|
2000
|
|
|
arropa lisatu
|
behar
dudanean:
|
|
|
Atzera egin
|
behar
duzu,
|
|
|
Nire ustea da, 30etako petrolioaren eta beste gai batzuen aurkikuntzak eskulan eskari handia sortu zuela bat batean, eta laborariak eskulan premia horretara bideratu zituztela trumilean, nekazaritza lurrak hustuta. Lehen urte haietan langile ugari
|
behar
zituzten, baina gero petrolioa ateratzeko ez da ia eskulanik behar. Langabezian geratu zen jende hura guztia, hirietan pilatuta, noraezean.
|
|
|
Japoniatik ekarritako arrautzak ikusia naiz! Guairako kaia itsasontziei erantzun eman ezinik izaten zen; kaian husteko lekua egin zain egon
|
behar
zuten itsasontziek, barratik kanpora. Hogeita lau ontzi zenbatuta nago han, itsasoan, portuan lekua egin zain.
|
|
|
Rantxitoetan eta kalean ezer gabe bizi zirenek nola edo hala bizimodua atera
|
behar
zutenez, zeure autoa zaintzea eskaintzen zizuten. Zainduko bazizuten, ordaindu beharra zeneukan; eta haiek zaintzerik edo haiei ordaintzerik nahi ez bazenuen, akabo zure autoa; txasisik ere ez zenuen aurkituko itzulitakoan.
|
|
|
Berehala ezagutu nituen umetako etxe eta karrikak, orduan ibili nituen bidexkak eta zidorrak... ni arineketan, balak bilduta sutara botatzen... " Hemen
|
behar
du, ba, harrizko untxia zuen iturriak" esaten nion neure buruari, eta, etxe kantoia pasa ondoren, hantxe agertu zen lau muturreko iturria, gainean harrizko untxia zuela;" etxe paretako horma konkako santu irudiak hemen behar du ba", eta hantxe zegoen aurreraxeago. Eta bonbak neskatxoa zapartatu zuen lekua...
|
|
|
Berehala ezagutu nituen umetako etxe eta karrikak, orduan ibili nituen bidexkak eta zidorrak... ni arineketan, balak bilduta sutara botatzen... " Hemen behar du, ba, harrizko untxia zuen iturriak" esaten nion neure buruari, eta, etxe kantoia pasa ondoren, hantxe agertu zen lau muturreko iturria, gainean harrizko untxia zuela;" etxe paretako horma konkako santu irudiak hemen
|
behar
du ba", eta hantxe zegoen aurreraxeago. Eta bonbak neskatxoa zapartatu zuen lekua...
|
|
|
Arabiarrak otoitzean aritzen dira eskolako edo patioko ertz batean, Mecara begira jarrita. Horietako askorentzat urruti
|
behar
du izan Mecak; bai baitirudi behin eta berriz zurrunbilo berean eroriz eta hortik ezin irtenean dabiltzala, paradisuaren bila abiatu eta kartzelara itzulirik. Hala ere, otoitz egiten dute.
|
|
|
Gogoan dut, bi zutaberen artean ipinita zegoela barra. Bazen txakur bat, nonbait horretan espezialista izan
|
behar
zuena, edo maniatikoa, eta zintzilik nindukaten bakoitzean barrabiletatik heldu eta bihurritu egiten zizkidana. Prakak dena bustita neuzkanez, praken tintak bere eskuak tindatzeraino bihurritzen eta estutzen zidan.
|
|
|
Ondoezik jarri nintzen berehala. Hil
|
behar
nuela iruditzen zitzaidan. Luzera gabe pasa zitzaidan, baina gorriak eta beltzak ikusita.
|
|
|
Sutan eta ketan hasi zen kautxoa. Ito
|
behar
genuela zirudien. Galeria eta ziegak kez bete ziren, ke beltz kutsagarri horrekin.
|
|
|
Irratiak eta, aldiz, bizitza normala egiten ari ziren lagunek uzten zizkiguten bisitetako kabinetan, eurek bisita egiten zutenean. Irratia neurtuan erabili
|
behar
zenuen, berriak entzuteko doi doi; behin pilak ahituz gero, ez baitzeneukan besterik erosterik.
|
|
|
Egituraren kariaz dena da eskasa, txaboloan bakarrik zaude, eta nahi duzuna egin dezakezu, ohiko mugen barruan. Baina txabolotik kanpo, behean zaudenean, edo patioan egon
|
behar
duzu edo pasillo moduko barrunbe txiki batean... Patioan ez dago aterperik.
|
|
|
Galerian lagunekin hitz egitea debekatuta zegoen. Kartzeleroak txaloa jotzen zuenean jaitsi
|
behar
zenuen galeriatik patiora, txaloa jotzen zuenean egin behar zenuen hau edo hura. Beti bazen kartzeleroaren txaloren bat edozein aitzakiarekin.
|
|
|
Galerian lagunekin hitz egitea debekatuta zegoen. Kartzeleroak txaloa jotzen zuenean jaitsi behar zenuen galeriatik patiora, txaloa jotzen zuenean egin
|
behar
zenuen hau edo hura. Beti bazen kartzeleroaren txaloren bat edozein aitzakiarekin.
|
|
|
Galeriako lehena zen nire txaboloa; neu kontatzen ninduten lehenengo, eta jarraian gainerakoak. Errekuentorako leiho ondoan zutik egon
|
behar
zenuen, esan dudanez. Goiz hartan ordea, ohean aurkitu ninduten, jaikitzeko asmorik gabe.
|
|
|
Ate jotze saioaren ostean ohean etzaten nintzen, eta begira egoten nintzaion, hurrengoan non kolpatu, non luzatu marra, bekaina norantz egin pentsatzen... Bost minutu haiek baliatu
|
behar
nituen, eta ez zen lan erraza ateari pintura kentzea, gogotsu jo beharra neukan. Eta beste saio baten ostean, hurrena non joko begira ohetik:
|
|
|
Halako batean amaitutzat eman nuen emakume aurpegia, erliebean egina. Baina txapeoak aurrera jarraitu
|
behar
zuen, eta ate jotzeek ere bai. Beste txabolo batera aldatu nintzen.
|
|
|
Ez soilik presook suntsitzeko, baita senide eta lagunak umiliatzeko ere. Kartzela aldaketak, sakabanaketak, txakurren zafraldiak kundetan... bakean ez uzte horren barruan ulertu
|
behar
ditugu. Begi bistakoa da egonezina lortu nahi dutela presoarengan, antolatu ezina, ezertara jarri ezina.
|
|
|
Donostiako neska koskor bat ere bazen bidaia osoan gure inguruan, Tinita zeritzana... eguerdian ahoratzen zuen haragi zatia hausnartzen aritzen zen gauean oheratutakoan ere. Haur talde hartako nagusiena neu izango nintzen beharbada; sei bat urte izan
|
behar
nituen.
|
|
|
Historiaren irribarrea dela begitandu zait, patxadaren irribarrea beharbada, kutxa ireki ondoren harribitxia erakusten duenarena. Eta igarri diot, orain erakutsi digun horren moduko harribitxi asko eduki
|
behar
duela kutxan gordeta. Eta otu zait:
|
|
|
– Memorian duzun gordailua zabaldu eta idatzi egin
|
behar
zenuke –esatera ausartu naiz– Presarik gabe, baina memoria horren kontaduria egin genuke –proposatu diot.
|
|
|
Trena hartu eta Donostiara joan behar izan genuen. Egun batzuetako kontua zirudienak luze jo
|
behar
zuen.
|
|
|
Gogoan dudana da, uhalez lotutako manta bat zela nire ekipaje guztia, eta harekin egin nuela gerra hastetik amaiera arteko ibili osoa. Euskal Gobernuak emana izan
|
behar
zuen manta hark.
|
|
|
Norbaitek nitaz galdegin eta falta banintzen, laster pentsatzen zuten, nonbait, bizikletarekin joana izango nintzela zerbaitera. Oraindik ere izan
|
behar
du Ordizian horretaz oroitzen denik; Anza abizeneko emakume bat bai, behintzat;" Non eta nola ote dabil Antxon?" edo antzeko galderaren bat norbaitek egiten duenean," Orain ere bere bizikletarekin nonbaitera joana izango da" erantzuten omen du.
|
|
|
Nik hamahiru urte nituela ez neukan tabakoaren errazionamendu eskubiderik, jakina. Hemezortzi
|
behar
nituen horretarako. Beraz, zera asmatu nuen...
|
|
|
Primerako eta segundako ofiziale postua eskaintzen zuten. Miru isatsa eman zidaten egiteko; ar eta emearena egin
|
behar
nituen, eta baita egin ere. Lehen edo bigarren mailako ofizialearenik ez zidaten eman, baina bai hirugarren ofizialearena.
|
|
|
Bidea dago hemendik bisitetako egoitzara. Modulutik irten eta espaloi modukoan aurrera joan
|
behar
duzu, kiroldegiaren ingurutik igaro eta aurrera, espetxearen erdiguneko dorre handia ezkerrean lagata. Hormetan egindako pinturak ikusiko dituzu, paisajeak:
|
|
|
Urtebetera Bravo doktoreak aztertu ninduen, erradiografiak eta abar eginda: ostera sanatoriora joan
|
behar
nuela! Lehendik animoso ez banenbilen, lur joa geratu nintzen hori entzutean, eta pikutara bidali nituen sendagile guztiak.
|
|
|
Ezkonduko gintuen abadeak bazekien horretan ez nenbilela sobrante. Ikasi egin
|
behar
nituela esaten zidan berak, nik ezetz. Tirabira eduki genuen egun batzuetan.
|
|
|
Bigarren sala handia Inkisizioari eskainia da; eta sala honetan, besteak beste, torturatzeko erabiltzen zituzten tramankuluak daude. Traste haien artean oso berezi nabarmen zen Ama Birjinaren burdinazko irudi bat, besoak zabalik zituena; Ama Birjina haren kontra lotuta ipintzen zuten zutik galdekatu
|
behar
zuten akusatua; Ama Birjinaren atzealdetik giltza bati eragiten zion inkisidore galdetzaileak; giltzari koska bat estuago eragin ahala, besoak itxi egiten zituen Ama Birjinak, akusatu bekataria besarkatuz; eta besoak ixten eta besarkada estutzen zihoan heinean, titimuturretatik bi iltze zorrotz eta mehe irteten zitzaizkion Ama Birjinari, akusatuaren haragian sartzeko. Ama Birjinaren besarkada amoros hura amaitzean, erabat damututa geratzen zen bekatari madarikatua, nola ez!
|
|
|
Ibilaldi hau guztia lau lerrotan esaten den arren, itzuli izugarria da. Egun oso bat
|
behar
duzu bide hori dena egiteko. Oinez egiteaz gain, gu La Concordeko jardinetan doi doi geratu ginen ogitarteko bat jateko.
|
|
|
– Baina, motel, Eiffel dorrera igotzeko igogailu bat baino gehiago erabili
|
behar
duk. Batean lehenengo estairaino, errestorant batera; han beste bat hartzen da eta gora jarraitzen, eta gero beste bat... eta horrela iritsiko haiz noizbait punta puntaraino!
|
|
|
Bazkaldu ere bertan egiten genuen. Bazkalondoan zigarro bat erretzeko edo halako zerbaiterako asti apur bat izan nahiez gero, ahalik eta bizkorren joan
|
behar
zenuen bazkaritarako ilarara. Azken aldean gertatzen bazinen, denbora gutxiago otordurako.
|
|
|
Nik pentsatu nuen, nondik edo handik jakin
|
behar
nuela jan genituen piperrak nongoak ziren. Eta bai jakin ere, asko kosta gabe.
|
|
|
Lehengusina horren senargaia Guardia Zibileko komandantea zen. Nolabaiteko adiskidantza egin nuen komandante horrekin, eta kuartela ikustera eraman
|
behar
ninduela, Guardia Zibilaren sorrerako kuartelera, Duque de Ahumadaren kuartelera! 1965 inguruan izango zen hori.
|
|
|
– Kolektiboko emakumeak modu berezian zaindu
|
behar
ditugu –esaten du Antxonek– Zintzoagoak dira eskutitzak idaztean, eta gainerakoan berdin. Ikusi besterik ez dago bisitetako kabinetan emakume eta gizonezkoen proportzioa.
|
|
|
Zortzi hamar urte nituela, pasteleria zeukaten Ariztimuño Imaztarrek. Oraindik han egon
|
behar
du pasteleria hark. Kafea ekartzen zuten kanpotik, eta pasteleriaren atzealdean xigortzen.
|
|
|
Kontu, ipuin, fabula edo istorio batetik ondorio gisa ateratzen dugun irakaspena edo antzeko zerbait da moraleja. Horixe izan
|
behar
du. Kartzela bakoitzean atera ditzakegu ondorio eta irakaspenak geure izateaz, kartzelaren funtzioaz, kartzeleroen lanaz...
|
|
|
Izoztearekin ere hantxe aritzen ziren nekazariak erremolatxa biltzen, eskuak zartatuta zituztela. Nork esan behar zidan niri orduko herrixka hartan erremolatxa faktoria bat ipiniko zutenik!... eta hango erremolatxatik jan
|
behar
nuela orain eta hemen, herrixka hura ezagutu eta berrogeita bat urtera!
|
|
|
Egin ezazu
|
behar
duzuna
|
|
|
konfirmazioa
|
behar
duen bakarra.
|
|
|
seietan zer egin
|
behar
dugun ez jakitera,
|
|
|
Zergatik konpartitu
|
behar
ditugu
|
|
|
edota saihestu
|
behar
ditugu
|
|
|
Gure bideari jarraitzeko autobidearen bestaldera pasatu
|
behar
genuela azaldu nion. Errepideak lur azpitik egiten zuen tarte bat, 25 bat metrokoa, eta gure bidea tunel labur haren goialdetik pasatzen zen.
|
|
|
Pena eman zidan Goizeder gu biokin ez izateak. Bezperan ezagutu genuen arren, aspaldiko lagun estimatua genuela iruditzen zitzaidan, gurekin
|
behar
genuena. Familiakoa.
|
|
|
– Inon gustura ez gaudenok bidea maite diagu –azaldu nion orduan Lauaxetari– Edozein tokitan egonik, okerreko lekuan nagoela irudituko litzaidakek, beste nonbait egon
|
behar
nukeelako irudipena izango nikek, eta horregatik nahiago diat bidean egon, bidean egotea inon ez egoteko modu bat delako azken batean. Ibili dabilenari barkagarri zaiok ez dagokion lekuan egotea, dabilenari iritsi artekoa geratzen zaiok itxaropen, aitzakia eta babes.
|
|
|
Uhartedi batzuetako irudiak ematen ari ziren, baina, telebistaren soinurik entzuten ez zenez, ez nekien zehazki nongoak ziren uharte haiek. Nolanahi ere, Goizuetatik urrun
|
behar
zuten.
|
|
|
Hildako bati ez dagokion jokabidea izan zuen orduan Lauaxetak. baita hildakoek lasaiak izan
|
behar
dutela, serioak eta neurritsuak, José Saramagok Fernando Pessoari O ano da morte de Ricardo Reis nobelan esanarazi zion bezala. baita hildakoek eroapen eta egonarri handikoak izan behar dutela, eta ez dituela inoiz mendeku grinak menpean hartu behar.
|
|
|
baita hildakoek lasaiak izan behar dutela, serioak eta neurritsuak, José Saramagok Fernando Pessoari O ano da morte de Ricardo Reis nobelan esanarazi zion bezala. baita hildakoek eroapen eta egonarri handikoak izan
|
behar
dutela, eta ez dituela inoiz mendeku grinak menpean hartu behar. Baina gau hartan Lauaxetak traizionatu egin ninduen.
|
|
|
Oroitzapen historikoen aldetik ere, ez zegoen gertutasun handirik: Franco eta Hitler elkartu ziren lekutik gertu geunden eta Antoine Abbadiaren bizitoki eta behatoki astronomiko izandako etxearen inguruetaraino joan
|
behar
genuen.
|
|
|
Isilune baten ondoren, joan
|
beharra
zuela adierazi zigun. Besarkatu eta musu eman zidan ezpainetan.
|
|
|
Esaldi solemne bat behar nuen errematerako, baina solemne
|
behar
zuena barregarri samarra atera zitzaidan:
|
|
|
Nazkatu egingo ginen denok hainbeste errezo eta sotanarekin, hainbeste arau eta debekurekin. Askatasuna
|
behar
genuen, askatasuna. Ez al da ba zerorrek idatzia" Dana emon biar yako/ matte dan azkatasunari" famatu hura?
|
|
|
– Ixo, Estepan, ixo! –esan nion– Tolosa osoa esnatu
|
behar
duzu...
|
|
|
Goizean, leihotik begiratu eta ateri zegoela ikusi ondoren, mendirako prest irten ginen pentsiotik, bizkar zorro bana soinean. Lauaxetak azaldu zidanez, zorro hartan ekarriak zituen Tolosaldean egun batzuk pasatzeko
|
behar
zituen guztiak, eta eguartean bat erosiz gero haiexek aski izango zituen nirekin batera mendira abiatzeko. Gainerako arropak eta trasteak Bilboko pentsio batean zeuzkan gordeak, eta ez omen ziren asko guztiak ere.
|
|
|
Hau da benetan Euskal Herria. Hau maite
|
behar
dugu, ez kaleko zurrunbilo faltsu hori. Zu ez al zinen, gainera," mendigoxalia"?
|
|
|
Itxura oneko gizon gazte mardul bat, geunden tokitik ikusi ahal zenez: Sorkunderen senarra izan
|
behar
zuen, dudarik gabe, lanetik itzulia. Sorkunderengana inguratu eta musua eman zion.
|
|
|
Ez al duzu aprobarik egin? Egin
|
behar
zenuke, lehenbailehen, geroko utzi gabe. " Gaur ezer ez dozak biarko liliak."
|
|
|
Horrenbestez, asko ikasi arren, jendearen aurrean piztia arraro baten gisa agertu gabe bizitzeko gauza izatera heltzeko lain bai behintzat, galdua sentitzen zen Lauaxeta, bakarrik, deserroturik, abandonaturik, arrotz Euzkadi edo Euskal Herri berri, bizi eta interesgarri hartan. Lagunak
|
behar
zituen, konfiantzako gidari bat zen haren amets handia.
|
|
|
Eseri egin ginen biok. Bai, benetan barre ederrak egin
|
behar
nituen lankideekin bazkalorduan. Baina... orain zer?
|
|
|
Erredakziora itzuli eta bere lan guztietan etsipenetik abiatzen zen artista plastiko arranditsuaren esaldi labirintikoak transkribatzeari berrekin nion. Itzuli ere egin
|
behar
nituen, erdalduna baitzen euskal artearen printze gaindiezin hura. Banekien zentzugabea zela, erridikulua guztiz, baina Lauaxetarekin egoteko gogoa sentitu nuen.
|
|
|
– Zu Lauaxeta zara, ezta? –galdetu zion Txiki
|
behar
zuenak Lauaxetari, agurrezko hitzen ondoren.
|
|
|
Ez nengoen ziur. Lauaxetaren
|
beharra
nuela jabetu nintzen. Uste nuen baino askoz ere beldur handiagoa nion bakarrik geratzeari.
|
|
|
Gailur mortuan bakar bakarrik nengoen, gain gainean sentitzen zen zeru beltzaren azpian, trumoi burrunben eta tximista dirdaien ondoan, haize zakarraren menpe, zaparradako tanta lodiek bortizki bustia, ilunpe artegagarrian mehatxu egiten zidatela ziruditen ehundaka gurutzeren erdian. Bilerak amaitua
|
behar
zuen. Edo akaso ez, akaso hantxe ari ziren Lauaxeta, Txiki, Otaegi eta enparauak hizketan artean ere, nire begi eta belarrientzat atzemanezin.
|
|
|
Ama zenarekin egin nuen amets. Ohe ondora etorri eta ea zeren zain nengoen esaten zidan behin eta berriz, hiltzeko behingoz, hil egin
|
behar
nuela derrigor, dena prest zegoela eta ni hiltzea baino ez zela falta. Ni hiltzeko prestatu nintzen, amak esaten zidan bezala, eskuak bular gainean gurutzatuta, baina ez nekien nola hil.
|
|
|
" Hogeita bost ogerleko, alajainkoa!", larritu zen Lauaxeta bere kautan, ezer esan gabe. Nondik atera
|
behar
zuen dirutza hura. Ordura arte ez zen txikikeria hartaz ohartu ere egin, baina dirurik gabe larri behar zuen inondik ere.
|
|
|
Nondik atera behar zuen dirutza hura? Ordura arte ez zen txikikeria hartaz ohartu ere egin, baina dirurik gabe larri
|
behar
zuen inondik ere. Eskuak sakeletan sartu eta eskuinekoan txanpon batzuk eta billete pila bat zeukala ohartu zen.
|
|
|
Horretaz pentsatzen ari zela," Gernika Garbiketak S.L." errotulua irakurri zuen ondoko bidetik igaro zen furgoneta txuri batean. Gernikan baldin bazegoen, urte mordoska bat izan
|
behar
zuen iragana herria suntsitu zuen bonbardaketatik.
|
|
|
Kulturako erredaktore nintzen Euskaldunon Egunkaria n, aspaldidanik, kazetaren sorreratik, eta guztiz galdua nuen hastapenetako interesa eta bizipoza. Nazkatuta ninduten, leporaino beteta, egunero tratatu
|
behar
nituen artista, idazle, musikari, aktore, zinema edo antzerki zuzendari, bertsolari, dantzari eta abarrek. Munduaren zilbortzat zuten gehienek nork bere burua, eta gizadiaren historiako monumentu garrantzitsu eta funtsezkotzat nork bere lana; apalenak, berriz, gizajo hutsak ziren, edo hipokrita handinahi errukarriak.
|
|
|
Gelako alde hura aski ilun bazegoen ere, Xani ohe biak hartuta zeudela iruditu zitzaion. Lazaro txaketako poltsikoak husten ari zela, Xan zain gelditu zen, hark nora
|
behar
zuen esan ziezaion. Ez zirudien, ordea, etxean beste gelarik zegoenik.
|
|
|
Eta, hala ari bazen, berenez edo norbaiten aginduz ari zen? Zuhurki jokatu
|
behar
zuen. Eta, batez ere, lasai egon.
|
|
|
Hura ordea, zertan ari zen? Agi denez, pareta txukundu
|
behar
zuen: arraspatu zuen estreina, orain raseatu behar zuen.
|
|
|
Agi denez, pareta txukundu behar zuen: arraspatu zuen estreina, orain raseatu
|
behar
zuen. Hantxe zeukan kapazoan masa egin berria, hantxe igeltsuaren zakua, hantxe uraren baldea, lurrean brotxa, llana eta nibela.
|
|
|
Telebistan une hartan, irudi latz batzuk ikusten ziren. Film bat izan
|
behar
zuen, non ez ziren albisteak, edo erreportaia bat. Espainolez ari ziren.
|
|
|
Korridoreak sala kamarote batera zeraman. Kortinak itxita, lanparak pizteke, eguerdi aldea
|
behar
bazuen ere, ilunxko zegoen. Mahai apal, zabal biribil batean kafeontziak, kikarak, pasta batzuk ere bazeuden platertxo batean.
|
|
|
Ximur ximur egindako mahaspasa zirudien. Amatxi zaharra
|
behar
zuen. Hark, zerbait sumaturik noski, bere kristal lodiko betaurrekoak beragana itzuliz:
|
|
|
" Zure euskara", esan zuen," arraro samarra da". " Hala
|
behar
du", esan zuen Xanek; eta, kopeta belztuta: " kanpoan izan naiz-eta... denbora luzean".
|
|
|
" Lata ematen didan", gaitzetsi zion. " Lata nik?", esan zuen Mariak;" zer pentsatu
|
behar
du mutil honek...?".
|
|
|
" Zein?", esan zuen; gizona, ordea, ezkutatu egin zen; haur talde bat pasatu zen, andereño batekin; biak kanpora begira zeudela: " gero zer egin
|
behar
duzu?", galdetu zion Elik. " Ez dakit", esan zuen Xanek.
|
|
|
Xanek kale zahar, luze bati ekin zion gora. Gazteluko bidea izan
|
behar
zuen hark. Pentsioa auzo hartan, aski goian zegoela esan zion Elik.
|
|
|
" sasoi honetan", esplikatu zuen etxekoandreak," kanpoko jende asko izaten da"; bazirudien berak ere deploratu egiten zuela; Xanek, larrixko, begirada bazterkatu zuelarik: " zenbat denborako
|
behar
zenuen?", galdetu zuen etxekoandreak. " Gau baterako zen".
|
|
|
Halako batean, haranzko atea ireki (komedorekoa
|
behar
zuen ate hark; hain zuzen, kubiertoen zarata, boz batzuk aditu ziren), neska bi sartu ziren sukaldean. Batek entsalada fuentekada bi zeramatzalarik hara, beste neska, gazteagoa zena, ile gaztain kolorekoa, gaixto aurpegia zuena, etxekoandreari kontu batzuk esanda, suaren aurrean ziren bi mutilengana heldu, sofako besoan jarri, haien kuadernoan zer zen ikusi nahian bezala barrezka hasi zen.
|
|
|
" Lagundu zure ahizpari", agindu zion; eta, neska biek komedorea atenditzen zutela, bera plater txorkon batekin emakume zaharraren ondoan jarri, hari koilaratxo batekin jana ematen hasi zitzaion. Ama alabak
|
behar
zuten, nahiz fisikoan antz handirik ez izan: emakume zaharra, bibotea eta sudurrean garatxo handi bat izateaz aparte, buru karratu eta begi txirtxila zen, etxekoandrea berriz musu mehar eta begi irtena.
|
|
|
Lupo eta Bele salto batean jaiki, mahaiaren erdian, parez pare jarri ziren. Neskak Xani eskuaz, leialki, non jarri
|
behar
zuen adierazi zion: amona izan zen aldean ez, ezpada bestean, bi mutilen ondoan, bakantxo hala ere.
|
|
|
Azentuagatik hala ere, baina bai zuten jateko era basa samarragatik ere, mendiko mutilak zirela atera zuen; segurrenik, eguzkiaren aldeko erreka haietako batekoak. Lupo, Xanen ondoan, paretaren kontra zena, luzea zen, bizar motza zeukan eta, betazalak ia arras itxita zeuzkala, noiznahi lo jausi
|
behar
zuela zirudien. Bele berriz, suspertuago zegoen; bera izan zen, esate baterako, Xani, behar izan zuelarik, eskatu gabe ogi zati bat eskaini ziona.
|
|
|
Azal koloretua zeukan; aztoratuxe agian: " Zoaz, maitea", esan zion alabari;" eskuak garbitu, laster bazkaldu
|
behar
dugu ta"; neskatilak obeditu zuen; orduan Raissak, Xanen aurrean zutik, begiak distiratsu zeuzkala, bere esku bat hartuz, hatz muturrak estutu zizkion; Xanek begiak haren begietan atxikita zeuzkan; Raissak, pixka bat aldenduz: " ez", esan zuen," ridikuloa da".
|
|
|
Raissak, Xani eskuan azken laztantxo bat eginez: " Orain joan egin
|
behar
duzu", esan zuen.
|
|
|
" lasai", esan zuen emakumeak," arrasto bat gorabehera". Esan zuen bezala, situazioa behean, ura zela ta, larria
|
behar
zuela ulertu zuen Xanek. Eta halaz eta guztiz, Xan pasa eta gero ere, emakumeak fregonarekin bere aztarnak ezabatu zituen.
|
|
|
Guztiaz ere, beren egotemodu hura ez zitzaion Xani egokia iruditzen: zer esan
|
behar
zuten besteek, eurak hantxe geldirik, ari zirela ikusita. Gari belarrian ari zitzaion:
|
|
|
Alde guztiz, ez zirudien neska hura etsai moduan zetorrenik. Noski etxekoa
|
behar
zuen. Nolanahi ere, atzeman egin zuten.
|
|
|
" Gogoratzen al haiz", galdetu zion bere lagunari Lupok," Henrik zer esan zigun? Denek lana izateko, guk gurean ordu gutxiago sartu
|
behar
genuela". " Bai", esan zuen Belek," hori nik lehendabizikoz berari aditu nion.
|
|
|
Auto gutxi, faroletik farolera ikurrina txikiak, kuadrila batzuk, gaupasa egindakoak bezala. Jai nagusiren bat izan
|
behar
zuen; Xanek ordea hilak zenbat zituen, zein jai zitekeen ideiarik ez zuen; negua zen, noski; aurkixeago udaberria etorriko zen. " Segi, segi", esaten zuen Belek, kuadernoaz Xani haize pixka bat emanez; bat batean:
|
|
|
Edozertara ere, lan bat eskainiz gero, berak ez zuen ezetzik esango. Lana
|
behar
zuen, sosik gabe zenez, hirian ustez puska baterako gelditzekoa zenez. Hortakoz, keinu anbiguo bat eginez:
|
|
|
horixe gauza seguru bakarra. Orain hik,
|
beharra
baduk, hura atzematea behintzat, gatxa ikusten diat... Anaiarekin hitz eginda, igual...
|
|
|
‘Ez, ez’, esan zian amak, ‘hori oso ondo egon da’ Arratsalde berean kamioi bat galtzerdi erosi zian, hori zian bere negozioa. Lan egin
|
behar
zuela, esaten zian. Sobera ez egiteko, esan zioan Henrik, eta berak:
|
|
|
Iluntze nabar hartan, terrazatik, hil eta gero bere hezurrak non lurperatzea nahi zuen, erakutsi ziguan, etxeko jardinean: aurreko aldean, halako tokian, eta gero, bertan zuhaitz bat aldatu
|
behar
genuela. Eta nik:
|
|
|
Xan ordea, ez zegoen oso lasai. Agi denez azkenik bere helburua iritsi
|
behar
zuen; hala ere... kezkatuta zegoen. Iharrari begiratu zion; hau baina, ke laino batean murgilduta, begiak puntu atxikigaitzen batean jarrita, orain perspektiba luzeagoko kalkuluak egiten ari zela zirudien.
|
|
|
Xanek, kobertizora inguratuz, haren leihatila ertirekitik, barruan, estufa baten ondoan, mono horidun enplegatu bat potajea jaten ari zela ikusi zuen. Enplegatuak bera ikusi zuelarik, apur bat inkorporatu zen, leihatila gehixeago ireki, ahoa beteta zeukala, izutu antzean begira gelditu zitzaion; Xanez nahikoa inpresio txarra hartua
|
behar
zuen. " Hola", marmarkatu zuen Xanek; enplegatuak buruaz ihardetsi zion;" non nago?", galdetu zuen Xanek; enplegatuak Xanek inoiz aditu ez zuen izen bat esan zuen; Xanek hala ere, konprenitzekoa egin zuen, eta:
|