|
2009
|
|
|
Boise aldean familiarik ez zutenei, larrialdirik izanez gero sorotsiak izateko asegurua eta segurtasuna ematen zien. Nolanahi ere, euskaldun guztiak ez ziren kide egiten, edo
|
ezin
zituzten beharrezko kontribuzioak egin. Beste kasu batzuetan, baziren lan denboralditik kanpo ostatuetan bizi ez zirenak, ez zutenak euskal sorospen elkarteei buruz berririk, eta beraz ez zirenak kidetu.
|
|
|
|
Ezin
dugu tren hau galdu. AVE a da!
|
|
|
Primeran. Baina
|
ezin
dugu denean onak izan denbora guztian. Heziketa ehuneko hirua denean eta parte hartzea ehuneko laurogeita hamazazpi?
|
|
|
Sortzailearen talaia harroa, tarteka epikoa den arroka hori? geureganatu besterik
|
ezin
dugu egin: pitzadurarik gabeko poemak baino ez eskribitu, ez argitaratu.
|
|
|
Toki jakinetan gelditu beharra geneukan zaldiak aldatzeko.
|
Ezin
zuten luzaroan jarraitu. Nevadan kobre meatzeak puri purian zeudenean zen hori.
|
|
|
«Egun batean norbaitek esan zidan,. Pete, zergatik ez duk meatzaritzan proba egiten? Orain egiten duana baino gogorragoa
|
ezin
duk izan?. –Ezer ez zekiat meatzaritzaz?, esan nion nik.
|
|
|
Nobela bat sakona izan dadin, duda egiten dut sakon adjektiboa aplikatzerik dagoen testu literario bati?, testuaren irakurketek
|
ezin
dute testuan dagoena agortu. Irakurletik irakurlera eta garai batetik bestera testuak irakurketa bat baino gehiago bideratzen ditu.
|
|
|
Ez kezkaturik, harriturik baizik. Xavik
|
ezin
zuen azaldu zergatia, baina jarrera horretan tematzen zen.
|
|
|
Etxepare baino lehenagotik datorkidan tradizio erritmiko batean ari naiz; bigarren aukerak, berriz, erritmo hain gure hori puskatzen dit, nahiz euskara batuak bedeinkatutako forma izan. Gramatikak eta arauak
|
ezin
dituzte hizkuntzaren tripak mendean hartu.
|
|
|
Ez dakit nolakoa zen itzulpena. Baina Mikelek
|
ezin
zuen euskaraz kantatu.
|
|
|
Txoriak hegan egin nahi zuen, baina bere mugimenduak oso mugatuak ziren halabeharrez. Sentidu batean denon libertatea dago mugatuta, heriotza hor dago eta
|
ezin
dugu aukeratu.
|
|
|
Eta jakina, horretarako pegamentua behar zuen. Ba, joan ziren frontoira eta, partidua hasi eta laster, konturatu zen pegamentua bukatuta zeukala eta
|
ezin
zuela bere etxea bukatu.
|
|
|
Artemisia adaxka bat, Lake Tahoe ko harri bat, belatz luma bat daude barruan.
|
Ezin
dugu gure hizkuntza aukeratu, gure familia aukeratu ezin dugun bezala. Kutxatila horren ildotik, hainbat objekturen eta haien jabeen zerrenda egingo dut.
|
|
|
Artemisia adaxka bat, Lake Tahoe ko harri bat, belatz luma bat daude barruan. Ezin dugu gure hizkuntza aukeratu, gure familia aukeratu
|
ezin
dugun bezala. Kutxatila horren ildotik, hainbat objekturen eta haien jabeen zerrenda egingo dut.
|
|
|
Etxetik alde egin zuen gaztea eta aurrean duen gizona pertsona bera dira, eta, hala ere, Marie Jeanneri iruditzen zaio zerbait aldatu egin dela. Dominiquek soinean daramatzan jantzi finak sintoma bat (hutsala agian) baino ez dira?, baina zerbait hori
|
ezin
du hitzez adierazi. Dominique izan, bada, baina ez da.
|
|
|
Itsuon kasuan, mimika edo errepikapena ez da gauza jakina, guk ikusi
|
ezin
ditugun mugimenduak ezin ditugulako errepikatu eta horrela buruz ikasi. Horrek zailtasun asko ekartzen dizkigu gure eguneroko bizitzara.
|
|
|
Itsuon kasuan, mimika edo errepikapena ez da gauza jakina, guk ikusi ezin ditugun mugimenduak
|
ezin
ditugulako errepikatu eta horrela buruz ikasi. Horrek zailtasun asko ekartzen dizkigu gure eguneroko bizitzara.
|
|
|
–Bata, nire esperientziaz baliatuz egokiena eta pozgarriena deritzodana, besteenganako edukiko zenuteketen jokabidea ikusi
|
ezin
duen pertsonarekin izatea litzateke, hau da, normal tratatzea, laguntzen saiatzea, baina ez pena ematen dizuelako, zuek bezalakoa delako baizik.
|
|
|
Egia da eguzkiaren eta izarren argia, eta haien kolorea
|
ezin
ditudala irudikatu, baina berotasunaz aparte, beste zerbait iristen zait burura, beste informazio mota bat. Argitasun izpi bat sentitzen dut, disdira apur bat leku ñabar batetik sartzen denean bezala.
|
|
|
Aneren sukaldeko leiho parean dagoen aulki urdinean eserita nago. Anek
|
ezin
nau ikusi, baina orain badaki hemen nagoela, bere etxeko aulki bakarrean eserita. Urdin elektrikoz pintatu duen aulki honetan, ezkerreko hanka eskumakoaren gainetik gurutzatuta eta bi eskuak belaun gainean ditudala irudikatzen nau, eta hala nago, patata tortilla nola prestatzen duen begira.
|
|
|
Bai zera, Esteban!
|
Ezin
du nire komentarioa erantzun gabe utzi, azken hori ez, eta, beta aprobetxatuz, hizketan jarraitu dut: Bera baino askoooz ere politagoa zinen zu, entzun?
|
|
|
|
Ezin
nau ikusi, baina badaki hemen nagoela, badaki, eta hori daukat nire alde: onartu egin du nire presentzia.
|
|
2010
|
|
|
Oraingo honetan irakurtzeko eduki ditugun bost liburuetatik hiru fikziozkoak izan dira eta bi ez fikziozkoak. Bostak interesgarriak, eta estiloaren aldetik iruzkin bat merezi dutenak; edozelan ere, esan behar dut nik
|
ezin
ditudala era berean irakurri: batzuetan pertsonak daude eta besteetan pertsonaiak, batzuetan istorioak daude eta besteetan gertakizunak.
|
|
|
Kontuak kontu, postkronika hauek intrigazko nobela eder baten antzera irakurri ditut, jesarraldi batean.
|
Ezin
dut ulertu nola ez duen eduki oihartzun zabalagoa nire lagun irakurzaleen artean: batek ere ez dit gomendatu!
|
|
|
|
Ezin
dut aipatu gabe utzi Aingeru Epaltzaren Izan bainintzen Nafarroako errege eleberri historikoa. Izan, Erresuma eta fedea deritzon proiektuaren bigarren emaitza da, eta hirugarrena bidean ei dago.
|
|
|
Bada, emeak erabiltzea hain «ozar» eta lotsagaldua ote da, ezen neskak jartzera derrigortu baitzuen Lafitte kalonje lotsorra, Lotilandiako euskaldun garbien begi belarriak ez mintzearren?
|
Ezin
dut kapiskatu. Horrelakorik!
|
|
|
Nire hitzek sortuko zuten istiluak ikaratzen ninduen. Amak
|
ezin
zuen susmatu ere egin zertan ari zen bere seme maitea. Handik aitzina, Maddik izan ezik, bertze inork ez zuen tutik susmatu.
|
|
|
Errua hezkuntza sistemarena da, ez baititu trebatzen gure irakurleak irakurmenean, jendeak, enbolia mentalik gabe, edozein liburu mota hartu ahal izateko, liburua gaur egunekoa izan edo atzokoa edo betikoa izan. Prestakuntza literariorik gabe
|
ezin
dugu irakurle onik izan, eta «irakurle on» esaten dudanean, Manguelen adieran zein Steinerren edo Bloomen adieran ari naiz.
|
|
|
Nahi baldin badugu irakurlea literarioa izatea, intertestuala, obra baten balio kognitibo, metaforiko eta orijinala balioesteko eta aztertzeko gauza den irakurlea, orduan
|
ezin
ditugu literatura modelotzat hartu edo eskaini Brownen, Larssonen edo Maruja Torresen liburuak, ezta Pérez Reverterenak ere.
|
|
|
Haatik atentatu bat beti posible zen, abertzale «espontaneo» batek labankada bat eman edo tiro bat bota ziezakezun karrika zoko batean enkargu baten kariara, edo palmadian paseatzean, edo basamortuan gaindi zure kapitainaren jeepa gidatzen zenuelarik, adibidez Ouarglako edo M' Raierko bidean, ofiziera usaiako pistolarekin, zu ezer gabe. Ustekabeko eraso batean
|
ezin
zenuen deus egin zure bolantean, salbu hoberenean aitzina joatea, eta gure kasuan armadak ez zuen arma baten galtzeko arriskurik hartzen: ezin sinetsia, baina hola zen!
|
|
|
Saharan guti sumatzen genuen zuzenka, baina denetako berrien jakiteko leku onean nengoen, segurtasun militarreko zerbitzu txiki batean gradatuen auto gidari eta idazkari, hiruzpalau soldadu lagunekin. Hastean Aljeria autonomo bat ikusten nuen frantziar federazio batean, baina laster ohartu nintzen Frantziak
|
ezin
zuela holako aterabide bat bilatu, erraietaraino jakobinoa delako, eta bere propagandan inoiz holako zerbait aipatu zuelarik, inolako sinesgarritasunik ez zuen erdietsi aljeriarren begietan, metropolian izigarriko zentralismoa ikusten zutelako. Gainera berantegi zen, horretarako bidea 1945ean hasi zen.
|
|
|
Haatik Aljeriako gerlaz
|
ezin
dut pastoralik idatzi, eta sekula gazteago batek noizbait egiten badu, ni «türken» armadan agertuko naiz. Nire lagunek gehienetan armada begietan hartu zuten.
|
|
|
Baina ez dut sekula santan fikzio gehiago idatzi.
|
Ezin
dut. Eta amorruz gogoratzen ditut Capote eta enparauak, Literatura beste edozeren gainetik zegoela irakatsi zidatenak».
|
|
|
Horregatik dago Benito etxeko teilatuan argazkilaria joan denez gero, beste etxe batera aldatuko direlako eta mutikoak esana dielako lagunei, Petra, Exteban, Benito, bera ez dutela handik eramanen, teilatura igoko dela eta nahi badute alde egitea daukatela bera gabe, ez dituela lagunak utziko, han biziko dela beti. Kostaldera joan behar omen dugu eta ni ez noa, itsasoa kaka zaharra da, animaliaz betea dago, baina alferrik da hitzik egitea haiei, ez dute konprenitzen,
|
ezin
duzu haiekin laster egin, ez datoz zuregana, ez dizute zaunka egiten... Eramaten banaute ihes eginen dut, astero etorriko naiz, ez dakit, urrun dagoela uste dut, baina uste dut gezurretan ari direla, uste dut bafore batean sartuta Ameriketara naramatela, beti berdin egiten dute, arrebari bakarrik esaten diote egia.
|
|
|
|
Ezin
du Charles de Foucauldek kolonizazioa kalamidadetzat hartu, paregabeko onuratzat baitu. Jende basa eta desanparatu hori konbentzitu eta bairatuko duela pentsatzen du.
|
|
|
ezer egin
|
ezin
dudalako.
|
|
|
Uksem ag Xikkat Charles de Foucaulden laguna zen, baina 1916an frantsesen kontra altxatu zen. Charles de Foucauld estimatu arren, tuareg eta musulman izanda, Uksemek
|
ezin
zuen frantsesen eta kristauen alde egin. Negar egingo zuen, beharbada, Charles de Foucaulden gorpua poesia tuareg lurrean barreiatuen artetik jasotzean.
|
|
2011
|
|
|
Joxe Lizasok ere gustura harrapatuko zuen horrelako kotxe bat, Nere aldiko kronika liburuan kontatu zuenez. Azpeititik kanpo bertsotara ateratzen zen lehenengo aldia zen, Irun ondoko Gaintxurizketara joan behar zuen Zepairekin batera kantatzera, Uztapidek
|
ezin
zuela eta. Hona lehenengo irteera haren balantzea:
|
|
|
Azken finean, 1931ko Erakusketa Kolonial handiosa boikoteatuko zuten Aragon eta surrealistak ez bezala, logika inperialean kokatzen da Gide. Burges handietarik da, adiskidetan ditu kolonietako gobernadoreak, zibilizazioa hedatu nahi luke mundua frantsestuz, bazter utzi
|
ezin
duen erantzukizun hori dauka berak, hots, Kulturak. Kolonizazioaren kontzeptu moral bati eusten dio, zuzen ustekoetan zegoen subertsiboa, Sartrek hala irizten ez bazion ere.
|
|
|
Afrikatik itzulitakoan ezagutu zituen Lévy Bruhl en lanak. Domaia izan zen, abiatu aitzin irakurri izan balu hobekiago iritsiko zen afrikarren arimara, bere bidaian apuntatua zeukan harako «Iduri luke jende hauen garunek
|
ezin
dutela ezarri kausatik ondoriorako harremanik» hura osoro zuenez baieztatzen antropologoak, «Primitiboa [beltza] ez da gauza abstrakziorako eta orokortasunerako» edo «Ezin liteke esan nozioak dituztenik, aurre nozioak aipatu behar genituzke» bezalako iritzi zientifikoak ezarriz, zientzia ez baita demokratikoa, Luis Mitxelenaren miresleek errepikatu ohi duten moduan?, beltzen hizkuntza bat be... eta pigmeoen literatura askorik estimatu gabe, ausaz.
|
|
|
Galdetzen baldin badiezu «zendako», beraiek «nola» [comment] arrapostuko dizute. Iduri luke jende hauen garunek
|
ezin
dutela ezarri kausatik ondoriorako harremanik.»
|
|
|
«zer esan dezaket nik ibaian arropa garbitzen duen emakumearen izenean?». Izan ere, Spivakek ibaiko emakumearekin gauza asko zituen komunean (etnizitatea, generoa), baina, intelektual ona legez,
|
ezin
zuen ahaztu Britainia Handian hezia eta Columbia Universityko irakaslea izanik, mundu pribilegiatuaren parte zela bera, hots, emakumea errekara kondenatua zuen mundu pribilegiatuaren parte. Gauzak horrela izanda, zer egin dezake intelektualak?
|
|
|
Intelektualaren rola aipatzerakoan, Spivaken «Can the Subaltern Speak? »en bi bertsioak nituen buruan. Lehenengoan, 1988an argitaratutakoan, Indiako pentsalariak ezezko biribil batekin erantzuten zion aipatu galderari, bere argudioa baitzen nortasun subalternoak
|
ezin
duela bere ahotsean hitz egin, subalternitatearen ezaugarri intrinsekoa baita lehen pertsonan hitz egiteko aukerarik ez izatea. Bestela balitz, subalternoa izateari utziko lioke.
|
|
|
Spivak ohartu zen nortasun subalternoak lehen pertsonan hitz egiteko aukerarik ez duela izango, baina beste norbaitek hitz egin dezakeela bere izenean, dela idazleak (kasu honetan Sarrionandiak), dela intelektualak. Hori bai, lehen aipatzen nuen bezala, idazle/ intelektualak
|
ezin
du ahaztu bera bitartekari bat besterik ez dela eta, ildo horretan, kontuz ibili behar du parte interesatua bihurtu nahi ez badu. Horregatik aipatzen nuen karta guztiak mahai gainean jartzearen metafora:
|
|
|
hura. Aritz,
|
ezin
dut ulertu zergatik orduan bai eta oraingoan ez den sinesgarri. Non dago aldea?
|
|
|
Nahiz eta jarrera horrekin ados nagoen, iruditzen zait Edward Saidek esandakoa gogoan izatea ere komenigarria dela. Hots,
|
ezin
dugula ahaztu testu ekoizpen orok epistemologia jakin bati erantzuten diola; hau da, batzuetan komenigarria da egilea nor den aintzat hartzea. Eta egileaz ari naizenean, ez naiz izen eta abizen jakin bat duen pertsonaz ari, baizik eta «egile» kontzeptuaz.
|
|
|
Laplace-k «Sire, ez dut ukan hipotesi horren beharrik» erantzun ei zion. Lafittek bazekien ere Etxeparek sinestean lanak zituela, baina, antza denez,
|
ezin
du onartu horren sinesgogor ager dadila, alegia, Laplace-k bezala Etxeparek jainkoaren beharrik ez edukitzea.
|
|
|
Unibertsitatean, Makerere University College n, onartua izateko eskakizunak berdintsuak ziren: inork
|
ezin
zuen ikasle unibertsitarioen toga gorria jantzi, nahiz beste irakasgai guztietan bikain aritu, baldin ez bazuen krediturik, aprobatu hutsak ez zuen balio!, ingelesean.
|
|
|
«suge bat agertu zen belar artean, suge gorri bat, gure txakur Pinttori heldu ziona»; edo «maitasuna gozo eta lasai egin eta gero, Martinek esan zion Laurari:
|
ezin
dugu horrela segi».
|
|
|
Klaxon hotsak gero eta tematiagoak dira, segundo luzez luzatzen den intziriren bat barne, eta nik oihu egiteko gogoari eusten diot, emaztea ez kezkatzeko, ezta ama ere, arreba konpon dadila; zenbat jende dator hainbeste klaxon haserretu pilatzeko, bide estu honetan,
|
ezin
dute denek familiakoak izan. Ama nire autoko kristalari joka ari da, kotxea geldirik dago bide erdian, esango nuke, nik hartarako agindurik eman gabe, eta geratu gara elkarri begira, ama eta ni, ezer galdetzera ausartuko ez bagina bezala, ez du malkorik, ez zotinik; behin atea zabaldu eta parez pare gaudenean amak keinu egin dit eskuaz, «etorri, atera hortik», gorde ditut galtzetan kolektiboa aztoratuko luketen gorputz adarrak eta irten naizenean emaztea ikusi dut, niri begiratu ondoren are bortiztu diren zotinen erdian, keinu sakonez, malko eta muki xurgadurarik gabe, aurpegia kulunkatu eta laztantzen dion arrebaren besoetan; amaren hotsa entzun dut nire atzeko kotxetik azaldu den osabari esanez, «pixa egin du galtzetan».
|
|
|
Errefuxiatuek eta beste aldetik inguratutako senitartekoek
|
ezin
zuten bat egin, ezin ziren elkartu, apenas urrutitik bazuten agur esaterik, besoak eta eskuak astinduz. Hitz egiteko ere ez zuten baimenik izaten, kontuan hartuta, gainera, nazioarteko zubi hori luzeegia dela mutur batetik hizketan hasiz gero beste muturrean dagoenak entzuteko aukera izan dezan.
|
|
|
Poema batek esan luke prosak, ipuin batek, nobela batek? adierazi
|
ezin
duen hori.
|
|
|
garbitzaile batek, gela garbitzen ari zela, erdi hutsik zeuden kafe kikara multzoa, zigarrokinez betetako hautsontziak, garagardo botila hutsak, erabilitako pintura paleta bat, pintzelak, karamelu paperak eta lurrean zabaldutako egunkari orriak pilatu eta zakarrontzira bota zituen. Bere ezjakintasunean, garbitzaileak imajinatu
|
ezin
zuena zera zen, ordea, hura guztia «Damian Hirst original bat» zela. Hura artea zela, alegia.
|
|
|
Musikarik gabe. Musikarekin
|
ezin
dugu besterik ikusi edo entzun.
|
|
|
«Gu kuakeroak gara, jauna, esan omen zion musikagileak?, eta gure erlijioak platerean jarritako guztia jatera behartzen gaitu.
|
Ezin
dugu janaririk alferrik galdu. Eta, jauna, hotel honetan ezinezkoa zaigu agindu hori betetzea.
|
|
2012
|
|
|
Zazpi aldiz sei minutu eta sei segundotan! Eta zortzigarrena ere jasoko nuen, baina zailena egina neukanean, gerriraino ekarrita, pentsatu nuen ahal nituen jasoaldi guztiak eginez gero ez zela gero apusturako aukerarik izango, eta harria bota eta ezetz adierazi nuen eskuekin, zortzigarrena
|
ezin
nuela.
|
|
|
–Harria
|
ezin
badu entrenatzeko erabili, zeozer asmatu, hura altxatu nahi badu.
|
|
|
|
Ezin
dut ukatu, halako irrika bat neukan erraietan. Nire datuen arabera, grabazioak balio bat zuen.
|
|
|
Eskoltatzat zeukan ofizialak eginahal guztiak egin zituen Aitari asmo hura burutik kentzeko, barbaroek ez dutela ongia estimatzen gogoraraziz, are gutxiago apaizen izaera, eta bi hilabete lehenago ere apaiz bat hila zutela; baina Aitak erantzun zion saiatu egin behar zuela, ea hainbeste arima Infernutik libratzen zituen, hara joango baitziren erremediorik gabe muino hartan hiltzen baziren, zeren eta apostatak izateaz gain sakrilegio, hilketa eta lapurretarik handienak eginak baitzituzten; eta bera hiltzen bazuten, Jainkoagatik hilko zela. Misioko Indioek ere burutik kendu nahi izan zioten bere asmoa Aitari,
|
ezin
zuela emaitza onik izan uste baitzuten denek, hainbestekoak izaki matxinatuak beren errebeldian tematzera bultzatzen zituzten eragin txarrak.
|
|
|
Bizitza kontatzea barne behar unibertsala da, gure bizitza kontatzen dugunean, edo besteena entzuten, narrazioak entzuten ditugu, gureak eta besteenak. Uste dut
|
ezin
dugula onartu gure bizitza gertaeren hurrenkera hutsa izatea, hurrenkera zatitua, kaotikoa; zentzua eman nahi diogu eta literaturarako zaletasunak badu zerikusirik gure bizitza narrazio gisa ulertzearekin, edo narrazioari egitura jartzen diogu kaosa baino are kaotikoagoa dena antolatzeko: bizitza bera.
|
|
|
Zeruan dena zen ona eta han guk ez eduki eta ez ezagutu arren bazirela genekien gauza guztiak zeuden, aeroplanoak eta gure herria osorik kabitzen ziren barkuak, eta infernuan, dena gori gori, sua besterik ez, sua gaizto eta bihurrientzat.
|
Ezin
dut ahaztu koinatu baten hiletetan, bero jasanezineko egun urri horietako batean, nire haur belarrien eta gogoaren ikararako nola esan zuen Pedro zaharrak: «Hau bazekiat nik zergatik den, gure koinatua iritsi izango duk infernura eta ireki izango zizkiotek hango atakak».
|
|
|
Hala ere, ezagutzen hasi ginen erdaldun jendea
|
ezin
genuen irudika Kristoren pertsona beren artekoa izateko adina merezimendu bildu zitzakeen komunitatea osatzeko laineko jendea izatea. Kastillanoak ere orduantxe iritsi ziren gure herrira.
|
|
|
Hala egin izan dut nik ere. Baina etorkizuneko kontuak usteak izaten dira gehienetan,
|
ezin
dugu ziurtasunik izan uste dugun hori beteko den ala ez. Horregatik esaten dugu euskaraz usteak erdia ustel.
|
|
2013
|
|
|
Pentsa liteke mediku izateak abantaila handiko kokapen soziala emango ziola, baina Alduden Etxeparek bizimodu neketsua daroa. Ameriketan aberastutako arrantier txiki baten semea izan arren, Jean Etxepare inguru oso apalean bizi zen, justu justu irabazten zuen bizi ahal izateko beste, eta
|
ezin
zuen despendio handirik egin. Buruxkak idatzizuenetik (1910) eta Euskaltzaleen Biltzarreko buru lehena aukeratu zuten arte (1922), Jean Etxeparek bazterreko kokapena bete zuen, nahiz eta gerora oso idazle berritzaile etaoriginaltzat joa izan.
|
|
|
A. M.: Nik frantziskotarrei buruz
|
ezin
dut hitz bat txarrik esan. Umeak hazten lagundu zidaten.
|
|
|
Gure literaturaren kronologiaren arabera laster gerra helduko zela esan behar genuke, Francoren altxamendua Errepublikaren aurka, Pizkundearen eta Emeterio Arreseren poemagintza suntsituko zituena. Arrese, ordea, Pizkundearen mundu politikoak onartu
|
ezin
zuen pausoa emana zen aurrez: Euzko Indarra erakundea sortu zuen Donostian 1930ean Jose Maria Zabaleta, Jose Gabarain, Antonio Otaño eta Fermin Mendizabalekin, erran nahi baita Errepublikan ANV EAE izanen zen alderdiaren lehen zeluletan zegoela, Sabino Aranaren doktrina gaindituko zuen abertzaletasun modernoaren abiapuntuan.
|
|
|
–Erabakita dago, ama,
|
ezin
dut atzera egin.
|
|
|
Horregatik sentitzen dut Eduardo Gil Berak, esate baterako, ja euskaraz ez idaztea. Ez gara kultura heldu normal batean bizi, eta arduraz baizik
|
ezin
dugu euskaldun izan, geuk egiten ez duguna beste inork ez duelako egingo.
|
|
|
Hain juxtu ere beti esan izan da hori dela idazlearen patua, nahi duzun hori lortu ezina. Horregatik idazten ditugula hainbeste liburu, lortu nahi dugun liburu borobil hori
|
ezin
dugulako inoiz egin.
|
|
|
J.I: Badakit etorkizuna
|
ezin
duzula antzeman, bestela oraintxe bertan eskatuko nizkizuke
|
|
|
Beldurra, klaro, ez dut uste beldurtia naizenik, baina sentitu dut beldurra egoera batzuetan. Hiltzeko gogoa behin izan nuen, torturapean gehiago
|
ezin
nuenean, Indautxun, irtenbide moduan. Hiltzeko beldurra gehiagotan sentitu dut, momentu desberdinetan, baina ez hainbestetan.
|
|
|
Idazten ere denok ikasi genuen eskolan modu primario batean, baina gero zeregin ia elitistatzat hartzen da. Idazten ez jakitea erdi kriminalizatuta dago, ortografia erroreak eta abar, hizkuntza dominanteetan behintzat
|
ezin
duzu v eta b konfunditu, bestela suspenso!, nahiz eta gero jendeak apenas idatzi. Irakurtzen ere, analfabetoa bitxo arrarotzat hartukodute, baina behin eskolako titulua izanez gero normaltzat hartuko da ia ezer ez irakurtzea.
|
|
|
Iribarren oso pertsona interesgarria da. Molaren idazkaria; zekien guztia kontatu nahi baina
|
ezin
zuena; Jose Artecherekin izandako elkarrizketa eta harremana, hark bezala jokatzeko gogoa...
|
|
|
Horrek Iribarren hunkitu egin zuen, ikusten zuelako historia ofizialaren eta errealitatearen artean tarte handi samarra zegoela. Eta orduan Artechek ikusi zuen Iribarrenengan kontzientzia eta kontatzeko gogoa piztu zela, baina
|
ezin
zuela kontatu, «seme alabak eta bilobak bizirik» zeudelako, eta izen abizenak zituzten egileak jainkoak zirelako ia, gizarte hartan. Pertsonaia interesgarria da Iribarren, bai, kontzientzia hori guztia gorabehera 36ko urtetik aurrera ergelkeria saldoa idatzi zuelako.
|
|
|
Besteak beste, Vicenç Navarro irakasleak lehengoan esan zuen bezala, ahaztea, beti, atzerakoien mesederako delako, eskuinaren mesederako, gaur egun erregimen autoritario eta poliziazalea bortxaz ezartzen ari den jende horren guztiaren mesederako. Begira, nik
|
ezin
dut hori guztia ahaztu, ezin dut ezikusiarena egin. Manhattanen edo Parisen biziko banintz, edo ganbela ofizialen batean beharrean ariko banintz... baina bizi naizen hirian eta haurtzaroa gogorarazten didaten kaleetan, eta daukadan memoriarekin, ezin dut.
|
|
|
Besteak beste, Vicenç Navarro irakasleak lehengoan esan zuen bezala, ahaztea, beti, atzerakoien mesederako delako, eskuinaren mesederako, gaur egun erregimen autoritario eta poliziazalea bortxaz ezartzen ari den jende horren guztiaren mesederako. Begira, nik ezin dut hori guztia ahaztu,
|
ezin
dut ezikusiarena egin. Manhattanen edo Parisen biziko banintz, edo ganbela ofizialen batean beharrean ariko banintz... baina bizi naizen hirian eta haurtzaroa gogorarazten didaten kaleetan, eta daukadan memoriarekin, ezin dut.
|
|
|
Begira, nik ezin dut hori guztia ahaztu, ezin dut ezikusiarena egin. Manhattanen edo Parisen biziko banintz, edo ganbela ofizialen batean beharrean ariko banintz... baina bizi naizen hirian eta haurtzaroa gogorarazten didaten kaleetan, eta daukadan memoriarekin,
|
ezin
dut.
|
|
2015
|
|
|
–Zuk nahi duzunean hitz egin behar da gauzez.
|
Ezin
dut momentu lasai bat ere izan?
|
|
|
Eta horixe da Aranbarrik hartu duen lehen arriskua, Francisco Etxeberria auzitegi medikuak behin baino gehiagotan aipatu izan duena:
|
ezin
dugu iragana eraiki, gaur eguneko interesen arabera. Akaso hori da nobela historiko edo kontu historikoak hartzen dituen edozein nobelaren arriskurik handiena bestela, gerta daitekeelako Frantziako Iraultza egin baino hirurehun urte lehenago, euskal haranetan burdina urtzen zuten Aitor izeneko pertsonaiak existitzea.
|
|
|
Interes handiz irakurri dut Intemperies, eta gustura.
|
Ezin
dut konparatu Lourdes Oñederraren aurreko liburuarekin: erosi egin nuen, bai, lorturiko sariaren karietara, baina gerora hor geratu zait pendienteen artean tarte baten zain.
|
|
|
Ammonite bat bezain harrituta nauka kontu horrek:
|
ezin
dut ulertu. Amurizak badu zer kontatu eta badu kontatzeko gogoa ere, eta, nire begietarako, prosa aberatsa gauzatu du, zeinean parra parra agertzen baitira esaldi luzeak, erlatibo anaforikoak, aditz trinkoak edota lexiko ekumenikoa.
|
|
|
Izuturik begiratzen genuen. Gure errifleek
|
ezin
zuten ezer egin horrelako eraso batenaurrean. Han nonbait, gailur baten beste aldean, falangistak uzkurturik zeuden, errautsakhoztu orduko arrapaladan abiatzeko prest.
|
|
|
Bitan banatu, haranaren perimetro guztia okerka inguratu, eta zirkulua itxi zuten atzera, hirirantz amilduz, dorre beltzak hautsiz.
|
Ezin
genuen ezer egin, eta beharbada horregatik herrirantz abiatu ginen aldapan behera korrika. Hankak ni baino askoz aurreragozihoazen.
|
|
|
Artistak erakusten digun aterik gabeko gela itogarrian ez dago ihesbiderik, maitasunak erabat harrapatu ditu maitasunez hilko ez diren maitaleak:
|
ezin
dute, hala ere, maitasun hitzik esan belo garbi eta kastoak oztopo direlako. Amodioaren itsutasunean ezin badute maitasuna gorpuztu, hilak daude sentimenduak, hilak daude zentzumenak.
|
|
|
ezin dute, hala ere, maitasun hitzik esan belo garbi eta kastoak oztopo direlako. Amodioaren itsutasunean
|
ezin
badute maitasuna gorpuztu, hilak daude sentimenduak, hilak daude zentzumenak. Bizitzaren eta heriotzaren arteko marra zeharkatzean emango duten azken hatsa ere ezin izango dute partekatu.
|
|
|
Ordu asko ere! Erabakizuen
|
ezin
zuela horrela segitu, igandeetan lanean, bestaegunetan beti lanean. Familia guzia biltzen zenean, lanera joan behar zen, ez zen sekulan gurekin.
|
|
|
bakartien ariketa paisaia.
|
Ezin
dut nik
|
|
|
Orain
|
ezin
dut galdu, ahanztura bera
|
|
|
Eta nik kontzeptua birformulatu beharrean esaldi bera oihukatu nion. Banuen
|
ezin
dut beste inorekin egotea jasan esatea. Nirekin bakarrik egon zaitezen nahi dut, arren eska niezaiokeen.
|
|
2016
|
|
|
Antzezpen munduari dagokionez ere, hogei urte horietan ikasi nuen antzezle lanbide honi dagozkion gorabeheretan moldatzen. Baina, autoarekin ez bezala,
|
ezin
dut ziurtasunez esan lanbide honen bihurrikeriei aurre egiteko moduan nagoen. Norberaren esku ez dauden bihurrikeria ugari dagoelako errepide honetan.
|
|
|
Erkiagak ohitura eleberritzat zuen liburua, eta eragin kontuan
|
ezin
dugu Tx. Agirreren Kresala aipatzeke utzi. Egileak garbi aitortzen du gerra aurreko urteetan Agirreren lanak irakurtzean sentitu zuena:
|
|
|
Badakit eremuak eta eskumenak nahastea dela eta, alde horretatik, demagogiko samarra ere bai, baina Egiptoko jainkoen izenak euskaraz normalizatuak ditugun garaian gure seme alabek
|
ezin
dute oraindik Mary Poppins, Sonrisas y lágrimas edo Piratas del Caribe euskaraz gozatu. Eta, dudarik gabe, hiztun komunitatearen ikuspegitik bigarren hori askoz ere urgenteagoa da, ia nahitaezkoa.
|
|
|
Zaila, ordea, idatzitako testu bat hezurmamitzea, kontu egin eszenaratzen den testu batek ulertua izateko aukera bakarra duela,
|
ezin
duzu atzera egin. Aurrez ere egin da Kafkaren testuaren oholtzarako makinatxo bat moldaketa.
|
|
|
Noiz, nola?? Momentuz
|
ezin
nuela ere banekien, arazo eta arrazoi pertsonalengatik. Baina bai, gau hartan erabaki nuen, nerabe baten ausardiarekin eta pasioarekin, bizitza bakar bat izan eta ez nintzela hori egin gabe geldituko.
|
|
|
Ikasleek bi modutara aurkeztu zuten beren burua, «Ni Marta naiz» eta «Ni naiz Marta» gisakoak erabiliz, eta ni zalantzan geratu nintzen bi erantzun ezberdin haien aurrean. «Biak
|
ezin
dituk zuzenak izan!» esan nion neure buruari, haserre antzean. Estutasun hartan, lehenaren alde egin nuen, eta bigarrena gaitzetsi, baina zergatik jakin gabe.
|
|
|
Ondotxo dakizu nabarmentzea dela gutxien gustatzen zaidana.
|
Ezin
dut eraman!
|
|
|
Zuhaitzaren bihotza ez da aldatzen nahiz eta denborarekin eraztun asko izan. Arin korrika eginda ere, inork
|
ezin
du bihotza atzean utzi. Kultura ororen muinean buruz ikasi beharreko gauzak daude.
|
|
|
Zilegi balitz egin egingo nuke, hemendik ziztuan ospa egiteko erregutuko nizueke? Baina
|
ezin
dut.
|
|
|
Baina nik
|
ezin
dut deklaratu. Argi denez, ni ez nintzen bertan egon.
|
|
|
Ulertzen dut zuen ezinegona, baina esan dizuet,
|
ezin
dut amaiera aurreratu. Pausoz pauso joan behar dugu.
|