|
2000
|
|
|
Saio, saiakera eta literatur entsegu materialez osaturiko liburu
|
hauen artean
aipatzen dira honako liburu hauek: Ni ez naiz hemengoa (1985), Marginalia, edo Ez gara gure baitakoak (1989), Izeba Mariasunen ipuinak (1989), Ainhoari gutunak (1990) eta Hitzen ondoeza (1997).
|
|
|
Dena dela, aniztasuna da ipuin bilduma honen ezaugarri aipagarriena. Pergolako iruzkinean honako ezaugarri
|
hauek
aipatu genituen estiloaz jardutean:
|
|
|
Euskal Herrikoautoreetatik
|
hauek
aipatzen ditu beren beregi: Frantzisko AntonioPalazios467 (Euscal errijetaco..., 93) etaJoanAntonioMogel (Euscal errijetaco..., 93); denadela, besteeuskalidazlebatzukereezagutuzituen, goraxeago adierazidugunez.
|
|
|
Madril: Zeta, 2000, 66 orr.Datu
|
hauek
aipaturiko Informe Anual de la Comunicacion. Estado y tendencias de losmedios en España delakotik atereak izan dira.
|
|
|
Hogeigarren mende honen erdian hasten da, gutxi gorabehera, gaur egungo zientziagintza berria. Ematen diren aldaketak horren handiak direlako justifikatzen da egungozientziagintza berriaz edo egungo zientziagintzaren sorreraz hitz egin ahal izatea.Sorrera hau modu anitzean ulertu ohi da, baina hala ere nahiko adostasun handia dagohonako ezaugarri mota
|
hauek
aipatzerakoan:
|
|
|
Arturo Merayo irakasleak (1992, 175), sailkapena egin aurrez, ondoko ezaugarri
|
hauek
aipatzen ditu irratiaren izaera mugatzeko:
|
|
|
Bestetik, sailkapen soziologikoen artean, Smith-ek
|
hauek
aipatzen ditu: Handman en taxonomia, non lau nazionalismo mota aurkituko ditugun, hots, irredentismoa, zapalkuntza,, prekauziozko?
|
|
|
Liberalek" bizimodu edota bizitza onaren ikuskera" esaten dutenean, gizabanakoek hausnarketa sakon baten ondorioz bizimodu batekin duten konpromisoa adierazi nahi dute. Gure gizarteetan, eguneroko esperientzian bizimodu onen aniztasuna islatzen dituzten honako adibide
|
hauek
aipa ditzakegu: kontenplaziozko bizitzan murgilduta dagoen filosofoak bizimodu onaren ikuskera bat dauka, baina baita ere zerbeza kaxa bat eskura duelarik asteko hainbat egunetan telebista aurrean amaigabeko orduak ematen dituen futbolzale amorratuak; bizimodu on batek irudimen sexual ezberdinen adierazpenak, homosexual izaerakoak barne, errespetatu lituzkeela sostengatzen dute batzuek, beste batzuek, aldiz, bizimodu on bakarra sexuak espezie ugaltzea helburu duena dela sinesten duten bitartean; pertsona batzuen arabera, opera kantagintzaren adierazpenik bikainena den bitartean, beste batzuentzat hip hop a edota bakailaoa izango litzateke.
|
|
|
" Mintza ezin daitekeenari buruz isildu egin behar da" (Tractatus Logico Philosophicus 7). 1990ean Jose Luis Alvarez Santa Cristinak liburu hau edizio euskaratuan —orrialde
|
hauetan
aipatzen dudan edizio ederrean— EHUko Argitarapen Zerbitzuan argitaratu zuenetik, bazen garaia isiltasun hori azaldu eta miatzeko.
|
|
2001
|
|
|
Arlo horren historiaren ildo batzuk azpimarratzeko asmoz (Azurmendi, 1987,1999),
|
hauek
aipa daitezke: 1) Ia 70eko hamarkadan hasita argitaratzen dirazenbait autore ezberdinen edo horien zuzendaritzapean egindako eskuliburuak: Carswell eta Rommetveit (1972), Giles eta Powesland (1975), Giles (1977), Zani (1977), Scherer eta Giles (1979), Giles eta St.Clair (1979), Giles eta St.Jacques (1979), Olson (1980), Giles, Robinson eta Smith (1980), Fraser eta Scherer (1982), Ryan eta Giles (1982), Forgas (1985), Giles eta St.Clair (1985), Moscovici (1986), Azurmendi (1987), Ibañez (1989), Giles eta Coupland (1991), Iñiguez (1995), Azurmendi (1999).
|
|
|
Arauetan adierazten da nahitaezkoak direla salmentaren izenari, lehentasunezko kontsumoaren datari, konposizio analitikoari eta legez baimendutako tratamenduei buruzko datuak. Aukeran, honako
|
hauek
aipa daitezke: urak bainuetxeetan duen larrialdi tenperatura, mineral natural edo onura publikoko deklarazioaren data, eta uraren zenbait ezaugarri.
|
|
|
Elikagai gisa haragia ekoizteak dakarren gastua murriztea, eta landare elikagaien kontsumoa handitzea, animalia jatorrikoen kaltetan, munduko goseari aurre egiteko, etab. Modalitate begetarianoak Dieta begetarianoaren aldaera zorrotzenek nekez ase ditzakete organismoaren beharrak Modalitate osoenak eta ez hain zorrotzak dira begetarianismoa edo obo lakto begetarianismoa eta horien joera hurbilenak, obo begetarianismoa eta lakto begetarianismoa; izan ere, landare elikagaiez gain (zerealak, patatak, lekaleak, barazkiak, fruta freskoak eta fruitu lehorrak, olioak eta bestelako koipeak, hala nola eta gurina), animalia jatorriko elikagaiak hartzen dituzte. Beste alde batetik, erregimen zorrotzenak daude, eta horien artean, honako
|
hauek
aipatuko ditugu: begetalinoak edo begetalistak (arrautzarik, esnekirik eta eztirik ez dute onartzen), beganoak edo beganistak (dieta begetalistaren antzekoa), zerealistak edo dieta makrobiotikoa (zerealez osatua), frugiboroak (fruta freskoen bidez soilik elikatzen dira, elikagai gordinak eta gordinak jaten dituzte).
|
|
2002
|
|
|
ETAren inguruko problematika ere azken hamarkadetan argitaratutako eleberri askoren gai ardatza da, I. Aldekoa kritikariak (1998b) azpimarratu duen bezala. Alor honetan, 70 hamarkadetako honako
|
hauek
aipa litezke: Xabier Amurizaren Hil ala bizi (1973), Ramon Saizarbitoriaren 100 metro (1976), Mario Onaindiaren Grand Placen aurkituko gara (1983), Txillardegiren Exkixu (1988), edo Hasier Etxeberriaren Mugetan (1989).
|
|
|
Prozesu horretan emandako urratsen lekuko dira bidean sortu eta oraindik eregeure gela eta materialetan islatuta azaltzen diren hurbilpen metodologiko nagusiak. Horien artean mugarri nagusitzat
|
hauek
aipatuko genituzke:
|
|
|
Esaten da, halaber, krisialdi hark batez ere Hego EuskalHerriari eragin ziola; Ipar Euskal Herrian, aldiz, itsas ekonomiaren eta batez ere, balea eta bakailao arrantzaren gorakada handia gertatu zela XVII. mendean. Krisialdiaren arrazoiak azaltzean, historialariek honako
|
hauek
aipatzen dituzte, besteak beste: gerrak eta Estatuek garatutako politika inperialista (itsasontzi zibilenbahiturak, armadetarako marinelen itsasoratzeak, kortsoaren eta itsaslapurketarengailentzea, itsasbideen eta kaien itxierak, eta abar), Gaztelako kapitalak itsasmerkataritzatik aldentzea, prezioen gorakadak, euskal burdin ekoizpenaren etaitsasontziteriaren konpetitibitate galera, eta abar.3
|
|
|
Kolektibotasunaren lotura ederki islatu duen Jose Ma Imfzcoz Beunza ekartzen dugugida honetara7 Era horretan, egunerokotasunean kokatzen gara, bazterketa sortzenduten abaguneak zehazten. Horien artean,
|
hauek
aipatzea merezi du: herri lurrakpribatizatzea; baserrien jabetza pertsona baten eskuetan gelditzea; larretan bordakaltxatzea; erabilera komuna ukatzea, eremu pribatua zela argudiatuz; udal osoarenaldekoak ziren ohitura, usadioak eta erakundeak bertan behera gelditzea; jabegopribatuak hedatzea; liberalismoa...
|
|
|
Hain zuzen ere, etorkinen erabilgarritasun ekonomikoari zuzendutako auzia. Aitzitik, bai jazoera hau, bai paragrafo
|
hauetan
aipatuko diren gainerakoak ere, lasai asko esan daiteke hein handi batean, ilegalitatearen ondorioa, ere badirela.
|
|
2003
|
|
|
Izenez zerrendatzen hasita, ondoko sektore
|
hauek
aipatu behar ditugu: gasaren sektorea, zeinetan Naturcorp euskal enpresa publikoa Asturiasko HidroCantabrico enpresa pribatuari saldu baitiote duela gutxi; eta ondasunen ekipamenduen sektorea, zeinetan, antzina ez dela desagertu den Mecanica de la Peña ez ezik, Babcock Wilcoxen berehalako likidazioa baitugu ate joka.
|
|
|
Posta elektronikoa darabilenak marmolean zizelkatu behar dituen oinarrizko arauak laburbiltzeko, hiru
|
hauek
aipatuko genituzke: letra larridun testurik ez idaztea (OIHUKA JARDUTEA bailitzateke hori), megabyte batetik gorako artxibo astunak ez eranstea (jasotzaileak arazorik gabe onartzen dituela seguru ez badakigu) eta, azkenik, spam (eskatu gabeko mezu komertzialak) eta kate mezuak ez igortzea.
|
|
|
Oso ezaguna da eragin antioxidatzailea duelako, olioak edo gantz produktuak espezializatzeko erabiltzen baita, bizitza baliagarria luzatzen baitu. Substantzia antioxidatzaile posibleen artean, tokoferolez gain, honako
|
hauek
aipatu behar dira: karvacrola eta timola, landare horren olio esentzialean gehien erabiltzen diren bi substantzia fenolikoak (%72 inguru), lurrinaren erantzuleak eta, seguruenik, bakterioen aurkako ekintzak.
|
|
|
F mm”, posta elektronikoaren bidez hedatzen da, eta “ibm.com” edo “microsoft.com” bezalako izen ezagunen helbideak erabiltzen ditu, erraz hauteman ez dadin. Zein mezutan iristen den, KTEk aukera
|
hauek
aipatzen ditu: “Your details”, “Thank you! ”, “Thank you”, “Details”, “My details”, “Approved”, “Your application”, “Wicked screensaver” eta “That movie”.
|
|
2004
|
|
|
Artikulu honetan definitu dudan euskal ikuspegira gehien hurbiltzen diren eta arazo handirik gabe eskura daitezkeen sintesi lanen artean (zerrenda osoa izateko asmo gabe)
|
hauek
aipa daitezke: Joseba Agirreazkuenagak zuzenduriko Gran Atlas Histórico de Euskal Herria (Lur, Bilbo, 1995, 512 orr.; euskarazko itzulpena ere badago:
|
|
|
Huts nabarmenen artean, ondoko
|
hauek
aipa daitezke:
|
|
|
Administrazioaren asmoa publizitatean agertu diren arazoak zuzentzea da. Lortu beharreko helburu gisa, honako
|
hauek
aipatzen dituzte: uraren erabilera arrazionala eta uraren kalitatea hobetzea; nekazaritza lurren higaduraren aurkako borroka eta egitura eta emankortasuna hobetzea; arrisku naturalen prebentzioa eta landa eremuen erabilera hobetzea; eta biodibertsitatea eta nekazaritza paisaiak babestea.
|
|
|
argaltzeko propietateen aipamena, gaur egungo legediak berariaz debekatzen duen arren; emaitza eraginkor eta azkarren bermea; erosleari zerbait serioa eta egiaztatua dela pentsarazten dioten izen zientifiko, botaniko edo siglen zerrendetara jotzea; eta ustez zientifikoa den hizkuntza bat erabiltzea propietate terapeutiko egokiak justifikatzeko. Gainera, produktu horien iragarkietan abal zientifikoak aipatzen dira, eta honako
|
hauek
aipatzen dira: “erraz aurkitzen ez diren urrutiko unibertsitateak”; “klinikoki frogatuta” edo “farmazian saltzea”; edo kontsumitzaileek sinesgarritasun gehien ematen dieten pertsona ospetsuen testigantzak, OCUk adierazten du.
|
|
|
Bata Sexismo Linguistikoa da, bai lexikoa bai sintaktikoa. Lexikoa ren barruan
|
hauek
aipatzen ditu: kortesia tratamendua (andrazkoen kasuan askotan tituluak gizon batenganakoha rremanari egiten dio errefe rentzia, ren emaztea, renalaba, adibidez, eta gizonenak lanbideari edo ikasketei), bikote okerrak (simetria falta:
|
|
2005
|
|
|
Ipuina narratibaren esperimentaziorako bidea jorratzen hasia zen. Ipuingintzan izan genituen aitzindarien artean, honako
|
hauek
aipa ditzakegu: Nemesio Etxaniz eta Telesforo Monzon narratiba laburra gerra osteko lehenengo urteetan bultzatu nahian; Martin Ugalderen Iltzailleak (1961) Venezuelan argitaratutako bilduma, gure artean Hego Amerikako ipuingileen eragina jasotzen duen lehenbiziko ipuin bilduma hain zuzen; Jean Etxepareren Mendekoste gereziak eta beste (1963); Gabriel Arestiren Ipuinak (1979) eta Jon Miranderen Gauez parke batean ipuin izugarriak (1984).
|
|
|
Datuen balorazio honekin batera, Eusko Jaurlaritzak 1998an egindako hezkuntzako hizkuntza egoeraren balantzea azalduko dugu, hiru lurraldeetakoa. Honako lorpen
|
hauek
aipatzen ditu Eusko Jaurlaritzak:
|
|
|
Zure euskarazko eskolatzea aurkeztu honako hiru alderdi
|
hauek
aipatuz:
|
|
|
Bigarren Hezkuntzako irakasleek zikloko kide bezala dituzten zereginenartean
|
hauek
aipatzen dira legedian: hezkuntza proiektua osatzeko proposamenakazaltzea, curriculum proiektua diseinatzeko ekarpenak egitea, irakasgaien metodologia gaurkotzea, jarduera osagarriak antolatzea eta abar.
|
|
|
Baina argi izan behar da, halaber, kexa batzuk ez direla ulertzen eraikuntzako eragileak, jabeek eragindako akatsak baitira. Horien artean, honako
|
hauek
aipa ditzakegu: gaizki erabiltzeagatik edo behar bezala ez mantentzeagatik eragindako kalteak, eraikinaren instalazioetatik kanpoko leherketa edo sute batek eragindako akatsak, etxea hartu ondoren etxebizitzan egindako obrek eragindako kalteak, etab. Erabiltzaileek eraikuntza egoera onean mantentzeko duten betebehar nagusia.
|
|
|
Antzeko aukerak daude XX. mendeko ikono irudiak erabiltzea, hala nola Audrey Hepburn, Beatles, Freddie Mercury eta Salvador Dalí. Aldaera guztien artean, honako
|
hauek
aipa daitezke: zeruan distira egiten duen ilargi handi baten argazkia, eguraldi gastatua duen egurrezko ate zahar bat, edozein hiriren erdian igotzen den eskailera bat, armairutxo batzuk, liburu zaharren liburutegi bat edo “krimenaren tokia” polizia zintak.
|
|
|
Bihar ez, araiz. Baina noizbait kontu
|
hauek
aipatu dizkiet Arranoko lagunei. Seguru asko ez dakite.
|
|
|
3) Gogokoen zer programa mota duten galdetuta, honako
|
hauek
aipatu zituzten: telesailak, umorezko saioak, kirolak...
|
|
|
gizakiak ez duela bere baitan isolatutako indibidualitate bat esateko; Ni eta Zu ez direla bakarrik txandaka galdegiten duten kontzeptuak, baizik eta —banantze punturaino itzuli ahal izanez gero— egiaz kontzeptu identikoak direla esateko; eta, zentzu honetan, indibidualitatearen zirkuluak —banako ahul, behartsu eta galkorretik hasi eta garai bateko gizadiaren leinuraino doazen zirkuluak— daudela esateko, ze bestela ulertze oro ezinezkoa izango litzateke betiko. Hau ez da era honetako esaldiak garatzeko lekua, baina ezinbestekoa iruditzen zitzaidan
|
hauek
aipatzea bi arrazoirengatik: batetik, eta nire ustetan, hemen oinarritzen delako giza espeziearen bizitza organikoaren ikuskera zuzena eta, honekin, baita neurri handi batean ere historia unibertsalarena; eta bestetik, baita nire aburuz ere, garrantzitsua delako ideia jakin bat saihestea, hain zuzen, hizkuntzaren izaera miresgarria bera zatitze linguistiko lehor eta beti eskas baten bitartez oinarritu daitekeelako ideia.
|
|
2006
|
|
|
Nahikoa da prestaketa lan
|
hauek
aipatzea, epe laburrean gauzatzekoak ez direla ulertzeko; horien mota eta izaerak, bai eta edukiak eta garrantzi bereziak ere, horixe oztopatzen dute. Hala ere, berau sinatzen duenak atsegin handiarekin iragarri nahi dio Maiestate horri lan horiek guztiak amaitutzat jo daitezkeela, ospe handiko gizonek Gobernuari eskainitako laguntza eskerga dela medio.
|
|
|
Krisia gertatzeko arrazoi ugari izan dira. Azalpen tradizionaletatik hasita,
|
hauek
aipatu izan dira: gerra (sintoma zena arrazoia baino, ikusi dugunez) eta klimaren okertzea (oso zaila dena neurtzen).
|
|
|
Beraz, publizitatearen erregimen juridikoak kontuan hartu behar du lege horietan aurreikusita datorrena. Ondorioz, publizitate jarduerarekin zerikusia duten lege nagusien artean, honako
|
hauek
aipa daitezke: 1/ 1982ko, Pertsonaren Berezko Irudia, Intimitate Pertsonala zein Familiarra eta Ohorea Babesteko Lege Organikoa, maiatzaren 5ekoa; 26/ 1984ko, Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Babeserako Lege Orokorra, uztailaren 19koa; 3/ 1991ko Lehiaketa Desleialaren Legea, urtarrilaren 10ekoa; 7/ 1996ko Merkataritza Txikiko Ordenaziorako Legea, urtarrilaren 15ekoa; 15/ 1999ko Izaera Pertsonaleko Datuen Babeserako Lege Erregulatzailea, abenduaren 13koa; 25/ 1994ko Legea, uztailaren12koa, mugaz gaindiko telebistaren 89/ 552/ EB Zuzentaraua (ekainaren 7koa) Espainiako legedira egokitzen duena, 22/ 1999ko Telebistaren Legearen bitartez berrikusi da; 2002ko Merkatu Elektroniko eta Informazio Gizartearen Zerbitzuen Legea, uztailaren 11koa.
|
|
|
Gizarte komunikazioaren teknikaren alderdi hutsetik hartuta, publizitateak baditu, batetik, sustatzaile eta igorle batzuk (iragarki jartzailea eta publizitate agentzia), bestetik, publizitate mezuaren igorle batzuk (komunikabideak), eta, azkenik, mezu horren publiko jasotzailea. Beraz, eskema horren oinarrizko egituran
|
hauek
aipatu behar dira: lehendabizi, komunikazio iturria (iragarki jartzailea); ondoren, mezuaren kodifikazioa (publizitate agentzia); eta, bukatzeko, hartzaileari heltzen zaion mezua, interpretazio giltza batez deskodetuko dena.
|
|
|
Eskema formal bat egiteak arauen hierarkia bat egitea dakar eta, beraz, Espainiako Konstituzioa hierarkia horren gailurra izango da, zeren eta oinarrizko arau hark funtzionatzen baitu iturriak ordenatzeko tresna gisa. Sarrerako ikasgai honetan adierazi den bezala, Publizitate Zuzenbidearen oinarri juridikoa Konstituzioaren 20.1 artikuluan dago, non honako eduki
|
hauek
aipatzen diren: pentsamenduak, ideiak eta iritziak hitzez, idatziz edo bestelako edozein ekoizpen bideren bitartez adierazteko eskubidea; ekoizpen eta sormen literario, artistiko, zientifiko eta teknikorako eskubidea; eta, azkenik, edozein hedapen baliabideren bitartez, benetako informazioa askatasunarekin komunikatzeko edo jasotzeko eskubidea (a, b eta d letrak).
|
|
|
Horren haritik, publizitate sorkuntzaren molde eta aldaerei ez zaie mugarik jartzen. Zerrenda moduan, honako
|
hauek
aipatzen dira: kanpaina bat, horren zati bat, eta edozein publizitate elementu.
|
|
|
Baina, era berean, beste helburu batzuk ere kontuan hartu behar dira, horiek ere funtsezkoak baitira, Publizitate Zuzenbidearen existentziaren ideia berean aurkituko ditugun horiek. Hain zuzen ere, honako
|
hauek
aipatu behar dira: lehiaketa bera babestea (lehiaketa aske eta leialarena ere bai, jakina), kontsumitzaileak ikuspegi juridikotik zaintzea (batez ere informazio objektiboa eta egiazkoa jasotzeko eskubidea oinarritzat hartuta), ideia eta publizitate sorkuntza babestea eta, zentzu orokorrean, nortasun eskubideak zaintzea.
|
|
|
Hala, 22/ 1999 Legeak zuzentzen du telebistan agertzen den babesletza. Araudi horren arabera, beste zenbait gaiz gain, honako arau
|
hauek
aipatzen dira: babesleak ezin du babesturiko programan eraginik izan; programaren hasieran edo bukaeran, edo batean zein bestean?
|
|
|
Hainbat arrazoi daude. Horien artean, honako
|
hauek
aipatzen ditu: jabeen segurtasun juridiko falta handia, maizterren aurrean galdu egiten baitute; finantziazio baldintza onak (interes tasekin, minimo historikoetan), edo alokairuko etxebizitza publikoaren eskaintza urria azken plan estataletan.
|
|
|
Besteak beste, titulartasun publikoko eta pribatuko fitxategien sorrera eta motak arautzea. Titulartasun publikoko fitxategiak Haren sorrera Aldizkari Ofizialean argitaratu behar da, eta bertan elementu
|
hauek
aipatu behar dira: – Fitxategiaren helburua eta horretarako aurreikusitako erabilerak.
|
|
|
. Horrelako aparatu elektrikoen ezaugarri nagusiak garbitasuna eta segurtasuna dira. Desabantailei dagokienez, honako
|
hauek
aipa daitezke: . Haien prestazioak ez dira egokienak gailu dinamikoekiko, bero deskargaren zati bat erabiltzailearen manipulaziorik gabe gertatzen baita.
|
|
2007
|
|
|
2 Jabeak, sustatzaileak edo txandakako aprobetxamendu eskubideen eskualdaketan modu profesionalean diharduen pertsona fisiko edo juridikoak eskubideok eskualdatu nahi baditu, autonomia erkidego eskudunak, hala denean, informazio agiria argitaratu behar du, kontsumo arloan onetsitako arauketarekin bat etorriz, eskaintza loteslearen izaerarekin, eta doan emango dio, kasuan kasuko Jabetza Erregistroan artxibatu ondoren, informazioa eskatzen duen pertsona orori. Agiri horretan, alderdi
|
hauek
aipatuko dira:
|
|
|
1 Pertsona fisiko edo juridiko orok egindako kontratua, beraren lanbide jardueraren esparruan eta bizitegiak txandaka aprobetxatzeko eskubideekin zerikusia izanez gero, idatziz agertu da, eta, horretan, gutxienez, alderdi
|
hauek
aipatuko dira:
|
|
|
Egia esan, parte hartzea sustatzea konstituzio manua da, eta ez da parte hartze politikora soilik mugatzen, askoz harago baitoa; izan ere, EKren 9.2 artikuluan ezarritakoaren arabera, botere publikoei dagokie«... herritar guztien parte hartzea erraztea, bai bizitza politikoan, baita ekonomia, kultura eta gizarte bizitzan ere». Hori dela eta, konstituzio testuak parte hartzeari zenbait aipamen egiten dizkio artikuluetan, eta, besteak beste,
|
hauek
aipatzen ditu: parte hartze politikoa (23 art.), atal honetan aztertuko duguna; gazteek politika, gizarte, ekonomia eta kulturaren garapenean parte hartze aske eta eragingarria izan dezaten (48 art.); herritarrei entzutea, haiei dagozkien administrazio xedapenak prestatzeko prozeduran (105 a art.); herritarrek Justizia Administrazioan parte hartzea (125 art.), interesdunek Gizarte Segurantzan parte hartzea (129.1 art.); enpresetan parte hartzea (129.2 art.), etab. Zehatz esanda, eta parte hartze politikorako eskubideari dagokionez, konstituziogileak eskubide hori modu berezian babestu nahi izan du, kargu publikoak hautatzeko, sufragio aktiboa?
|
|
|
Zuzenbideko estatu demokratikoari buruz Konstituzioan egindako adierazpenei dagokienez, hurrengo
|
hauek
aipatu behar dira nahitaez: subiranotasuna herrian dago (1.2 art.), aniztasun politiko eta soziala adierazten dute alderdi politikoek (6 art.), langileen sindikatuek eta enpresaburuen elkarteek (7 art.), herritarrek arazo publikoetan parte hartzeko eskubidea dute, zuzen zuzenean nahiz ordezkarien bidez (23 art.), edo demokrazia erdi zuzeneko erakundeak erabiltzeko eskubidea dute, besteak beste:
|
|
|
EKren 20 artikuluan, adierazpen askatasunaren babesa esangura zabalean arautu da, eta hori osatzen duten eskubide desberdinak bildu eta konstituzio aitorpen zehatza eman zaie. Modu horretan, esangura zabalean, adierazpen askatasunaren barruan, eskubide
|
hauek
aipa ditzakegu: adierazpen askatasuna esangura hertsian (norbere ideiak eta iritziak askatasunez adierazteko eskubide moduan ulertuta); sortze literario, artistiko, zientifiko eta teknikorako askatasuna; katedra askatasuna (zehazki irakasleei lotuta dagoen adierazpen askatasun moduan ulertuta, hezkuntza eskubidearekin batera aztertuko dut, arrazoi sistematiko nabarmenak direla bide?) eta informazio askatasuna (egiazko informazioa askatasunez komunikatu eta jasotzeko eskubide moduan ulertuta).
|
|
|
bizitza eskubidea, segurtasunerako, pentsamendu askatasunerako eta adierazpenak egiteko eskubidea, ideiak hezkuntzaren bidez zabaltzeko, bilerak egiteko eta elkartzeko eskubideak, jabetza eskubidea, lan askatasunerako, lege berdintasunerako eta epaimahaiek epaitzeko eskubidea. II. tituluan horien arauketa jaso eta hurrengo
|
hauek
aipatu ziren: atxilotzearen gaineko bermeak, egoitzaren eta gutuneriaren bortxaezintasuna, espetxeratze edo erregistro autoen arrazoitzea, gaur egun «benetako babes judizialerako» eskubide deitzen duguna, sufragio eskubideak, kultu askatasuna eta hezkuntza eta trebakuntza establezimenduak sortu eta horiei eusteko askatasuna.
|
|
|
III. tituluan erregioko eskumenak arautu ziren, Errepublikako Konstituzioaren 15 artikuluan ezarritakoari jarraituz. Galiziako erregioaren eskumen esklusiboei dagokienez, hurrengo
|
hauek
aipatu behar dira: hezkuntza, tokiko araubidea, legegintza zibila (Konstituzioaren 15.1 artikuluan Estatuari erreserbatutako arloak izan ezik), herri lanak eta nekazaritza araubidea.
|
|
|
Aste
|
hauetan
aipatu da behin eta berriz, Spirit zundak erakutsi duenez Gusev kraterra, gaur Ilargikoen parekoa itxuraz, laku bat izan zela aintzina, eta Ma, adim ibaiak ureztatzen zuela.
|
|
|
Horren adierazle da azken urteotan gai horren inguruan eginikoikerketa kopuru handia. Adibide gisa, nazioartean, honako lan
|
hauek
aipa daitezke: norberaren ezagutzaren garapenari buruzko ikerketak (besteak beste, Demetrioueta Kazi, 2001 eta Vyt, 2001); Gogamenaren Teoria delakoaren garapenareningurukoak (adibidez, Astington eta Jenkins, 1995, 1999 eta Call eta Tomasello, 1999); garapen moralari buruzkoak (besteak beste, Bergman, 2002 eta Miller, 1990); ekonomiari buruzko ezagutzaren garapenaren ingurukoak (Berti eta Bombi, ...
|
|
|
Euskal Herriari dagokionez, besteak beste, honako
|
hauek
aipa daitezke: Arranzek, Artamendik, Olabarrietak eta Martinek (2002) Gogamenaren Teoriarengarapenaren inguruan eta Reizabalek eta laguntzaileek (Reizabal et al., 2002a, 2002b, 2003, 2004a, 2004b) nazio identitatearen inguruan eginiko ikerketak.
|
|
|
Ikertzaileek askotan erabili izan dute metodo klinikoa gizarte ezagutzarengarapena aztertzeko. Adibide gisa, honako
|
hauek
aipa daitezke: Piaget-ek egindakoikerketak (besteak beste, Piaget, 1926, 1932), ekonomiaren ezagutzaren garapenazDanziger ek (1958) egindakoa (ikus XI. kapitulua) zein Cadenas ek (1991) politikaren ulermenaren garapenaren inguruan egindakoa (ikus XII. kapitulua).
|
|
|
M. Winnek, adibidez, uste du telebistak haurrengan oso eragin kaltegarriak dituela eta, ondorioz, utzarazi egin behar dela (Winn, 1992 in Vila, 1998). Eragin kaltegarrienartean, Winn ek honako
|
hauek
aipatzen ditu: batetik, giza garapenerakobeharrezkoak diren beste jarduera banakako zein sozial batzuk alde batera uztekoarriskua dago.
|
|
|
Hori dela eta, Trafikoko Zuzendaritza Nagusiak eredu dokumentu bat zabaldu zuen martxoan egindako Bide Segurtasuneko Tokiko Batzordean, 50.000 biztanletik gorako udaletan aplikatu beharreko segurtasun politika nagusiak biltzen zituena, ezbehar indizeak gainerakoak baino handiagoak baitira. Plan horrek, besteak beste, honako alderdi
|
hauek
aipatzen zituen: radarrak jarri beharra gehien erabiltzen diren kaleetan abiadura kontrolatzeko; semaforoen denborak arautzea oinezkoentzat; bidegorrien babesa hobetzea; gerrikoa eta haurrak babesteko sistemak ez erabiltzea zigortzea; edo kaskorik ez duten motorzaleei isuna jartzea eta ibilgailua ibilgetzea.
|
|
|
Aitzitik, ez zen zentsurarik hauteman, nahiz eta txostenaren egileek espero zuten filtrazioren bat aurkitzea Venezuelan, Nepalen, Malaysian, Zimbabwen, Israelen, Afganistanen, Egipton, Zisjordanian eta Gazan. Ikerketaren egileek, informazioak zentsuratzeko arrazoi nagusien artean, honako
|
hauek
aipatzen dituzte: politika —oposizioinformazioak, gizarte arauak, iragazi edo blokeatu egiten dira—, iraingarritzat jotzen diren edukiak, eta segurtasun nazionala:
|
|
|
kode libreko programak. Espainiako FTP zerbitzarien artean irekian, zentrokoa dago Ikerketa Zientifikoetako Goi Maila, hainbat unibertsitatetakoak edo Rediris ena, Atzerritarren artean, berriz,
|
hauek
aipa daitezke: Fundazioa Mozilla edo GNU/ Linux en banaketenak.
|
|
|
Parte hartzeaAltsasuko XXV. krosean 130 bat korrikalari espero ditu antolakuntzak. Garaipena lortzeko aukera dutenen artean, gizonezkoen senior mailan, izen
|
hauek
aipatu zituzten: Garin, Amatriain, Maritxalar, Etxeberria eta goraka doan Nagore.
|
|
|
Nolanahi ere, idazle hauen iritziz, nazio eraikuntzen prozesuek giza eskubideen ikuspegitik zenbait muga dute. Muga horien artean honako
|
hauek
aipatzen dituzte: horrelako prozesuek ezin dute garbiketa etnikoa ekarri eta ezin diote jendeari bere hiritartasunaz gabetu, ezta giza eskubideak bortxatu ere.
|
|
|
18 Gross Espiellek, bere baieztapena oinarritzeko, Nazio Batuen Batzar Orokorreko honako erabaki
|
hauek
aipatzen ditu: 2625 (XXV) eta 2787 (XXVI).
|
|
|
24 Europar Batasunaren goi mailako balio gisa honako
|
hauek
aipatzen ditu: giza duintasuna, askatasuna, berdintasuna, solidaritatea eta demokraziaren eta zuzenbide estatuen printzipioak.
|
|
|
Esandakoaren guztiaren laburpen gisa, honako ideia nagusi
|
hauek
aipa daitezke:
|
|
|
Loch, 1981: 413 Horien artean
|
hauek
aipatzen zaizkigu hurrenez hurren: J. Brunerren" instrukzioaren teoria" eta H. Gipper, H. Glinz eta L. Weisgerberren" hizkuntz edukiaren ikerketa".
|
|
2008
|
|
|
Orduan errepaso bat egin nien une hartan indarrean zetozen eta euskararen bizitzan eragina izan zezaketen joerei eta honako
|
hauek
aipatu nituen: soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 17
|
|
|
Eusko Jaurlaritzaren euskararen erabilera normalizatzeko IV. planean, hain zuzen, azpimarratzen da lan jardunen azterketa komunikatiboa egin behar dela erabakitzeko zeintzuk izango diren euskaraz ere landuko diren komunikazioak. Horiek horrela, eragin handiko komunikazioen artean honako
|
hauek
aipatzen dituzte:
|
|
|
Aparteko kreditu nahiz kreditu eranskinak lege proiektuen modura tramitatzen dira. Prozedura betekizun berezi gisa ALOk honako
|
hauek
aipatu ditu: Aurrekontuen Zuzendaritza Nagusiaren txostena eta Estatu Kontseiluaren irizpena behar dira, Ekonomia eta Ogasun ministroak Gobernuari proposamena bidali baino lehen; edu berean, Gobernuak Gorteei bidaltzen dien proiektuan, gastu publikoaren gehiagotze hori finantzatzeko erabiliko diren baliabideak zehaztu behar dira.
|
|
|
Edozein aplikaziotan ikus daitezke, makinek sortutako mezu automatikoak, tartean gramatika edo sintaxirik egon gabe. Makinek sortzen dituzten testuen artean, honako
|
hauek
aipa daitezke:
|
|
|
b.* Zu baino ikasle saiatuago
|
hauek
aipatuko dizkizut.
|
|
|
Gipuzkoako komite liberalek adostu zuten programak, banakoen askatasunez gain, honako
|
hauek
aipatzen zituen, hurrenez hurren: «La inviolabilidad del domicilio, la libertad del Municipio, la libertad de la Provincia, La Soberanía Nacional y el Sufragio Universal».
|
|
|
Zoritxarrez, miliziano kopuruak bai, baina ez ditugu horien nortasunak ezagutzen, eta zentzu horretan ezinezkoa dugu beharbada argigarria suertatuko litzatekeen konparaketa egitea, bonapartetiarren aurkako gerran Gaspar Jauregiren sarean parte hartu zutenekin. Liberalismoaren adar armatuak lortu zuen arrakasta azaltzeko orduan, beste hipotesirik ezean,
|
hauek
aipatuko nituzke: Hirurtekoaren hasieran armagintzak jasan zuen krisialdia (milizianoek jan edana ordainduta zeukaten), eta Gabriel Ibarzabal eta beste gizon prestu batzuk miliziaren buruan ikusteak izango zuen eragina.
|
|
|
Azkenik, esker oneko hitz
|
hauetan
aipatu gabe utzitakoei ere gure aitortza.
|
|
|
Disgrafia sor dezaketen heldutasun neuro psikologikoaren gabeziak ere deskribatzen ditu Portellanok (2001). Gabezia horien artean, honako
|
hauek
aipatzen ditu: lateralizazio arazoak, eraginkortasun psikomotorraren nahasteak, gorputz eskemaren nahasteak, hautemate eta mugimendu funtzioen nahasteak eta hizkuntzaren adierazpen grafikoaren nahasteak.
|
|
|
Idazleek (Paz, 2002: 125) honako hiru oinarrizko arrazoi
|
hauek
aipatu dituzte aginpide banaketa horren alde:
|
|
|
Emaitza positiboen artean honako
|
hauek
aipa daitezke: batetik, euskaraz egindako argudiozko eskutitzetan partaideen hurbiltasun urruntasuna egoki adierazi dute gehienek.
|
|
|
Erantzun aniztun esaldien honako
|
hauek
aipa daitezke:
|
|
|
Berotze globalaren arrazoiei dagokienez, inkestatutik hirutik bik uste dute gizakia dela co2 aren emisioen eta basoen suntsiketaren erantzule nagusia, eta Estatu Batuak munduko kutsatzaile handitzat jotzen dituzte, eta gutxien egiten duena hori saihesteko. Lurraren beroketa areagotzen laguntzen duten ohiturei dagokienez, honako
|
hauek
aipatzen dira: autoz egiten diren joan etorriak, kontsumo handiko etxetresna elektrikoak erostea, hegazkina, berokuntza, familia kontsumoa, ohiko bonbillak, telebista eta deiak jasotzeko/ egiteko egoeran dauden beste gailu batzuk (“stand by”).
|
|
|
“Etorkizunean sektore medikoari eskaintzen dizkion aukerak ere kontuan hartuko ditugu” esan zuen Le ek. Besteak beste, honako
|
hauek
aipatu zituen: “telebista interaktiboa, irisgarritasunaren diseinua, merkatuen ikerketa edo segurtasuna”.
|
|
|
Bidaiatzeko hegazkina hartu behar baduzue, txartelak preziorik merkeenean erosteko, bi helbide
|
hauek
aipatuko nituzke: Vueling (www.vueling.com) eta Iberiaren lowcost edo prezio apaleko Clickair (clickair.com) konpainiaren webguneak.
|
|
|
Markeli bigarren aukera jarraian ematea ezin da baztertu. Bestalde, Lillok garrantzia kendu zien Xerezen hutsuneei, eta jokalari garrantzitsuenen artean
|
hauek
aipatu zituen: Calle, Momo, Viqueira eta Antoñito aurrelari txikia.
|
|
|
oinarritutako eredua hobesteko ere galdegiten dio. Eta neurri horien artean
|
hauek
aipatzen ditu: zigor betetze alternatiboak droga menpekotasuna dutenentzat; tutelatutako guneak zigortutako emakumeentzat eta beren kargu haurrak dituzten amentzat; zerbitzu berezituak buruko gaitzak edo kronikoak dituzten presoentzat; laguntza programak lanerako eta heziketarako, eta bergizarteratze zentroak, besteak beste.
|
|
|
Bestalde, aurreikusitako ekintzei erantzuteko bidea ere izango da, “gastu arruntei eutsi egin diegunez, margena handitu egin da eta horrek, urtean zehar sortzen diren aurreikusi gabeko ekintzei erantzuteko balioko digu”.Aurreikusitako inbertsioakRemi Aiestaranek 2008 urterako aurreikusitako inbertsioen berri azaldu zuen. Besteak beste, ondorengo
|
hauek
aipatu zituen: Argiteria:
|
|
|
Azken urteotan, Danobat Taldeak eremukako espezializazio estrategia bat garatuz joan da, bere produktuak aeronautika, trenbidea, energia eolikoa, eta halako sektore zorrotzen beharretara egokituz. Hala, Danobaten bezeroen artean, lehen mailako enpresa
|
hauek
aipa daitezke: Rolls Royce, General Electric, Alstom, Siemens, Bombardier eta Gamesa.
|
|
2009
|
|
|
Egun, eta xedean oinarrituz, Ostebak informazioa eta gomendioak ematen ditu erabakiak hartzeko, eta gomendio horietan oinarritutako eskenatokiak proposatzen ditu, Euskal Autonomia Erkidegoko (EAE) osasun sisteman aplika daitezen. Ostebaren jardueraren adibide gisa honako
|
hauek
aipa ditzakegu: bularreko minbiziaren prebentzio plana, kolon ondesteko minbiziaren prebentzio plana, Down sindromearen detekzio plana eta irizpideak, haurren gorreriaren detekzio goiztiarraren plana, diabetes mellitusaren praktika klinikoko gida eta abar.
|
|
|
Joxe Austin Arrietaren Manu militari n ageri den Emilio Fiel. Miyo? txamanari aholku eskatu diot, nondik hasi amets kontzientea erabiltzen, eta zortzi urrats
|
hauek
aipatu dizkit gogo jardun ekologista baterako entrenamendu gisa:
|
|
|
Gizarte arloan, berriz, honako arrazoi
|
hauek
aipa daitezke: alde batetik, emakumeek aurreneko talde feministak antolatu zituzten; «emakumearen askapenaedo emakumearen emantzipazio eskubidea»ren lelopean hainbat emakumerenhausnarketa, elkartzea edo ekintza sorrarazi zituzten, besteak beste.
|
|
|
«Etxeko» metodoen artean,
|
hauek
aipatu ahal dira: amonio sulfatoaz, azido trikloroazetikoaz, azetonaz, azetatoz zein metanolaz eta fenolaz... Baina lehen aipatu den bezala, metodo hauek mugak eduki ditzakete.
|
|
|
Ezer gutxi gehiago horren barruan oraindik indarrean diren ekimen
|
hauek
aipatu zituen: Nontzeberri (Landaren irudiko, haien webguneak106 modu aipagarrian txertatzen zuen irudia), Indymedia Euskal Herria (mugimendu alternatiboen hedabide sarea) 107, BIZKAIe!
|
|
|
Diru politikaren ikuspegitik, ulertzen errazak ez diren oinarri
|
hauek
aipatu dira:
|
|
|
Modu zehatzagoan, eta deribatuen merkatuaren burbuilaren leherketa azaltzeko asmoz, arrazoi ekonomiko politiko
|
hauek
aipatu dira:
|
|
|
84 Oro har, sektore publikoaren inperfekzioak azaltzeko orduan, kontzeptu
|
hauek
aipatu ohi dira: merkatu politikoaren ondorio kaltegarriak, ondasun publiko eta sozialen ekoizpeneko eraginkortasunik eza, monopolio naturalak kontrolatzeko zailtasunak, sektore pribatuarekiko internalitate eta esternalitateak, eta kostu errealak ezagutzeko zailtasuna (Cuadrado Roura, 2006).
|
|
|
Flotatzaileak diren truke tasen araubide honen barruan, hiru aldaera
|
hauek
aipa ditzakegu:
|
|
|
Politika ekonomikoaren tresna guztiek dute eragina industria egituran, jakina. Baina, modu zehatzago batean, honako
|
hauek
aipa ditzakegu industria politikaren tresnak bezala:
|
|
|
Eta bertako eta kanpoko egileek zurezko erretaula ederrak egin zizkieten. Bertakoen artean honako
|
hauek
aipa daitezke: Pierres Picart (Oñati), Andrés de Araoz (Oikia, Zarautz, Itziar), Ambrosio de Bengoechea (Alkiza, Tolosa, Donostia), Juan de Anchieta (Tolosa, Zumaia, Tafalla, Iruñea), Juan de Ayala (Oñati, Zenarruza, Portugalete).
|
|
|
Horietan, helburu izugarriak, pisu handia eta gorputzen tamainak esentzia propioa eman dio argazki profesionala. Gaur egun, kameren sentsorearen tamainaren arabera zehaztutako formatu
|
hauek
aipatzen dira argazkien merkatuan: kamera trinkoek 1/ 1,7 hazbetetik 1/ 2,5 hazbetera bitarteko sentsore bat jartzen dute; lau hereneko sistema, lau hereneko mikro lau hereneko sistema berria; APS C, amateurrentzat eta erdi profesionalentzat réflex kameretan erabilia, eta “Full” formatu analogikoa.
|
|
|
Horiek, berariazko araudiek ezarritako mugen arabera, testurari (fruitu bigunak, zimurtuak edo haritsuak) eta azalari (orban moduko kalteak, mamiari eragin ala ez) dagozkionak izan daitezke. Beste batzuek, berriz,
|
hauek
aipatzen dituzte: errabilloa itsatsita duten olibak (onartzen ez diren kasuetan), fruitu ez osoak, fruitu betegarririk gabeak edo betegarri osatugabeak.
|
|
|
Batzuetan, bezeroak dirua ordaindu behar du, baita entitateak eskatutako kapitala ematen ez badio ere. Espainiako Bankuak kasu
|
hauek
aipatzen ditu: Azterketa batzordea:
|