigratzeko arrazoietan migrazio prozesuan eragiten duten zenbait egoera topatu ditugu: familia egoera konplexuak, krisi ekonomikoak, jomuga diren herrialdeetan eraldaketa sozioekonomikoak, etab. Asko dira euren jatorrizko herrialdeetan familiaburuak eta horientzat familia aurrera ateratzeko aukera da emigratzeko egitasmoa, motibazio
|
hauek
, batez ere, latinoamerikarren taldean ikus daitezke. Gutxiago dira familia elkartzeko prozesuen ondorioz etortzen direnak.
|
|
|
Emaitza
|
hauek
, hau da sintoma somatikoak, antsietatezkoak eta depresiboak, beste ikerketa batzuetan aurkitu dira (Achotegui, 2002; Elgorriaga et al., 2007; Tizón et al., 1992). Azalpen asko eman dira adierazteko nola eta zergatik gertatzen diren, horietatik ezagunenak hurrengoak dira:
|
|
2009
|
|
|
Baliabideei dagokienez, berriro dira nagusi hiztegiko sarrerak,% 34,69; hitz elkarketa eta zabalkuntza semantikoa dira hurrengoak,% 22,45 eta% 13,27 hurrenez hurren. Testu
|
hauetan
kalkoen erabilera handitu da,% 5,10eraino.
|
|
|
Aditzetatik sortzen diren izenak aztertu ditugu bereziki. Izen horiek atzizki
|
hauen bidez
lortu ditugu: antza, antzia, dura, era, keta, kunde, kuntza, men, mendu, pen, te/ tze, tza eta zio; Horietaz gain, ezaugarri abstraktuak adierazteko erabiltzen den tasun atzizkia ere aztertu dugu.
|
|
|
Matematika arloan maiz definitzen dira kontzeptuak beste kontzeptu bat ukatuz; ukapen hori adierazteko ez, ezin eta gabe elementuak erabili ohi dira. Aztertu ditugun testu
|
hauetan
ere erabili izan zituzten egileek.
|
|
|
Testu
|
hauek
gaur egun matematika testuetan eraginik ez dutela izan argi ikus dezakegu artikulu honetako adibideen bidez. Hala ere, gaur egun erabiltzen ditugun termino batzuk liburu hauetan jada ikus zitezkeen; hau da, laster ehun urte beteko dituzte termino batzuek. Termino horiek hitz batekoak, hitz elkartu baten hitz bat, hitz anitzeko unitate oso bat edo hitz anitzeko unitate baten hitz bat izan daitezke, baita aurrizkiak edo atzizkiak ere.
|
|
|
2 Kode hori erabiliz aipatu ditugu testu
|
hauek
artikuluan zehar. Zenbakiak urtea adierazten du, eta letrek testuaren izenburua.
|
|
|
Testuetatik diskurtso elementu
|
hauek
erauzi ditugu eskuz: zenbakiak, ordinalak eta kardinalak; neurriak, estandarrak eta bestelakoak; aditzak; terminoak eta esamoldeak.
|
|
|
Diskurtso elementuak aztertzeko eta sailkatzeko hiztegi
|
hauek
erabili ditugu:
|
|
|
luzera, azalera, bolumena, edukiera eta pisua.
|
Hauetan
nabaritzen da bereziki nazioarteko sistemara hurbiltzeko joera. Horren froga testuek ematen dituzten neurrien taulak dira.
|
|
|
Izan ere, Lorentek dioen bezala: «Diskurtso zientifikoan, aditz
|
hauetako
batzuek izaera nahasia dute, diskurtsoa antolatzeko funtzioa dutelako eta, aldi berean, lanaren metodologiarekin loturik dagoen esanahia dutelako». Esate baterako, eman aditzaren esanahia hau da:
|
|
|
Lehenengo biak batera aztertu ditugu, eta datu
|
hauek
bildu ere: zazpi testutan eta hiru hiztegitan agertzen dira.
|
|
|
Testu hauek gaur egun matematika testuetan eraginik ez dutela izan argi ikus dezakegu artikulu honetako adibideen bidez. Hala ere, gaur egun erabiltzen ditugun termino batzuk liburu
|
hauetan
jada ikus zitezkeen; hau da, laster ehun urte beteko dituzte termino batzuek. Termino horiek hitz batekoak, hitz elkartu baten hitz bat, hitz anitzeko unitate oso bat edo hitz anitzeko unitate baten hitz bat izan daitezke, baita aurrizkiak edo atzizkiak ere.
|