|
2008
|
|
|
Hala ere, Agirresarobek argi utzi du garrantzitsuena parte hartzea dela.
|
Euskararen
hiztegiarekin jokatzea baita guztiaren xede. Gainera, denbora pasak egiteko afizioa dutenek gose hori ase ahal izango dute.
|
|
2009
|
|
|
Bost gai nagusien ardatzean izan ziren azalpenak: I. Euskal ikasketen egungo egoera eta geroa; II. Euskararen fonologia; III.
|
Euskararen
hiztegia; IV. Euskararen morfosintaxia; V. Euskal dialektologia.
|
|
|
Askotxo dira. Bidean dugu jada Akademiaren Euskara euskara hiztegia, eta proiektuan
|
Euskararen
Hiztegi etimologiko eta historikoa. Baina ni neu bereziki kezkatzen nautenak hutsune sozial praktikoak dira.
|
|
2011
|
|
|
Kamino, P. & Salaberri, P., 2007, Luzaideko
|
Euskararen
Hiztegia, Nafarroako Gobernua & Euskaltzaindia, Mendaur III, Bilbo.
|
|
2013
|
|
|
galdetzeko, eztabaidatzeko, adosteko, eta abar, bai? Orain gutxi argitaratu diren Euskaltzaindiko
|
Euskararen
Hiztegia, eta Eusko Jaurlaritzako Soziolinguistika Hiztegia. Euskal Soziolinguistikaren eremuan erabiltzeko liburuak lagungarri izango zaizkigu ere honetan, pentsatzen dut.
|
|
|
Euskara Institutua, Egungo
|
Euskararen
Hiztegia. [Sareko argitalpena: http://www.ehu.es/eeh/pdf/EEH-d.pdf].
|
|
|
Ez genkian noraino eroango ginduzan bide harek, ezta noiz amaituko genduen geure ibilera be. ?
|
Euskararen
Hiztegia, argitaratu genduan ezkero, 25 urte igaro dira, eta gu hemen gagoz; bide hau oraindino luzea izan daiteke.
|
|
2019
|
|
|
|
Euskararen
Hiztegi Historiko Etimologikoa (EHHE200) ren argitalpena dela eta, haren helburu, oinarri eta ezaugarri nagusien azalpenarekin batean, euskal etimologia ikerketen bilakabide eta egoera laburtu nahi izan dugu lan honetan, funtsean aurretiaz Bilbon (Euskaltzaindiaren Egoitza, 2019/07/03) eta Baionan (Euskal Ikasketen Fakultatea, 2019/10/08) egindako aurkezpenak bilduaz.1
|
|
|
11 Aurreko ataletan indoeuropar hiztegigintzak izan dituen arazo batzuk erakutsi ditut, eta azaldu dut nola egin zaien aurre familiaren ezaguera eta hizkuntzalaritzaren ikerketak aurrera egin ahala.
|
Euskararen
hiztegi etimologiko bat egitea askoz ere lan zailago eta neketsuagoa da, baina hala ere hemen aurkezten ari garen EHHEk bikainki gainditu ditu oztopo guztiak. Garbi dago hiztegiaren alderdi historikoa bestea baino ondorio sendo eta seguruagoetara heltzen dela, urte askotarako baliagarria izango dena.
|
|
2020
|
|
|
oztopoa, ordua, amaiera, lurraldeen arteko bereizgunea bi estatuen artekoa barne, helburua eta muino edo ezponda.3 Esanguratsua da, zuzenki kontrajarriak ez diren arren, elkarrengandik semantikoki oso urrun leudeken adierak, hala nola ‘helburua’ eta ‘oztopoa’, barnebiltzen dituela mugak. Egungo
|
Euskararen
Hiztegia k beste hainbat adiera zerrendatzen ditu. Esanahiari dagokionez, askoz mugatuagoak dira, ordea:
|
|
|
Euskara Institutua (d.g.): ‘Muga’, in Egungo
|
Euskararen
Hiztegia, UPV/EHU (www.ehu.eus/eeh/cgi/bila, z= muga; kontsulta data: ).
|
|
2021
|
|
|
4.5.2c Baina ez dago beti hain argi ‘ondorioa’ ala ‘gertaera’ adierazten duen (eta orduan aditzaren argumentua agertuko zaigu izenaren inguruan). Gogordura izenari, esaterako, bi adiera ematen dizkio Egungo
|
Euskararen
Hiztegiak: ‘ariketa fisikoa eginda gero gorputzean sentitzen den mina; gorputz atalen bat gogortzea’ Eta hanpadura izenean lehen adiera ‘hanpatzea’ ematen du Euskaltzaindiaren Hiztegiak (zauriaren hanpadura), eta bigarren adiera, hizkuntzalaritzakoa, ‘enfasia’.
|
|
|
4.5.7c Adierari dagokionez, de Rijken (1991) iritziz, penek ez du ‘ekintza’ adierarik, ‘burututako’ zerbait adierazten du, eta hala da askotan, adierazpen, aitorpen, ekarpen, ekoizpen, itzulpen, laburpen, lorpen... ez baititugu ulertzen gehienetan ‘adieraztea’, ‘aitortzea’, ‘ekartzea’.. gisa, baizik ‘adierazi dena’, ‘ekarri dena’, ‘lortu dena’ eta abar. Baina nahikoa da Euskaltzaindiaren Hiztegiak edo Egungo
|
Euskararen
Hiztegiak ematen dituzten definizioak ikustea ohartzeko ‘gertaera, gauzatzea’ ere adieraz dezakeela men/ pen atzizkiaz eratorririko izenak: bedeinkapen ‘bedeinkatzea’; iraupen 1 ‘irautea’, 2 ‘zerbaitek bere hartan dirauen denbora’; hastapen 1 ‘hastea, hasiera’, 2 ‘ikasi behar den zerbaiten hasierako gaiak’ (pluralean); ekoizpen ‘ekoiztea; ekoiztearen ondorioa’; galmen ‘galtzea, hondatzea’, Dena den, testuinguruan ikusi behar da ‘ondorioa’ ala ‘gertaera’, zein balio duen eratorriak.
|
|
|
4.4.1c Begira diezaiegun orain hiztegietako definizioei, bereziki Euskaltzaindiaren Hiztegikoei eta Egungo
|
Euskararen
Hiztegikoei. Berehala ohartuko gara askotan adiera bereko izenak sortu direla aditzoin bati gailu zein garri erantsiz:
|
|
|
4.4.2.1b Dena den, ipar ekialdeko testuetan erabili izan den arren, atzizki honen bidez sortutako izen bat baino gehiago darabilgu gaurko euskara estandarrean; aipatu berri ditugun horiek guztiak, eta baita besteren bat ere (atxikigailu, adibidez), aurki ditzakegu Egungo Testuen Corpusean, Egungo
|
Euskararen
Hiztegian edo Lexikoaren Behatokiaren Corpusean.
|
|
|
Egungo
|
Euskararen
Hiztegia
|
|
|
Egungo
|
Euskararen
Hiztegia (EEH). Euskara Institutua.
|
|
|
Egungo
|
Euskararen
Hiztegia. Euskara Institutua.
|
|
|
agertu, aurkeztu, azaldu, desagertu, egokitu, gertatu, heldu (Ipar.), jazo, pasatu, suertatu, tokatu. Berandu afaldu beharra ere egokitzen da maiz; Eta frantziarrek badakite loteria gutxitan tokatzen dela (Egungo
|
Euskararen
Hiztegia); Izugarria jazo da! (K.
|
|
|
Lizarralde). Egungo
|
Euskararen
Hiztegiko datuen arabera, askoz erabiliagoa da nahiko molde soila, nahi izango baino.
|
|
|
Beste batzuk adberbializatze bidean daudela esan daiteke, eta hiztegiek ere seinalatzen dute hori: adibidez, neurriz hitza, adberbio gisa ageri da Euskaltzaindiaren Hiztegian, edo Egungo
|
Euskararen
Hiztegian (EEHn), baina betiere neurri sarreraren azpiatal gisa, ez beregain. Horrelakoak ditugu, neurri batean, ondoan, ostean, gustura, gora, aurrera, oinez (OEHn sarrera gisa, baina Euskaltzaindiaren Hiztegian edo EEHn azpisarrera gisa), agerian, berritan, birritan, onez, onean, txarrez, txarrean, zuzenean, adibidez, alderantziz, artez, benaz, benetan, zinez, egiaz...
|
|
|
Hala ere, ez da gainerako izenak bezalakoa. Baina Egungo
|
Euskararen
Hiztegiko (EEHko) adibideak ikusten baditugu berehala ohartuko gara gaur ez dela izen moduan erabiltzen. Bada" izen" multzo bat (ondoan, aurrean, atzean, gainean, azpian...) tokia (batzuetan denbora ere) adierazten dutenak eta n, ra, tik postposizioekin erabiltzen dira ia beti.
|
|
|
" Mentsa", ergela, zozoa da. Hala diote Luzaideko
|
Euskararen
Hiztegian: " Norbait iraindu nahi dugunean ibiltzen da; lehen zatian egitura finkoa du, baina berez biraoa dena aldatu egin daiteke, nahiz erdurenik menturaz pitwa aditzen den, bigarrenean, berriz, iraindu eta laidoztatu nahi den pertsonaren akats zenbait aipatzen da.
|
|
|
2.3.4 Egungo
|
Euskararen
Hiztegia (EEH)
|
|
|
Ibon Sarasolaren Egungo
|
Euskararen
Hiztegia ere erabili dugu, batez ere bertako adibideetan oinarrituta nolabaiteko izen klase berriak sortzeko, eta hainbatetan bertan ematen diren izena/ aditza kolokazioak geureganatzeko.
|
|
2023
|
|
|
Egungo
|
Euskararen
Hiztegia
|
|
|
Egungo
|
Euskararen
Hiztegia aurkeztu dute martxoaren 14an, EHUren Bizkaia Aretoan, Bilbon. Hiztegi berri hau EHUren Euskara Institutuak 2008an abiatu zuen lanaren emaitza da, gure hizkuntzaren erabilpen erreala kontutan hartuz osatua izan dena.
|
|
|
Bi hiztegi hauek Corpusetan oinarritzen dira: Orotariko Euskal Hiztegiak literatura tradizionala hartzen du oinarri, Egungo
|
Euskararen
Hiztegia, aldiz, azken urteetako prosa ekoizpenetik abiatzen da. EHUren webgunean eskuragarri dago hiztegia, nahi duten guzientzat.
|
|
|
Egungo
|
Euskararen
Hiztegia
|
|
|
Ibon Sarasola hizkuntzalari eta euskaltzainak Egungo
|
Euskararen
Hiztegia osatu du, hamabortz urteko lanaren ondotik. 70.000 sarrera, 529.000 adibide eta 663.000 hitz multzo bildu ditu orotara.
|
|
|
Egun berean, Ibon Sarasola, Josu Landa eta enparauen lan eskergari zor diogun Egungo
|
Euskararen
Hiztegia aurkeztu du EHUren Euskara Institutuak. Orain artekoetan zehatzena dela diote.
|
|
|
Oasia. Egungo
|
Euskararen
Hiztegia n hitz horren hedadurazko adiera Sarasolak gure esku utzi du zer den zehaztea. Niretzat zer izan zen bart, eta hori bera diaspora da gure mahaikideentzat.
|
|
|
egile guztiek ez dituzte berdin islatzen herri hizkerak. " Euskara batua" zutabean, Euskaltzaindiaren webguneko
|
Euskararen
Hiztegia (EH) eta Orotariko Euskal Hiztegia (OHE) hartu dira aintzat hitzak transkribatzerakoan. Irakurleari iruditu lekioke emaitza desberdinak direla, baina ahozko berba guztiak ez dira hiztegietan azaltzen:
|