|
2010
|
|
|
Egunak, euskal eguneroko bakarra izanik, zabala izan behar zuen.
|
Denek
ulertzeko modukoa eta, han, jatorri askotariko idazleek izan behar zuten leku.
|
|
|
Baina bere berea izango zuen idazkera finkatu zuen.
|
Dena
dela, aldian aldiko joera nagusietara moldatzen jakin zuen, 60ko hamarkadan sortu zen euskara batura izan ezik. Bizkaieran eta idazkera forma zaharrean, h gabekoan, irmo iraun zuen.
|
|
|
Oraingoan, behin betiko.
|
Dena
dela, Gasteizko urte hura ongi etorri zitzaion, kultura erakunde interesgarria eta haren buru zen pertsona ezagutzeko zoria izan baitzuen: –Kardaberaz Bazkuna?
|
|
|
Jose Mª Auzmendi urtetan izan zen Administrazio Kontseiluko Idazkaria. Bada, urte horietan
|
denetan
ETAren komisario bat izan zen beti Administrazio Kontseiluaren bileretan. Bada, Auzmendi jaunak inoiz ez du presentzia horretaz ezer esan, ez ta protestarik egin ere.
|
|
|
Jarraituko al dute holako eta antzeko salaketa latz eta larriak egiten?
|
Denak
balio ote dezake ETAren kontrako borrokan. Nork onartuko ditu holakoen salaketak?
|
|
|
hiri eta herri mordotako babes talde guztiei, bereziki Madrilen epaiketa amaitu ostean afari eta giro goxoa eskaini ziguten haiei guztiei. Den
|
denei
bihotz bihotzez auzipetuon izenean ESKERRIK ASKO! EGUNKARIA libre!
|
|
|
jasan dituzten gizon emakumeak ere, eta ez sinestekoa da Harengandik eta haiengandik, jaso? nuen barne indarra(
|
denok
barruan daukaguna, hesiez inguraturik, norbaitek askatzen lagundu arte!) eta bakea. Hitz gutxitara laburbildu banu esperientzia honek utzitako arrasto nagusia, hauxe izango litzateke:
|
|
|
haiek galde eta galde eta neuk erantzun, komentarioak e.a. egin eta egin. Oso era egokian izan zen
|
dena
eta neu askatasun izugarriaz mintzatu nintzen. Gai eta galdera zerrenda idatzia zutela uste dut, paper batzuen hotsa sumatu bainuen eta ez dakit guzia ez ote zuten grabatu.
|
|
|
zergatik bera bai eta ni ez? Besteen jukutriaz jabetuz, nolabait sentimendu negatibo edo
|
dena
delako hura gainditzea lortu nuen.
|
|
|
Ondo portatu zara. Bihar horrelako deklarazioak eginez gero,
|
dena
ondo joango zaizu. Horrela guk eman dizugun tratu onaren aurrean zeure esker ona erakutsiko diguzu?.
|
|
|
hitzen antzekorik.
|
Dena
zen goxotasun eta tonu amultsua.
|
|
|
Formalitate batzuk bete ondoren, atzera lehengo gelatxora eraman ninduten. Bertan zenbait gauza idatzirik zeuden(?
|
Denak
ukatu!, euskaraz eta. USA?, besteak beste).
|
|
|
2003 urteko otsailaren 20an hasi zen guretzat?
|
dena
–, guardia zibilak urte batzuk lehenago lanean ari baziren ere. Orduan 10 lagun eraman gintuzten atxilo eta EGUNKARIA itxi zuten, bai Andoaingo egoitza nagusia bai beste egoitzak (publizitatekoa Donostian, Bilbokoa, Gasteizkoa eta Iruñekoa) ere.
|
|
|
Eta gure kontra eskatzen
|
dena
, hauxe: 26na urteko espetxe zigorra eta ia 33na milioi euroko isuna zerrendako lehen 5entzat (J.M. TORREALDAI, T. AUZMENDI, I. URIA, J.M. SORS eta A. ALBISU), ia 22 urteko espetxe zigorra eta 27 milioi euroko isuna Mikelentzat, 17 urteko espetxealdia eta 21? 5 milioi euroko isuna Begoñarentzat eta, azkenik, 13 urteko espetxealdia eta 21 milioi euroko isuna Fernandorentzat.
|
|
|
Ez dakit abokatu honek epaiketaren hasieratik 5 auzipetuoz iritzi bera zuen, alegia guretariko inork ez zuela ETArekin zerikusirik izan EGUNKARIAren historia osoan. Hasieran ez bazuen, bukaeran behintzat garbi azaldu zuen gu guztion aldeko portaera garbia, gu
|
denok
defendituz eta ez neu bakarrik. Hitza hartu zuen azken abokatuak maisu-lana egin zuen:
|
|
|
Gure ustean behintzat bukaera ahapaldiak Etxahuen estiloko silu edo zigilu nabarmenagoa du. Autore ezagunak sortutako kanta asko tradizionaldu egin dira,
|
denok
dakigunez. Etxahunen amodiozko kantu asko herriak beretu eta aldaeretan bizi dira.
|
|
|
Hirugarren arrazoia sinbolikoagoa da.
|
Denok
dakizuen moduan euskara hizkuntza pre indoeuroparra da. Behinola hizkuntza preindoeuroparrek azalera oso handia hartzen zuten, baina hizkuntza indoeuroparrekin lehian hedadura galtzen joan ziren, eta, gaur egun, Europan euskara da, hizkuntza indoeuroparrez inguratuta, irla modura, hizkuntza erreliktiko modura, desagertzera bultzatzen duten indarrei aurre eginez bizirik irautea lortu duen hizkuntza preindoeuropar bakarra.
|
|
|
Euskaldunen artean badago zientzia unibertsalari ekarpen handiak egin dizkionik. ditugu
|
denak
aipatu. Badago bat, baina, landareen munduan bere izen deiturarekin arrasto oso sakona utzi duena, Ezpeletako lapurtar bat, Armand David izeneko misiolaria, panda izenekoa animalia zientziarentzat ezaguna egin zuena.
|
|
|
|
Denak
utzi ta etorri nintzan, Lur au ikusi nai nuan! Aritz tantayak, pago lerdenak, Nola ez izan goguan!
|
|
|
esatera mugatu ginen. Horrelakoak dira Buddleja davidii, Acer davidii... eta horien artean guk landatu ditugun Pinus armandii (Daviden pinua izenez ezagutzen
|
dena
) eta Davidia involucrata.
|
|
|
Filosofiako karreran badago asignatura bat zaiona izena antropologia, baina ni ez nago ados hor estudiatzen
|
dena
antropologia deitzearekin, niretzat hor historia da estudiatzen dena, zeina hasten baita historia naturalean, antropologiak humanoak agertzean estudiatu lukeena baino lehenago hasten dena, jakina denez. Eta antropologiako asignatura horretan bada agerikoa, sentido comun?
|
|
|
Filosofiako karreran badago asignatura bat zaiona izena antropologia, baina ni ez nago ados hor estudiatzen dena antropologia deitzearekin, niretzat hor historia da estudiatzen
|
dena
, zeina hasten baita historia naturalean, antropologiak humanoak agertzean estudiatu lukeena baino lehenago hasten dena, jakina denez. Eta antropologiako asignatura horretan bada agerikoa, sentido comun?
|
|
|
Filosofiako karreran badago asignatura bat zaiona izena antropologia, baina ni ez nago ados hor estudiatzen dena antropologia deitzearekin, niretzat hor historia da estudiatzen dena, zeina hasten baita historia naturalean, antropologiak humanoak agertzean estudiatu lukeena baino lehenago hasten
|
dena
, jakina denez. Eta antropologiako asignatura horretan bada agerikoa, sentido comun?
|
|
|
Nik hipotesis bat hartzen dut abiapuntutzat. Predikatuen logikan aditua
|
denak
badaki horrekin ez dudala kuantifikatzaile universalaren esferan, eta bai derivazio baten hasieran, zeina hasten baita suposamen batekin. Hipotesis batekin.
|
|
|
Baina jada Grecia klasikoko sofistek (gerraren universal bihurtzaileak) komentatzen dute nola, segurutik Orienteko zivilizazioari begira, nola arrazionalizatze horrek ez duen lortzen borroka, naturalean? ageri
|
dena
erabat legedi logikoaren barruan sartzen, hau da, indartsuenen nagusigoa ez da sustituitzen behar den moduan legedi horrek erakusten duen jakituriatik. Baina bada jabego pribatuaren inguruko legedia, erromatarrek hainbeste garatua, bake ekarlea, behintzat halako kondizio privaziozkoetan.
|
|
|
Baina bada jabego pribatuaren inguruko legedia, erromatarrek hainbeste garatua, bake ekarlea, behintzat halako kondizio privaziozkoetan. Gerra, ostera, ez da horregatik desagertu, jakina den moduan, eta imperioen historia, kultura klasistaren barreneko historia,
|
denok
ezagutzen dugu. Eta hain da nabaria gainera joera hori ezen kultura klasista, oriental grekolatinoa, universaltzat ere hartua izan da hainbatetan (sofisten kasua hor dugu), eta oso ospatuak dira mugimendu falaziazko hori egin dutenak.
|
|
|
paraboletan mintzatzen zaie bestela konprenitzen ez dutelako, begiak dituzte ikusteko eta ez dutelako ikusten eta belarriak dituzte aditzeko eta ez dutelako aditzen. Jesusek Erresumaren misterioak esplikatu zizkien apostoluei zuzenean, eta ez paraboletan, nahiz eta ez dizkiguten ezer esan evangelioetan hori izan ezik, nahikoa
|
dena
nik gero, gaur egun, kultura orientala partikularizatzeko, Jesusekin bat etorriz, manera poltiko hobeetarako azterbidea zabaltzen dudala horrela, idealista izan gabe, eta bai zientifikoa izanik).
|
|
|
Falaziazkoa da trazu ezinago laburretan deskribatu dudan kultura klasikoa, klasista, joera akumulativoak eragina, konsideratzea universala dela (Jesusek ez du halakorik egiten!). Egia da ezen bertan teorizatu dela ondoen universaltasunaz, baina universaltasuna misterioa denez nola demontre lotu daiteke kultura bat (gaiztoena
|
dena
gainera), zabalduena bada ere, universaltasunari?, ezinezkoa da. Eta universaltasunaren argumentu falaziazko hori erabiltzen dute espainolistek euskal nazionalismoaren kontra, eta argumentu falsua da (euskal kulturan, adibidez, hizkuntzan badugu aurkitzen halako aztarna bat erakusten duena kultura zahar hori birbanatzailea zela, eta da persona adierazteko lagun esaten dela).
|
|
|
Eta universaltasunaren argumentu falaziazko hori erabiltzen dute espainolistek euskal nazionalismoaren kontra, eta argumentu falsua da (euskal kulturan, adibidez, hizkuntzan badugu aurkitzen halako aztarna bat erakusten duena kultura zahar hori birbanatzailea zela, eta da persona adierazteko lagun esaten dela). ...painolistek (ni ez nago obsesionatua euren kontra) euren kultura universaltzat hartzen dutenean ez dakite zer universal bihurtze klase egiten duten, ikusi besterik ez dago nolakoa den hainbatetan kultura klasiko hori (kultura klasista eskandalosua ere dela esango nuke nik), eta beste aldetik nola izango da universala kultura bat besteak ignoratzen baditu?, ezagutza universal batek, definizioz, den
|
dena
, salbuespenik gabe, ezagutzen du, baita Euskal Herria ere, eta hola..
|
|
|
Eta nola hipotesiak asko ahal diren konturatzeko beste bat ipiniko dut gero dedukzioak egiteko, beste historiaren filosofia egiteko. Har dezagun hipotesitzat
|
denok
garela diferente, hau da principium individuationis delakoa. Orduan ondorioztatu behar dugu kultura guztietan egin izan direla hierarkiak, eta hola.
|
|
|
Eta aunitzetan gainera erori da harrokeriaren bekatura, hau da, arrazakeriaren teorizaziora, eta praktikara. Hori herri indigenetan baino kultura orientaletik datozen kulturetan gertatu da gehiago, piska bat sakonduz gero
|
denok
dakigun moduan.
|
|
|
Lektore atentoa ohartuko da bekatuak hartzen ditudala hipotesitzat (zekenkeria, alferkeria, harrokeria?) nire historiaren filosofia diferenteak egiteko, eta historiaren filosofia horietan oinarritzen naizela gero nire zientzia politikoa egiteko. Zientzia bat, etika bezala, praktikoa
|
dena
, etorkizun dena indeterminatua baita.
|
|
|
Lektore atentoa ohartuko da bekatuak hartzen ditudala hipotesitzat (zekenkeria, alferkeria, harrokeria?) nire historiaren filosofia diferenteak egiteko, eta historiaren filosofia horietan oinarritzen naizela gero nire zientzia politikoa egiteko. Zientzia bat, etika bezala, praktikoa dena, etorkizun
|
dena
indeterminatua baita.
|
|
|
Nik seminariotik, hori dut memorian, ikasia dut Jesusen ostean jada ez dagoela profetarik. Etorkizun
|
denaz
zientzia egin daiteke, diot nik zientzia fikzioa, hain zuzen. Hori diot nik.
|
|
|
...hartu ditut hipotesitzat, adibide bezala, lehena ekonomikoa (eta marxismotik haratago joan naiz nire argumentazioan, eta daukat ezen hobeto esplikatzen dudala historia, batez ere formazio klasisten historiaren jatorria ipiniz basamortuetako kulturetan), bigarrena, alferkeria (eta hor sakondu nahi duenak badu historiaren filosofo musulman bat, Ibn Jaldun), eta hirugarrena harrokeria (lehen bekatua
|
dena
, eta esplikatzen duena fenomeno universal bat, hierarkiak egiteko joera, batzuetan, askotan ere, arrazismoraino ere joan delarik, degeneratu delarik), eta horiek suposatuz direla historiaren eragileak nire historiaren filosofiak, oso simpleak, burutu ditut, larregi zabaldu gabe nire hizpìdea, eta ikasten dut ezen badagoela zertan lan egin horiek eta beste guztiak, kombatitzeko, nahiz eta privazio jatorrizko bat dugun, eta horregatik utopiarik ezinezkoa den, baina bai, bada posible aurreratzea, eta posible baldin bada orduan obligazioa ere bada.
|
|
|
Kronologiari dagokionez, lehenengo sorta(. Mixio igandeari?) 1968ko otsailekoa da, eta azkena(. Urre eztaia?) 1998ko urtarrilaren 8koa. Beraz, hogeita hamar urteko bertso uzta da azken liburuan biltzen
|
dena
.
|
|
|
Ez nauk inolaz damutzen,
|
denak
bortizki ditiat popatik hartzeneta zuen bizi kaxkarra inarrosten, Lapolitezak2zaituztelako alutzen.
|
|
|
Zuek
|
denei
argiki kondenak, zuei aduanak, sotanak, ordenak.Denei birjinak, burdinak, pirañak edo laminak.
|
|
|
Bainan zinez
|
dena
berdin zaitaltzemeirrak piztu dit, the light? 4.ez bihurtzeko ni ere copyright, zuei kantatzeko ta gare jotzeko alait, egiteko irain eta trufa zonbait.
|
|
|
Beharrik! Ezin irentsi eta ezin sinetsi: Ez, ez euskaldunek maite dituzte ere kiwi eta zainzuri, whisky eta uzki, enbido eta iduki, segurki.Bainan, batez ere, bisturi, egiteko harakiri.Aluak ere dantzan ditut ikusi, kantuz bainituen
|
denak
han atzo nik utzi.
|
|
|
Lurdeko lorea ama paregabeak txuri du azalaGure toberaz leze barnetik otoizka bedeinka gaitzalaTa Ama Puyk12santifikatuta betiko utz nazala,
|
denak
barka diezazkidala, ni ez bainaiz Atila, ezta ere Pakito edo Argala13, bainan gorrotoa ez dut apala, gorrotoari gorroto baitagokiola.AT! Madrileko zapat ero ala zapat hila, Zaharkozi, Segolene, Xirak ala edozein urde zakila.Utz gaitzatela bakean!
|
|
|
2. La politesse, euskara ez egiteagatik aitzakia bihurtzen
|
dena
.
|
|
|
1976tik aitzina Iparraldean jazotako gertaera sozio-politikoek sentimendu horiek areagotu zizkioten. Hauxe
|
dena
, hagitz argi azaltzen zaigu iaz, hau da, 2007 urtean, Maiatz argitaletxearen eskutik, kaleratu zuen Oroitzirriakizeneko liburu ederreko pasarte biografikoetan.
|
|
|
Zoritxarrez Legassek ez zen gauza euskaraz idazteko, eta Soubeletek, berriz, maisukiro erabiltzen du Axularren hizkuntza.
|
Dena
den, esan dezadan Soubeleten obra poetikoagoa dela Legasserena baino. Irakur dezagun orain, adibide gisa, Bizil eta oldar liburu ederretik ateratako olerki bat.
|
|
|
Honetan, Krashen ek learning, ikaskuntza eta acquisition, lorpena bereiztu ditu. Learning, arau gramatikalen ezagutza kontzientea litzateke; acquisition, aldiz, era naturalean eta egoera komunikatiboetan ematen
|
dena
.
|
|
|
Beraz, irakaslea gehiegizko zuzenketetan ez da ariko; bestela ikaslea esanahietatik formetara aldatuko da.
|
Dena
den, Ikasleak ikasiko badu, bide onetik ala txarretik doan jakin egin behar du.
|
|
|
Historiako eskola orduan, esate baterako, kriterio kronologikoa litzateke nagusi; gertaeren gaineko iruzkinean, ordea, kriterio argumentatibo logikoa nagusituko da; fisikakoan, azalpen kausal argumentuzkoa. Hor ere,
|
dena
den, narrazioa agertuko da ikerketaren berri ematean edo deskribapena egitean edo objektua azaltzean.
|
|
|
Arbelaren eta ikasleen bitartean urteak igaro ditugunok, arreta handiz erreparatzen diogu ahozko jardunari, zeren gorputzarekin batera hitza izan baitugu baliabide nagusi, idatzia ezinbesteko kodigo gertatu zaigun sasoietan ere.
|
Dena
dela, norbere presentziaz eta ahotsez eskola ordu bikaina eskain litekeen arren, argiro onartu behar dugu euskarri informatikoak eta laguntza itzela direla gure gizarte estimulu bisualez beterikoan.
|
|
|
Bestalde, ahozkoaren eta idatziaren arteko balantza historikoan, telebistek ahotsaren nagusigoa erakusten diguten une berean, irakurketa ozena ere nagusi agertzen zaigu bai albiste emankizunetan, baita diskurtso, berbaldi nahiz elizako sermoietan. kontatu zidan Txomin Solabarrietak, matematikan ere 10ekoa
|
denak
zoriondu egin zuela Mungiako abadea, ezen ohiko bilakatu den irakurketa baino sermoia egin zuelako.
|
|
|
Hala eta guzti, jendaurrean arrakasta eduki gura duen hizlariak, ezinbesteko du berbaldi lekura aurretik hurreratzea, ezen, baliteke sakelan eramaneko ziria. Pen Drivea konputagailuak ez ezagutzea eta hasierako unerik adierazgarrienean, hainbeste orduko prestaketa hondatzea. Jesus Mari Txurrukak Leioako Campusean barraskiloen eta bareen artzain
|
denak
txintxo bezain fin garraiatu zuen arbela, hartan ere metroan Bilboko Batzar Nagusietako aretoraino. Zer da, baina, kontua?
|
|
|
Jakina da urteen porazoz, prestatzearen laguntzari esker ahozko jarduna neurri handian kontrolatzen
|
dena
. Guztiarekin ere, irakasleok alperreko hamaikatxo keinu, hanken mugimendu eta tik egiten dugu oharkabean.
|
|
|
Ahozkoan denborahartu behar da aintzat, denborak
|
dena
baldintzatzen du-eta. Pentsatzen eta aukeratzen diren heinean esaten dira hitzak, denboraren presiopean, eta gainera, memoriaren mugak ere kontuan hartuz.
|
|
|
Bina bertso kantatu behar izan zituzten bertsolariek lehenengo saio honetan. Eurak jakitun zeudenez, posible izan zuten, aurretiaz, luzimenduari begira pieza elaboratuak prestatu eta bertan kantatzea,
|
denek
ez zuten egin baina. Basarrik, ostera, epaimahaian Aitzolek eta gustura entzuteko moduko bertsoak kantatzeari ekingo dio, garaiko Euskal Pizkundeko iruditeria erabilita:
|
|
|
Hizkuntzari dagokionez, aipatuta daukagu Uriarteren joera garbizalea; batez ere, Euzkadiegunkarira bidalitako kolaborazioetan agertzen
|
dena
. Egunaegunkarian argitaratutako bertso sortetan leunduta agertzen da joera hori.
|
|
|
Txapelketa Nagusiak 75 urte betetzean, Poxpolin zaharrean kantatu zuten hogei bertsolariak omendu gura izan ditugu lerroon bitartez. Edozelan ere, bereziki, bertsolari apal biri zuzendu nahi izan diegu omena, den
|
denek
merezi dute baina, gure esker ona. Izan ere, euren xumean, txapelketan parte harturik, posible egin zuten bertsolaritzak aurre egitea, baita duintasun handiagoa lortzea ere.
|
|
|
Jada ez da izan zena, ezta izango ez
|
dena
ere.
|
|
|
Hor agerian geratuko litzateke zenbateriano den gure zivilizazioa oparoa, ala, nik uste dudan moduan, pobrea, eta horren ondorioz akumulativoa, eta gerrazale eta patriarkala. Eta hor ageriko litzateke oparotasunaren problema, niretzat zentrala
|
dena
estudiatzen dugun arazo honetan.
|
|
|
Baina soilik oparotasunean konpontzen ahal da zekenkeriaren arazo etiko politikoa, izanik oparatusuna bilatzen duen sozialismoa horren soluzioa. Sozialismo horrek ez badu ere zertan jabego pribatuaren inguruko legedia ezereztatu, eta permititu ere dezake jabego pribatua, merkatu ekonomia, ezten bezalako bat baitaitezke legearen barruan lan egiteko gogoa edukitzeko (etorkizun batean, joera birbanatzailearen bidean bagoaz, jakina, kontzeptu horiek aberastuak izan daitezke definizio zehatzagoekin, baina etorkizun
|
dena
ez dakigu zein izango den, beraz, gero gerokoa). Zeren dirudienez elkartasuna ez baita nahikoa, gaur egungo sozialismoetan ikasi ahal izan den moduan, gogorik pizteko lanaren alde, gizakia kultura metatzailean oso zekena baita, eta hori ezin da egun batetik bestera aldatu.
|
|
|
4 Eta lektoreak ikasi behar du, amaitzeko, nola nik etika katolikoan estudiatzen den vicio baten inguruan soilik zentratu naizela nire lehen historiaren filosofian, eta bigarrenean alferkeria hartu dut hipotesitzat. Vicio eta bekatu askoz gehiago daude (harrokeria ere aipatu dut, adibidez, eta horregatik proposatzen dudan sozialismoak joera aristokratikoa izan lukeela deritzot, harrokeriazkoa ez
|
dena
niretzat), vicio eta bekatu askoz gehiago daude, ordenatua dagoela haien estudioa, eta hor ere lana ez da makala, izanik helburua ezagutza universala, hau da, perfekzio morala, zeina ezinezkoa den kosmos honetan, nahiz eta betebehar argia den hobetzea bilatzea, bistan dago.
|
|
|
Soilik erranen dut gauzatxo bat zientzia politikoaz. Etorkizun
|
dena
indeterminatua zaigu, ezin dugu jakin (soilik dakigu zerbait etorkizunaz eskrituretan arakatuz, beraz, abadeak beharrezkoak dira faroa gal ez dezagun, eta ikas dezagun beti Jainkoaren beldur sano bat edukitzen, ez patologikoa), eta horregatik da zientzia politikoa zientzia praktikoa. Baina etorkizun denaz, zientzia politikoaren barruan, egon daiteke beste zientzia bat, eta eskubide guztiekin izan daiteke zientzia, eta nik zientzia horri deitzen diot zientzia fikzioa.
|
|
|
Etorkizun dena indeterminatua zaigu, ezin dugu jakin (soilik dakigu zerbait etorkizunaz eskrituretan arakatuz, beraz, abadeak beharrezkoak dira faroa gal ez dezagun, eta ikas dezagun beti Jainkoaren beldur sano bat edukitzen, ez patologikoa), eta horregatik da zientzia politikoa zientzia praktikoa. Baina etorkizun
|
denaz
, zientzia politikoaren barruan, egon daiteke beste zientzia bat, eta eskubide guztiekin izan daiteke zientzia, eta nik zientzia horri deitzen diot zientzia fikzioa. Suposamenetan oinarrituko litzateke, gertatzen ahal diren kasuak estudiatuko lituzke, asko problematikoak, hau da, erabakia gaitza egiten da halako kasuetan.
|
|
|
Nire teoria ere marxismoaren ondoren eraikia da, eta marxismoa ezagutuz, marxista ez den arren, materialista dialektikoa ez den arren (nik marxismoan teorizatutakoari galdetzen diot ea zergatik kultura batzuk jozen duten joera akumulativora eta zergatik besteek ez, eta marxistek ez dakite horri erantzuten, eta nik bai; honela erantzuten dut, joera metatzailearen kausa nagusia privazio ekonomikoa da. Orientean gertatzen zena, adibidez, eta horrekin indikatzen dut soluzioa, etorkizun
|
denaz
ez badakit arren zer gertatuko den). Jakitun naiz ezen marxismoak garrantzi handia eduki duela sortu zenetik, hainbeste ezen teologia ere kutsatu duen, baina ni ez nago teoria politiko bat teologian sartzearen alde, eta ez nago askapen teologiaren alde, izan daiteke bat betiko teologia monoteistaren aldekoa, gu kristatuasunetik, eta gero politikan ezkerrekoa, sozialismoaren aldekoa, teologia ikutu gabe.
|
|
|
Marxismoa erabilgarria daiteke zientzia politikoan (ez da nire irudiz filosofia oso bat, hobea da aristotelismo aktualizatu bat horretarako, baina politikan badu bere lekua marxismoak), diot nik, usura eta joera akumulativoa agertzen denean, eta balekoa da joera redistributivoa nagusitu arte (eta historian zehar, Jainkoak nahi duen arte, sarritan gertatu daitezke joera aldatzeak). Hori diot nik, zeren marxismoan teorizatzen den komunismo paradisiako hori niretzat idealismo materialista da, idealismo dialektikoa, falaziazkoa
|
dena
, logika dialektikoa bezala, ez kontradikzioaren printzipioa, zientzia egiteko ezinbestekoa, ignoratzen duelako. Baina, berriro diot, bada balekoa politikan, batez ere joera akumulativoa agertzen delarik, hor analisis ekonomiko marxista, ekonomia politikoa eta hola, balekoa da.
|
|
|
Eskolatik kanpo ez genuen inoiz ezertarako gaztelaniarik erabiltzen. Elizan ere, liturgia hizkuntza latina izanik, kristau bidea, azalpenak, hitzaldiak, aitortzak, kantuak, den
|
dena
euskara hutsean izaten zen.
|
|
|
Erakunde eta talde asko dira euskararen alde lanean dihardutenak.
|
Denei
eskatu zien euskaltzain berriak adorez eta gogoz lanean jarraitzeko. Hauentzat izan zituen esker hitzak eta txalo bat ere eskatu zuen gizarteko arlo desberdinetan euskararen alde lan egiten ari diren pertsona guztientzat.
|
|
|
Euskaltzaindiak gure etxandarhauxe du aukeratutaeta zure lobak hementxe gaudekanturako elkartuta.Aramaioko seme den arrenSantutxuraino heldutaosaba Patxi
|
denontzat
dago«aita Patxi» bihurtuta.
|
|
|
Euskara erabiltzeaz gainera, euskaldun izaten ere ikasi nuen. Nire bizitzako ibilbidean eragin handia izan duten hainbat balio ere jaso nituen bertan; auzolanean edo talde lanean jarduten, trukean ezer eskatu gabe beharrizanean
|
denari
laguntzen, ingurua eta natura maitatzen, luzaroan isilean egoten, pertsona nagusiei begirunea izaten, uzta oparo jasotzeko eskuzabalez ereiten, ondasunak tentuz eta neurriz erabiltzen, eta beste hainbat gauza eder. kristau bizitza ere bertan jaso nuen, etxean, elizan eta auzoan. Esan dudan moduan, berez berez?.
|
|
|
Matxinen beste ezaugarri bat haren lehiakortasuna zen: . Matxinek
|
denak
zehatzen zituen, ba Frantzian eta ba bertzaldian? 49 Kantari nekaezina, abestea biziki maite zuen, eta kantu laguna azpiratu arte, gogotsu ere gogotsu ekingo zion bertsozko gudu dialektikoari. Manuel Lekuonak, behin, Sarako jaietan gertatutakoa kontatzen digu.
|
|
|
Au da buru austekolana daukatena... Orrek ematen digubiotzean pena.Zu buru austetan daegarriak
|
dena
, nik nai nuke orain yoanzurekin barrena62.
|
|
|
Eta harek, berak erraten zuen, zakizkien
|
denak
predikuetatik ikasten zituela.
|
|
|
Diotenaz, nehork ez ditu publikatu nahi ukan bere denboran.
|
Dena
den, Matxin bezala hamalaueko gerla ere deitzen dugunari jazarri zirenak beharbada guk uste baino gehiago badira lekukotasun anitzik ez bada gelditu ere. Bederatzi puntutako zazpi bertsu hauk beraz holako lekukotasun eskasiaren erdian urre eta zilarrak bezain baliosak eta estimagarriak gertatzen zaizkigu? 73.
|
|
|
Egundaino Frantzian ez da ikusi holakorik. Hainbertze gizon, holako ordre ederrean, hoin fite, oro utzirik,
|
denak
soldado. Gerla behar badugu, doala gerla.
|
|
|
–Fede ona, baita Izpiritu chuchena baitzuen, Jainko onak eman dio grazia bere azken arimako egitekoen bururatzeko. Halere irakurle maitea othoitz bat Euskaldun handi horren arimarentzat, eta familia gaichoari,
|
denek
hartzen dugu dolu zuen nahigabean? 24 Apirilaren bederatzian zendu zen, Senpere bere jaioterrian, 56 urte zituela. Oxobi handiak artikulu labur eta emozioz beteriko batez agurtu zuen zendu berria:
|
|
|
hurbilagotik ezagutu zituen Matxinen ibilerak...
|
Denen
testigantzekin ahalegintxoa egingo dugu senpertarraren bertso ibilbidea zehazteko.
|
|
|
Jasotzen
|
dena
gaztelaniaz jasoz gero, errazago erdara erabiltzea.
|
|
|
Euskarari dagokionez, irakaskuntzan hainbateko porrota edota iruzurra gertatu ote zaigun neure buruari galdetu ondoren, haratago begiratu nahi nuke, arazoaren sustraiak ikasgeletatik kanpo daudela uste baitut. Lehenago, eskola bizitzan den
|
dena
erdara hutsean izan arren, eskolatik kanpoko bizitza euskaraz egiten genuen, hau da, euskaldun izaten jarraitzen genuen. Zer dela eta?
|
|
|
aipatu zizkigun, euskarak Nafarroan duen egoera zailaren isla eskainiz. Horren ondoren, interes handiko ikerketa praktiko bat eskaini ziguten Maialen Arnedo, Ane Badiola eta Leire Gandariaz euskal filologiako ikasleek. Ahozko euskara formala eta aisialdian erabiltzen
|
dena
–deituriko txostenean, programak ikasleen egoerak kontuan hartuta egin behar direla azpimarratuz.
|
|
|
Esan bezala, jardunaldietako txostenak hain trinkoak izanik, ezin
|
denak
hemen bildu eta gogoetarako eskaini. Nire ustetan interesgarrienak izan zirenak jasotzen saiatuko naiz.
|
|
|
Aisialdiaren erabilera, ostera, bi une desberdinetan gauzatzen dela nabarmendu zuen, hots, zenbait faktorek baldintzatuta, aste barruan? izaten
|
dena
, eta askatasun osoz bereziki, asteburuetan, gauzatzen dena.
|
|
|
izaten dena, eta askatasun osoz bereziki, asteburuetan? gauzatzen
|
dena
. Guzti hori dela eta oso zaila egiten zaigu gazteek zenbateraino erabiltzen duten euskara zehazki jakitea.
|
|
|
Gasteizen zaharragoek gehiago;
|
denek
oso gutxi. Giroa falta da
|
|
|
Eta guretzat hala da. Beraz, intelektualismo moralaren aldekoak bagara, ondorioztatzen da Kanten ikerketatik ezen
|
denok
garela gaiztoak, maila berean ez izan arren. Eta ez dagoela irtenbiderik, inperativo kategoriko hura, Jainkorik ez badago, zer da?.
|
|
|
Lagunok, ondorioztatu behar dugu gure fedea testimonio faltsuetan oinarrituta dagoela?. Hori ondorioztatu behar dut?.
|
Denok
gara diferente, eta ni honela aritzen naiz teorizatzen. Ez daukat ezer beste moduetan dabiltzanen kontra.
|
|
|
Nik, ostera, seinaleetan ikas ten dut errevelazioaren mezua egiazkoa dela. Begien bistan dago, horregatik dira seinaleak, demostrazioak direlako, misterio santu baten demostrazioak, misterio santu hori ez bazaigu irakatsi ere egin, baina badute demostrazioaren izaera hori, egin daitekeena modu sinplean ala, nik egiten dudan moduan, dudan aparatu logikoarekin, ez
|
dena
logika departamenduburu batena, bistan dagoenez. Baina ziur nago hur ematen diodala problemari.
|
|
|
Behin apaiz batek, eta ez bera bakarrik, zioen hitzaldi batean nola Jesus bere burua zein zen deskubritzen joan zela poliki poliki, baina, nik diot, hori hola izan bazen automatikoki deduzitzen ahal da ezen Jesus ez dela Jainkoa, zeren Jainkoak ez baitu zein den deskubritzen, omniscientea baita. Gu ez gara omniscienteak, jakina
|
denez
, eta guk ez dugu gure buruaren ezagutza universalik, eta horregatik ezin izan gaitezke divino, eta, nik diot, ezta beharrik ere ez dugu. Promesa bat dugu ezen egia osora, plenora, ailegatuko garela, hori bai.
|
|
|
nire emazteari (adinez nagusi
|
denez
), eskubide eta ekimen osoa ematen zaiola niri tutik esan gabe abortatzeko.
|
|
|
Monumenta Restaurationis Ordinis.
|
Dena
dela, restauración izen hori ez zen hainbat historialariren gogoko gertatu eta Markinan hasiera izan zuenari refundación, nuevo Duruelo eta antzeko izenak ematen hasi ziren. Dokumentazioaren biltzaile, ikertzaile eta argitaratzaile izan den Julen Urkizak berak ez zuen egokitzat jotzen restauración izena; Vinculo izeneko gure arteko barne argitalpenean hau dio:
|
|
|
3Dokumentu guztiz garrantzitsuak dira A. Jose Domingoren egunerokoa, 1936ko ekainaren 8an hasi eta 1937ko apirilaren 9an amaitzen
|
dena
; eta Relato histórico del convento de Larrea y de las andanzas de su Padre Prior durante la guerra civil de España,, 148 orrialdekoa, Prioreak berak A. Rafael San Joserenak (Sotero Urionaguena) idatzia. Dokumentu honen originala (gaztelaniaz) eta euskarara itzulita Karmel aldizkariak argitaratu zuen (Karmel 2005).
|
|
|
Liburuak Frantziatik bidaltzen ditugu, bidalketa gastuak murrizteko. AEBtako euskal aldizkari eta elkarteengandik interes eta laguntza handia jaso dut, ikaragarria
|
dena
! Izugarri gustatuko litzaidake euskal argitaletxeren batekin harremanetan jarri eta euskarara itzulita, Euskal Herrian ere argitaratu ahal izatea?
|
|
|
baina goizegi da oraindik hala izango dela ziurtatzeko. Istorioa ETA (1994an kokatzen
|
dena
) baino 12 urte beranduagokoa da, 2006koa. Mexikon hasten da, berriro ere.
|
|
|
ETA Estimated Time of Arrest Delphine Pontvieux frantziarrak idatzitako lehen liburua da; eleberria ingelesez idatzita dago eta fikzio arloan kokatzen da. Baina interesgarria eta harrigarria
|
dena
liburuaren sinesgarritasuna da. Nahiz eta fikziozko liburua izan, eleberriaren funtsa Euskal Herriaren egoera politikoari lotuta dago erabat.
|
|
|
Dijoneko unibertsitatean itzulpengintza, interpretazioa eta nazioarteko merkataritzako lizentziatura egin nuen. Beka bati esker Floridara joan nintzen urtebete ikastera eta han errusiera ikasi nuen, nahiz eta orain
|
dena
ahaztu zaidan. Ikasketak bukatu ondoren, Admsterdam era joan nintzen bizitzera eta han oinarrizko holandesa ikasi nuen.
|
|
|
Biharamunean, jada, banekien zer istorio kontatu behar nuen. Norabide berri bat nuen eta, hala, den
|
dena
Euskal Herrian kokatu zen?
|
|
2011
|
|
|
Aipatu barneko ekintza horiez gain, karrikan ere ekitaldi frango antolatzen ditu: Donibane Kantuz izeneko ekitaldia, urtean zehar bospasei aldiz errepikatzen
|
dena
, Donibaneko ihauterian parte hartzen dute beraien hartz, zirtzil eta kaxkarotekin. Ihauteri honek badu dantza berezi bat Hiruburu izena duena eta donibandar ihauteriari biziki nortasun berezia ematen diona.
|
|
|
Udan zenbait dantza saio burutzen ditu herriko plazan eta irailetik abendura Euskal Herriko zenbait kultur ekitalditan hartzen du parte. Urtea bukatzeko Olentzero antolatzen du, Donibaneko plazaz plaza eta karrikaz karrika airoski ibiltzen
|
dena
.
|
|
|
Martxoan, eta elkartearen sortzearekin bat eginez, elkarteko leiho eta balkoietatik Agur Donibane abesti ederra kantatuz hasiera eman zioten urteurrena ospatzeko antolatu programa zabal eta aberatsari.
|
Dena
dela, ekitaldi nagusiak azaroan burutu dituzte. Azaroaren 22tik 27ra, egoitza duten Dukontenia etxean erakusketa ederra izan zuten ikusgai:
|
|
|
Eskerrak ere dantzari ohiei, kantari begiraleei, liburu egile, jantzi josle tasukaldari, musikariei, euskal kultura bihotz bihotzezzerbitzatu duzuenei. Agur bero bat oraingo gazteei, haur, buraso ta helduei, milesker
|
denei
, eskerrik asko, Begi argitu dutenei, zuen argiak baztertu baitulaino, gau, ekaitz ta hodei.
|
|
|
Alderdi nagusienetako kideak, hau da, tradizionalistak eta abertzaleak, kulturalki euskaldunak ziren, foruak berreskuratzearen alde zeuden eta katoliko sutsuak ziren. Ideologia desberdinen gainetik, oinarri linguistiko, kultural eta erlijioso bera zuten herritar ia
|
denek
, eta horrek guztiak desberdintasun politikoak arintzen zituen eta bi herriotako kohesio soziala ahalbidetzen (Goñi, 1989: 53).
|
|
|
Batzuk (15 bat lagun) atxilotu ere egin zituzten.
|
Dena
dela, gehienek bizimodu normala egin ahal izan zuten. Horrez gainera, atxilotutakoek denbora gutxi egin zuten kartzelan.
|
|
|
Charles Tilly k Violencia Colectiva liburuan dio zaila dela era honetako galderei erantzun egoki bat aurkitzea (Tilly, 2007: 11).
|
Dena
dela, iruditzen zait gatazkaren soziologian ekarpen hain garrantzitsuak egin dituzten Lewis Coser en eta Ralf Dahrendorf en lanek ematen dutela galdera hauen erantzunetara hurbiltzeko aukera.
|