|
2023
|
|
|
Amaitzeko, Europar Batasuneko Auzitegia
|
daukagu
. Auzitegi horrek nahastu ditu Europar Batasuneko antolamendu juridikoetan bizi diren bi sistemak kontinentekoa eta common laweta Europako arauketa interpretatu du Europako zuzenbideko oinarrizko osagaiak sortuz:
|
|
|
Ekonomia ahalbidearen printzipioak lotura estua
|
dauka
berdintasun printzipioarekin, zalantzarik gabe. Aitortu ere, berdintasun printzipioak aitortzen du berdintasuna benetakoa izateko egoera ezberdinak modu ezberdinean tratatu behar direla.
|
|
|
Aitzitik, ordaintze kuota zehazten denean adin, sexu, erlijio edo egoera zibilaren ariora, tributua Konstituzioaren aurkakoa izango da, ekonomia ahalbiderik erakusten ez duen inguruabarraren gainean eratu baita. Laburbilduz, tributuak ezartzean legegileak ekonomia ahalbidea azalarazten duen inguruabarra hartu behar du kontuan (errenta edo diru sarreren bat jasotzea, ondarea
|
edukitzea
, ondasunak eskuratzea...), eta tributu betebeharpeko bakoitzaren tributu zama ahalbide horren arabera moldatu behar du. Horiek horrela, Konstituzio Auzitegiak Hiri Lurren Balio gehikuntzaren gaineko Zerga Konstituzioaren aurkakoa dela adierazi zuen, ekonomia ahalbiderik ez zegoenean ere zerga kobratzen zelako (26/ 2017, 37/ 2017 eta 59/ 2017 KAE), eta gero berriro adierazi zuen Konstituzioaren aurkakoa zela tributu zorra zehazteko sistema ez zetorrelako bat zergadunaren benetako ekonomia ahalbidearekin (182/ 2021 KAE).
|
|
|
Artikulu horietan aipaturiko berdintasunaren arabera, berdinak direnek tributu kuota bera ordaindu behar dute eta desberdinek, aldiz, kuota desberdina. Orokortasunaren kasuan gertatzen zen moduan, berdina izateak ere zuzeneko zerikusia
|
dauka
ekonomia ahalbidearekin. Berdintasun printzipioaren aplikazioak ezin ekar dezake tratamendu bera ematea egoera desberdinetan dauden edo ekonomia ahalbide desberdina duten pertsonentzat.
|
|
|
Zerga egitatea, beraz, arauak finkatutako egitezko kasua zen, eta, berori burutzean, tributu betebeharra sortzen zen. Ildo horretatik, likidazio egintzak ondorio berriak zekartzan aurreko egoera juridikoari begira, baina ondorio horiek zerga egitatetik sortutako betebeharra eskatzeko moduko betebehar bihurtzen dute, alegia, likidazio egintzak izaera adierazlea baino ez
|
dauka
.
|
|
|
Edozein kasutan, erantzuleak zordun nagusiarengandik berreskuratzeko eskubidea
|
dauka
, legeria zibilak ezarri bezala.
|
|
|
Tributuzko arau haustea da hurrengo zergaldietako aitorpenetan konpentsatu edo kendu beharreko partida positiboak edo negatiboak bidegabe zehaztea edo egiaztatzea. Jokabide horrek tresna izaera
|
dauka
beste jokabideei begira, inoiz konpentsazioa edo kenkaria benetan egingo denerako. Kalte ekonomikoa ez da berehalakoa baina etorkizunera begira kaltea prestatzen da.
|
|
|
Gogoan
|
eduki
behar da arau hauste hauen kasuetan ez da zuzeneko edo zeharkako kalte ekonomikorik egiten eta, ondorioz, jokabide hauengatiko zehapenak bateraezinak direla 2.3.1 puntuan jorratu ditugun zehapenekin. Arean bere, gogoratu behar da jarraian aipatuko ditugun arau hauste batzuk zehapenak graduatzeko irizpideak ere izan daitezkeela, beraz, ezinezkoa da jokabide bera aldi berean zehatzea eta graduazio irizpidetzat erabiltzea.
|
|
|
3 Ondasun nahiz eskubideak lotzea. Legeek ezarritako kasuetan, eskualdatzen diren ondasunen gaineko eskubide erreala
|
dauka
Administrazioak, loturaedo afekzio eskubidea hain zuzen; horren bidez, eskualdaketak kargatzen dituzten tributuak kobratu ahal izango ditu (eskualdaketa horiek eskurapen eta inportazioak ere izan daitezke). Lotura eskubidea ondasunaren edozein edukitzaileren aurka jar daiteke, salbu eta Erregistroaren fede publikoak babesten duenean eskuratzailea, edota horrek merkataritzazein industria establezimendu batean onustez eta titulu zuzenaz eskuratu duenean gauza.
|
|
|
Beste kreditu eskubideekin batera gertatuz gero berme errealik gabe, tributu kredituak beti lehenespena
|
dauka
, horren prebentziozko idatzoharra egin ez bada ere eta beste kreditu eskubide horien idatzoharra egin bada ere. Azken kasu horretan, Administrazioak bere lehenespena eskatu luke eskubide hobearen hirugarrengotza egikarituz.
|
|
|
Dena den, ondasunen eta merkatugaien balioa 150.000 eurokoa baino handiagoa izan behar da, jokabidea delitua izan dadin. Halaber, kontrabando delitua gauzatuko dute droga, estupefaziente, arma, lehergai edota horiek
|
edukitzea
delitu den beste ondasun batzuekin trafikatzen dutenek, ondasunen edo merkatugaien balioa gorabehera, bai eta tabako lanekin trafikatzen dutenek baldin eta merkatu gaien balioa 15.000 eurokoa edo hortik gorakoa bada. Kasu horietan zigorra izan daiteke urtebeteko espetxealditik bost urtera artekoa eta isun bat (merkatu gaien balioa seikoiztuz).
|
|
|
5) Atxikitzaileek eta konturako ordainketak egin behar dituztenek datuak isilpean
|
edukitzeko
beharra ez betetzeagatiko arau haustea. Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 209 artikulua eta Bizkaiko TFAOren 210 artikulua
|
|
|
Atxikitzaileek eta konturako ordainketak egin behar dituztenek datuak isilpean
|
edukitzeko
beharra dute Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 92 artikuluaren arabera, eta Bizkaiko TFAOren 94 artikuluaren arabera. Artikulu horretan bertan dionez, atxikitzaileek eta konturako sarrerak egin behar dituztenek konturako ordainketak egiteko baizik ezin dituzte erabili beste betebeharpeko batzuei buruzko datuak, txostenak eta aurrekariak, hau da, datuok, txostenak eta aurrekariak isilpekoak dira.
|
|
|
Lege erreserba hori erlatiboa da; berriz, legeek zehazturiko arau hausteen tipoak erregelamenduen bidez gara daitezke. Lurralde Historikoei dagokienez, foru arauak zehaztu behar ditu oinarrizko osagaiok, nahiz eta formaren ikuspegitik arau horrek lege lerrunik
|
eduki
ez.
|
|
|
fakturazio betebeharrak ez betetzea eta dokumentazio betebeharrak ez betetzea. Bigarren horrek, alabaina, zuzeneko zerikusia
|
dauka
Zerga Berezien arauketarekin (alkoholaren eta alkoholaren ondoriozko edarien gainekoa, hidrokarburoen gainekoa eta tabako lanen gainekoa, besteak beste). TFAOen zehapenak aplikatuko dira zerga horien arauketak ezarritako zehapenik ez dagoenean soilik, beraz, lehenengo jokabidea jorratuko dugu.
|
|
|
Nolanahi den ere, FALCON Y TELLAk adierazi duenez," isilpean
|
eduki
behar" hori hautsiko da urtero zordunen zerrendak argitaratzeko, tributu betebeharren inguruko ez betetze esanguratsuak badira. Ez betetzea esanguratsua izango da ordaintzeko dauden tributu zor eta zehapenen zenbateko osoa 600.000 euro baino handiagoa bada ez dira kontuan hartuko geroratuta edo etenda dauden zorrakbetearazpen aldian badaude aurreko urteko abenduaren 31n.
|
|
|
Administrazioak berariaz ebatzi behar ditu prozeduretan agertzen diren arazoak, eta gero berariazko ebazpena jakinarazi behar du, nahiz eta prozeduraren gehieneko iraupena gainditu. Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 99 artikuluaren arabera, eta Bizkaiko TFAOren 101 artikuluaren arabera (eta TLOren 103 artikuluaren arabera), betebeharpekoek jakinarazi baizik egin behar ez dituzten eskubideak baliatzearen inguruko prozeduretan Administrazioak ez du
|
edukiko
berariaz ebatzi beharrik, ez eta iraungitzen diren prozeduretan, prozeduraren objektua gertatze bidez galduta dutenetan eta interesdunak uko edo atzera egiten duenetan ere. Nolanahi den ere, interesdunak halako inguruabarra gertatu dela adieraztea berariaz eskatzen badio Administrazioari, azken honek erantzun idatzia eman du.
|
|
|
41 Arabak ez
|
dauka
kudeaketari buruzko erregelamendu berezirik; bai ordea, betebehar batzuei buruzkoak, esaterako, errolda betebeharrei buruzkoak edota IFZ ematekoak. Bizkaian, kudeaketari buruzko erregelamendua uztailaren 21eko 112/ 2009 Foru Dekretuak onetsi zuen, eta horrez gain, formazko betebeharrei buruzkoa ere badago.
|
|
|
Modu berezian, Zigor Kodeak 305 artikuluan lerrokada bat
|
dauka
, hirugarren lerrokada alegia, Europar Batasuneko Ogasunaren aurkako iruzurrezko jokabideak tipifikatzeko. Ez dugu jokabide hori nahasi behar ZKren 306 artikuluak jasotako jokabidearekin, azken horretan Europar Batasuneko aurrekontuei eginiko iruzurra jaso baita, eta lehenago esan genuen bezala, ez dugu aztertuko liburu honen edukia gainditzen duelako.
|
|
|
Behin tributu betebeharpekoak aitorpena aurkeztu, zerga egitatea gauzatu duela adierazi eta Administrazioari tributu zorra zehazteko behar dituen datuak komunikatu ondoren, kudeaketa organoek sei hilabeteko epea
|
daukate
Bizkaian eta Gipuzkoan (Araban preskripzio epean zehar egin dezakete) zerga egitatea kalifikatu eta zenbatzeko behin behineko likidazio egokiaren bitartez. Sei hilabeteko epea zenbatzen hasiko da aitorpena aurkezteko borondatezko
|
|
|
1.4.2 Tributu informazioa isilpean
|
eduki
beharra
|
|
|
Eztabaida teorikoa izan arren, kutsu praktiko oso garrantzitsua
|
dauka
. Errekarguak zehapenak izango balira, Konstituzioaren ikuspegitik onartezinak izango lirateke modu objektiboan aplikatzen direlako.
|
|
|
Premiamendu prozedura administrazio egintzen autobabes betearazlearen printzipioaren ondorioa da; horren arabera, Administrazioak bere erabaki eta egintzak zuzenean betearazteko ahalmena
|
dauka
. Horrenbestez, premiamendu prozeduraren lehen ezaugarria administrazio prozedura hutsa da.
|
|
|
Horrenbestez, premiamendu prozeduraren lehen ezaugarria administrazio prozedura hutsa da. Administrazio izaera esklusiboaren zuzeneko ondorioa da prozedura hori izapidetzeko eta horren inguruko intzidentzia guztiak ebazteko eskumena Tributu administrazioak soilik
|
daukala
.
|
|
|
Prozedura hau salbuespenez erabil daitekeen bidea da, izaera mugatua
|
baitauka
. Prozedura honen bidez, Administrazioak bere egintzak alda ditzake baita organo ekonomiko administratiboaren ebazpenak erehoriek administrazio bidea agortu edo epe barruan errekurritu ez direnean, halako egintzak ondoriorik gabe utziz eta auzitegien ebazpenik izan gabe.
|
|
|
Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 142 artikuluaren eta Bizkaiko TFAOren 141 artikuluaren izaera irakastekoa da, arautzeko izaera baino gehiago. Horiek horrela,
|
eduki
praktiko handirik gabe, artikuluak egiaztapena eta ikerketa bereizten ditu. Egiaztapen jarduketen bidez, tributu betebeharpekoek aitorpenetan eta autolikidazioetan adierazitako egintzak, elementuak eta balioak aztertzen dira; ikerketa jarduketen bidez, ostera, tributuetarako garrantzizkoak izanda tributu betebeharpekoek aitortu gabeko datuak edo txarto aitortutakoak aurkitzen dira.
|
|
|
Jarduketak garatuko dira jardulearen ustez beharrezkoak diren egunetan; eta jarduketok eginbideetan jasoko dira. Hala ere, prozedurak gehieneko epea
|
dauka
, hurrengo lerrokadan azalduko dugun moduan. Egun bakoitzean ustez egokiak
|
|
|
Ikuskapen txostena betebeharpekoari jakinaraziko zaio; jakinarazpenean jarduketa guztiak zehatz mehatz azaldu behar dira. Gainera jakinaraziko zaio txosten hori organo eskudunari bidaliko zaiola, tributu egoera erregularizatzeko administrazio egintzak burutu ditzan; betebeharpekoak hamabost eguneko epea
|
dauka
egoki deritzon alegazioak egin ditzan aipatutako organoaren aurrean. Bizkaian, txostenaren ondoriozko likidazio proposamena komunikatzean, betebeharpekoak hamabost eguneko epea du eskubidez komeni zaiona alegatzeko, likidazioaren administrazio egintza emateko eskumen duen organoari, lehen esan bezala.
|
|
|
Adostasun aktetan bezala, akta egin aurretik betebeharpekoak epe bat (Araban eta Gipuzkoan hamabost egunekoa)
|
dauka
jarduketen emaitzarekin bere adostasuna ala desadostasuna adierazteko (Araban eta Gipuzkoan epe bera erabiltzen da zehapen prozedura batera izapidetzea aukeratzeko). Behin desadostasuna adierazi eta gero, tributu betebeharpekoari edo horren ordezkariari alderdi biek sinatutako aktaren ale bat emango zaio, une horretan edukia jakinarazi zaiola ulertuz.
|
|
|
Euskadiren kasuan, 1/ 1997 Legegintzazko Dekretua, azaroaren 11koa, Euskadiko Ogasun Nagusiaren Antolarauei buruzko Legearen Testu Bategina onartzen duena, aintzat hartu behar da, Eusko Jaurlaritzaren eta euskal sektore publikoaren aurrekontu orokorrak arautzen baititu. Maila bat behera eginez, Lurralde Historiko bakoitzak bere arauketa
|
dauka
: 53/ 1992 Foru araua, abenduaren 18koa, Arabako Lurralde Historikoko ekonomia eta aurrekontuzko jaurbideari buruzkoa; abenduaren 29ko Bizkaiko Aurrekontuen 5/ 2006 Foru Arau Orokorraren testu bategina onetsi duen 5/ 2013 Foru Dekretu Arau emailea, abenduaren 3koa (aurrerantzean, AFAO); eta Gipuzkoako Lurralde Historikoko Finantza eta Aurrekontu Araubidearen, martxoaren 27ko, 4/ 2007 Foru araua.
|
|
|
Balio Erantsiaren gaineko Zergan partikularren artean sortutako betebeharra are argiagoa da: etxebizitza berriaren saltzaileak erosleari jasanarazi behar dio preziotik gora %10 gehiago, eta erosleak kopuru hori ordaintzeko beharra
|
dauka
; gero saltzaileak kopuru hori Ogasun Publikoari ordaindu dio. Halakoetan, saltzaileak zerga jasanarazi behar du eta erosleak hori jasan behar du. d) Amaitzeko, tributu betebehar osagarriak daude TFAOen 25 artikuluan (eta TLOren 25.ean ere) esanbidez jaso direla.
|
|
|
Amaitzeko, harreman juridiko tributarioak osatzen dituzten prestazio guztien ikuspegi osoa
|
eduki
ahal izateko, Administrazioaren eginbeharrak jorratu behar ditugu. Eginbehar horiek Arabako eta Gipuzkoako TFAOen (eta TLOren) 30 artikuluak, eta Bizkaiko TFAOren 29 artikuluak, zerrendatzen ditu.
|
|
|
Indarraldi mugatuarekin eta zerga egitate berdinarekin, Fortuna Handien gaineko Aldi Baterako Zerga
|
daukagu
, Ondarearen gaineko Zergaren osagarri, Autonomia erkidegoei laga ezin dakiekeena baina Ekonomia Itunaren bidez araugintza autonomoko zerga itundua dena.
|
|
|
Bestetik, zerga egitateak agerian utzi behar du zergadunaren ekonomia ahalbidea duela, bai ondarea
|
edukitzeagatik
, bai ondasunak eskuratzeagatik (edo gastuagatik), bai errenta lortzeagatik. Edozein kasutan, ekonomia ahalbidearen agerpena kargatzea tributu guztien ezaugarria da.
|
|
|
Arabako eta Gipuzkoako TFAOen (eta TLOren) 47 artikuluak dionez, eta Bizkaiko TFAOren 46 artikuluak dionez, ez egoiliarrek ordezkaria izendatu behar dute tributuaren arauketak hala ezartzen badu; eta ondorioz, artikulua bera edukirik gabe geratzen da igorpena egiten duelako, oro har, Ez egoiliarren Errentaren gaineko Zergara igorriz. ...z, lurralde erkidean edo Lurralde Historikoetan establezimendu iraunkorraren bitartez jarduten badute, lurralde horietan egoitza duen ala egoiliar den ordezkaria, pertsona fisikoa nahiz juridikoa, izendatu behar dute, Tributu administrazioarekin egin beharreko jarduketetarako; edo, egindako eragiketa nahiz jarduketaren ezaugarriengatik edo lortutako errentaren zenbatekoagatik edo ondasun higiezina
|
edukitzeagatik
, Tributu administrazioak horrela eskatzen badu.
|
|
|
Aipamen zehatz horiez landara, Administrazioak zergadun eta subjektu pasiboekin dituen harreman guztiak egoitza fiskalaren arabera jakinarazten dira. Tributuaren aplikazioa administrazio prozeduren multzoaren bidez gauzatzen denez, Tributu administrazioaren eta betebeharpekoen arteko jakinarazpenek garrantzi handia
|
daukate
, kontuan hartzen badugu Ogasunak beti diharduela administrazio prozeduren bitartez, eta jakinarazpenak prozedura horretan oinarrizko betekizun direla, norbanakoentzat berme zereginak bete eta babesik eza saihesteko. Horregatik, tributua aplikatzean burutzen diren egintza eta prozedura guztiak eragingarriak dira, horien jakinarazpena behar den moduan egin bada; egoitza fiskalak, bada, izugarrizko garrantzia du tributuaren aplikazioan.
|
|
|
Legeak beren beregi zehazturiko kasuetan, eta zuzeneko zenbatespenaren hautabide bezala, zenbatespen objektiboaren metodoa
|
daukagu
. TFAOek (eta TLOk) ez dute metodo hori definitzen, metodo horren erabilera borondatezkoa izan behar dela besterik ez du esaten, tributuaren arauak hala zehazten duenean.
|
|
|
Nolanahi den ere, geroratzea onar daiteke bermearen lekapenarekin hurrengo kasuetan: ...puru osoa 10.000 eurotik beherakoa bada Araban, edo 3.000 eurotik beherakoa Gipuzkoan, gehieneko epeei buruz baldintzarik gabe. b) Bizkaian, ordaindu gabeko zorren kopuru osoa 50.000 eurotik beherakoa bada eta geroratzea kopuru ezberdineko 48 hilekotik beherakoa bada; edo 100.000 euro eta 36 hilabetetik behera; edo 500.000 euro eta 24 hilabetetik behera; eta era berean, bermea emateko ondasunik ez
|
daukanean
eta zordunak hala eskatuta, zorren kopurua 500.000 eurotik beherakoa bada eta geroratzea bost urtetik beherakoa bada. Gipuzkoan, kopurua 12.000 eurokoa da eta epea urtebetekoa. c) Gipuzkoan zatikatu nahi den kopurua 150.000 eurotik beherakoa bada eta bi urtetik behera ere, beti ere zordunak zorraren zati bat ordaindu badu (%20).
|
|
|
Lege horrek Foru Aldundiak ezabatu zituen eta probintzia diputazio bihurtu zituen, Estatuko gainerako diputazioak bezala. Nolanahi den ere, Estatuak ez
|
zeukan
Euskadin ogasunik ezta estatistikarik ere ez, eta, ondorioz, probintzien ekarpena zaila ikusten zenez, Estatuko erakundeekin akordio batera heldu ziren. Akordio horretan, diputazioek zerga gehienak biltzeko ardura hartu zuten Estatuari kopuru bat ordainduz gero; kopuru hori Ogasun Ministerioak foru lurraldeetan bil zezakeena zen.
|
|
|
Diru sarreren aldetik, zerga bilketaren aldetik ez ezik, diputazioek bazuten gastuen gaineko autonomia ere: diputazioek euren funtzionarioak izendatzen zituzten, udalen sarrerak eta gastuak kontrolatzen zituzten, errepide sare zabala kudeatzen zuten, euren polizia
|
zeukaten
, bekak ematen zituzten, etab... eta hori guztia Estatuaren kontrolik gabe. Diru sarrerei dagokienez, Ogasun zentralaren aldaketek, era berean, Ekonomia Itunaren aldaketak ekartzen zituzten sistemara egokitzeko; Kupoa eguneratzeko aitzakiarekin Ituna berriztatzen zenetan, malgutasun handia erakutsi zuten.
|
|
|
Ondoren, beste aldaketa batzuk gehitu dira, batzuetan tributu berriak sortu direlako, beste batzuetan araugintza ahalmena handitu delako, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergan edo Sozietateen gaineko Zergan, kasu. Zergapetze bikoitza saihesteko nazioarteko tratatuen antza
|
dauka
, hortaz tributu ahalmenak banatzen dira subiranotasun ezberdinen artean lotura puntuen arabera.
|
|
|
Zerga batera ordainarazi behar zaionean Estatuko eta Aldundietako Administrazioei, egoitza fiskala lurralde erkidean badago, Estatuaren menpeko ikuskapen organoek erregularizatuko dute subjektu pasiboaren egoera, Administrazio guztietan ondorioak sortuz; egoitza fiskala Euskadin badago, aldiz, Aldundietako ikuskapen organoak izango dira eskudun, Estatuko Administrazioarekin izan beharreko elkarlanaren kalterik gabe, Administrazio guztietan ondorioak sortuz. Kasu bietan, Euskadin ala lurralde erkidean egoitza duen subjektu pasiboak aurreko urtean eragiketen% 75 edo gehiago bere egoitzakoa ez den lurraldean lurralde erkidean ala Euskadin, hurrenez hurrenegina badu, lurraldearen arabera eskumena
|
daukan
Administrazioak egingo ditu egiaztapena eta ikerketa, Administrazioen arteko elkarlana eman badezakete ere.
|
|
|
Ekonomia Itunaren 25 artikuluak ezarri duenez, betebehar errealaren arabera, zerga ordainarazi eta ikuskatuko du lurraldea dela-eta eskumena
|
daukan
foru aldundiak: a) Mortis causa eskurapenetan, eta bizi aseguruen onuradunek aseguratuaren heriotzaren ondoren kopuruak hartzen dituztenean, baldin eta sortzapen egunean kausatzailea Euskadiko ohiko egoiliarra bada.
|
|
|
Lotura puntuak erabilita, zerga ordainaraztea eta ikuskatzea foru aldundiari dagokio honako kasu hauetan: ...horien eskubide errealak baita bermekoak erekostu bidez eratzerakoan eta lagatzerakoan, ondasunok Euskadin kokatuta badaude. b) Ondasun higigarriak, eta kredituak kostu bidez eskualdatzerakoan, eta horien gaineko eskubideak kostu bidez eratzerakoan eta lagatzerakoan, baldin eta horien eskuratzailea pertsona fisikoa bada eta Euskadiko ohiko egoiliarra bada; edo, pertsona juridikoa izanik, Euskadin
|
badauka
egoitza fiskala. Salbuespenez, akzioak eta sozietateen partaidetzak eskualdatzen direnean, eragiketa zein tokitan formalizatu den hartuko da kontuan. c) Sozietate eragiketetan, erakundeak egoitza fiskala Euskadin badauka. d) Egintza juridiko dokumentatuen modalitatean, Notario agirien kasuan (kuota aldakorra), Notarioen eskritura, akta eta testigantzetan, baldin Euskadin baimendu edo egiten badituzte, ondasunak edo egintzak Erregistro batean inskribatu ezik, azken kasu horretan Erregistroa kokatuta dagoen lekua aintzat hartuko baita.
|
|
|
a) Ondasun higiezinak kostu bidez eskualdatzen direnean eta haien errentamenduetan, eta ondasun horien eskubide errealak baita bermekoak erekostu bidez eratzerakoan eta lagatzerakoan, ondasunok Euskadin kokatuta badaude. b) Ondasun higigarriak, eta kredituak kostu bidez eskualdatzerakoan, eta horien gaineko eskubideak kostu bidez eratzerakoan eta lagatzerakoan, baldin eta horien eskuratzailea pertsona fisikoa bada eta Euskadiko ohiko egoiliarra bada; edo, pertsona juridikoa izanik, Euskadin badauka egoitza fiskala. Salbuespenez, akzioak eta sozietateen partaidetzak eskualdatzen direnean, eragiketa zein tokitan formalizatu den hartuko da kontuan. c) Sozietate eragiketetan, erakundeak egoitza fiskala Euskadin
|
badauka
. d) Egintza juridiko dokumentatuen modalitatean, Notario agirien kasuan (kuota aldakorra), Notarioen eskritura, akta eta testigantzetan, baldin Euskadin baimendu edo egiten badituzte, ondasunak edo egintzak Erregistro batean inskribatu ezik, azken kasu horretan Erregistroa kokatuta dagoen lekua aintzat hartuko baita.
|
|
|
Sozietate egoitza eta negozioen zuzendaritza eta administrazio kudeaketa zentralizatuta dagoen lekua bat ez badatoz, kudeaketa edo zuzendaritza hori Euskadin egiten bada. Aurreko irizpide horiek huts eginez gero, ibilgetuaren baliorik handiena non
|
daukaten
hartuko da kontuan.
|
|
|
Era berean, sozietate zibilek, nortasun juridikorik gabeko erakundeek eta erakunde ez egoiliarren establezimendu iraunkorrek egoitza fiskala Euskadin dutela uste izango da, Euskadin egiten badute euren negozioen administrazio kudeaketa edo zuzendaritza. Irizpide hori erabilita egoitza non duten jakiterik ez badago, ibilgetuaren baliorik handiena non
|
daukaten
hartuko da kontuan.
|
|
|
Dena den, 43 artikuluko zazpigarren puntuak berak dionez, saihestu nahi da arrazoi fiskalengatik soilik egoitza aldatzea; hortaz, egoitza aldatzearen helburu nagusia tributu gutxiago ordaintzea baldin bada, aldaketa horiek ez dute ondoriorik
|
edukiko
. Halakoetan, subjektu pasiboak kasuan kasuko aitorpen osagarriak aurkeztu ditu, eta berandutze interesak ere gehitu ditu.
|
|
|
Betirako zorraren kasuan, jaulkitzaileak tituluak amortizatu nahi baditu, merkatuan saldu ditu. Ez
|
dauka
beste modurik. Emandako kapitala ezin daitekeenez berreskuratu, erakunde publikoak interesak ordaindu ditu etengabe, denbora mugarik gabe.
|
|
|
Hori azal daiteke honako arrazoiekin: ez duelako zentzurik lagatako tributuen gaineko errekarguak ezartzea autonomia erkidegoak horien karga tasa arautzeko ahalmena badu; gizartean ez delako ondo ikusten halako errekarguak jartzea; eta errekargu hitzak ere gutxiespen adiera
|
daukalako
.
|
|
|
Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zerga tributu itundua da eta araudi autonomoaren pean dago. Lurraldearen arabera, eskumena
|
daukan
foru aldundiari dagokio tributu hori ordainaraztea, baldin eta zergaduna Euskadiko ohiko egoiliarra bada.
|
|
|
Lan etekinen ondoriozko atxikipenak eta konturako sarreren kasuan, lotura puntua lana egin den lurraldea izango da. Horren ondorioz, Euskadin egindako lan edo zerbitzuetatik datozen etekinen gaineko atxikipenak eta konturako sarrerak ordainduko zaizkio lurraldea dela-eta eskumena
|
daukan
foru aldundiari. Lanak edo zerbitzuak lurralde erkidean eta Euskadiko lurraldean egiten direnean, edo zer tokitan egin diren zehazterik ez dagoenean, uste izango da langilea adskribatuta dagoen lantokia kokatzen den lurraldean egin direla.
|
|
|
Lanak edo zerbitzuak lurralde erkidean eta Euskadiko lurraldean egiten direnean, edo zer tokitan egin diren zehazterik ez dagoenean, uste izango da langilea adskribatuta dagoen lantokia kokatzen den lurraldean egin direla. Adibidez, Santanderreko sozietate batek Gasteizko egoiliarra den langilea
|
badauka
, lana Estatuko lurraldetik zehar egiten badu baina Gipuzkoan kokatutako lantokira adskribatuta badago probintzia horretan Gizarte Segurantzaren araubide orokorrean altan dagoelakolan etekinen gaineko atxikipenak eta konturako sarrerak Gipuzkoako foru arauketaren arabera kalkulatu behar ditu eta Gipuzkoaren Foru ogasunari ordaindu behar dizkio.
|
|
|
Estatuak eta foru aldundiek eska dezaketen Sozietateen gaineko Zergaren subjektu pasibo diren erakundeen kasuan, bi administrazioei dagokie atxikipenak egitea kontseilu kideen ordainsarien gainean, baina atxikipenok kalkulatzeko aintzat hartuko da Sozietateen gaineko Zergaren arauketa aplikagarriaren arabera. Aurrekoa gorabehera, zerga ordainarazteko eskumena
|
daukan
administrazioak ezarriko ditu autolikidazioa aurkezteko lekuari, ereduari, erari eta epeari buruzko arauak. Erakundea talde bateko kide bada, taldearen eragiketen kopurua begiratuko da.
|
|
|
Esan bezala, atxikipen eta konturako sarrera horiek ordainarazteko, lurralde erkidean aplikatutako tasa berberak aplikatuko dituzte foru aldundiek. Lurraldea dela-eta eskumena
|
daukan
foru aldundiak eskatuko ditu, zeinek bere araudia betez, atxikipena egitera edo konturako sarrera egitera behartuta dagoenak (errenten ordaintzaileak) Euskadiko ohiko egoiliarra izan edo egoitza fiskala Euskadin badu. Zatikako ordainketen gaineko foru arauketa, alabaina, lurralde erkidekoaren ezberdina izan daiteke, eta Aldundiek horiek eskatzeko eskumena izango dute foru arauketaren arabera baldin eta zergaduna Euskadiko ohiko egoiliarra bada; kontrara, Estatuko Administrazioak eskatuko ditu zergaduna lurralde erkideko egoiliarra bada.
|
|
|
Ondasun higiezinen kapitalaren etekinei dagozkien atxikipenak eta konturako sarrerak lurraldearen arabera eskumena
|
daukan
foru aldundiak eskatuko ditu, zeinek bere araudia betez, baldin eta atxikipena egitera edo konturako sarrera egitera behartuta dagoenak alokairuaren ordaintzaileak ohiko egoiliarra izatea edo egoitza fiskala Euskadin badu (Itunaren 11 artikulua).
|
|
|
Pertsona fisikoen Ondarearen gaineko Zerga tributu itundua da eta arauketa autonomoa
|
dauka
. Zerga horren bidez, zergadunaren ondare garbiaren gaineko titulartasuna kargatzen da sortzapenaren unean, hots, urteko abenduaren 31n.
|
|
|
1.4.2 Tributu informazioa isilpean
|
eduki
beharra 253
|
|
|
(f) ABEEEei lotutako kotizazio onurak, enpresaburuarentzat borondatezkoak direnak, aplika daitezen, hurrengo baldintza bete behar da: enpresaburuak ukitutako langileen enpleguei eutsi behar die, GSLOTBren 44.10 Xedapen Gehigarriko eta 608/ 2023 Errege Dekretuaren 19 artikuluko
|
eduki
eta betekizunekin.
|
|
|
ABEEEei lotutako kotizazio onurak, enpresaburuarentzat borondatezkoak direnak, aplika daitezen, hurrengo baldintza bete behar da: enpresaburuak ukitutako langileen enpleguei eutsi behar die, GSLOTBren 44.10 Xedapen Gehigarriko eta 1483/ 2012 Errege Dekretuaren 51 artikuluko
|
eduki
eta betekizunekin.
|
|
|
Familia etxeko zerbitzarien lan harreman bereziak arautu dira, gutxieneko
|
eduki
gisa, azaroaren 14ko 1620/ 2011 Errege Dekretuan.
|
|
|
(a) Baliabide informatikoak erabiltzeko erregelei buruz; bada, erabateko debekuak edo debeku partzialak ezar ditzake horri dagokionez (ikusi dagoeneko aipatu den 2007ko irailaren 26ko AGE). Erabateko debekuari begira, duela gutxira arte bazirudien nahikoa zela hori hitzarmen kolektibo aplikagarrian jasotzea, argi utziz lanabes informatikoak balia daitezkeela lan prestazioa behar bezala gauzatzeko eta ez dela onartzen halakoak baliatzea lan prestazioaren
|
edukiaz
besteko xedeetarako (urriaren 7ko 170/ 2013 KAE). Baina 2017ko irailaren 5ean GEEAren Sala Handiak Barbulescu II auzian emandako epaiaz geroztik, galdatzen da langileak aldez aurretik informatzea, batetik, gauzatutako zaintzaren norainokoaz eta izaeraz, eta, bestetik, enpresak duen aukeraz komunikazioen edukira sartzeko.
|
|
|
Distantziara lan egiteko akordioaren gutxieneko
|
eduki
nahitaezkora bildu behar dira, hitzarmen edo akordio kolektiboek araututakoa gorabehera, hurrengoak:
|
|
|
Distantziara lan egiten duten langileek izaera kolektiboko eskubideak egikaritzeko eskubidea dute, zein lantokiri atxikita izan eta lantoki horretako gainerako langileen eskubide kolektiboen
|
eduki
eta norainoko berberarekin.
|
|
|
Hitzarmen edo akordio kolektiboek, euren esparruko jarduera zehatzak izan dezakeen berezitasunaren arabera, ezar ditzakete distantziara lan eginez gauza daitezkeen lanpostu eta eginkizunak, lan jarduera modalitate horri ekin eta bere horretan jarraitzeko baldintzak, distantziara egindako lanaren gehieneko iraupena, bai eta distantziara lan egiteko akordioaren
|
eduki
gehigarriak eta beste edozein gai ere, gai horiek arautzea egokitzat jotzen bada.
|
|
|
(c) Kostu bidezko kontratua da, eta, ondorenez, ondare
|
edukiko
betebeharrak sortzen ditu.
|
|
|
Komunikazioa jaso eta, gehienez hilabeteko epean (salbu eta beste epe bat ezarri denean aurreko hitzarmenean, gutxieneko
|
eduki
gisa), negoziazio batzordearen mahaia eratuko da; komunikazioa jaso duen alderdiak negoziatzeko proposamenari erantzun dio, eta bi alderdiek ezarri ahal izango dute negoziatzeko egutegia edo plana.
|
|
|
Gainera, hitzarmen kolektiboek gutxieneko
|
eduki
gisa jaso dituzte beti:
|
|
|
Beraien bidez, sektore ekonomikoen edo ekoizpen adarren arabera, lan baldintza guztiak ezartzen ziren (lanbide kategoriak, lanaldia, alokairuak, gizarte laguntza, gizarte aseguruen osagamak...). Gutxieneko arau moduan jarduten zuten lan kontratuei begira, eta lan
|
edukiko
legeek bakarrik muga zitzaketen, lerrun handiagokoak izateagatik.
|
|
|
© Artikulu zehaztugabeak eta, beraz, esangura hertsian, lan
|
edukirik
ez dutenak. Lan zuzenbidearen ikuspuntutik artikulu horiek garrantzia izan dezaten, beraien edukia lantokian edo lan harremanekin zerikusia duten inguruabarretan islatu da:
|
|
|
(b)
|
Eduki
Jakineko edo Gai Zehatzei buruzko Akordioak (LELTBren 83.3 artikulua): lan harremanetako gai zehatzak arautzen dituzte, zuzenean aplikatzen direnak.
|
|
|
Nolanahi ere, autonomia erkidegoei estatuko legeria betearazteko ahalmena eratxiki zaie bakarrik. Modu horretara, betearazte egintza eta arauetara biltzen dira antolaketaedo administrazio
|
edukiko
ad intra erregelamendu arauak. Bada, autonomia erkidegoek antolaketa erregelamenduak onets ditzakete, hau da, euren organo betearazleak sortu eta arautzekoak (azken finean, erregelamendu horiek arautzen dituzte autonomia erkidegoetako lan administrazioaren eraketa, antolaketa eta jardunbidea).
|
|
|
82.etik 84.era, eta horietan 84.ak zehazten ditu udalek jarraitu beharreko printzipioak euren eskumenak egikaritzean. Konstituzio honek bertute bat
|
zeukan
: lehenengoz, Diputazio Probintziala botere zentralaren organo periferiko baten izaera galdu zuen, eta lehenengoz, Diputazio Probintziala toki administrazio bezala egituratu zen42.
|
|
|
Garcia ARANDAk esandakoari jarraituz, Udalbatzaren eta Alkateen hautaketarako prozedurak ez ziren inoiz martxan jarri eta udalei autonomia asko eman arren eta izaera" pro autonomista"
|
eduki arren
, zentralismoa izan zen nagusi. Horren inguruan bi datu aipagarri ditugu:
|
|
|
1936 urtean Gerra Zibila hasi zen eta, guda galdu ondoren, II. Errepublika jausi egin zen, Franco Jeneralak garaipena lortu eta gero. 1939.ean guda amaiturik sortutako Estatu autokratiko berriak eraketa edo instituzionalizazio prozedura berezia
|
eduki
zuen, printzipio demokratikoak alde batera utzirik. Lege hurrenkeraren goreneko lekuan eta Estatua egituratzeko arau moduan Mugimenduaren Oinarrizko Legeak deiturikoak izan ziren.
|
|
|
Lege hori ez zen 1950 urteko abenduaren 16ra arte artikulatu eta 1955ean Toki Araubideari buruzko Legeren aldaketa artikulatu egin zen. Garai honetan egin ziren iraupen luzea
|
eduki
zituzten bi arau: Toki Korporazioen Kontratazioari buruzko Erregelamendua; edota gaur egun ere indarrean jarraitzen duen 1955eko Toki Korporazioen Zerbitzuei buruzko Erregelamendua.
|
|
|
Parejo Alfonsok adierazi zuenez, autonomia Estatuaren lurralde antolakuntzarako bigarren oinarrizko printzipioa da. Espainiako Konstituzioan autonomiari garrantzi handia ematen zaio eta, horren hedapenean, toki autonomiak ere lekutxo bat
|
dauka
1978ko EKak diseinatutako lurralde antolaketan. Hori horrela, EKaren 137 eta 140 artikuluek beren beregi aitortzen dute toki erakundeen autonomia eta, 142 artikuluarekin batera autonomiaren alderdi ekonomikoa aipatzen da, finantza nahikotasuna alegia.
|
|
|
4/ 1981, 32/ 1981 eta 214/ 1989 Epaiak58 Doktrinan zehar gero hain errepikatuak izan diren epai horien bitartez toki autonomia, zehaztu gabeko kontzeptu juridikoa den aldetik, erakunde berme bat moduan antolatu da, bere izaera eskumenen banaketako sisteman oinarriturik. Laburbilduz, Konstituzio Auzitegiak deklaratzen du toki autonomiaren erakunde bermeak ez duela ziurtatzen
|
eduki
jakin bat edo eskumen eremu jakin bat, baizik eta erakunde bat gordetzea, denbora eta leku bakoitzean gizarte kontzientziak horren inguruan duen irudiarentzat jaso daitezkeen terminoetan; beraz, berme hori ezezaguntzat jo ahal izango da soilik erakundea mugatua denean, erakunde horrek existitzeko dituen aukerak ia erabat galarazten dizkiolako59 Hiru epai horiek jarraian aztertuko ditugu eta horie...
|
|
|
Aipatutako epaiaren 3 zuzenbideko oinarriak autonomiaren printzipioa batasunaren printzipioarekin alderatzen du. EKk nazioaren batasuna
|
dauka
abiapuntu eta hori" omen" da printzipiorik nagusiena. Epaiaren irakurketan zehar badirudi batasunaren printzipioa subiranotasunarekin zuzenean identifikatzen duela.
|
|
|
• Erakunde bermeak Konstituzioa baino nagusiago den babesa
|
dauka
, jatorriz bere izaeragatik datorkiona.
|
|
|
Honekin eta gaur egun erakunde bermearen teoriak jaso duen garapena ikusirik (Bonneko Konstituzioak ere erakunde bermera jotzen duelako, EKak bezala), erakunde bermea hitz xehez esateko honako hau izango litzaeteke: erakunde batek izandako garapenagatik konstituzioaz gaineko eduki bat
|
dauka
, uneanunean gizarteak aitortzen diona eta legegileak inondik inora ezin duena gainditu. Erakunde juridiko horrek bere izaeragatik erakunde berme bezala ulertzen den hautsi ezineko muina izango du.
|
|
|
Epaiak horrela jarraitzen du: " Berez, ondorioz, erakunde bermeak ez du finkatzen
|
eduki
zehatzik edo betiko finkatutako eskumen eremu zehatzik, baizik eta erakunde beraren ezagupenerako gizarteak momentu eta leku konkretu batean duen kontzientzia" 77 Hitz xehekin esateko, toki autonomia da gizarteak toki autonomiatzat une eta leku jakin batean ulertzen duena, eta horregatik babes berezia merezi du.
|
|
|
Erakunde bermearen izaera aitortu eta gero, Karen 32/ 1981 epaiaren 5 zuzenbideko oinarrian EKren 149.1.18 artikuluaren interpretazioa zehazten da. Epaiak adierazten duenez,".. konstituzioaren testuan Estatu hitzak erabilera anfibiologiko garbia
|
dauka
" 78 eta horrekin Estatuaren adiera guztien errepasoa egiten doa. Azkenean aipatzen du, eta erakunde bermearekin bateratuz, artikulu horrek Estatua aipatzen duenean adiera zabalean egiten du eta horrek esan nahi du erakunde bermeak ere babesteko modukoak direla.
|
|
|
Erakunde bermearen interpretazioa autonomia erkidego bakoitzari utziko balitzaio gutxienez 17 toki erakunde ezberdin sortzeko arriskua egongo litzatekeela, bakoitza bere antolamendu propioarekin eta izaera juridikoarekin. Lan hori Estatuari dagokio, Epaiaren esanetan, eta 149.1.18 artikuluak hori adierazi nahi du, hots, Estatuak toki araubidearen gutxieneko edukiaren oinarriak ezartzeko eskumena
|
dauka
. Beraz, Estatuak eskumen horretan oinarrituta toki administrazioaren gutxieneko muina definitzeko aukera izango du, horien eskumenak zehazteko aukerari indar konstituzionala emanez.
|
|
|
Toki erakundeen eskumenen jatorri bikoitzak eskumenak banatzeko doktrinan
|
dauka
bere euskarri nagusia. Egia da jatorri hori beren beregi aipatu zuela Konstituzio Auzitegiaren 214/ 1989 Epaiak82, Toki Araubideen Oinarriei buruzko apirilaren 2ko 7/ 1985 Legea (TAOL) indarrean zegoelarik eta horren inguruan ziharduela.
|
|
|
EKak, alabaina, ez du bere testuan toki administrazioei dagozkien eskumenen banaketa egiten eta hori legegile arruntari dagokio, KAren 4/ 1981 Epaian argi adierazi denez. Baina, nork
|
dauka
legea egiteko ahalmena. Hortik etorriko da toki autonomiaren jatorri bikoitza:
|
|
|
Horri erantzuteko Konstituzio Auzitegiak 32/ 1981 Epaia oinarri hartzen du eta errepikatzen du EKren 148.1.18 artikuluaren inguruko doktrina guztia, hurrengoa ondorioztatzeko: Estatuari dagokio oinarriak ezartzeko eskumena ez bakarrik antolaketaren edota erakundearen alderditik, baizik eta toki erakundeei dagokien eskumenen alderditik ere83 Doktrina hori 1989eko Epaia eman zuenerako finkaturik
|
zeukan
Konstituzio Auzitegiak, besteak beste, abuztuaren 5eko 76/ 1983, apirilaren 7ko 25/ 1983 edota otsailaren 27ko 27/ 1987 Epaien84 bitartez. Ildo horretatik, Auzitegiak horrela adierazi zuen:
|
|
|
Eskumenen zerrendak zeregin garrantzitsua
|
dauka
toki autonomia zehazteko orduan eta toki erakundeen egituraketan. 27/ 2013 Legearen aurreko TAOLaren 7 artikuluak udal eskumenak banatu egiten zituen berezkoak eta delegatuen artean, baina, horiez gain, berezkoak ez ziren bestelako eskumenak jorratzeko eta garatzeko aukera zabaldu egiten zuen.
|
|
|
Hitzarmen horretan ematen den toki autonomiaren ikuspegia, nire uste apalean eta LASAGABASTER HERRARTE irakaslearekin bat etorriz, ez da Espainiako doktrinan edota jurisprudentzian garatu dena. TAEHren toki autonomiaren definizioa 3 artikuluan ematen da eta eskubide bat bezala egituratzen da, gaitasun eragingarria
|
eduki
zukeena90 Inguruabar honetan ez dugu ahaztu behar EKn toki autonomia eta finantza nahikotasuna eskutik lotuta doazela, hau da, toki erakundeei beharrezkoak dituzten baliabideak bermatu behar zaizkiela, berezkoak dituzten intereseko gaiak jorratzeko aukera izateko.
|
|
|
Batasun printzipioa da nazioaren batasuna ahalbideratzen duen printzipioa, eta horrekin lurralde antolaketarako oinarrizkoak diren beste printzipio batzuk indarra hartzen dute: solidaritatea, koordinazioa, eragingarritasuna, etab. Printzipio horiez gain, EKren 14 artikuluaren berdintasun printzipioa ere kontuan
|
eduki
behar dugu, horrek ere lurralde antolaketak herritarrengan duen eragina gidatzen duelako. Azkenik, 2008 krisi ekonomikoaren ondorioz, Konstituzioak aurrekontu egonkortasunaren printzipioa jaso zuen, printzipio horri indarra emanez eta, era berean, finantza zaintza ere areagotuz.
|
|
|
Perez Luquek autonomiaren kontzeptua aporiatzat jotzen du, hau da, ikuspuntu arrazional batetik beren bideragarritasun eza
|
daukan
esakunea. Ildo horretan, PEREZ LUQUEk8 esaten duen bezala, badirudi gaur egun autonomiari buruz hitz egitea ez duela zentzurik, ez duela merezi.
|
|
|
Ildo horretan, PEREZ LUQUEk8 esaten duen bezala, badirudi gaur egun autonomiari buruz hitz egitea ez duela zentzurik, ez duela merezi. Badirudi autonomia dela guztiek faltan botatzen duten gauza bat, baina behin
|
edukita
, inor ez dela bere inguruan hitz egiteko gauza. Autonomiak botere banaketa dakar, edozein boterek bere ahala banatzean autonomia ematen dabil eta horrekin botere horren deszentralizazioa gauzatu egiten da.
|
|
|
Konstituzio Auzitegiak (hemendik aurrera KA) berak autonomiaren printzipioa zehaztu gabeko kontzeptu juridikoa bezala aitortu zuen10 eta hori berez arazoa da. Arazoa kontzeptu bera ulertzeko interpretazioak anitzak izan daitezkeelako, nahiz eta, Auzitegi Gorenaren jurisprudentziak dioenez, zehaztu gabeko kontzeptu juridikoek interpretazio bakarra
|
daukaten
eta emaitza bakarra eta justua duten11.
|
|
|
Lehen adierazi dugun bezala, autonomiaren kontzeptuaren inguruan hitz egitean subjektuak garrantzia
|
dauka
. Toki autonomiaren subjektua toki administrazioa da:
|
|
|
Esan bezala, KAren 4/ 1981 Epaia eta gero, toki autonomia deszentralizazio administratibo huts bat bezala ulertu da. Baina toki administrazioen lurralde organoen buruak, organo erabakitzaileak, sufragioaren bitartez aukeratzen dira eta hautagai horiek berezko izaera politikoa
|
daukate
. Ez dauka zentzu handirik hautatutakoek ez dutela bere jarduera irizpide politiko batetik egingo pentsatzea.
|
|
|
Baina toki administrazioen lurralde organoen buruak, organo erabakitzaileak, sufragioaren bitartez aukeratzen dira eta hautagai horiek berezko izaera politikoa daukate. Ez
|
dauka
zentzu handirik hautatutakoek ez dutela bere jarduera irizpide politiko batetik egingo pentsatzea. Gainera, alderdi politikoen hautetsiak izaten dira eta alderdiek berezkoa duten ideologiaren arabera jarduten dute.
|
|
|
Errege Estatutuaren arauketaren mende eman zen 1835eko uztailaren 23ko Errege Dekretua, Erresumako udalen behin behineko arauketari buruzkoa. Errege Dekretua den aldetik, ez
|
dauka
lege lerrunik eta horrek eztabaidak sortu zituen, baina ez zuen inolako arazorik ekarri udalak egituratzeko printzipio nagusiak jaso ahal izateko. Cadizeko Konstituzioarekin gertatu zen bezala, gaur toki autonomiarekin bat etor daitezkeen xedapenak adierazi ziren.
|
|
|
EKren 139.1 artikuluak espainiarrak Estatuko lurralde osoan eskubide eta betebehar berdinak dituztela aldarrikatzen du eta horregatik toki erakunde mailan eman daitezkeen bereizkeriak baztertu behar dira. Duran GARClAk esaten duenari jarraituz, berdintasunaren esparrutik ere berdintasun printzipioaren ondorioz toki autonomiak muga berri bat
|
dauka
: udalerrietako herritarren jatorrizko udalerriaren arabera Espainiako herritarren artean eman daitezkeen bereizkeria.
|
|
|
133.2 artikuluari dagokionez, EK argiagoa da: Estatuak
|
dauka
tributu sistema ezartzeko ahala, berari bakarrik dagokio, eta autonomia erkidegoek eta toki erakundeek berezkoak dituzten tributuak ezarri ahal dituzte, beti ere Konstituzioak eta legeek xedatzen duten heinean. Ildo horretatik eta lehen adierazi dugun bezala, toki erakundeek horretan oztopoa dute, lege lerruneko arauak egiteko ahalmenik ez dutelako.
|
|
|
Autonomiadun erakundeen izaera bera antolamendu juridikoak sortzen du eta ikuspuntu horretatik ezin dezakegu esan lege erreserbaren printzipioa muga denik. Ez dut uste hori horrela denik, azken finean toki erakundeek ez
|
daukate
lege lerruneko legerik egiteko aukera eta hori bere autonomian muga bat da. Autore horiek egiten duten interpretazioa, nire iritziz, toki autonomia bera deszentralizazio administratiboko baten izaeran datza, autonomia politikoa albo batera utziz.
|