|
2006
|
|
|
kataluniar te jadanik hasita daude, eta euskal te eztabaida behintzat jadanik irekia dago, dikatzen ari den euskal kurrikulumaren barruan sartuz. Gure testuinguruan beti zaigu interesgarria kataluniar testuinguruan
|
gauzak
nola ematen eta bilakatzen diren ikustea; baita zenbakiaren aztergai honekiko ere.
|
|
|
" Horrelako irakurketa egiterakoan belaunaldi edo mordo desberdinen arteko erkaketak egiten ari gara. Adin talde edo mordo bakoitzaren azterketari lotuz gero
|
gauzak
bestelakoak izan daitezke"
|
|
|
Hala ere horrelako irakurketa egiterakoan belaunaldi edo mordo ezberdinen arteko erkaketak egiten ari gara. Adin talde edo mordo bakoitzaren azterketari lotuz gero
|
gauzak
bestelakoak izan daitezke. Dena den horretarako adin tarteak zabalera berekoak behar ditugu, bost urtetako zabalerakoak hain zuzen.
|
|
|
Lege eta arauek, berez, ez dute ezer gauzatzen, joko arauak baino ez baitituzte definitzen. Aitor dezagun bada legea eskuetan hartuta oraindik
|
gauza
asko lortzeke dagoela. Baina ez dago indarrik legeak ezartzen duena betearazteko, hori legea dagoenean jakina; horrexegatik herri mugimendua ezinbestekoa da.
|
|
|
Tuaillon ek dion bezala," erregionalismo gramatikala bizirik dago ez baita urririk. Frantses arruntak esaten duen
|
gauza
bat dio". Fonologiak eta fonetikak ere antzeko diferentziak agertarazten ditu eta maiz hiztun bat kokatzea baimentzen du, Frantziako ipar eta hegoaldeko pertsonen azentu ezberdintasunak esaterako.
|
|
|
Espainia nahiko haurreratua bada hizkuntza gutxituen ezagupenean, ez da
|
gauza
bera gertatzen frantzian non eskualde hizkuntzak jarraian Estatu aferak bilakatzen diren, Deixonne legea egon arren (1951). Jarrera hori urrundik dator, hizkuntza gutxituak, izan dadila euskara, bretoiera, korsikarra ala okzitandarra, frantsesaren etsaiak bezala ikusiak izan baitira, bere garapenerako oztopoak balira gisa.
|
|
|
Hasieran sarrera gai batzuk lantzen dira, ikasleek ez baitute jakiten
|
gauza
handirik ez Euskal Herriaz ez euskal hizkuntza edota kulturaz.
|
|
2007
|
|
|
Aldiz, esan dezakegu, 2007ko udaberri honetan, arazo hauetako batzuk leuntzen hasi garela, eta
|
gauzak
hobeto doazela.
|
|
|
|
Gauzak
horrela, hemendik aurrerako erronkak neure ustez zein diren esanez amaitu gura nuke.
|
|
|
Erabilera ez da bultzatu behar kalean euskara entzutea politagoa delako bakarrik. Erabilera euskara ez galtzeko behar dugun
|
gauza
bat da. Euskara ikastea konpromiso pertsonala ere baden neurrian, egiten ari garen esfortzu guztiak erabilgarritasun konkretu batera eramaten ez bagaitu, onerako baino frustraziorako eta denbora galtzearen sentipenerako bide ere izan daitekeelako.
|
|
|
Amaitzeko ordua da,
|
gauza
asko esan gabe geratu dira. Helduen Euskalduntzearen historia, gaur egungo argazkia eta etorkizunari begira dauden erronkak aipatu ditut.
|
|
|
Lehen geure ikasleen erdia eskualdeetan ari zen eta beste erdia hiriburuan eta inguruko herri koxkorretan. Egun
|
gauzak
bestelakotzen ari dira. Iruñerriko kopuruak mantentzeko joera erakusten badute ere, eskualdeetan da hain zuzen ere ikasle kopuru galerarik handiena gertatzen ari dena.
|
|
|
|
Gauzak
honela, talde heterogeneoen inguruan (maila ezberdineko ikasleak ikastalde berean) egindako proiektuek hein batean arazo hau gainditzen lagundu izan digute. Eskualdeetako eskaintzaren garapenean autoikaskuntzaren eredua halabeharrez gauzatu behar izan dugu, nahiz eta askotan ikasleen benetako nahia ohiko ikastalde bidez ikastea izan.
|
|
|
Baina Vascuencearen legeak eremu ez euskaldun definitzen duenaz mintzo bagara, Iruñerritik hegoaldera alegia,
|
gauza
are okerrago bilakatzen da. Euskara ikastea motibazio handiz egin beharreko lana da.
|
|
|
Euskara egoera gutxituan egonik, bizitzeko beharrezkoa ez izateaz gain, askotan hizkuntza erabiltzeko aukera gutxi egoten da, are gehiago zenbait lurralde eremu eta gizarte arlotan.
|
Gauzak
horrela, Plangintzak dira egun euskalduntze prozesuan aurrera egiteko bidea, eraginkorra eta ilusio sortzailea. Testuinguru gure ikasleak trebatzeko eta motibatzeko.
|
|
|
Euskara egoera gutxituan egonik, bizitzeko beharrezkoa ez izateaz gain, askotan hizkuntza erabiltzeko aukera gutxi egoten da, are gehiago zenbait lurralde eremu eta gizarte arlotan.
|
Gauzak
horrela, Plangintzak dira egun euskalduntze prozesuan aurrera egiteko bidea
|
|
|
Mundu guztiak daki zeintzuk urrats eman dituen nahi duen titulua lortzeko.
|
Gauzak
horrela, eginbeharreko horiek egitera bideratutako ikas prozesua egitea besterik ez dago. Ariketa bakoitzak badu bere estrategia, eta gaur egun euskaltegi askotan teknika horiek lantzen ematen dituzte ikasleek orduak eta orduak.
|
|
|
Horretaz gain, erizain batentzat, suhiltzaile batentzat eta Haur Hezkuntzan arituko den irakasle gai batentzat
|
gauza
berdinak lantzen ditugu, azterketa ereduek halaxe eskatzen dutelako. Haur Hezkuntzakoak alkateari makina bat gutun idatziko dizkio, baina ez du ipuin bakar bat kontatuko.
|
|
|
Horretaz gain, erizain batentzat, suhiltzaile batentzat eta Haur Hezkuntzan arituko den irakasle gai batentzat
|
gauza
berdinak lantzen ditugu, azterketa ereduek halaxe eskatzen dutelako.
|
|
|
Argi dago hizkuntzaren berreskurapenean erdibidean geratzea ez dela konponbidea. Datozen urteotan munduan milaka hizkuntza galduko dira
|
gauzak
asko aldatzen ez badira. Gurea, noski, egoera larrian dagoela esan dezakegu.
|
|
|
Azkenik, ikasten den hizkuntza bere testuinguruan kokatzen du, hau da, normalizazio bidean dagoen hizkuntzaren errealitatea aipatzen du. Normalizazio linguistikoaren ikuspegitik, argi dago ez dela
|
gauza
bera hizkuntza normalizatua edo normalizatu gabea ikastea. Hizkuntza normalizatua esparru guztietan dago eta, ondorioz, ikasleek kalean aurkitzen dute ikasten duten hizkuntzan edozein funtzio garatzeko aukera.
|
|
|
Zuzentasunaren (gramatikotasunaren) kontzeptu itxitik egokitasunera pasatu beharra dago.
|
Gauzak
horrela, ikasleak eta irakasleak hizkuntzaren zuzentasunari erreparatu badiote ere, bere funtzioak betetzeko eta bere esparruko testuak ekoizteko dituen gaitasunak eta trebetasunak lantzeari eman diote garrantzia. Honela hizkuntza errazagoa eta funtzionalagoa irudituko zaie ikasleei.
|
|
|
Honek ez du esan nahi eskolak monotematikoak izan behar direnik; ikasleak nahi, desio, behar eta irrika ezberdinak izango baititu. Hau da, postaria, gutunak banatzeaz gain, ama, kirolzalea, irakurzalea, eta beste hainbat
|
gauza
ere izango da. Gure helburua, lehen esan bezala, euskaldun osoak sortzea da.
|
|
|
Ikastea modu positiboan ikustea eragingo dio eta esfortzu handiagoa egitera bultzatuko du. Ikasitakoak ematen dizkion aukerei erreparatuko die, izan ere, gaitasun komunikatiboa eskuratu ahala
|
gauza
berriak egiteko ahalmena duela ikusiko du. Irakaslearen ebaluazioetan eta kanpoebaluazioetan ere izango du horrek oihartzunik.
|
|
|
Ideia eta eredu berri asko pilatzen ziren, bai alde didaktikotik (ikuspegi komunikatiboa), bai normalizazio lanaren aldetik (ikuspegi soziolinguistikoa). Ahalegin handia egin zen arren,
|
gauzak
mamitu eta aplikatzea zaila suertatu ohi zen.
|
|
|
• Baserrietan edo herri euskaldunetako familietan egonaldiak ez ziren
|
gauza
berria, hizkuntzaren ingurune naturalean eta jatorrizko hiztunekin egun batzuk pasatzea, euskaraz 24 orduz eta bere inguruan txertatuta. Euskara ondo ikasteko baserrira joan behar zelakoa erdi mitoa bihurtuta zegoen ordurako.
|
|
|
|
Gauza
jakina da, gainera, euskaltegiaren zeregina garrantzizkoa dela euskararen eskurapenean, baina ez bakarra. Euskaltegitik kanpoko eguneroko jardunean osatu behar du ikasleak euskaltegiko lana.
|
|
|
Aurreko historia guztiak, nire ustez,
|
gauza
bat utzi du argi: eragiteko erak ugari dira, baina inportantea da" eragingarriena" den bidea bilatzea.
|
|
|
Esate baterako, guraso batzuk topatzen baditugu haur batekin, adin talde ezberdinekoen kategorian kokatuko ditugu. Baina ez da
|
gauza
bera ama eta aitaren arteko elkarrizketa(" haurrak ez dira mintzakide" kategoria), edota ama eta haurraren arteko elkarrizketa(" haurrak mintzakide" kategoriakoa).
|
|
|
Mikel Arregik Nafarroako emaitzei buruz ari zela honakoa idatzi zuenean: "
|
Gauza
batean ez dago zalantzarik, bide honetatik segituz gero erabilerak ez du gora eginen". 6
|
|
|
Gipuzkoan eta Iparraldean lortutako emaitzak aurreiskupenen barruan sartu dira, espero zitezkeen joerak berretsiz.
|
Gauza
bertsua gertatu da Araban, lortu den emaitzak aurreikuspena bi hamarrekotan hobetu badu ere.
|
|
|
Are gehiago, Euskararen Erabileraren Kale Neurketako emaitzak sinesgarriak badira ere, horrek ez du esan nahi interpretazio guztiak hala direnik. Dena dela, bada
|
gauza
bat datuok interpretatzeko orduan garbi eduki beharra dagoena: kaleko elkarrizketetan euskararen erabilera zenbatekoa den neurtzen du Euskararen Erabileraren Kale Neurketak, eta ez zenbat euskaldunek hitz egiten duen euskaraz kalean.
|
|
|
|
Gauzak
horrela, noiz artio eutsi ahal izanen diogu egungo erabilerari. Espazio komunikatiboa etengabeko tentsioan dago.
|
|
|
|
Gauzak
horrela, noiz artio eutsi ahal izanen diogu egungo erabilerari. Espazio komunikatiboa etengabeko tentsioan dago.
|
|
|
Bi errealitate administratibo, hikzuntzaren bi kudeaketa ezberdin, baina datuok ez dira trunkatzen, ez dira bestelakotzen. Egunotan nonbait irakurri dut euskarak Nafarroan inoiz bizi izan duen egoerarik makurrena bizi duela, baina neronek, ikerketa handirik egin ez dudan honek
|
gauza
bera esan nezake euskararen lurraldearen gainerako eremuetarako ere. Behintzat Bizkaia eta Iparraldearen kasuan.
|
|
|
Datuek erakusten digute bestalde, hiriburuetan kokatzen direla gaur egun, euskal hiztun gehien kopuruei erreparatuz. Hiriburuetako joerak aztertu ezkero, hainbat
|
gauzetaz
ohartzen gera, bata, haurrak direla euskara gehien darabilten giza taldea, baina baita ere, Iruña eta Bilboko kasuek erakusten duten bezala, gero eta gutxiago direla beraien artean euskara darabilten gazteak. Irabaziak beraz, haurrengandik datoz, baina haur horiek gazte bihurtzen direnean ez da ziurra hauek euskara erabiltzeko joerari eutsi izatea.
|
|
|
Bururatzean aldarrikapen bat egin zen" Lehentasuna duten norabide hauei esker, euskararen aldeko hizkuntza politikarako zutabeak eraik daitezke, ofizialki onartuz nortasun hizkuntzak hartze duen oinarrizko estatutua: " Euskal Herriaren hizkuntza euskara da". zorigaitzez ez zen diru laguntza berririk bozkatu eta
|
gauzak
geldirik egon ziren. herritarrak ziren mugitu 10.000 manifestariko Deiadar batean.
|
|
|
Baina bada asko egiteko. euskarazko produktuak ez badira ugaritzen jendeek erdal kultura kontsumituko dute. Adibidez
|
gauza
guti dago euskarazko bideo-jokoetan. IkT tresna eraginkorra izan daiteke euskal kultura transmititzeko, baina erronka ez da oraindik irabazia. laburbilduz euskal kulturaren transmisioaren abiapuntua familian dago.
|
|
|
Nahitaez, frantses kulturak frankofonia sortzen du eta elkartasun bat lotzen frantsesa darabilten herrien artean.
|
Gauza
bera gertatzen da euskal kultura eta euskal nortasunaren artean, baina molde militante batean. eta bizimolde kulturala nolazbait hizkuntza baino indartsuago da euskaltasuna pizteko et biziberritzeko. euskara ez dakiten anitzek beren burua" eusNortasun 2005 inkestan ikertu da herritarrentzat zer den euskal kultura. Galdea zen:
|
|
|
Horrek, gutxi asko, frogatzen du, denbora igaro arren, bizimodua aldatu arren, badirela
|
gauza
batzuk, tinko dirautenak. Eta horrek laguntzen du Joxe Migel Barandiaran ataundarrak esan zigun esaldi ospetsuak bere horretan iraun dezan, hau da, ‘katea ez da eten’ esapide famatuak.
|
|
|
Hasieran, pilota erabiltzen zen, herri biren artean, oro har, elkarren ondoan, edo elkarrengandik hurrean zeuden herri biren artean, zeinek zuen pilotaririk (jenderik) onena erakusteko. Gaur egun, ordea, pilota kirol profesionala dela, beste
|
gauza
baterako erabiltzen dela, hau da, nork gustukoen duen pilotaririk onenaren alde jokatzeko, antzinako usadio horrek indarrean dirau. Eta horrexek du garrantzirik herri baten eraketaren ikuspegitik.
|
|
|
Horrek, gutxi asko, frogatzen du, denbora igaro arren, bizimodua aldatu arren, badirela
|
gauza
batzuk, tinko dirautenak. Eta horrek laguntzen du Joxe Migel Barandiaran ataundarrak esan zigun esaldi ospetsuak bere horretan iraun dezan, hau da, ‘katea ez da eten’ esapide famatuak.
|
|
|
denborak, ohiturek, aurreramendu teknologikoek eta beste hainbat eragilek ekarrikoa. Eta
|
gauza
bera gertatzen da beste hizkuntza guztietan. Bide batez, iruzkin bat egin nahiko nuke kontu honen eretzean.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, guk ez diogu erronkari etsi behar. Hezkuntza sistemak egin behar badu guk egiten ez duguna, orduan zerbait ipini behar dugu geure aurrean,
|
gauza
horiek belaunaldi batetik bestera pasatzeko.
|
|
|
Aldi berean, ostera, sinesten dut ezin diegula gure osteko belaunaldiei ezer ezarri goitik behera, eta eurek ere egin behar dituztela gure hizkuntza eta kultura transmititu euren ondorengoei igarotzeko. Gure belaunaldiak nahi duen beste ezar dezake beste belaunaldien gainean, baina eurek sinesten ez badute, alferrik da, gure osteko belaunaldiek transmitituko dutelako (konturatzaka, beharbada) eurek barruan daroatena, eta eurek sinetsi behar dute hori barru barruan, bestela alferrik da. xxi. gizaldiaren hasiera honetan geure burua euskalduntzat dugunok egin dezakegun
|
gauzarik
onena da mundu zabaleko kultura handienek egiten dutena ikusi eta, ahal den neurrian eta moduan, behintzat, geurera aldatzea. Bestela, geureak egin du!
|
|
|
|
Gauzak
horrela, baliteke azken bost urteetan erabileraren hazkundean gertatu den moteltzearen arrazoia hori izatea, batez ere aintzat hartuz 1991tik 2011ra bitartean hazkundearen tamaina (ondorioen V.13 puntua). Areago, interbentziorik gabeko gizarte eremu informaletan geldiune edota atzerapausoa gertatu da azken bosturtekoan (ondorioen V.14 puntua), eta, era berean, horren arrazoia izan liteke gizartearen sektore batzuetan gertatu den dimentsio makrosozialeko diskurtso aldaketa.
|
|
|
Hizkuntza baten errealitatea hain konplexua izanik, ikerlan horien datuek ere ez digute erantzun orokor gabirik eta erabatekorik ematen, baizik eta aurrerapausoak, geldiuneak eta atzerapausoak erakusten dituzte.
|
Gauzak
horrela eta euskararen bilakaera den bezala izanda: zergatik gertatzen da?
|
|
|
Hizkuntza baten errealitatea hain konplexua izanik, ikerlan horien datuek ere ez digute erantzun orokor gabirik eta erabatekorik ematen, baizik eta aurrerapausoak, geldiuneak eta atzerapausoak erakusten dituzte.
|
Gauzak
horrela eta euskararen bilakaera den bezala izanda: zergatik gertatzen da?
|
|
2008
|
|
|
NOLA ALDATU DIRA
|
GAUZAK
HAMAR URTEOTAN?
|
|
|
Nola aldatu dira
|
gauzak
hamar urteotan?
|
|
|
Hitz hori ezin daiteke aurkitu paperezko hiztegi batean, adizki jokatu bat duelako, baina plugin ari esker programak caber aditzaren forma bat dela dakienez, erakutsiko dizkigu caber hitzaren euskarazko ordainak (kabitu, sartu...). Noski, euskarazko hitzak kontsultatzerakoan ere lematizazioa oso lagungarria da, eta adibidez tentelenei hitzaren sinonimoak bilatzen ditugunean kaikuenei hitza lortzeko
|
gauza
da; kasu horretan analisi morfologikoaren emaitza ez da bakarrik erabiltzen lema zein den jakiteko, hitz sinonimoa atzizki berdinekin eskaini ahal izateko ere erabiltzen baita. Beraz, hitz bat bere sinonimo batekin ordeztu nahi badugu, erraztasun bikoitza izango dugu plugin hau erabiliz gero, batetik ez dugu zehaztu behar zein den hiztegian bilatu behar den lema, eta bestetik atzizki berdinekin lortzen dugu sinonimoa automatikoki.
|
|
|
|
Gauzak
asko aldatu dira harez geroztik. Eztabaida ez da agortua, baina garai bateko jarrera itxiak samurtuz joan dira, eta gaur egun inork ez du zalantzan jartzen, zein ere teoria linguistikoren aldekoa den, corpusak beharrezkoak direla hizkuntza ‘den bezala’ aztertu nahi bada (Rojo 2002).
|
|
|
Edozein kasutan argi eduki behar da egungo baliabideekin ia ezinezkoa dela euskararako zabalkundeko itzulpen automatikoa lortzea epe laburrean. Baina domeinu jakinetarako eta asimilaziorako oso
|
gauza
interesgarriak egin daitezkeelakoan gaude, beti ere modu koordinatuan eta plangintza baten arabera lan egiten bada.
|
|
|
Horregatik, jendaurreko azalpen horretara iritsi aurretik treba daitezen eta beldurrak nahiz lotsak uxa ditzaten, teknologia berriek eskaintzen dituzten aukera apartez baliatzen gara.
|
Gauzak
horrela, ikasle bakoitzak audioblog bat (ahozko mezuak edo podcastak grabatu ahal diren gune bereziak) sortu eta, gutxienez, 4 mezu grabatu behar ditu (minutu bateko mezuekin hasi eta 4 minutura arte). Horietako mezu bakoitzak aurretik aipatutako prozedura jakin bati jarraitu behar dio (sarrera, garapena, hitzuztea, eskema...).
|
|
|
Jendaurreko azalpen horretara iritsi aurretik treba daitezen eta beldurrak nahiz lotsak uxa ditzaten, teknologia berriek eskaintzen dituzten aukera apartez baliatzen gara.
|
Gauzak
horrela, ikasle bakoitzak audioblog bat (ahozko mezuak edo podcastak grabatu ahal diren gune bereziak) sortu eta, gutxienez, 4 mezu grabatu behar ditu.
|
|
|
|
Gauzak
horrela, idazteko zaletasun hori nolabait piztu nahian eta wikiek elkarlana bultzatzeko eskaintzen duten aukerez baliatuz, ikasleentzat erakargarri suertatzen den egitasmo bat burutu ohi dugu: bakoitzak bere istorioa idatzi beharrean, gela bakoitzeko (bi gela ditugu) istorio bana ekoizten dugu.
|
|
|
Alde batetik, dohaineko eta erabilerrazak diren tresna mordo bat (blogak1, wikiak2, webquestak3, batzaileak4, marka gune sozialak5..) jartzen dira gure eskura; eta, bestetik, hori bezain garrantzitsua den filosofia berri bat (partekatzea, ezagutza denon artean eraikitzea, autonomiaz jokatzea, irakaslearen rola aldatzea...).
|
Gauzak
horrela, ez genuen nahi teknologia berrien inplementazioa informatikako klaseetara edo ordenagailu gehiago erostera mugatzea. Esparru eta gai guztietara heltzea nahi genuenez, metodologian eta ikaskuntza irakaskuntza prozesuan eragitea ezinbestekotzat jo genuen.
|
|
|
Azken batean, aprendizaia esanguratsua lortuko badugu, ezinbestekoa da ikasleei bizitzaren egoera jakin batzuetan baliabide jakin batzuekin aurre egiten erakustea.
|
Gauzak
horrela, irakasleak, hainbat web 2.0 baliabide bitarteko, lanketaren jarraibideak eta esteka interesgarri eta baliagarriak ikaslearen esku ipintzen ditu.
|
|
|
atsegin duenak atsegin du eta gustatzen ez zaionari, gehienetan, ez zaio batere gustatzen edo gorroto du.
|
Gauzak
horrela, idazteko zaletasun hori nolabait piztu nahian eta wikiek elkarlana bultzatzeko eskaintzen duten aukerez baliatuz, ikasleentzat erakargarri suertatzen den egitasmo bat burutu ohi dugu: bakoitzak bere istorioa idatzi beharrean, gela bakoitzeko (bi gela ditugu) istorio bana ekoizten dugu.
|
|
|
talde bateko kide sentitzea, elkarreragitea, integrazioa, konplizitatea... Lanketa osoa eskolako orduetatik kanpo egiten dugu eta oso pozgarria da ikustea ikasleek, gauetan eta etxetik, kontakizunaren azken gorabeherak jarraitzen dituztela (wikiak nor ari den idazten, nork idatzi duen, aldaketak nork sartu dituen eta hamaika
|
gauza
gehiago ikusteko aukera ematen du). Zaila da mota honetako lanketa bat hitz gutxitan laburtzea.
|
|
|
Aipatutako guztiak hasieran genituen helburuak gainditzera eraman gaitu eta balorazioa guztiz baikorra da. Halere, ezin dugu ahaztu hemendik aurrera orain arte baino abiada biziagoan aldatuko direla
|
gauzak
. Hortaz, erronka berriei aurre egingo badiegu, gure jarrera ere aldatu dugu.
|
|
|
Hortaz, erronka berriei aurre egingo badiegu, gure jarrera ere aldatu dugu. Badirudi lan handia gelditzen zaigula egiteke,
|
gauza
asko ikasteke. Gainera, zenbat eta gehiago ikasi, orduan eta gehiago jakin nahi, eta hori, gauzak aldatzen doazen esparru honetan, zenbaitetan neketsua izan daiteke.
|
|
|
Badirudi lan handia gelditzen zaigula egiteke, gauza asko ikasteke. Gainera, zenbat eta gehiago ikasi, orduan eta gehiago jakin nahi, eta hori,
|
gauzak
aldatzen doazen esparru honetan, zenbaitetan neketsua izan daiteke. Edonola ere, zailtasunak zailtasun, sinetsita nago hauxe dela jarraitu beharreko bidea.
|
|
|
Bertan, ikasturte osoan zehar egindako lanketa guztien (ahozkoak zein idatzizkoak) zirriborroak gordetzen dituzte.
|
Gauzak
horrela, testua idatzi eta berau amaitutzat eman aurretik, autoebaluazioari ekiten diote. Zeregin horretarako diseinatua dugun txantiloi bat erabiliz, ikasleek atalez ataleko (edukiak, antolaketa, morfosintaxia, ortografia...) autoebaluazioa eta balorazio orokorra burutzen dituzte.
|
|
|
Bestalde, artikuluan badaude argitu beharreko zenbait
|
gauza
inplizitu, nahasi, ilun edo zalantzazko gertatzen direnak. Ez da hau, ordea, horiei guztiei leku egiteko momentua, besteak beste luzeegi joko lukeelako; hala ere, pena merezi du, nire ustez behintzat, hemen esandakoari buruz gure arteko eztabaida egitea.
|
|
|
Egoera hartan, duela hogeita zazpi urte,
|
gauza
asko behar genituen, ausardia indar bihurtzeko eta indarrak bideratzeko eta jakin mina asetzesoziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain ko... Ezker eta eskuin begiratzen genuen eta, batzuetan —nahi baino gehiagotan—, desertuan galduta geundela iruditzen zitzaigun. Gustura hartuko genukeen nondik jo esango zigukeen norbait, zer irakurri aholkatuko zigukeen gidaririk, zer egin erakutsiko zigukeen maisurik.
|
|
|
Ez dakit nola apailatzen zen auzia lehengo denboretan ez baitut uste argitaratuak izan diren bakoitzak erraiten zuena. Pentsa daiteke bai prokuradoreak, bai abokatak zerbait asmatzen zutela, lehenak dena mehatxu, trufa, gaitzesten zituela auzitan zirenak, bertzeak aldiz entseatzen zela
|
gauzen
leguntzen. Hots, bakoitzak emaiten zuen orduan bertan asmatzen zuena edo aitzinetik moldatu zuena.
|
|
|
Nik gertuagotik ikusi nuen Unibertsitatearen protagonismoa egoera eferbeszente hartan, baina zuk ikuspegi nahiko zabalagoa zenuen, han bertan bizi eta lan egiten zenuelako, eta zu ere neurri batean protagonista izan zinelako. Zenbait
|
gauza
ikasi genuen han, gero Euskal Herrian aplikatzeko asmoarekin: gogoratzen al zara?
|
|
|
Mackey irakaslearen laguntzarekin, gero Unibertsitate Complutensean 1982 urtean aurkeztu nuena. Niretzako lagun ona izan zinen han, eta zenbait
|
gauza
zuzenean zuregandik ere ikasi nuen, horrela ba nire esker onak ere eman nahi dizkizut.
|
|
|
Ekonomia eta kultura bereizteak atsegabea piztu zuen, ororenganik.
|
Gauzak
normalera itzuliko dira 1995ean Euskal Herri 2010 prospektibaren ildotik lurralde antolaketa abiatu zelarik.
|
|
|
A ereduko ikasleen %2k, ereduko %39k eta ereduko %76k B1 hori gainditu dute.
|
Gauza
bera izan zen B2 mailako azterketarekin 15 urteko ikasleek pasatu zutenean 2004an: A ereduko ikasle bakar bat ere ez da proba gainditzeko gai izan, ereduko %27, 5ek gainditu du, eta ereduan %57, 2k.
|
|
|
|
Gauza
baliagarri berri batzuk egituratu ditu Euskararen Erakunde Publikoak. Euskararen teknikari sare bat garatu du sei lanposturekin herri elkargo edo hiritan, soldaten erdia beregain hartuz27 EPPko talde profesionala bera ere azkartu da zazpi langilekin orain.
|
|
|
" Iparraldeko kasuan
|
gauzak
atzeratuago dira: gure kizkuntz eskubidea indibiduala da eta ez kolektiboa(...) Nortasun kolektiboa zatitzen digute.
|
|
|
Zure solaskidea ez baduzu ezagutzen, frantsesez hasiko zara eta segituko. Oro har, familia euskaldun bakanetan izan ezik, euskara ikasgai formala egoten da, eskolatik kanpoko balio gutxiko
|
gauza
izanez, sinbolikoa bereziki, ikurra gisa erabilia dena.
|
|
|
2) Korrelazio negatiboek, bere aldetik, zenbait
|
gauza
adierazten dute, adibidez: Orokorrean, esan daiteke bi mota nagusiak (espainiarra+ euskalduna eta euskalduna) bateraezinak direla beraien artean, hau da, beraien arteko egoera gatazkatsua dela. espainiarra+ euskalduna motaren baitan espainiarra eta espainiarra+ euskalduna bi prototipo teorikoak jasotzen direla ikusita, egoera are gatazkatsuagoa antzematen da. espainiarra+ euskalduna prototipo mistoa, teorikoki, muturren artean kokaturik dagoenez integratzailetzat hartzen dena, ez du gurean izaera hori:
|
|
|
Artikulu honen bitartez ezagutzera eman ditugun emaitzen inguruan badago zer eztabaidatua. Halere,
|
gauzak
argitzearren, hemen, ideia batzuk soilik azpimarratuko ditugu.
|
|
|
Dena den, joera ideologikoak, hizkuntza eskubideak, hizkuntza politikak eta babes politikoa baino
|
gauza
gehiago har ditzake barne legitimitate ideologikoak. Bourdieuk (1982, 2001) adierazi zuen hizkuntzak" merkatu linguistiko" batean lehiatzen direla, eta gutxiengoaren hizkuntza bat hitz egiten duten kideek beren hizkuntzak legitimitate gehiago edo gutxiago duela nabaritzen dutela, merkatu horretan duen balio sinbolikoaren arabera.
|
|
|
4a irudian ikus dezakegunez, 1 koadrantearekin hasiz gero erlojuaren orratzen noranzkoan, lehendabizi aurki dezakegun hizkuntzagutxiengoaren kasua katalanarena da, Espainian.
|
Gauza
jakina da katalanak demografia bizindar eta babes instituzional handia dituela Katalunian. Oro har, Kataluniako Generalitateko Hizkuntza Politikarako Zuzendaritzak hartutako politikek arrakasta handia izan dute hizkuntzaordezkapena alderantzizkatzen, nahiz eta oraindik ere badauden hobetzeko gauzak (Strubell, 2001).
|
|
|
Gauza jakina da katalanak demografia bizindar eta babes instituzional handia dituela Katalunian. Oro har, Kataluniako Generalitateko Hizkuntza Politikarako Zuzendaritzak hartutako politikek arrakasta handia izan dute hizkuntzaordezkapena alderantzizkatzen, nahiz eta oraindik ere badauden hobetzeko
|
gauzak
(Strubell, 2001). Konstituzio espainolak Espainiako herritar guztiak espainiera ezagutzera eta jendaurrean espainiera erabiltzera behartzen ditu, baita administrazio nazionalarekin komunikatzeko ere.
|
|
|
España5 Ikerketa eta liburu haietan, beste hainbat
|
gauzen artean
, Espainian mintzatzen diren hizkuntzen egoera zein zen ziberkomunikabideetan adierazten zen; bai hizkuntza ofizialak, bai beste estatus juridiko bat dutenak (garai hartan, asturiera eta aragoiera, batik bat; baita judezmoa ere, esaterako).
|
|
|
Horrekin batera, euskaldunak elebidunak izanik gaztelerazko unibertsoa oso ondo ezagutzen badute ere, ez da berdin gertatzen alderantziz: erdaldun elebakarrek oso gutxi ezagutzen dute euskararen unibertsoa (euskaraz egiten diren
|
gauzen
eta aritzen den jendearen unibertsoa alegia), eta gaztelerazko kanala ez da ezagupen hori handitzeko erabili. b) Telebista pribatuen etorrerarekin handitu zen audientziagatiko lehian, gaztelerazko kanala euskarazkoaren audientzia potentzialaren eremuan aritu da hazkunde bila. Izan ere biak baitira erakunde bereko kanalak, ezaugarri bertsuekin beraz, eta biak orotariko telebista gisa aritzen direlarik, audientzia" natural" berbera dutela esan dezakegu.
|
|
|
Baina euskara sustatu nahi duen telebista batek arreta handiz jarraitu lukeen egoera bat erakusten du: bere publikotzat euskaldun osoak (hots, ulertzeaz gain mintzatzeko
|
gauza
ere direnak) hartzen baditu, haien %44 etxe mistoetan bizi direla ikusiko du; eta etxekideen hizkuntza gaitasunak kanalaren aukeraketa mugatzen duela jakinik, egoera horri nola aurre egin asmatu du. Bestalde, bere publikotzat ia euskaldunak ere hartzen baditu, haietatik ia erdia (%44) euskaldunekin eta beste ia euskaldunekin bizi direla ikusiko du; eta horrek zabaldu egin litzake target hori erakartzeko aukerak, talde horri nola zuzendu asmatuz gero.
|
|
|
Jendeak parte hartzea ezinbestekoa da, bestela ziberegunkariek jai dute. Garrantzi berezia eskaintzen diete gertaeren argazkiei eta bideoei; hobetu behar diren
|
gauzei buruzko
salaketek egunkarien webguneetan beren lekua betetzen dute; posta elektronikoaren bitartez erredakziora helaraz daitezke iritziak nahiz iradokizunak, baliabide honek daukan berehalakotasunaz baliatuz; albiste gustukoenak bozkatzeko aukera ematen zaio jendeari; Interaktibitatea lantzen duten tresna berriak gero eta garrantzitsuagoak dira. Egunkari digitalek ulertu dute kazetaritzan aritzeko modu berri honen erronka nagusia irakurlearekin sortzen den komunikazio elkarreragilean datzala, hau guztia helburu batekin:
|
|
|
Horietatik oso gutxi euskara hutsezkoak dira, eta beste 60ek badute euskaraz zer edo zer. Beste
|
gauza
bat da nolako komunikabideak diren eta zenbatek kontsumitzen duten. Hala ere, nahikoa esanguratsua iruditzen zaigu kopuru hori, kontuan harturik gainera, hedabide tradizionaletan ez bezala, erakunde publikoen dirulaguntzarik ez dagoela.
|
|
|
|
Gauzak
horrela, itzulpen eta egokitzapen hutsa baizik ez da izango euskara, euskarazko komunikazioa erdarazkoaren bertsioa baizik ez delarik izango.
|
|
|
Erdaraz bizi eta kudeatzen den enpresaren baitan eta haren menpe bada euskara, erdarak egingo du beti atoi lana, hona zein hara.
|
Gauzak
horrela, itzulpen eta egokitzapen hutsa baizik ez da izango euskara, euskarazko komunikazioa erdarazkoaren bertsioa baizik ez delarik izango.
|
|
|
Esparru publikoan nahiz pribatuan,
|
gauzak
azaldu behar dituenean, eskuan hartu ohi du gizakiak mintzoa. Ezinbesteko lanabesa du pertsonak hitza.
|
|
|
• ETB1ek kontsumitzaile gehien, 36 urtetik gorakoen artean dauzka eta batez ere 55 urtetik gorakoen artean.
|
Gauza
bera esan daiteke Euskadi Irratiari buruz, nahiz eta 36 urte arteko taldea garrantzitsuena izan.
|
|
|
C. koadroan ikus daitekeen bezala, telebistari buruzko euskararen erabilera tasak honako hau adierazten du, ehunekoetan: Zarauzko herritarrek telebista ikusten ematen duten denbora guztia zenbatu (batu) eta horren baitan euskarazko bi telebistak (ETB1 eta ZTB) ikusten zenbat denbora ematen duten. Prentsa idatziari buruzko euskararen erabilera tasak, noski,
|
gauza
bera egiten du prentsa idatziarentzat6.
|
|
|
Bi
|
gauza
jakingo genuke kanpainaren ondorioak ateratzerakoan. Batetik, goiko muga hobeto zehaztu ahal izango genuke, garrantzitsua dena, eta bestetik, are garrantzitsuagoa dena, eremu" estandar" horretan dauden herrientzat kalkulatu ahal izango genuke zenbateko inbertsioa eskatzen duen erabiltzaile bat gehiago lortzeak.
|
|
|
10 Beraz, Ier eta Iez indizeak K inbertsio jakin bati aplikatuz bi
|
gauza
jakingo dugu: guztia erabilpena sustatzen erabiliko bagenu" a" hiztun berri lortuko genuke eta guztia ezagutza sustatzen erabiliko bagenu berriz," b" euskaldun berri.
|
|
|
12 13. " Nahia eta beharra ez dira
|
gauza
bera, eta, a priori, hizkuntza orok bete dezake komunikaziofuntzioa, erabiltzaileen komunitate batek erabiltzen duen heinean. " Hizkuntza nahiak", hemen, kultura kezka bati erantzuten dio, eta identitate pertsonalarekin zerikusia du.
|
|
|
Gure asmoa ez da, halaber, ezaugarri balioa ematea.
|
Gauza
ez da pertsonak mendekoak eta ez mendekoak direla, baizik eta pertsona batek, egoera batzuetan, men egin dezakeela, eta ez beste batzuetan. Mendeko pertsonak baino areago, mendeko jokabideak daude.
|
|
|
|
Gauza
ez da pertsonak mendekoak eta ez mendekoak direla, baizik eta pertsona batek, egoera batzuetan, men egin dezakeela, eta ez beste batzuetan. Mendeko pertsonak baino areago, mendeko jokabideak daude.
|
|
2009
|
|
|
Horrela, laburbilduz esan daiteke hizkuntz ofizialtasun bikoitzak herritarrek hizkuntza aukeratzeko duten eskubidea babesten duela, eta berezko hizkuntzaren printzipioak aldiz, Administrazioko barne harremanetan lehentasunez erabiltzea bidezko egiten duela, baita —hala egin nahi eta ahal bada— laneko hizkuntza gisa soilik hizkuntza hori erabiltzea ere. Horixe gertatzen da Estatuko Administrazio periferikoan gaztelaniarekin, Administrazio Publikoen Erregimen Juridikoari buruzko Legeko 36.1 artikuluan xedatutakoaren arabera (4/ 1999 Legea), eta
|
gauza
bera gerta daiteke, baina alderantziz, Autonomia Erkidegoko Administrazioetan berezko hizkuntzarekin.
|
|
|
Ordenantzak kanpo irudia egin behar dela agindu, UPNek eta CDNek osatutako udal gobernuak kontrakoa sustatu eta garatu zuen. Ondorioa izan da gaztelania nagusi dela bando, ediktu, zigilu, logotipo, karrika eta eremu publikoetako errotulazioan;
|
gauza
bera udal egoitzan eta bulegoetako errotulazioan, langileen arropan eta lan jantzietan, agirietan eta abarretan.
|
|
|
Gizartearen itxaropenak asebetetzea eta ahal bada gainditzea, horra hor gizartearekiko erantzukizunez jokatzea. Eta hizkuntzen alorrean berdin, gizarteak modu askotan adierazten ditu bere gurariak eta horiek
|
gauza
daitezen laguntzea dagokio Kutxari, bai iristen zaizkion ekimeneni sostengu emanez eta bereziki bere zerbitzuak gurari horien arabera eskainiz.
|
|
|
Hiru urterako ildo nagusiak markatzen zituen eta 2008rako ekintza zehatzak. Eta, nahiz esperientzia faltaz
|
gauza
askotan ameslari edo inozo ibili ginen, urte amaieran gure EMUNeko aholkulariak egin zigun neurketan helburuen %62a betea genuen! Zinez pozik sentitu ginen Hizkuntza Batzordean.
|
|
|
Datu apur batzuk dira, baina argazki honekin
|
gauza
asko ulergarriago bihurtzen da.
|
|
|
Hala ere, legearen presentzia eta oihartzuna baliatuko dugu barne dinamikaren lagungarri, helburu unibertsaletara jauzi egiteko tranpolin gisa.
|
Gauzak
ondo, Kutxan bezeroekin harremana duten pertsona guztiak bete lukete legearen eskakizuna, urte asko baino lehen.
|