|
2010
|
|
|
New Hampshireko college batean irakasle zirela adierazi zidaten; Helenek literatura latinoamerikarra irakasten zuen, eta Mary Annek itzulpen literarioa. Aldi labur baterako
|
zeuden
hirian. " Eta oso haserre gaude aurkitu dugun eguraldiarekin", adierazi zidan Mary Annek niregana hurbildu eta bere aterkiarekin babestuz.
|
|
|
Zarataren gorrak misantropia emendatzenago duela, Hemingwayk antzera portuetan kurri eta Ortzantzurietari darion laino trinkotan sartu, Linduseko bidean gora, itsu, Trona, Lepazar, Burdinkurutzeta ezin atzeman, lainoaren isiltasun ozenak baina, biziarazle, kotoietan bezala, mundu aldaratze lasaigarrian urrun
|
daude
hiriko zarata hipokritak, domatzailearen xederak, neu eta lainoa isiltasun erabatekoan, baina, hor aitzina, basoko lehen pagoan, Jutsiko besten afitxak ametsa apurtuz, lainoa belztuz, isiltasuna urratuz, eta Linduseraino iristen hasi diren kexu intziriak ezin jakin, ordea, norenak diren, Iruñeko plazan torturatzen ari diren zezenenak edo Jutsiko karrikan lepatzen ari diren antzarenak....
|
|
|
Oso inguru ikusgarria da, den dena granitozkoa. Madrilen mendizaletasun handia dago eta auzune askotan izaten dira club eta elkarteak, arnasa pixka bat hartuko badugu behartuta
|
gaudelako
hiritik irteten!
|
|
|
Ait Buiahin eta Metalzan bazeuden nomadak edo erdi nomadak, baina kabila gehienak sedentarioak ziren. Arrif aldean ez
|
zegoen
hiririk, jendea etxe sakabanatuetan bizi zen mendialdeko geografia torturatu hartan. Batetik bestera, juduak ibiltzen ziren, eta musikoak.
|
|
2011
|
|
|
Amaren arratsaldeko lagun taldeko kide guztiek hots egin zioten gure funtzionari berriari. Gehienek behin eta berriro azpimarratu zuten Enekok amaren adiskideak txokolatea txurroekin jatera gonbidatu behar zituela, denboraren poderioz bere amarekin batera sentitzen eta pairatzen ikasi baitute, eta bere amarekin batera poztu direla oraingoan, arratsaldero bazter batean
|
dagoen
hiri bateko kafetegi batean txokolatea txurroekin jaten duten sei bihotzek batera taupada egiten baitute.
|
|
|
...txi arraroak urraduren muinean dauden erruen esatari, han, bihotzaren urruneko izarmultzoetan korapilatzen dira galderak eta zamak eskura ezin genitzakeen argudio arroztuak lur orbanduan erori zen haziaren galbide, balegoke bide bat eramanak izan zirenen egoitzetara adi bageunde antzinako oinazeari erne eta adi beti haien mintzo isilera, gurutzatu zituzten bideetatik erromes goaz muinoen magaletan
|
dauden
hiri lokartuetara, horma zuriek eta altzipres ilunek zelatari diraute mundu zorabiatuak bizkarra eman zien haiengana, haurren irriek hartuko al gaituzte amaierarik gabeko besarkaden erresumetan, berraurkitze hartan ote legokeen gure itxaropena, hitzak gordetzen ditut atsedenik gabe ezkutatu zirenentzat, hitzak gordetzen ditugu eta erabiltzen azken aingura, azken kaia itsasorik beltzenean gure ari...
|
|
2012
|
|
|
Bertako plaza eta kale estuetan arraza eta kultura diferenteko jendea nahasten zen eta hizkuntza ezberdinak ere erraz entzun zitezkeen eguneroko bizimoduan. Askoz lehenagoko aroak aztertuz, Julio Caro Barojak esaten zuen Ebro ibaiaren ertzetan
|
zeuden
hirietako merkatuak elebidunak izango zirela, non entzungo baitzen baskoien hizkuntza eta zeltiberiarrena. Eta geroago, latinera.
|
|
2013
|
|
|
Gure jatorriaz ere galdetu zigun. Bera Tver ekoa zen, Moskutik berrehun bat kilometrora
|
zegoen
hiri batekoa.
|
|
|
Siberian galdutako hiri handi izengabe batetik, Siberian bizileku batek ez baitu herrixka edo auzo izan behar galduta egoteko,
|
badaude
hiri osoak zeinetaz inork ez zuen inoiz deus ere jakin, ezta beren biztanleek ere, hain dira desahuziatuak, hain daude besterenduak ezen jende haren bizialdiek igande arratsalde amaigabeko bat diruditen. Agur egin dio emazteari hilabete batez eta agur betirako guri, zakua sorbaldan zeraman nekazari hark bere noizbehinkako diosalarekin ez baitzekien betirako grabatua geratzen ari zela, betirako izango zela You Tubeko transiberiarraren figurante bat.
|
|
2014
|
|
|
Ene kontzientzia zapaldu gabeko elurra bertan ez dago ezer idatzirik grafitilariak jada ez
|
daude
hirian.
|
|
2015
|
|
|
Ez. Baliteke hura bestelako hiritarako prozedura baliogarria izatea, hots, 1874ko neguan elurrez estalia eta etsaiek setiatua
|
zegoen
hiri harentzat. Orain aztertzen, aztarrikatzen ari garen gertakariak, ezberdin dira.
|
|
|
Ez
|
dago
hiri garailearen zubiak ezabatuko dituen hegazkinik. Hiri garaileek amultsuki zaintzen dituzte zubiak, garbi eta hutsik diraute hiri garaileen zubiak.
|
|
|
Gerra haren gainetik pasatu aitzin, hiri handi eta eder zen. Ikusirik
|
nago
hiriak eta milaka bizizaleko herriak, gaurgero orube kiskali bihurturik: Orscha, Smolensko...
|
|
2016
|
|
|
Rosa Luxemburgok 1906ko greba orokorrean Varsoviatik idatzitako gutuna zen. Egunero
|
daude
hirian soldaduek lepoa moztutako bi edo hiru pertsona, eta detentzioak ere etengabeak dira; horretaz aparte, alaitasuna da hemen nagusi. Nahiz eta setio egoeran egon, egunik huts egin gabe argitaratzen dugu geure Sztandar, eta egunik huts egin gabe saltzen dugu kalez kale...
|
|
|
Carlosen begiak gutunaren lehen lerrora joan ziren berriro, hemen oso ondo doa dena, egunero
|
daude
hirian soldaduek lepoa moztutako bi edo hiru pertsona, eta hitz haiek berriz irakurtzearekin batera dardara bat igo zitzaion urdail zulotik eztarriraino, eta dardara, azkenean, barre eutsiezin bihurtu zen. Dena ondo doa, egunero degoilatzen dituzte bi edo hiru gizon.
|
|
2017
|
|
|
Behin Blakeren indarrak hautsirik eta sakabanaturik, haren soldaduek modu ezberdinez jokatu zuten: batzuk saiatu ziren bere etxeetara itzultzen, beste batzuk Grande Armeeren menpe ez
|
zeuden
hirietara babes bila joan ziren eta, azkenik, beste batzuk gerrilletan sartu ziren borrokan jarraitzeko.
|
|
2018
|
|
|
114. Eraikin kopuruei buruzko datuak mendeko bigarren erdialdekoak dira, baina kontuan hartu behar dugu hazkunde demografikoa etengabea dela 1840tik aurrera, hiriak 15.000 biztanle inguru zituenetik. Ez ditugu orduko eraikinei buruzko datuak, baina jakina da 20 urte horietan ez
|
dagoela
hirian garapen urbanistiko handirik.
|
|
|
Nolanahi ere, horiek sekula ez dituzte argitzen hizkuntzalariek dituzten zalantza guztiak. Zernahi gisaz, Zaraitzun edo Erronkaribarren konparazione aritu nahi duen ikertzailearentzat bide hau emankorra izan badaiteke ere, hizpide dugun Iruñeko euskara ikertu nahi duenarentzat itxita dago, ez
|
baitago
hiriko hizkera hori jasotzen duen grabaketa edo inkestarik gaur egun, guk dakigula.
|
|
|
Ukitutako zonaldearen isolamendua agindu zen eta gaitza artatzen eskarmentua zuten sendagile eta zirujauak ekarri ziren. Irailaren erdirako izurritea zabaldua
|
zegoen
hiri osoan. Dirudunak hiritik prestatu ziren.
|
|
|
Pentsa genezake, dena den, ez zela aldaketa handirik izan trazaketan, eta, are, gertatu ziren zenbait bilakaera antzeman ditzakegu. Ezagutzen dugu, gainera, gaur egun
|
dagoen
hiria, non Erdi Aroko hiru hirien osagarri funtsezkoek irauten baitute, eta gertatutakoa esplikatzen duen dokumentazioa erabil dezakegu, beti ere zabalera eta xehetasun handiagoz zenbat eta garaia hurbilagokoagoa izan. Eskueran dagoen informaziotik abiatuz, hainbat egilek Iruñeko eskemak eta balizko oinplanoak marraztu dituzte, sorrerako garai honi buruz ezagutzen dena islatzen dutenak (4 eta 5 irudiak).
|
|
|
San Zerninen, kanpo aldeko kaleak kurbatu ordez, lerro hautsiaren eitea eman zieten, tarte zuzenez jarraituz kale Nagusiarekiko loturaraino. Gainera, kale nagusiaren desplazamendua gertatu zen albo batera, halako moldez non bi ertzeetan jarrita
|
zeuden
hiriko bi abiaguneek sakanek sortutako desnibelen hasiera gainditu baitzuten. Bada burguaren kale Nagusiaren kokagunean tokira egokitzea ez beste asmorik ikusi nahi izan duena, asmo bat Curia kalea edo hiri erromatarreko decumanus a luzatzeko, haren eragina Erdi Aroko bide sare multzo osoaren gainera hedatzeko horrela, baina ez du ematen.
|
|
|
Esparrua 1512an amaitu zen, Fernando Katolikoaren soldaduak Albako dukearen agindupean Iruñera sartu zirenean. Okupatzaileak kezkatuta
|
zeuden
hiria berreskuratzeko ahaleginak zirela kausa, berehala piztu baitziren, eta hiriaren defentsak indartzea erabaki zuten. Iruñeko kokagunea ere, Pirinioetako pasagunetik gertu, kezka iturri zen, Gaztelako eta Frantziako koroak liskarretan murgilduta baitzeuden garai hartan.
|
|
|
apezpikua eta haren egoitza, haren eliza eta elizbarrutia edo elizbarrutiko lurraldea, eta apezpiku hiria. Ezbairik gabe, hasieran, apezpiku egoitza eta eliza katedrala kokaturik
|
zeuden
hiria izendatu zuen. Ez dago argi agirietako aipamen gehienak hiriaz edo apezpikutzaz ari ote diren, Jaka edo beste hiri batzuekin eta haietako elizbarrutiko lurraldeekin gertatzen den bezala:
|
|
|
Moreten argudioak, dena dela, ez du oinarri historikorik, handik aurrera toponimoaz egindako interpretazioetan pisu handia izanagatik ere. Izan ere, Irunia toponimoa aunitzez lehenago dokumentatua
|
dago
hiriaren jurisdikzioan, hiru hirigune ezberdin horiek sortu baino lehen; hots, San Zernin Burgua, 1080ko hamarkadan osatua, eta San Nikolas Burgu Berria edo Hiria, Iruñea zaharrarekin batera (Nabarreria).
|
|
|
Hemen eta nonahi, garapen ekonomikoarekin eta industrialarekin estu lotuta
|
dago
hirien hazkundea. Industriak eskuarki hiri aldeetan egokitzen dira, behargin asko behar baitituzte.
|
|
|
Aisialdirako eta jostetarako funtzioak betetzeaz gain, uztartu egiten ditu Donibane, Ermitagaña eta Mendebaldea auzoak. Parkearen alde batean
|
dago
hiriko plaza handi baten itxura duen Yamaguchi Plaza. Bestaldetik, Iruñeko Planetarioa ere biltzen du.
|
|
|
Aipamen berezia merezi du Inkisizioaren sarrerak Nafarroan, zeren eta hasieran, 1513an bertan, Iruñean ezarri baitzuten haren egoitza. 1516an Tuterara eraman zuten," Frantziatik urrutien
|
zegoen
hirira", ofizialki justifikaturik. Esartek dioenez, ordea, Inkisizioa gaizki ikusirik zegoen Iruñean:
|
|
|
—Azeriz beterik
|
dago
hiri hau.
|
|
2019
|
|
|
Kosta egin zitzaidan, behin Salamancara helduta, Unibertsitateko Ospitalea kausitzea. Ez dakit nik bat baino gehiago
|
dagoen
hiri horretan izen horrekin. Bisitatu nahi nuen mutilaren izena besterik ez nekien, Arturo Albacete, eta ikasten ari zen fakultatearena, Farmazia.
|
|
|
Abioi txartela erosi eta Mexikora itzuli nintzen. Nire aita orduan Cancundik gertu
|
dagoen
hiri batean bizi zen, Playa del Carmen-en. Garai horretan Hotel Gran Maravillas-eko zuzendaria zen, ez oso hotel handia baina bai luxuzkoa, itsasertzean.
|
|
2020
|
|
|
Koldo Lakar dut izena, Limogesetik berrehun bat kilometrora
|
dagoen
hiri batean bizi naiz. Zu bezala, Iruñean naiz sortua.
|
|
|
Hiria errudun suertatzen da heroiaren jarraitzailearentzat, ezinezko garaipenaren utopia gogoan daramanarentzat. Hiria lur agindua da; heroia, Hirirantz doana landaz bereganatu ondoren, harresi barrenekoa konkistatzean erresuma berrezarriko duelakoan, kondenatuta
|
dago
Hiriaren karrikak ez zapaltzera, Hiria heroia hilko duen Babel prostituitua baita. Erresumaren birfundazioa ez da posible izanen, Hiria, erresumaren hiriburu bilakatzetik urrun, heroiaren eta haren utopiaren hilobia izanen delako.
|
|
|
Hegazti geldi zuhurra, urrutitik begiratzen diezu lurreko gauza txikiei. Bare
|
dago
hiria zure hegoen azpian. Ez dago airean ertzik, ez du han giza bihotz zeken batek maitaleen adorea gutxiesten.
|
|
2021
|
|
|
Deus gutxi dakigu Herodotoren bizitza pribatuaz, eta harritzekoa da bere liburuan, pertsonaiaz eta pasadizoz gainezka egonda, hain gutxi kontatzea bere buruaz. Bere jaioterria Halikarnaso zela besterik ez du esaten, gaur egungo Bodrum, Turkian, badia eder batean
|
dagoen
hiria, portu jendetsua eta Asiaren, Ekialde Hurbilaren eta Greziaren arteko merkataritzako ibilbideetako pasabidea. Herodotok, hamazazpi urterekin, bere jaioterritik ihesi atera behar izan zuen, bere osaba batek persiarren aldeko tiranoaren kontrako errebolta zapuztu batean parte hartu baitzuen.
|
|
|
Ordura arte ez bezalako liburutegi publiko eta pribatuen sare batean aurkitu zuten babesa. Kopiatu ziren, eta salgai jarri ere bai elkarrengandik urrun
|
zeuden
hirietako liburu dendetan, berdin Brindisin edo Kartagon, edo Lyonen edo Reimsen. Jatorri desberdineko jendeak xarmatu zituzten, oso aspalditik hainbat belaunaldiz analfabetismoan bizi eta gero eskola erromatarretan irakurtzen erakutsi baitzieten.
|
|
2022
|
|
|
Jirafa asko
|
zeuden
hiri hartako tximinietan lapiko koilarez burrunba egiten, lepo luzean galdutako oihuak atera nahian.
|