|
2010
|
|
|
Hala ere, hain izan zen garrantzitsua, zein gaur ere Nafarroako eta beste toki batzuetako lurrek oraindik ere jabetza mota hau mantentzen dute. Interneten
|
gure
herri lurrak ere baditugu. Gazteleraz procomún deitzen diote, ingelesez commons.
|
|
2012
|
|
|
Memoria historikoaren izenean, garrantzitsua iruditu zait, era batera edo bestera, gerran parte hartu, sufritu edota biktima izan ziren guztien berri ematea. Lehenengo eranskinean, frontea
|
gure
herriko lurretan geldirik egon zen zazpi hiletan, errepublikarrengandik ihes egin zutenen zerrenda aurkezten dut. Bigarrenean, errepublikarrek espetxean sartu zituzten markinarrak eta xemeindarrak agertzen ditut.
|
|
|
|
Gure
herriko lurretan, 1936ko irailaren 29an lehertu ziren lehen obusak, eta 1937ko apirilaren 25era arte (egun horretan izan zen azken bonbardaketa), tropa frankistek hainbat leherkari tona bota zituzten markinarren eta xemeindarren gainera. Hegazkinen bitartez, zein Arnoaten, Urkaregin edo Madalenako ermitaren inguruan (Berriatu) zeuden kanoi baterien bidez, erreketeek askotan bonbardatu zituzten Xemein eta Markina.
|
|
|
Horrez gain, kontuan izan behar dugu alde bateko zein besteko soldadu ugari hil zela
|
gure
herriko lurretan, frontea mugitu gabe egon zen zazpi hilabeteetan. Oso zaila da zenbaki bat ematea, baina, nire ustez, alde bateko eta besteko ehunka soldadu hil ziren.
|
|
|
Gerrak galera kulturalak ere ekarri zituen. Alde batetik, kontuan hartu behar da, frontea
|
gure
herriko lurretan geldirik egon zen zazpi hiletan, eskolak itxita egon zirela. Gerra hasi zenean, 1936ko uztailaren 17an, umeak oporretan zeuden, baina gero, 1936ko irailean, eskolek ez zituzten ateak ireki, frontea hurbilegi zegoelako, bonbardaketek arrisku asko sortzen zutelako, eta irakasle gehienak ihes eginda zeudelako.
|
|
2013
|
|
|
–Ni ere ez. Tren geltoki hura izan zunan
|
gure
herriko lurra azkenekoz ukitu ninan aldia, hire nebaren pasaportearekin bagoira igo nindunanean, neska. Pasa ditun urte batzuk ordutik?
|
|
2020
|
|
|
Astero
|
gure
herrian lur azala ikaratzen da. Aldi batez, ohean nengoela iruditu zitzaidan ohea ezker eskuin higitzen zela, beste behin lurpean basapiztia baten arrama antzo en  tzun nuen.
|
|
2022
|
|
|
Zallako Udalak bozeramaileen batzordea bildu zuen atzo goizean, eta bilkuraren ondotik adierazpen bat onartu zuen zendutako neska gaztearen familiari eta lagunei «bizilagun guztien izenean» doluminak adierazteko: «Istripu tragiko honen ostean,
|
gure
herria lur jota dago. Bizitza bat galtzea beti da gogorra, baina batez ere galtzen den bizitza hori gazte batena denean».
|
|
|
Erabakia han hartu nahi dute; hori argi utzi du Leire Arraztoak bukaerako hitzartzean: «Ez digute erran behar ez Madrildik ez Iruñetik
|
gure
herri lurrak nola kudeatu eta zaindu, gure ura eta airea garbi nola atxiki, ezta gure lanaren balioa zein den ere. Argi erran nahi dugu hemen herri duin eta burujabe bat dagoela, bere geroaren jabe dena, eta izanen dena».
|
|
|
Erabakia han hartu nahi dute; hori argi utzi zuen Leire Arraztoak bukaerako hitzartzean: «Ez digute erran behar ez Madrildik, ez Iruñetik
|
gure
herri lurrak nola kudeatu eta zaindu, gure ura eta airea garbi nola atxiki, ezta gure lanaren balioa zein den ere. Argi erran nahi dugu hemen herri duin eta burujabe bat dagoela, bere geroaren jabe dena, eta izanen dena».
|