|
2000
|
|
|
Gaua igarotzeko ibai ertzeko lauguneren batean geratzen ginen, txaradirik gabeko soilgunetxoren batean, txintxorroetan lotan. Hamaka modukoa da txintxorroa, indigenek
|
erabiltzen
dutena. Zuhaitz batetik bestera lotu eta, bertan etzan ondoren, saretxoa botako duzu zeure gainean, eltxoek jango ez bazaituzte.
|
|
|
Egundoko kulatazoa eman zidaten matrailean, begi ondoan. Eskuturrak lotu ordez, atzamar lodi biak lotu zizkidaten zepo txiki batekin, eta halaxe
|
erabili
ninduten lehen egunetan. Zepo haien eraginez, sei hilabete inguruan iraun zidan atzamarretako intsentsibilitateak; azala ere erori egin zitzaidan.
|
|
|
Irratiak eta, aldiz, bizitza normala egiten ari ziren lagunek uzten zizkiguten bisitetako kabinetan, eurek bisita egiten zutenean. Irratia neurtuan
|
erabili
behar zenuen, berriak entzuteko doi doi; behin pilak ahituz gero, ez baitzeneukan besterik erosterik.
|
|
|
Horixe izan zen nire sarrera Herreran. Txapela ere kendu egin zidaten, jakina; beti buruan
|
nerabilen
txapela ere bai. Madarikatua izan zen lehen gaua.
|
|
|
Hara: nik beti
|
erabili
izan dut txapela jantzita, hogeita zazpi urte nituenetik. Parisen, Almuñecarren, lanean, jaietan, tropikoan ere berdin bero jasanezina egin arren, baita Jeremias indigenaren ondoan tarantulak jaten nituenean ere.
|
|
|
Parisen, Almuñecarren, lanean, jaietan, tropikoan ere berdin bero jasanezina egin arren, baita Jeremias indigenaren ondoan tarantulak jaten nituenean ere. Txapela beti buruan
|
nerabilen
nik, kendu gabe. Galtzontziloak bezain jantzi beharrezkoa zen, eta da gaur ere, nire buruan txapela.
|
|
|
Galtzontziloak bezain jantzi beharrezkoa zen, eta da gaur ere, nire buruan txapela. Ez da kapritxo edo folklore moduan
|
darabildan
zerbait, gaur egun zenbait jaitako jendartera azaltzeko batzuek jantzi ohi duten moduan. Beharrezkoa nuen, eta instantzia hori bidali nion zuzendariari, nire txapelaren eske.
|
|
|
Ustekabe handia izango zen hura kartzeleroarentzat. Txalo jo eta hau, txalo jo eta hura, horrela ohituta zeuden; panpinak bezala
|
erabiltzen
gintuzten. Bat batean goizeko errekuentoan ez nintzela jaikitzen eta kasurik egiteko asmorik ez neukala ikustea ezin izango zuen sinetsi.
|
|
|
Bortxatzaileak, salatariak eta giza-lakasta modu guztiak izaten dira kartzeleroen konfiantza dutenak, inolako duintasunik ez dutenak gehienetan; kartzeleroak ere ohartuko ziren horiekin ezin zutela euskal presoon aurkako gerrarik egin espetxeetan. Dena dela, preso sozialak gure aurka
|
erabiltzeko
saiakerak inoiz ez dituzte amaitutzat eman. Hor daude Puerto edo Alcalako kasuak, Ermuko mamuarekin batera indartzen saiatu zirenak, eta abar.
|
|
|
Zer ez zegoen han! Zenbait belaunalditako haurrek
|
erabili ostean
pilatutako jostailuak, seguru asko. Oloteko egonaldi hartan, denen beharra izango zen-eta, ama eta izeba beste etxeren batzuetan aritu ziren lanean.
|
|
|
Tortellateko etxeak bazuen baratza bat ondoan,. Geurea balitz bezala
|
erabiltzen
genuen baratza, barazkiak eta landatzeko. Behin batez, haur mordoska joanda, egundoko jana egin genuen aranondoetatik.
|
|
|
Ume kontuak, badakizu. Adreilu gisa
|
erabiltzeko
balio zidaten, etxetxoak eta egiteko. Edozein umek kanikak gordeko lituzkeen moduan gorde nituen.
|
|
|
Ospitale modukoa zen mojek eskolak ematen zizkiguten etxe hura, eta zaharren egoitza ere mojen eskuetan zegoen. Buruan txapel handi bat
|
erabiltzen
zuten mojek, eta esango nuke ateetatik pasatzean alboka jarri zutela.
|
|
|
Astean zehar, tarteka egin ditu larunbateko bisitaren aipamenak, nortzuk etorriko zaizkion, zelan izango ote den egoera... Goizetik dabil egon ezinik, arratsaldeko bisitan
|
darabil
gogoa, ez dugu zalantzarik. Koldok ere ordu berean izango duenez, elkarrekin joango dira.
|
|
|
Katedralaren azpian bi sala handi zeuden, sotano moduan; sala horietako batean elizaren harribitxi eta ondasunak zeuden, eta haien artean Ameriketan hartutako lehen hamalau kilo urreak ere bai, sagrario bihurtuta. Bigarren sala handia Inkisizioari eskainia da; eta sala honetan, besteak beste, torturatzeko
|
erabiltzen
zituzten tramankuluak daude. Traste haien artean oso berezi nabarmen zen Ama Birjinaren burdinazko irudi bat, besoak zabalik zituena; Ama Birjina haren kontra lotuta ipintzen zuten zutik galdekatu behar zuten akusatua; Ama Birjinaren atzealdetik giltza bati eragiten zion inkisidore galdetzaileak; giltzari koska bat estuago eragin ahala, besoak itxi egiten zituen Ama Birjinak, akusatu bekataria besarkatuz; eta besoak ixten eta besarkada estutzen zihoan heinean, titimuturretatik bi iltze zorrotz eta mehe irteten zitzaizkion Ama Birjinari, akusatuaren haragian sartzeko.
|
|
|
Ezer asko gabe joaten zen hara jendea. Eusebio horrek, esate baterako, aldatzeko arroparik ere ez zeukan; neuk eman nizkion; oinetakorik ere ez, etxean egoteko zapatila pare bat besterik ez; baina labana handi bat bai ordea, bandoleroen tankerakoa, beti aldean
|
erabiltzen
zuena. Egun batez, lanera bidean, autobusera igo eta, ez dakit nola, nahi gabe inondik ere, oina zapaldu nion han zihoan arabiar bati.
|
|
|
– Baina, motel, Eiffel dorrera igotzeko igogailu bat baino gehiago
|
erabili
behar duk. Batean lehenengo estairaino, errestorant batera; han beste bat hartzen da eta gora jarraitzen, eta gero beste bat... eta horrela iritsiko haiz noizbait punta puntaraino!
|
|
|
Antxonek itsasontzi txiki bat
|
darabil
eskuartean. Hori amaitu nahian joan da tailerrera.
|
|
|
Lantzean behin bizimoduz mudatzea, txaboloz sarri aldatzea, kartzela bereko lagunengandik bereizita edukitzea, suntsipenerako armak dira denak. Eta zer esanik ez kartzelaz kartzela aldatuz
|
bazarabiltzate
, adiskide batzuk erabili dituzten bezala. Ezertarako patxadarik ez dizute uzten...
|
|
|
Lantzean behin bizimoduz mudatzea, txaboloz sarri aldatzea, kartzela bereko lagunengandik bereizita edukitzea, suntsipenerako armak dira denak. Eta zer esanik ez kartzelaz kartzela aldatuz bazarabiltzate, adiskide batzuk
|
erabili
dituzten bezala. Ezertarako patxadarik ez dizute uzten...
|
|
|
epaiketetan
|
erabil
daitezkeen hitz delikatuak
|
|
|
Atzeko aldetik
|
erabiltzen
beti ere
|
|
|
– Ez ba, ez diat maparik
|
erabiltzen
. Gaizki iruditzen al zaik?
|
|
|
Gernikan berpizturik azaldu zenetik bi hilabete pasatxo ziren nik ezagutu nuenean, eta ordurako aski laketua zegoen XX. mendearen hondarreko Euskal Herriko bizimodura. Ordurako bazekien dirua
|
erabiltzen
eta neurtzen, eta baita jendearen tratabidea bizi zen garaira egokitzen ere, gehiegizko kunplimenduak baztertuta. Bazekien nor ziren Salbatore Mitxelena, Iratzeder, Jon Mirande, Koldo Mitxelena, Piarres Larzabal, Yon Etxaide, Gabriel Aresti, Manex Erdozainzi Etxart, Txillardegi, Bitoriano Gandiaga, Xabier Lete, Bernardo Atxaga, Anjel Lertxundi, Ramon Saizarbitoria, Joseba Sarrionandia, Koldo Izagirre eta beste asko, eta irakurriak zituen haietako batzuen hainbat idazlan.
|
|
|
" A", esan zuen amatxi zaharrak;" eta hori?", besaulkiaren atzean ezkutatu zen mutikoagatik. Pi pi egiten zuen jostailu makina txiki bat
|
zerabilela
, Ivanek irri egiten zuen. " Ivan da", esan zuen Xanek.
|
|
|
" Zer esaten ari haiz?", esan zuen amatxi zaharrak. " Ez naun serio ari", esan zuen Mariak; egiazki, umore estrainio bat
|
zerabilen
. " Igual", esan zuen Lolitak," teilatutik eroriko zen".
|
|
|
Ez zen, ordea, apeaderorik hantxe. Euren parean, bietatik hara, lan kabina prefabrikatu baten ondoan, bi langile, borra bana
|
erabiliz
, iltze antzeko burdina erraldoi bat lurrean sartzen ari ziren.
|
|
|
Ama alabak beren mahai izkinan, hitz eten eta iheskorrak
|
erabiliz
, solasean ari zirela, mutilek berriz, isil antza jaten zuten, eta elkarri esaten zizkioten hitz bakanak, beragandik gertu izan arren, ahoa ertitxian eta erdibetean esaten zituztenez, Xanek ez zituen ulertzen. Azentuagatik hala ere, baina bai zuten jateko era basa samarragatik ere, mendiko mutilak zirela atera zuen; segurrenik, eguzkiaren aldeko erreka haietako batekoak.
|
|
|
Belek, Xanek lehenago ikusi ahal izan zuenez, bragetako botoiak aske, Lupo berriz, etxeko zapatillekin; dudagabe bazeramaten pentsioan denbora puxka bat, nahiz egonaldi luzeak ez zituen arraski zabartu. Bestenaz, etxekoandreak naturalki, halako samurtasunez ere
|
erabiltzen
zituen; bigarren plateretik, sukaldetik berak ekarri baitzuen, beraiei eskaini zizkien xingar puxkarik onenak. Gero, afal ostean berriz, Xani yogur bat eskaintzean, gainerakoek ez baitzuten halakorik nahi, etxekoandreak nork zer gura zuen:
|
|
|
Etxekoandreak beretik, hura zela ta erreprotxezko hitz batzuk izan zituen Belerentzat: egin zuen haserre figura, esan zuen hitz xakarren bat; ez ziren, alegia, haiek jende aurrean
|
erabiltzeko
manerak. Bele, ez baitzuen halakorik espero, alaba burlatiaren barreek, etxekoandrearen hitzek, baina, batez ere agian, Juneren begirada lausoak, pixka bat aztoratu zuten, pixka bat gorritu zen, eta Xani istant batez, zeharka, lotsamenez begiratu zion.
|
|
|
Bera zatekeen, edo behinik behin etxeko gizona; kondizio hura berehalaxe erakutsi zuen, baso ardoa kolpe batez hustu eta, hatz potoloaren keinu batekin, Juneri gehiago zerbitzeko adierazi zionean. Uzkur jaten zuen, ezker besoa bere bularra eta plateraren artean mahaian apoiatua, lepoa oker, zurezko koilara bastoki
|
erabiliz
, bere legea eginez. Ez zen, handik aurrera, etxekoandrea eta alaba bien eta mutil bien artean detaile intimo gehiagorik izan; bazen, hala ere, moral suerte bat etxean.
|
|
|
aho zabaleko eskopetekin armatuak, parke alderantza tiro tiraka. Laster gauzak, arma primitiboak
|
zerabiltzatenentzat
, oso gaizki jarri ziren. Ke artean erretiratzen hasi ziren.
|
|
|
Xan fijatu zen Iharra ernerik zegoela. Itxuraz lasai baina, hanka besoak tink, buruan katramilaren bat
|
zerabilela
zegoen. Sobra ere situazioa kezkatzekoa zen; beharbada erakundea su etena haustekotan zen; ez bazuen dagoeneko hautsi...
|
|
|
Sabaiko tranpilla zabalik zegoen, esku eskailera bat
|
erabiliz
hara igotzen hasia zen neska. Xanek baldarki jarraitu zion, hirurak ganbaran zirela Iharrak eskailera gora jaso eta tranpilla itxi zuen.
|
|
|
Eta, existitzen bazen, guztiarekin sinetsi behar zuena, maite ote zuen Elik? Orain, hatz artean ile adatsaren puntak
|
erabiliz
, beraiei begira distraituta zegoen. Bestalde, haren belaunak Xanena ia ia ukitu egiten zuen.
|
|
|
Lazarok: " Ederra hori", esan ote zuen; Xani lepoan atximurra egin zion; aspaldi ikusi gabeko parranda lagun bati legez ari zitzaion; segurrenik, bera Henriren lagun ona izanik, lagunaren laguna
|
erabiltzeko
modua besterik ez zen; bestenaz ere Lazarok halakoxea behar zuen: umorekoa, bromazalea; bere beso zuztar, tripa irten samar harekin, tipo espeziala behar zuen; halako batean, Xanen kopari erreparatu eta, mozkor konplizitate arruntez:
|
|
|
Xan xarmatuxe zegoen; eta, beldur zen, neskak suma zezan hura. Hartara, hurbiltasuna zela ta zerbait esan beharrez, agian; baina, arestian duda huraxe buruan
|
erabili
zuelako ere: " Ostatu hau berria da, ala?", galdetu zion.
|
|
|
zer egingo diogu!, esan nahizko aurpegia paratu zion. Xanek, eskuak garbitu eta aurpegia freskatu beharrez, keinu batez hari, beste lababoa
|
erabiltzea
ote zuen galdetu zion. " Bai bai", esan zuen linterneroak; ura, ordea, zikina zetorren;" auzo guztian da", esan zuen linterneroak;" ura:
|
|
2001
|
|
|
Baina lurra, gutxi oldartzen ziren madarikatuz betea zen. Sua ardura, berotzeko baino ez zen
|
erabiltzen
. Bat batean, pobreen eta aberatsen arteko leizea, giroaren epeltzeko baliatzen ziren tekniken ezberdintasunak finkatzen zuela iruditu zitzaidan:
|
|
|
Pentsamendua biribilketa eroan
|
zerabilkidan
gauaren minean, bilkuratik etxerakoan, suhaka sail eder haien aitzinean gelditu nintzenean. Zinez faszinatua nintzen:
|
|
|
Une hartan kolkoan
|
zerabilzkidan
plantan eta hosto beilegietan apailatu hainbat estrategia estrategiko, gehienak beheko errekara joan zirenak besterik gabe. Behin, harriduraz kolpea eman beharrez, Asia hegoaldekoa asmatu genuen:
|
|
|
Bi gauza ziren azpimarratzekoak: lehenbizi, lekuan lekuko hautetsien auherreziaren gordetzeko
|
erabiltzen
zirela meza kantatu mediatiko hauek; eta bigarrenik, euskal kultura" laguntzeko" estakuruz, erabakietan kultura baztertua suertatzen zela, enpresa eta erakunde pribatu anitzek sos publikoa eskuratzen zutela ahalkerik gabe. Hondarrean, leize erraldoia irekitzen zen proiektuen sortzaile eramaileen eta delibero politikoen ondorioak erdiesten zituzten ekile ekonomikoen artean:
|
|
|
Mendeak higatu ziren eta ez nuen ezberdintasun handirik atzematen gurasoen eta gure garaiaren artean: herresta pakete haiek subentzio paperak beterik Herriko Etxera zihoazen eta guk gauza bera egiten genuen, hitz irudiz ekileagoak
|
erabiliz
. Estrategiak dirdirarazi arditak iheslari zebiltzala konturatzean, etsipenean edo salaketa hutsean behera ez erortzeko ametsak uherregiak geneuzkan.
|
|
|
Maddalenek erraten zidanaren arabera hargatik, esklabo bihurtzen zuen lana utziz geroztik gustatzen zitzaion Ivryko karrika bazterretan, itsas ertzak irudikatuz, debaldeko kazeta eta paperak zakar ontzietarik salbatzen aritzea, orbel hezeak, txirla urtsuak nahiz harkaitzetan hautsi arrain zatiak bailiran. Maurice Thorez abenidako larunbat goizeko merkatuan erosi mihimenezko sarea
|
erabiltzen
zuen horretarako, eta eguna bukatzean, uzta ona zitzaiola berretsirik, zazpiak laurden gutxitan lantokira zetorkidan, hitz egin lehiaz hanpatua. Humanoetan, nihauren humanitateari buruz duda latzak neuzkan arren, bere interlokutore bakarra omen nintzen.
|
|
|
Hiri nagusirako bidean, Ordezkaria autoan pentsatzen ari zen; Balantsunen kantuak oro biga bostetan txunditurik entzun zituela gogoratzen zuen. Egia bere latzean pairatu eta" Euskara etxean baino auzoan"
|
erabiltzera
deitzen zuten euskaltzale belaunaldiak madarikatu zituen. Ordezkari xifrituari, gohaina zerion kopetan behera.
|
|
|
Laborariek aldiz, aho batez, 6 libera eskatzen zuten, enpresetako nagusiak bizkitartean, aldekoak zituzten sindikatuekin bazter solasetan zinpurtzen zirela. Laborariak irratian, hitz gogorrak
|
zerabiltzan
, indarrez sustatuak, irabazteaz ordea ez hain segur, neure lankide zenbaitek zuhurtziaz oihukatzen zidatenaren arabera omen" ezin zelako finkatu ordenaren aurka joan!". Laborariek esnetegiak okupatzen zituztenean ordea, zernahi gerta zitekeen.
|
|
|
Egun hartan bigarren aldikoz haserretu nintzaion, karrikaren erdian, zapata pare sinple baten aukeratzen izugarriko denbora hartzen eta magazineko emazte adindua bortxatzen zuelako lurretik lau metrotan zeuden ataletaraino igotzera, zurubi zalantzakorrak
|
erabiliz
, bere zango meheekin, zain odoluriak agerian, daldaraka. Pena nuen andrearentzat, hargatik saldu nahian agian, hau ez zen etsitzen eta burua haurrarengana beheratzen zuela, amultsuki zioen zapata bereziak aldi oroz erakutsiz:
|
|
|
Aldion ez dut baldintzarik
|
erabiltzen
.
|
|
|
Telefonoan agertu zidanez, deklamatuko zutenak, hitzak ardi marrakaz mukurutzen zituzten" artzain poetak" ziren eta niretzat ez zen beharbada hain seinale ona. Azken urteotan, hiri goraipatuak ez zukeen sosik ekartzen eta hirira orduko edozeinen ametsa baserrira bizitzera joatea zenez, Euskal Herriak moderno itxura ezabatzen zuen kultura alorrean, laborari eta artzainen ikurrak
|
erabiliz
, hobetsiz eta kanpoan zein barnean kulturaren gailurtzat joz. Kantariek, poetek, artistek eta oroz bat sortzaileek mugimendu horretan, arraiki parte hartzen zuten, diru publikoak euskaradunen irudi arkaikoa garatzen laguntzen zuelako.
|
|
|
Halako ingurumen latzean, lexomil, prozac, paxil, lysanxia eta temesta bezalako erremedioak baliagarri suertatzen ziren. Modan zegoen hitza
|
erabiltzearren
: ekidinezin.
|
|
|
–Asuna? –ebaki zuen elkor erdiak– Ba asuna aski badugu gure etxalde inguruetan eta dailua
|
erabili
nahi duen jende gutxi! Haugi mutikoa eta ikusiko duk nola den.
|
|
|
Lehen aldikoz, nioen, baina egiaz egunerokoa zen, gizartearekiko herra piztu zitzaidan eta errabiaz hanturik heldu nintzen bilkurara. Joanesen trakako jendeak gure sentimendu euskaldunez baliatzen zirela erran nuen neurekiko bidean zehar, haize farfailen antzera
|
erabiltzen
gintuzten, batean borroka armatua eta bestean, argumentu berez justifikatua, Euskal Herri departamenduaren itsuki sostengatzea eskatuz. Metropolian pasatu nuen denboran kontrolatzen ez nituen gauza franko gertatu bide ziren.
|
|
|
Ezkiz inguratu Herriko Plazara heldu nintzenean, argi zurpailek mugatzen zuten ilunpean, lanpara baten pean, itzal luzea begimen neukan. Hainbat desiratu estralurtarraren gurutzatzeko esperantzak tanpez gelditzera bortxatu ninduen, eta izaki arraroarekin hitz egiteko
|
erabiliko
nuen mintzaira zein zatekeen izan nire orduko kezka; hondarrean nekien ingeles apurra gauaren bizkarrera ekartzea deliberatu nuen: how are you?
|
|
|
–Etxetik kanpoa eman zatan Joanesek –erantzun zidan– Badin orain bulta bat ostikoka eta zaflakoka
|
erabiltzen
nauela. Ihiztorak naski ni baino eztikiago tratatzen dizkin...
|
|
|
Herabeki jadanik frogatua izan da, kasu horretan, herriko bake etnikoa dela lehena, gero bi sos eta aditza orgaren azken errota. Ondorioz, gure sendiko zenduen elea, beren alderdien arteko borroken zedarritzeko
|
erabiltzen
zuten Andere eta Jaunek: ezkerrak diruztatzea proposatzen baldin bazuen, eskuina heiagora ozenez aurka agertuko zen, erdikoa ahotsez eskas, zetazko atorra horailaren papoko sakelatik Visa txartela atereaz eta euskaldunak puntuak, pilota partidetan nola, kontatzen ageri ziren.
|
|
|
–Iharduki epidermikoa eta kolerikoa duzue! –eta gela gelbera batean biltzen ziren segidan, gehiengo osoan lortu amore emate kolektiboaren ildoak urratzeko, Errepublika hitz magikoa haize farfailaren gisa
|
erabiliz
, Errepublikaren kide ez bagina bezala.
|
|
|
Mezaren emateko, apezpikuaren inguruan hogeita hamazazpi apez juntatu ziren, handizki, dena girgila eta urre kolore. Euria ari zen egun triste hartan, ardien merkatura eramateko
|
erabiltzen
zuen kamionetarekin auzapeza izan zen aireportuan, estatuko kultura ordezkari eta arduradunen xerka, prefeta, suprefeta eta alderdi politiko guztietako hautetsiak beren auto propioetan herrira hurbildu zirelarik. Ministroak sinistroki agurtu zuen apezpikua, ezkerreko diputatuak hipaka eskuineko kontseilari nagusia kontsolatu zuen, euskal kulturaren egunen kudeatzaileak penatuenak agertzen zirela, bat batean lan gabe aurkitzen baitziren.
|
|
|
Nolabait Axularren sagarroiaren eredua zen halaber, ene potreta kapetut, aditz hain pobre eta eskasak ezpainetan anitzetan landerrean nengoela. Autoaren argien menean aberearen nekeak aztertzean, izpiritua minberaki alhan
|
zerabilkidala
" Lukatxukai!" erran nuen. Aski izan zitzaidan lasaitzeko.
|
|
|
Zirta horietan lur honen jakintza borobiltzen duten seinaleak aurkitzen omen dira: ...ADN xingola multikolorearen plastikozko moldea, dinosauro zerna gaitz hartan atzeman piztia baten zango hezurra, bospasei mikrofilmetan kokatu literatura unibertsalaren erakusketa sakona, Odisea, Biblia eta Goetheren amodio itsuko olerkien bilduma, familia tipiko baten zorionezko potreta zutik –gizona, emaztea, mutikoa, neska, zuriak, kristauak, ile horiak, klase ertainekoak– eta edonork
|
erabil
dezakeen WAP sistema. Sonda astunak noizbait eki egituratik kanpoko eremu bat joko balu, eta gertatuko dela sinesten dut, etereozko izakiak hamburgerra ausikiko duenean ez duela menturaz gure salbatzera etortzeko gogorik edukiko asma daiteke.
|
|
|
Besoak eta zangoak izugarri luze eta malguak zituen. Ez nekien arra ala emea zen, ezin asma bistan dena, espazio estragalaktikoen trebeskatzeko
|
erabiltzen
zuen apainduraren azpian. Har zuri armada osoa zeraman laguntzaile gisa.
|
|
|
Lasaitu nintzen gure eskualdeetako euskalki ezagun bat ezpainetan ez zeramatela ohartzean. Agian zehazten eta nik jadanik
|
erabiltzen
nuen Marteko euskara zela baimentzera ausartuko nintzatekeen. Autotik kontrola ez nezakeen bultzadak atera ninduen.
|
|
|
Anitz gauza balios ikertzen genituen hargatik: makrame ehuten, Zen egoten, G puntuaren lokalizatzen, tindatzen, tantrak pairatzen, estraterrestren keinu hiperbolikoen irakurtzen, trikotatzen eta josten, pastetxak adelatzen, elkarteen alde juridikoen sakontzen eta zergak ez ordaintzeko baliatzen, diruaren baztertzen, telegarraioaren eta DVDaren teknikak ikertzen, WAP
|
erabiltzen
, gorputz lesbiana aztertzen, self defense saileko irakaspenak praktikatzen, goiztiriak filmatzen, txinatar medikuntzako jin eta janekin moldatzen, Bibliaz eta ekumenismoaz jabetzen eta zizken aurka borrokatzen besteak beste. Larunbatean, zentzen...
|
|
|
Kanpoan hormak zuri zeuden goizetan, egiazko haurrak jaikitzen zirenean, sutara hurbiltzen ziren, gauean koteratu gazura zipoetan plisti plasta jauzika. Jakintsuak bereari ekiten ziola, gure haurtzaroko gertakariak
|
zerabilzkidan
gogoan: Hunkidura Kuttunen mugetan murgiltzen nintzen.
|
|
|
Etxeratu nintzenean, mendeek ausikika kolpatu haritzaren maldan gurutzatu kuplearen irudia
|
zerabilkidan
kolkoan: gazteak ziren, hain gazteak!
|
|
|
Horietaz baliatzeko izpirituaren
|
erabiltzea
|
|
|
Kultura mota honek, zentzu guztietara asetzen bederen gintuen eta horretarako agian hautetsien indarrak txalotzekoak ziren. Tripa beterik eta mutu, aurrerapen teknologikoa gerorako aterabide bakarra zela sinetsirik, bortxaz anitzetan, desagertu ziren lurraren azaletik ehun milaka populuen ingumak
|
zerabilzkidan
buru zokoan dantzan.
|
|
|
lehenbizikoz irakurle, amodio arazoez gain, zinezko duda literarioek larrantzi ninduten. Tom Woolfen hitzak
|
erabiliz
halatan lan hau sutan sortuko zen: " Los Angelesko naba, mojave basamortutik zetorren haize bero batek erraztatzen zuen, 1962ko agorrilaren 5 hura egun bihurtu aitzin, Brentwoodeko Marilyn Monroeren etxea gerizatzen zuten eukaliptus gorakoien puntak inarrosiz.
|
|
|
Hitzak ez dira falta noski, baina direnak itsusiak kausitzen ditut, eta ez baldin badugu gertakari sentsual horien izendatzeko solas positiborik atzematen, mundu kosmikoaren plazer linguistikoaren zurrunbiloetarik baztertuak izatea arriskatzen dugu. Pentsatzen dut halatan Bourdieurekin batera alorrak alor direlako, Iparraldean, ardi hazkuntza eta euskal kultura biak uztarturik eratu zen Hizkuntza Kontseilu berriaren lehen zeregin urgentea, sexuaren ele baikorrak euskaraz bideratzea litekeela, diru publikoa
|
erabiliz
bistan dena, Estatu erraldoi eta maitagarri baten herritar garenaz gain, zor zaiguna alainan!
|
|
|
Hargatik, nonbait egia hutsaren aditzea ez zitzaidan eder: bakoitzak eraikitzen zuen bere aterpe bizigarria, onargarri zitzaizkion gezurrak teila gisa
|
erabiliz
. Norbaitek aski zion etxeari ostiko bat ematea, halako segurtasun ezaren sail ezezagunean behera lerratzen hasteko.
|
|
|
Edozein baldintzatan, menturaz Hokusaien eragin urrunez, kamikaze xume, sineskor eta umil baten moduan funtzionatzen nuen, ene kideen antzera. Eiki gaueko borroka honetan, arma karioen partez, hitzak
|
generabiltzan
, ezpata zorrotz zenbaitetan, labana gorde mehar beste batzuetan. Zehaztapen hau beharrezkoa dela uste dut, gerla mundialak CNN telebista kateko berri sailen lehen minutuetan deklaratzen direnean:
|
|
|
Bizkitartean, engainatu ninduten ezpainen pleguaren itxura
|
zerabilkidan
gogoan, bide ertzetan, pazoin puntetan arinki pausatzen ziren hontz eta kahakak amira nitzakeen tenore urrietan. Apirileko euri gau samurrek preso hartzen ninduten:
|
|
|
Ene nazioarteko Visa txartela
|
erabil
zezakeen, lagun ohiak izuaraz eta kide neuzkan mutilak harro zitzakeen, sarean ibil zitekeen nahi adina, paso, paso eta paso. Espreski zainen jabaltzeko hartzen nuen gasna hark osorik klikatzea ez nuen onartzen ahal.
|
|
|
Kokotegiko gasna harrez emokatua zela egia zen. Mami malguaren minean, haragi malats zuriak ihaurrika
|
zerabilzkion
janaria oparituz, bere burua salbatuko zuela sinesten zukeen maiteak. Ez nintzen haurra, xantaia afektibo errazaz erabilia izateko, nahiz frankotan estatuek, gutarrek eta etxekoek hari horrekin egoera josten zidaten.
|
|
|
Enetako are gehiago, iratzartzean ez nekiela, non eta zein egunetan bizi nintzen ere. Goizeko ordu txikietan, bidean gurutzatuak, susmatuak eta beldurrez ekidinak oro ingurutxo basatian
|
zerabilzkidan
gogoan. Bakarretan, punpean ateratzen nintzen ohetik, ustez lanera joatekoa nintzela; baina ez, igandea zen eta ohituraz igandeetan, oraindik, ez genuen produkzioaren segurtatzeko premiarik.
|
|
|
joanak ziren goldeak
|
erabiltzen
zekizkiten azkenak
|
|
|
berdintzeko
|
erabili
–
|
|
|
Terroristen militanteen begien aurrean ere izugarrizko heroi agertu zen. Pentsa, nahi zuenean, inpunitate osoz, nahi zuen tokian agertzen zen elementu bat, nahi beste bitarteko
|
erabiltzen
zuena, nahi zuena egitea bazuena... Esan beharrik ez dago geuk egiten genituela gero Borgesen izenean erreibindikatzen ziren ekintzak.
|
|
|
Geu ginen Borgesen azpiegitura, laguntza logistikoa eta militantzia. Borges fisikoa bera –hau da, aktorea–, benetan, haragizko, agertzea behar beharrezkoa zenean baizik ez genuen
|
erabiltzen
, eta gure erabateko babesa zuen... Hori horrela, nork harrapatuko zuen, bada?
|
|
|
hatzak kiskali zizkidan lapikoak, hain zegoen bero. Agure kabroiak sekulako algara irrintzia egin zuen; hark epel balego bezala
|
erabiltzen
zuen hatzen artean. Beroa eta min fisikoa noraino jasaten zuen erakutsi nahi izan zidan, nonbait; edo, agian, malama delako haren erakustaldia zitekeen, alegia, moralki zer higuingarri zen erakutsi nahiko zuen, bere burua nire aurrean apaltzeko, are doilortzeko; alegia, nire maila moraleko –hau edozein izanik ere– norbait eroso sentiarazteko gonbita zitekeen, bera beti ere putakumeagoa izango zelakoan; ezin jakin.
|
|
|
Hortaz, horrenbestez badakizu nire asmoak onak direla eta nire gogoak bat egiten duela zure orain arteko bizitza oparo eta joria gidatu duten printzipioekin". Baina, jakina, lehen Aita Zaindarien Gazteluko ziega zaintzen zuena lotzeko estola
|
erabili
bainuen, eta gero antropofagoekin izandako gorabeheren ondorioz, hori esatea ezinezkoa zen. Bizitzan egoerari egokitzen jakitea dohain handia da, ordea, nik oparo dudan dohaina, eta pasarte hau aldatu nuen, haren ordez beste hau esanez, eztarriko marranta arintzeko erabili nuen zalantzazko une labur labur baten ondoren:
|
|
|
Baina, jakina, lehen Aita Zaindarien Gazteluko ziega zaintzen zuena lotzeko estola erabili bainuen, eta gero antropofagoekin izandako gorabeheren ondorioz, hori esatea ezinezkoa zen. Bizitzan egoerari egokitzen jakitea dohain handia da, ordea, nik oparo dudan dohaina, eta pasarte hau aldatu nuen, haren ordez beste hau esanez, eztarriko marranta arintzeko
|
erabili
nuen zalantzazko une labur labur baten ondoren: " Baina ez larritu, hemendik alde egiten dudanetik aurrera ez dut atsedenik hartuko derbirako sarrera bat, zer diot bat, bi, bi sarrera lortzen ditudan arte".
|
|
|
Cocuyo hau Ertamerikan aurkitzen da, eta, diotenez, bertako indioek intsektu hau
|
erabiltzen
zuten euren txabolak argitzeko. Ez hori bakarrik; fama da neskatxek cocuyoak lotzen zituztela adatsean gaueko jaietan, eta oinetan itsasten zituztela gauez bideak ikusi ahal izateko.
|
|
|
Egia da, bestalde, hiztegigintzan dauden joera berriagoak saiatu direla Landucchiren hiztegiari duen dudagabeko garrantzia aitortzen, purismo antzuak alde batera utzirik, Gasteiz aldean orduan hitz egingo zen euskararen lekukotasuna ematen digunez, eta beraz, inoizko euskara bizi baten lekukotasuna ematen digunez. Puntu honetara iritsirik gogorarazi behar da azken gogoetek eta espekulazioek aitortzen dutela Gasteizko XVI. mendeko euskara hagitz kutsatua izango zela bai tratulari kastillanoek
|
erabilitako
hainbat hitzekin, nola mandazain eta bidaiari errioxarren erromantzearekin, eta are Bizkai aldeko kostaldetik etorririko marinel eta menturazaleen euskararekin ere. Horietatik ez gutxi –beharrezkoa da hau nabarmentzea–, hirurogeita hamar urte lehenago aurkitu zen kontinente berritik –hots, Ameriketatik– pasatuak izango ziren.
|
|
|
Funtsezkoa da, zeren, cocuyo eta alua hitzen artean bada harremanik, eta ez nolanahikoa, gainera: alua da, hain zuzen, Ertamerikako indigenek cocuyo intsektua izendatzeko
|
erabiltzen
duten hitz usuago, familiarrago, informalago eta kolokialagoa.
|
|
|
Edonola ere, Bribon Parasolak euskal hiztegia ez dela euskal, ez eta hiztegia ere, demostratzeko egiten ari den saio eskerga (dagoeneko hogei mila hitz sasikotik gora bildu baitu zortzi liburukitan, oso oker ez banago) osatzeko txosten hau
|
erabili
nahiko balu, nire aldetik ez litzateke inolako oztoporik egongo.
|
|
|
hamabiak klub bateko bainu turkiarrean zeuden. Katarrak bainua lurrinez betetzen zuten hodien tokira sartu ziren, eta juduak hiltzeko
|
erabiltzen
zuten gas berdina ipini zuten lurrina botatzen zuen mekanismo automatikoan; bitartean, beste katar batek, edo bik, ez dago oraindik argi, atea silikonaz itxi zuten, kanpotik. Gero ihes egin zuten.
|
|
|
Nekatu nintzen beren panparroikeriez eta arrandiez, ez nuen beren gustu txarreko umore matxista aintzat hartu, eta gizarte zibilaren nagusitasun morala erakutsi beharrez, solemneki aldarrikatu nuen Kolko Mitxoletarengana iristeko delibero irmoa hartua nuela, kosta ahala kosta, hitz hauek
|
erabiliz
nire asmoen berri emateko: Bereziki pozten naiz zuen umore ona ikustean, jaun txit agurgarri horiek, zuei begiratzea baizik ez dagoelako ikusteko hizkuntzaren senak ukituta zaudetela, ez delarik hori Jainkoak –halakorik bada– Leninek –halakorik nahiago baduzue– edo dena delakoak zuen saihetsetik behera barreiatu duen dohain bakarra, sinpatiak ere gainez egiten baitizue, eta grazia apartaren txinpartak, eta esan gabe doa ez dudala zalantza txikienik ere egiten zuen ausardiari, kalipuari, adoreari, kemenari eta bizkortasunari dagokienez; alabaina, eta bere jokabide horretatik inolako ezbeharrik eta deserosotasunik sortuko ez zaizuelako uste osoan, apo nazkagarri honek, zuen zapaten zola garbitzeko ere duin ez den zomorroide, perguta, afrusa, hankabiko arrunt honek erabaki du, orain arte esandakoaren kalterik gabe, Euskalgintza Orokorraren Batzar Nagusiak (EOBN) era orokorrez, eta Arantzazuko fraideek partikularzki emandako agindua betetzea, zeina baita Marlon, barkatu, Kolko Mitxoletaren altzora bildu eta bere jakinduria agortezinetik eskuratu orain gure salbamendurako ezinbestekoa eta guztiz beharrezkoa omen den kanon delakoa.
|
|
|
Bera kilonbo hartako burua zela sinbolizatzen zuen arrautza zen Guebokinderren ikur bereizgarria. Pipadun hauetaz aparte, Aita Katxinetak –horrela deituak bufanda
|
erabiltzeko
baimena zeukatelako–, Aita Argazkikoak –hauen bereizgarria zen egoera edozein izanik ere, edo ia, burua bermatzen zutela esku ahurrean–, Aita Kokospekoak eta Aita Gonbidatuak zeuden. Hauek mundutik zehar barreiatuta omen zeuden, eta, hortaz, ez ziren Gazteluan bizi.
|
|
|
Ez nuen gainerako entzuleen aurpegirik ikusterik, baina ikusi izan banitu, zahartuta zeudela sumatuko nukeen, ezbairik gabe. Aurpegirik ikusterik ez banuen ere, batzuen gorputz jarrerek argi asko salatzen zuten entzuleria hinduismoko metodo zaharrek –Jogasutran sistematizaturik daudenek– azaltzen dituzten erlaxatzeko teknikak
|
erabiltzen
ari zela, nagusiki, eta are, bakarren batzuk hain ekialdekoak ez diren metodoak –siesta, kasu– praktikatzen ari zirela, beronek ohi dituen berezko soinu adierazpenei –zurrunga egiteari, alegia– muzin egin gabe.
|
|
|
Denak denboraz, zirkularitateaz, eternitateaz eta betiereko itzultzeaz mintzatu ziren, luze bai luze. Baina, hitz berberak
|
erabili arren
guztiz gauza kontrajarriak ulertzen zituztela zalantzari zirrikiturik utzi gabe baieztatu zenetik, moderatzailearen lana funtsezkoa gertatu zen. Guebokinderrek lortu zuen, laburpen gisa, denak puntu baten inguruan konforme jartzea.
|
|
|
Gehiago edo gutxiago eskukaturiko gorotz pikorra, mila bider oratu den ore lika. Hortik aurrera, gainerako sasiaditu edo sasikritikariak maisu horien ildotik sartu dira; gehienek, maisu horiek esandakoa errepikatu dute, askotan ulertu ere egin gabe zer esaten zuten, eta bigarren, hirugarren edo are laugarren mailako iturriak
|
erabiliz
; beste batzuek, beren buruari listoago iritzirik, zerbait gaineratu nahi izan diote maisu zaharren lanari, eta Oximoron Leibnizbarrutiaren gaineko exegesia paroxismoraino luzatu dute, erridikuluaren eremura sartzeraino. Horixe da zuen kondena:
|
|
|
Ordea, oroimen lapsus ezin sinesteko bat eduki nuen, eta zenbakia ahaztu. Orduan, ariketa horrek ahaztutako zenbakia gogoraraziko zidalakoan, pertsona arruntak
|
erabili
ohi dituen eta buruz jakin ohi dituen zenbaki pertsonalak errepasatzen hasi nintzen: etxeko telefonoa, lanekoa, senitarte hurbilenak, sakelako telefonoa, kreditu txartelak –VISA ikastola, SERVIRED, 4B eta American Express–, autoaren matrikula, gizarte segurantzako txartela, NAN, euskalduna eta espainola, hainbat datu basetan eta laneko ordenagailuetan sartzeko klabeak, Athleticeko bazkide zenbakia, autoko irratia sintonizatzekoa, elkarte gastronomikoko atea irekitzen duen txartelarena, azken analisietako leukozito eta hematien zenbakia, diru kutxa automatikoa, segurtasunezko kutxa, nire amona zena lurperaturik dagoen hilobiarena, lanera joateko autobusa, mailu jaurtiketako munduko errekorra –gizonezkoetan–, nire jaioteguna, kontu korrontea, kolesterol neurria, altuera/ zabalera/ pisua erlazio egokia, golf klubean erabiltzen dudan takilla, etxeko garajean sartzeko klabea...
|
|
|
Orduan, ariketa horrek ahaztutako zenbakia gogoraraziko zidalakoan, pertsona arruntak erabili ohi dituen eta buruz jakin ohi dituen zenbaki pertsonalak errepasatzen hasi nintzen: ...elkarte gastronomikoko atea irekitzen duen txartelarena, azken analisietako leukozito eta hematien zenbakia, diru kutxa automatikoa, segurtasunezko kutxa, nire amona zena lurperaturik dagoen hilobiarena, lanera joateko autobusa, mailu jaurtiketako munduko errekorra –gizonezkoetan–, nire jaioteguna, kontu korrontea, kolesterol neurria, altuera/ zabalera/ pisua erlazio egokia, golf klubean
|
erabiltzen
dudan takilla, etxeko garajean sartzeko klabea... Alferrik izan zen:
|
|
|
Jakina, zuk orain uste duzu mandingoak kristoren zuztarra zeukala esango dudala, baina hala uste baduzu, ez dakizu zer den sexu adultoa. Vladimirrek aparailuak zeuzkan, aparailu elektrikoak ez ezik zafran eta, orokorrean, azukrearen industrian
|
erabiltzen
diren tresna tradizionalak, eta aparailuak eta tresnak bakarrik ez, botikak, jesarleku bereziak, errobotak, belarrak, pilulak eta ukenduak ere bai, halako moldez non, etxera iritsi eta parafernalia guztia hedatu zuenean, edozeinek sinetsiko zukeen dentista zela, ezen ez puto. Zuztarra gutxienekoa zen.
|
|
|
Baina izan zen gauza ezen, Vladimirren industria pirogenikoak kontrako efektua eragin eta, inkietaturik, nire txilibitua ez zela neguetako kaxernetatik ateratzera deliberatzen; badaezpada ere, kieto gelditu nintzen armairu barruan mekaniko protesiko haren saioa bukatu zen arte. Vladimirrek, bere tresneria guztia
|
erabili
eta gero, ordura arte intzirika eta garrasika ibilitako bai nire amorante ohia, eta bai haren lehengusina ere, plazeraren paroxismoan, bi eskultura postmoderno eginda utzi zituelarik, zupoarekin ekin zien, txandaka, untxi maniako baten gisara, eta batari nola besteari espermazko txorro koloreaniztun emankor, oparo, naro bana oparitu zien, eskuzabal (pitozabal?). Ekinaren une gogoangarriena iruditu zitzaidan, txikitan Montjuich en ikusiriko iturria gogorarazi zidan ber. Espektakuluak kemenak oro galarazirik, unaturik, isil isilik gelditu nintzen armairu barruan sexu adulto eta helduaren hiru metalurgikoak elkarri besarkaturik lo gelditu ziren arte; gero, goizetik, lo zeudela, poliki poliki atera nintzen; mekaniko beltzak begi bat ireki zuen, baina maiordomoa nintzela estakuruarekin ospa egin nuen etxe hartatik betikoaren betikoz.
|
|
|
O, ez, arren, esan nion, ikusirik ahal zuen ankerkeria guztia nire gorputz ahulean, nire buruan zehazki,
|
erabiltzeko
prest zegoela. Ez niri kolperik eman buruan, ikaslea naiz-eta!
|
|
|
Hatzak
|
erabili
nituen arrazoiak zenbatzeko: bat, adin ertaineko gizon indartsua zen, ez altuegia ez baxuegia zena.
|
|
|
Beste ohar bat: lehen pertsona gramatikala
|
erabiliko
dugu idazteko.
|
|
|
Bazofiasek lanari ekin dio; Mendizalearen kasua honela deitzearen arrazoia da hiltzailea pioleta batez kalitzen dituela bere biktimak. Pioleta pasioaz, pasio hutsez
|
erabiltzen
duelako hipotesia zabaldu da. Hau da, hain gorroto ditu hiltzaileak bere biktimak non ez baitu nahikoa hiltze hutsarekin:
|
|
|
Finean Bazofiasek itsumandoka ibiltzera kondenatuta dagoela ulertu du. Gauzak honela, logikoa dirudi, Mendizaleak pioleta
|
erabiltzen
zuela kontuan izanda, mendizaleen artean ikerketa batzuk egitea.
|