|
2013
|
|
|
Horrez gain, elkarri galderak egiten dizkiogu etengabe. Galderak, gainera, ez dira
|
gauza
solteak izaten normalean; galdera batek erantzuna dakar, sarri haren ondoren beste galdera bat dator& eta horrela jarrai daiteke, elkarri galderak eginez, adreilu bat beste baten gainean jarriz bezala, elkarren zeregin komunikatiboa amaitutzat ematen den arte. Jakina, solaskideek trukatzen dituzten galdera erantzunen artean, lotura eta ordena logikoa egon behar da.
|
|
|
" Mila
|
gauza
txiki naiz, mila saltsa"
|
|
|
Bremengo musikarien obra bat, italieraz errimatua, euskarara itzuli diot Gasteizko talde bati. Halako
|
gauza
politei nik ezin diet ezetzik esan.
|
|
|
Kirola egin dudanean on egin dit. Asko laguntzen dit
|
gauzak
ondo banatzen eta zehazten. Kanpora joateko ere itzelezko gogoa daukat.
|
|
|
Xabier Paya: " Mila
|
gauza
txiki naiz, mila saltsa". Osa ezazu Xabier Payari buruzko fitxa, kategoria bakoitzean dagokion informazioa elkarrizketatik jasoz:
|
|
|
Itsasorako
|
gauza
etzala gelditu zen ezkeroztik, egunero entzuten eban mezatxu bat
|
|
|
Unitatearen ibilbidean zehar, atalez atal, hainbat
|
gauza
ikasi dituzu: galdera egoki eta zuzenak egiten, pertsonak deskribatzen, lekuak deskribatzen& Kantak abestu dituzu gelakideekin, euskalki batean eta bestean agurtzen eta eskerrak ematen ikasi duzu, grabaketak egin dituzu, galderak eta deskribapenak elkartrukatu dituzu posta elektronikoaren bidez, jolasak ere egin dituzu (Nor da nor?, Altxorraren bila) & Sekulako abentura da ikastea!
|
|
|
f) Haren irudiari, esaten dituen
|
gauzei
eta hitz egiteko moduari erreparatuta, deskriba ezazu, hiru lerrotan, nolakoa den Mertxe.
|
|
|
|
Gauzak
deskribatu
|
|
|
Idatzitik ahozkora, hainbat
|
gauza
aldatzen dira: bolumena, keinuak& Bururatzen al zaizu besterik?
|
|
|
nahi du horrek?
|
Gauzak
kontatzea eta zerrendatzea, ala asmatzea, inventioa&. Baterakozeinbesterako, batazeinbesteaizan, adiadi egon duzue:
|
|
|
Loriak udan ihintza bezala maite det dama gazte bat, hari hainbat nahi diotenik ez da munduan beste bat. Inoiz edo behin pasatzen badet ikusi gabe aste bat, bihotz guztira banatutzen zait halako
|
gauza
triste bat.
|
|
|
Izen konkretuak izakiak, objektuak&
|
gauza
materialak izendatzeko erabiltzen dira. Abstraktuek, berriz, sentimenduei, kualitateei eta horien gisako gauza inmaterialei egiten diete erreferentzia.
|
|
|
Izen konkretuak izakiak, objektuak& gauza materialak izendatzeko erabiltzen dira. Abstraktuek, berriz, sentimenduei, kualitateei eta horien gisako
|
gauza
inmaterialei egiten diete erreferentzia. Hori horrela, auto izena konkretua da, eta abiadura abstraktua; musua konkretua, eta maitasuna abstraktua; elurra konkretua, eta hotza abstraktua.
|
|
|
d) Egizu
|
gauza
bera lotsa hitzarekin. Nola agertzen da hiztegian?
|
|
|
a) 28 jarduerako olerkian, zer izen eta adjektibo erabili ditu Joxantonio Ormazabalek, pozak eta tristurak,
|
gauza
onak eta gauza txarrak adierazteko?
|
|
|
a) 28 jarduerako olerkian, zer izen eta adjektibo erabili ditu Joxantonio Ormazabalek, pozak eta tristurak, gauza onak eta
|
gauza
txarrak adierazteko?
|
|
|
Hitzek, hiztegian duten esanahiaz gainera, beste
|
gauza
asko iradoki ditzakete.
|
|
|
ganbara: iz. 1 Baserrian, teilatupeko solairua, maiz aletegi gisa edo belar ondua edukitzeko erabiltzen dena; etxeetan, goieneko solairuan dagoen gela,
|
gauza
zaharrak edota etxean atzera uzten direnak gordetzeko erabiltzen dena.
|
|
|
Baina, maiz, arrotzak izateaz gain, arrazoirik gabeak edo zentzugabeak ere iruditzen zaizkio inori besteren kultura eta bizimoduak. Hala ere, gehienetan, badira
|
gauzak
diren bezala izateko arrazoi logikoak, azaltzeko zailak eta ulergaitzak izan arren, edo areago, onartezinak iruditu arren.
|
|
|
Trikitia edo trikitrixa terminoa
|
gauza
diferenteak adierazteko erabiltzen
|
|
|
2 Bai deskribapena, bai errezeta, bai ipuina,
|
gauza
bera direla esan daiteke, egitura bera dutelako.
|
|
|
Aita Barandiaranek gizakiaren oinarrizko zazpi premia bereizi zituen: 1) janaria, edaria eta osasuna; 2) babesa; 3) mundua ezagutzea eta haren materialak eta indarrak menderatzea; 4) gizarte bizitza antolatzea; 5) komunikatzea; 6)
|
gauza
atseginak eta gustukoak egitea; 7) nork bere burua eta gizakiaren izatea eta xedea aurkitzea. Horrela, kultura bakoitzak bere modua dauka elikatzeko, babeslekuak eta etxeak eraikitzeko, bakoitzak baditu bere hizkuntza eta jolasak
|
|
|
Surfa, Barandiaranek aipatutako
|
gauza
atseginak edo gustukoak egiteko premia asetzeko.
|
|
|
BAINA, MAIZ, ARROTZAK IZATEAZ GAIN, ARRAZOIRIK GABEAK EDO ZENTZUGABEAK ERE IRUDITZEN ZAIZKIO INORI BE TEREN KULTURA ETA BIZIMODUA. HALA ERE, GEHIENETAN,, BADIRA
|
GAUZAK
DIREN BEZALA IZATEKO ARRAZOI LOGIKOAK, AZALTZEKO ZAILAK ETA ULERGAITZAK IZAN ARREN, EDO AREAGO, ONARTEZINAK IRUDITU ARREN.
|
|
|
Gure herriarekin erlazionatutako lehengo eta oraingo
|
gauzek
leku bat izateko Interneten.
|
|
|
Hainbat
|
gauza
ikasi dituzu lekuen kokapenari buruz, guztiak oso erabilgarriak. Orain, ikasitakoa praktikan jarriko duzu.
|
|
|
Leku zehatz baten hileroko batez besteko tenperatura eta prezipitazio kopuruak klimograma batean irudikatzen, interpretatzen eta aztertzen ikastea oso baliagarria izango zaizue; izan ere, horrela, munduko edozein lekutako datuekin
|
gauza
bera egiteko gai izango zarete.
|
|
|
Tirolina erabiliz leku batetik bestera joan,
|
gauzak
garraiatu
|
|
|
Leku horretako biomak ere eragina izango du; oihana edo basamortua den, animalia basatirik edo eltxorik dagoen jakitea oso garrantzitsua da, horren arabera antolatu baitituzte hara eramateko
|
gauzak
, baita han egin daitezkeen ekintzak ere.
|
|
|
Unitatea amaitu da; dagoeneko
|
gauza
berri ugari ikasi dituzu. Aurreko jardueran, egoera berri bati aurre egin behar izan diozu.
|
|
|
Lehen Hezkuntzan ikasitako hainbat
|
gauza
eguneratuko dituzu orain.
|
|
|
Margolanetatik informazio ugari lor daitekeen bezalaxe,
|
gauza
bera egin daiteke eraikuntzetatik ere. Horiek aztertuta, garaiko gizarteak zituen ohiturak eta bizimodua ezagut ditzakegu.
|
|
|
Pertsona amnesikoak ez ditu zertan beste gogamen prozesuak galdu; hala nola pertzepzioa edo aditasuna, eta ez du hizkuntza arazorik izaten. Amnesia duen pertsonak ez ditu iraganeko
|
gauzak
gogoratzen.
|
|
|
g Zerrendan zehaztutako
|
gauzak
zituen bizkar zorro marroi bat
|
|
|
POLTSAN ZITUEN
|
GAUZEN
ZERRENDA
|
|
|
Historia zer den, oro har, badakigu, baina
|
gauzak
zehazte aldera, xehetasunetan sakonduko dugu jarduera honetan.
|
|
|
Niretzat oso garrantzitsua izan da arkeologiak duen espiritu zientifikoa,
|
gauza
berriak aurkitzea. Baita
|
|
|
2 Egin ezazue
|
gauza
bera argazkiko bisontearen burezur horrekin. Burezur hori Kiputzen (Mutriku) topatu zuten, eta, laborategiko datazioaren arabera, orain dela 19.000 urtekoa da.
|
|
|
Paleontologoek artelan horien esanahiari buruzko hainbat teoria dituzte, baina ez dirudi
|
gauza
erraza denik irudi horiek adierazi nahi dutena asmatzea.
|
|
|
Konturatuko zinen, honezkero,
|
gauzak
ez direla leku guztietan beti bide beretik joaten, aldaketa berberak ez direla leku guztietan denbora berean gertatzen, eta herrien egoera ere ez dela beti bera izaten. Goazen, orain, zenbait lurraldetan nekazaritza noiz sortu zen alderatzera.
|
|
|
Ikusi dugunez, zenbait gertaera ez dira beti leku guztietan garai berean agertzen; erantzunak ere ez zaizkie leku guztietan era berean ematen. Oraingoan, denboran zehar iraun duten
|
gauzak
eta gertatu diren aldaketak aztertuko ditugu.
|
|
|
Sua pizten asmatzeak hainbat
|
gauza
ahalbidetu zituen, hala nola
|
|
|
Unitatea amaitu da, dagoeneko
|
gauza
berri ugari ikasi duzu. Aurreko jardueran egoera berri bati aurre egin behar izan diozu.
|
|
|
Egin
|
gauza
bera objektuaren funtzioarekin.
|
|
|
d) Egin
|
gauza
bera 5 irudiarekin. Nola ikusten da handitu ondoren?
|
|
|
Orain truka ezazu ikaskide batekin, eta berrikus itzazue, eskaintzen zaizkizuen irizpideen arabera. ...DENBORA LERROA BERRIKUSTEKO IRIZPIDEAK BAI/ EZ1 Hasieraeta amaiera datak ongi adierazita al daude? 2 Datei dagokienez, Kristo aurrekoak eta Kristo ondorengoak argi bereizten al dira? 3 Proposatu zaizkizuen erreferentzia guztiak txertatuta daude? 4 Erreferentzia bakoitzeko argazkiak eta azalpenak txertatuta daude. HOBETZEKO PROPOSAMENAKAurreko unitatean ere oraingo honetan erabiliko ditugun hainbat
|
gauza
ikasiak dituzu, ziur baietz... Ikus dezagun zenbat dakizun! Aginte moduei eta eskubideei buruzko informazioa jasotzeko, ezinbestekoa izango zaizu unitatean informazio iturrietara jotzea.
|
|
|
5 Ez dakizu ziur
|
gauzak
ondo egin dituzun ala ez, eta zalantza argitzeko, lagun bati galdetu diozu. Lagunak Interneteko aplikazio batean begiratu du eta distantzia hori 850 metrokoa dela esan dizu.
|
|
|
1 Zero eta huts, biak erabiltzen dira, nahiz ez diren
|
gauza
bera: bost eta huts, huts eta huts, zero bider zero berdin zero
|
|
|
c)
|
Gauza
bera adierazten al dute guztiek. Bai/ Ez
|
|
|
2 Amaitzeko, aplikazioa eta kalkulu orria erabiliz, hiri hauen arteko distantziak bi unitateetan (kilometrotan eta miliatan) jartzea erabaki duzu, Mikeli eta Ikerri
|
gauzak
argitzeko.
|
|
|
Unitatearen lehen zatia amaitu duzu! Makina bat
|
gauza
ikasi dituzu, ezta. Horiek guztiak hainbat arazo konpontzeko oso baliagarriak dira.
|
|
|
Adibidez, 3 zenbakia lehena da, izan ere, bere zatitzaileak 1 eta 3 zenbakiak besterik ez dira.
|
Gauza
bera gertatzen da 7, 13, 29 eta beste zenbaki askorekin. 15 zenbakia, aldiz, konposatua da Z (15)={ 1, 3, 5, 15} baita.
|
|
|
|
Gauza
orok du bere neurria
|
|
|
|
Gauza
orok du bere neurria. Ekintza baten planifikazioa da unitatearen izenburua
|
|
|
Hasierako egoerari erantzun aurretik makina bat
|
gauza
ikasi duzu. Hala ere, ziurrenik, gaiari buruz zuk uste baino alderdi gehiago ezagutuko dituzu jada.
|
|
|
Zenbaki arrunt baten multiploak eta zatitzaileak lortzea
|
gauza
erraza da, baina, zenbaki bat baino gehiagorekin, multiplo eta zatitzaile komunak kalkulatzen dira. Ea hori nola egiten duzun.
|
|
|
Problemak egoki ebazteko
|
gauza
asko izan behar dira kontuan: eskakizuna, datuak, hasierako adierazpena, eragiketak, emaitzaren baliagarritasuna& Hori guztia errazago egiteko aurreko jardueretan problemak ebazteko urratsak zein diren aztertu duzu.
|
|
|
Orain hasierako egoerari aurre egiteko unea duzu.
|
Gauzak
errazago egiteko erabili problemak ebazteko eredua.
|
|
|
|
Gauzak
errazago egiteko erabili problemak ebazteko eredua.
|
|
|
Unitatea amaitzen ari da, zenbat
|
gauza
berri topatu dituzun bidean! Zer moduz aritu zara lanean egoera berriarekin?
|
|
|
|
Gauza
mordoa ikasi duzu, ezta. Zuen ikerketa estatistikoa hasteko garaia heldu da.
|
|
|
Batzuetan urri, besteetan ugari... duzu unitatearen izenburua, irudiak ere adierazgarriak dira&
|
Gauza
gutxi, baina zenbat informazio!
|
|
|
Eskaera lantaldera bidali aurretik, makina bat
|
gauza
ikasi duzu; izan ere, horrek guztiak ikerketa estatistiko bat goitik behera egitea eskatuko dizu. Hala ere, ziurrenik, zuk uste baino alderdi gehiago ezagutuko dituzu jada gai horri buruz.
|
|
|
Datuak, zenbakiak, grafikoak& Hau zoramena! Zenbat
|
gauza
ikasteko eta egiteko! Baduzu bai nahikoa zeregin eta ikasi beharreko!
|
|
|
3 Estatistikari buruz
|
gauza
berriak ikasten ari zara, alajaina! Badago makina bat kontu gai horri buruz& Nahi izanez gero, eskuragarri duzu informazio gehiago Estatistika historian zehar Ekigunean.
|
|
|
Hauxe mauka! Grafikoak egitea, erlazioak adierazteko oso egokia izateaz gain,
|
gauza
erraza da, ezta hala?
|
|
|
Unitatea amaitzen ari da, zenbat
|
gauza
berri! Unitatearen azken saioetan hainbat egoerari aurre egin eta haiei irtenbidea eman diezu.
|
|
|
Izan ere, kirol horrekiko zaletasuna handia da eta inguruko kantxak lepo egoten dira beti.
|
Gauzak
horrela, udalari eskaera bat egin diozue; hain zuzen ere, auzotik hurbil, Landazuri poligonoan, udalarena den lur-sail batean kantxa berria egitea eskatu diozue. Lagun taldea poligonora joan zarete eremua ikuskatzeko asmoz, eta oso gustura itzuli zarete, izan ere, lurra oso egokia da saskibaloi kantxa berria egiteko.
|
|
|
Unitatea amaitzen ari da; zenbat
|
gauza
berri! Azkeneko integrazio jarduerarekin ongi moldatuko zinen, ezta?
|
|
|
2 Triangelu zuzenetan ez ezik, beste triangeluetan ere
|
gauza
bera gertatzen da. Aztertu arretaz irudia, eta osa ezazue behaketan oinarrih
|
|
|
b) Egin ezazu
|
gauza
bera 3, 4 eta 9 cm-ko aldeak dituen triangelua irudikatzeko. Zer gertatu zaizu triangelu hori irudikatzean?
|
|
|
Baina, garrantzitsua da zer neurtu argi izatea ere, hainbat erabaki hartzeko.
|
Gauza
bera al da herriko autobusak egiten duen ibilbidea zehaztea edota kiroldegi berria egiteko behar den lur eremuaren aurreikuspena egitea. Gauza bera neurtzen al da batean eta bestean?
|
|
|
Gauza bera al da herriko autobusak egiten duen ibilbidea zehaztea edota kiroldegi berria egiteko behar den lur eremuaren aurreikuspena egitea?
|
Gauza
bera neurtzen al da batean eta bestean?
|
|
|
Izan ere, kirol horren zaletasun handia dago eta inguruko kantxak lepo egoten dira beti.
|
Gauzak
horrela, udalari eskaera bat egin diozue; hain zuzen ere, auzotik hurbil, Landazuri poligonoan, udalaren lursail batean kantxa berria egitea eskatu diozue. Lagun taldea poligonora joan zarete eremua ikuskatzera, eta oso gustura itzuli zarete, lurra oso egokia baita kantxa berria egiteko.
|
|
|
Hainbat eta hainbat
|
gauza
ikasi dituzu lan hori guztia egin eta hasierako egoerari aurre egiteko. Lasai egon, ez baitzara hutsetik abiatuko.
|
|
|
Idatz ezazue egoera horri dagokion adierazpen matematikoa, zenbaki hamartarrak erabilita. Ondoren, adierazi
|
gauza
bera, zatikiak erabilita.
|
|
|
1 Etxean berritze lanak egiten ari zarete eta, hainbat
|
gauzaren artean
sukaldeko lurra baldosa karratuz estali nahi duzue. Begiratu irudiei eta 4
|
|
|
3 Zatikien arteko biderketa egitea
|
gauza
erraza da. Nola egingo zenukete, ordea, zatiki baten eta zenbaki oso baten arteko biderketa?
|
|
|
|
Gauza
bera da zenbaki bat beste batekin zatitzea edo
|
|
|
Eragiketak egiten ari naizela,
|
gauza
bitxia gertatu zait
|
|
|
Bi zatikien zenbakitzaileak euren artean biderkatu eta
|
gauza
bera egin izendatzaileekin.
|
|
|
Zatikien biderketa eta zatiketa egitea
|
gauza
erraza da. Ea, bada, nola moldatzen zaren honako hauekin!
|
|
|
Ikerketa galderak egokiak diren balioetsiz eta galderak formulatuz, zientzia nola egiten den ikusten aritu zarete, eta baita unibertso misteriotsuari buruz
|
gauzak
ikasten ere, ez da Orain, Zientziaren astean antolatu duten erakusketa bat bisitatzera joango zarete.
|
|
|
Izan ere, askori eta askori zeharkako tekniken bitartez antzeman diete. Beraz, exoplaneta askori buruz dakiten
|
gauza
bakarra da existitzen direla. Hortik aurrerakoa unibertsoa bera bezain iluna da.
|
|
|
Unibertsoa deitzen zaio astro guztien multzoari eta haiek betetzen duten espazioari. Onartuen dagoen teoriaren arabera (Big Bang teoriaren arabera), unibertsoa ez da
|
gauza
estatikoa. Orain dela 13.000 eta 15.000 milioi urte artean, materia guztia puntu batean elkartuta zegoen, eta, leherketa baten ondorioz (big bang a), unibertsoa hedatzen hasi zen, eta hedatzen jarraitzen du, oraindik ere hedatze fase horretan baitago.
|
|
|
1 Astronomian lehen urratsak emateko eta zeruaren behaketak egiten hasteko, ez da
|
gauza
asko egin behar: kontsultatu izarrak eta konstelazioak identifikatzen lagunduko dizuen planisferio izeneko mapa, erabili begiak (prismatikoak ere lagungarriak izango zaizkizu), eta izan inon salgai ez dagoen pazientzia apur bat!
|
|
|
Zerua aztertzeko ez duzu izugarrizko tresneria behar, prismatiko batzuk erabiliz unibertsoko elementu asko ikus baititzakezu. Gauetan ortzia (zerua) aztertzea
|
gauza
interesgarria da, eta zaletasun bilaka daiteke. Zeruari behatzen diogunean, izarrak eta konstelazioak ikusten ditugu, eta horiek identifikatzen laguntzeko mapa mota asko dago.
|
|
|
|
Gauza
bera gertatuko da egunaren eta gauaren iraupenarekin ere: ez da berdina izango ipar hemisferioan eta hego hemisferioan.
|
|
|
2 Film horietan espazio ontziak, pertsonaia bitxiak, androideak& eta beste zenbait
|
gauza
agertzen dira, baina unibertsoko zer elementu aipatzen dira?
|
|
|
Unitate honetan
|
gauza
asko ikastera zoaz unibertso misteriotsuari buruz. Seguru asko, dagoeneko, galdera bat baino gehiago izango duzu mihiaren puntan, baina egin behar duzun bidaia galaktikoan sartu aurretik, eta galderak egiten (formulatzen) hasi aurretik, zerbait egitea komeni zaizu:
|
|
|
1 Aurreko jardueran iturri digital batzuk aztertu dituzu, fidagarriak diren ala ez ikusteko. Baina
|
gauza
bat da fidagarria izatea, eta beste bat, guk eskuratu nahi dugun informazioa jasotzeko egokiak izatea. Ekigunean iturri digital batzuk aurkituko dituzu.
|
|
|
Ikasle talde batek Journey to the Center of the Earth filma (Lurraren bihotzeraino) ikusi du, eta han ikusitakoak bultza eginda, Lurra (geosfera, zehatzago esanda) nolakoa den jakiteko egarriz geratu dira. Baina ez da
|
gauza
erraza Lurraren barnea nolakoa den jakitea
|
|
|
4 Irakasleak iradokiko dizkizu erantzun gabe gelditu zaizkizun galderei erantzuna emateko beste iturri batzuk. Osatu erantzunak, informazio berriarekin hainbat
|
gauza
ikasi ondoren.
|
|
|
Geologiari eta Lurraren dinamikari buruzko
|
gauza
asko ikastera zoaz, eta, gaiarekin hasi aurretik, galdera bat baino gehiago izango dituzu, dagoeneko, mihiaren puntan. Gainera, gogoa izango duzu gaiaren inguruan zure jakin mina pizten duen hainbat galdera argitzen saiatzeko.
|
|
|
Gipuzkoako mendebaldeko kostaldean flyscheko geruzen sekuentziak 60 milioi urte inguruko sail ia etengabea osatzen du; hau da, duela 110 milioi urte inguruko harri geruzetatik hasi eta orain 50 milioi urtera arteko geruzetara, gutxi gorabehera. Urte horietan guztietan
|
gauza
ugari gertatu ziren, noski, eta geruza sail horretan Lurraren historiaren gertaera eta hondamendi garrantzitsuenek seinaleak utzi zituzten, horien artean munduko ia bizidun guztiak desagertu ziren unea edo garaia (munduan gertatutako azken desagertze handia, kretazeoaren amaieran, duela 65.000.000 urte, gutxi gorabehera).
|
|
|
makina bat
|
gauza
ikasi dituzu dagoeneko unitate honetan! Bada, honako ariketa hauek egitea proposatzen dizugu ikasitako hori egituratzeko.
|
|
|
2 Arroken sailkapenari buruz ere hainbat
|
gauza
ikasi dituzu, ez da Aurreko ariketan egin duzun bezalaxe, osatu gaiari buruzko ideia nagusiak eskema batean.
|
|
|
Konturatuko zinen aurreko jarduerako lehen zeregineko aurkezpen horiek bazutela
|
gauza
franko hobetzeko. Zure txanda da orain, ea zer egiten duzun!
|
|
|
galdera egin behar diogu gure buruari.
|
Gauzak
oso ondo planifikatu behar dira, esan behar diren gauzak zein diren hasi aurretik ezagutzeko. Baina zein dira ahozko aurkezpenak egiteko eman behar diren urratsak?
|