|
2000
|
|
|
Beste gauza bat da kulturbide honi behar dena baino sona gehiago ematea. Elkarteak horretan beti kontu izan du, ez du hedapena
|
behar
baino gehiago zabaldu nahi izan. Gogoratzen naiz 90eko hamarkadan aparra gora zioanean, elkartekoak ginela lehenengoak erreflexioa egiten:
|
|
|
1975eko UEU hura
|
behar
baino lehenago amaitu zen. Irailaren 27an Txiki etaOtaegi fusilatuko zituela esan zuen diktadoreak eta, hura ikusita, Uztaritzen geundenok komunikatu bat egitea eta hegoaldera ahalik eta arinen etortzea erabaki genuen, hemen sumatzen ziren protestaldietan parte hartu ahal izateko.
|
|
|
–Edo, osokiago azaltzeko, hizkuntza trukaraztera eragin duten kariek?. Zehaztapen honi esker, izan ere, euskal pentsaera soziolinguistikoan
|
behar
baino sarriagotan egin izan denmurrizkeria ondo baino hobeto saihestu baitu Txillardegik. Hitz batean:
|
|
|
Askotan baina, kazetariak zer esan asko izaten du eta ezin ordea, aldez aurretik agindutako bideo iraupena luzatu. Orduan, dagokion denboran ahalik eta daturik gehien sartzen ahalegintzen da zenbaitetan, irakurketaren abiada
|
behar
baino arinagoa izanik. Txarra litzateke, denbora laburregian datu gehiegi sartu nahian, azkenean mezu osoa entzulearengana ez heltzea.
|
|
|
Iriondo, Venancio, Zarra, Panizo, Gainza. Eta horregatik, artxiboak
|
behar
baino lehenago irekitzearen tentazio antzua urruntzeko, erabaki zuen ez zuela gidarik erosiko.
|
|
|
Zeren, gaiztasun eta zailtasun korapilatsu batzuen aitzinean, emaiten baitiogu su imajinazinoari, eta, handik harat, imajinatzen dugularik ezen gaitz dena bi aldiz gaitzago izan daitekeela, hiru aldiz gaitzago eta ehun aldiz gaitzago, egiten dugularik hondar ale batetik mendi handi bat, eta ikusten dugularik, finean, geure burua urkabean, korapilo haietarik batetik dilindan, orduan, bada, larritzen, izutzen eta asaldatzen gara, zuri zena ere beltz dakusagu, bildots bat zegoen lekuan otso bat, egiten dugu geure baitan mila pentsu eta gogoeta, mila dorre eta gaztelu, eta halatan gaixotzen eta eritzen zaigu arima; eta, nola gorputza eta arima bat diren, gaixotzen eta eritzen zaigu, orobat, gorputza. Eta behin eritzen gara eta berriro eritzen gara, eta erialdi bakoitzean hondatzen eta higatzen zaigu gorputza, urritzen eta murrizten zaizkigu indarrak eta kemenak, ahultzen eta flakatzen gara, galtzen dute humoreek beren berritzeko eta suspertzeko ahala, aitzinatzen zaigu heriotza, eta hala egiten dugu azkenean fin gaitza,
|
behar
baino lehenago eta legokigukeena baino fitezago. Zeren osasuna Jainkoaren eskuetan baitago, zalantzarik ez... baina ez ote dago gure eskuetan ere, eta ez ote ginateke, halatan, luzeago eta lasaiago biziko, baldin asmatzen ditugunak asmatuko ez bagenitu, beldurraren beldurrez?
|
|
|
Zeren eta jakin baitzenuke ezen erlikia batzuk ditugula, seme alabarik izan ez dezaketen emaztekien gutizia bete dezaketenak. Eta erlikia horiek san Frantzisko dohatsuaren galtzoinak dira, eta hargatik uzten dizkiegu usu emazteki idorrei,
|
behar
baino liberaltasun handiagoz, benturaz. Eta zure emaztea ere hala omen dabil, haurrak eduki nahi eta ezinean, eta hargatik utzi nizkion, eskatu zizkidanean, san Frantzis ko ren galtzoinak...
|
|
|
Hondar esaldiarekin, albisteak, berez bere, bukaera bidea hartua zuen.
|
Behar
baino lehenago, urrun bainengoen Togasek bere oharrean manatutakotik. Aleungarren zigarroa piztu nuen, ke bafadaren akuiluaz oroimenaren gihar ikustezinak perlesiatik ateratzeko bertze ahalegin batean.
|
|
|
3.000 agindu zizkidan, baina nire burmuinetatik eta Ttipirenean hartutako ohar urrietatik gehiagorik erauzterik ez nuen. Azken zuzenketak egin, ohiko klabea idatzi eta
|
behar
baino indar handiagoaz zanpatu nuen itzulera tekla.
|
|
|
Arestiko mugimendu zehatzak gabe, baldarrago ematen zuen orain, zainak jota. Hatzen artetik, miligramo hauts guti batzuk limurtu zitzaizkion
|
behar
baino lehenago, madarikazio eztanda bat sorraraziz.
|
|
|
Erran berri da:
|
behar
baino hogei minutu lehenago. Hotzak kizkurtua, zigarro bat piztu eta tipi tapa abiatu nintzen sarrera nagusira.
|
|
|
Ederra zeukan; gure haurretan mutiko gazteak gorrotatzen bazituen, gorrotatzenago neska maripertxentak. Badaezpada ere, ez nion aditzera eman,
|
behar
baino lehenago ikara ez zedin. Nahiago nuen ez oroitu nire aho handiak sartua zuela halako atakan.
|
|
|
Sukaldean, kafesne beroa zain nuen mahai gainean, eta irekiak marrubizko eta mertxikazko erreximenta poteak. Sutara
|
behar
baino makurtuagoa, tostada gurindunak prestatzen ari zen ama.
|
|
|
Esnerik ez azukrerik bota gabe hurrupada egin nion kafeari.
|
Behar
baino motelagoa, aukeran.
|
|
|
Boza
|
behar
baino gehiago goititu nuen, begiak zabalagotu baitzitzaizkion harritu antzo. Izutua nuelako ustean, neure burua madarikatu nuen neure baitan.
|
|
|
taxi haren barnean ama eta arreba zetozen, hegoaldetik, oporrak garaiz aurretik etenda.
|
Behar
baino sei egun lehenago. Larrialdiren baten eraginez, beraz.
|
|
|
Zein ezizenez bataiatu zuten Tiberio Klaudio Neron, Morena Andrea?". Harro hartu zuen arnas Deere jaunak,
|
behar
baino sakonago, eta biriketara heldu zitzaion aire gehiegizkoak eztul gogaikarri pare bat egitera behartu zuen. Jendea adi adi zegoen, pipitarik jan gabe, ez zen ezer entzuten ahal plato desestalian.
|
|
|
Garagardoaz ari naizela, atzo garagardotegi batean afaldu genuen. Taldekideak gustura egon ginen, baina esango nuke
|
behar
baino gehiago edan genuela eta, Ã mon avis, gauza desegoki asko esan ere bai. Zer esango dizut ba?
|
|
|
[S] istematizatu eta argitasuna sortu eta loturak eraiki nahi ditugu; baina kontuz sistemaz [bakarraz] eta zientziaz [bakarraz]
|
behar
baino lehen mintzatzearekin(...). Mintza gaitezen, hobe, entziklopediaz.
|
|
2001
|
|
|
Amerikarrek Europan saltzen dituzten oiloak gureak ez diren bezalaxe. Eta gure gauza politika, alegia hortan kultura gaiak aztertzen dira
|
behar
baino sarriago. Gure gauza, horri mordo bat izan diteke.
|
|
|
Bai Agustin Fernandez Pazen artikuluak bai agiriak antzeko ideia defendatzen zuten:
|
behar
baino arreta gutxiago eskaintzen zaiola Haur eta Gazte Literaturari (HGL), komunikabideetan, irakaskuntzan, kritikan ez duela merezi duen arreta.
|
|
|
Mundu guztiko ehun enpresa inguruk, eta horien artean Iberdrola euskal enpresak, joan den uztailean gutun ireki bat helarazi zioten hainbat Administraziori, non energia nuklearraren aldeko jarrera nabarmentzen zuten. Aldi berean udako itzalaldi batzuen kezka ohartarazten zuten, penintsulako sistema elektrikoa
|
behar
baino indar gutxiagorekin zebilela eta dagoen elektrizitate eskariari erantzuteko gaitasunik ez zuela adierazi nahian. Jokabide horrekin munduko zaindari nagusiaren, Estatu Batuetako lehendakari George Bushen erronkarekin bat egin zuten.
|
|
|
Halaz ere, kaloria ugariko elikagaia den heinean, gehiegi kontsumitzen bada,
|
behar
baino elikadura handiagoaren ondoriozko arriskua izango du haurrak.
|
|
|
Ez eduki leihoak zabalik
|
behar
baino luzaroago.
|
|
|
Beti izan duzu oroimen ona. Eta adorea ere bai,
|
behar
baino gehiago!
|
|
|
Oro har, energia besterik ez dute ematen, oso produktu purifikatuak eta kristalizatuak direnez, ez baitute ez bitaminarik ez mineralik. Ezaugarri hori dela eta, kaloria hutsak. Horrexegatik, hain zuzen, gozagarri gehiegi kontsumitzeak elikadura eta osasun arriskua dakar; izan ere, organismoa aseta senti daiteke energetikoki, eta bitamina edo mineral kopuru hori
|
behar
baino kontzentrazio txikiagoan har daiteke. Funtsezko mantenugaien urritasuna duen dieta bat arriskutsua da osasunerako.
|
|
|
Batzuek uste dute haur bat osasuntsu edo indartsu dagoela “eder” baldin badago, edo, beste era batera esanda, zenbat kilo gehiago, mota guztietako jakiak ematen dizkietela janariarekin, eta batzuetan elikagai energetikoak eta ez oso osasungarriak eskaintzen dizkietela (pastelak, izozkiak, gozokiak, etab.).). Otordu nagusietan jaten jarraitzen duten haurrek (gozokiak, freskagarriak, zizka mizkak…; horiek guztiak elikagai oso energetikoak dira, koipe edo azukre sinple askokoak, baina nutrizio dentsitate txikikoak) gehiegizko pisua eta are gizentasuna garatzeko arrisku handia dute, benetan
|
behar
baino energia gehiago hartzen baitute. Txikienei ez zaie elikagairik debekatu behar, ezta ezer txarrik ere, baldin eta umeari pisu pixka bat sobratzen bazaio, metatutako erreserbak bizi den hazkunde aldian erabiliko baitira.
|
|
|
Amaren esneak beti du nahikoa ur haurraren egarria asetzeko, amak benetan
|
behar
baino likido gutxiago hartzen duen kontuan hartu gabe. Hala eta guztiz ere, amak ez du ahaztu behar likido ugari irensteko beharra, horren araberakoa baita hidratazio egoera egokia izatea ala ez.
|
|
|
Azken asteetan bikoiztu egiten da azukre eta printzipio aktibo edukia; beraz,
|
behar
baino lehenago biltzen bada, azidoa eta mantenugai gutxi ditu.
|
|
|
Ez alde batera utzi gustatzen zaizuna, baina saiatu zure dieta, oro har, orekatua izan dadin. 6 Karbohidrato ugariko elikagaiak kontsumitzen ditu Pertsona gehienek
|
behar
baino karbohidrato gutxiago kontsumitzen dute. Zure dietako kalorien erdiak, gutxienez, elikagai hauetatik etorri behar luke.
|
|
|
Zure pisu zuzena zein den jakiteko, hainbat baldintza hartu behar dituzu kontuan: adina, sexua, altuera, osaera, herentziazko faktoreak… Gehiegizko pisua zure gorputzak
|
behar
baino kaloria gehiago hartzen dituenean gertatzen da. Gantzak gure organismoak behar dituen elikagaietako batzuk ematen dizkigu, baina kaloria iturri kontzentratuena ere bada.
|
|
|
Baina urmael zikin hartatik
|
behar
baino gehiago edana zen jada eta etxekotua zen putzu hartako sufrimendu eta algaren nahasketa gazi gozora.
|
|
|
Hitzen eremuan (eta eremu hau har dezakedan bezain zabal hartu nahi dut,
|
behar
baino zabalago estu estuan) aspaldidanikakoa dugu katramila eta saltsa. Aspaldidanikakoa eta, halaz guztiz, alderdi batekoa.
|
|
|
Bere baitatik ontzen zituenak aski ez zirela, laster ikusi genuen zenbatetarainokoa izan zen bere eragina eta gidaritza Lizardi bihotzekoaren harrigarrizko loraldi labur hartan. Elkarri  loturik geneuzkan adiskide bion izenak eta, Lizardi
|
behar
baino lehenago galdu genuenean, Orixegan landaturik gelditu ziren gure usteak, itxaropenak eta ametsak.
|
|
|
Ez diot deus berririk erakusten Altunari. Badaki honek, nik bezain ongi, nola Filologia, Gramatikaren altzoan hazia izanik, luzatu gabe abiatu zela bere bidetik, gramatikarenetarik, hori bai,
|
behar
baino gehiago aldendu gabe. Gero, XIX. mendean guztiz ere, hizkuntzalariak harro harro burua nabarmentzen hasi zirenean, sortu zen gorabehera eta tirabirarik.
|
|
|
Ez dut uste geroztik han hemengo aldizkarietan argitara eman dituen artikulu banakak irakurri gabe utzi ditudanik. Hitzaldi trebe bat ere entzun diot, Unamunoz,
|
behar
baino gutxiagok entzuna. Eta beti, gero eta gehiago, hasieran ezagutu nuen Txillardegi hura berbera aurkitu dut.
|
|
|
Etxepareri bezalaxe, badario beraz, heresia usaina ez ezik, halako heresia kiratsa ere. Errua ez zuten osorik bere, egia, ez baitzen Etxepare jaio bere gogoz
|
behar
baino lehen, eta gure Oihenart gizagaixoak ere ez baitzuen berak aukeratu sorlekua Zuberoako malkarretan. Nola garbitu, ordea, jatorrizko bekatu horren ondorenak?
|
|
|
Eta egileentzat ez da ona. Presiopean idazten da eta
|
behar
baino txartoago argitaratzen da, lauzpabost urte argitaratu gabe egon den idazlea komunikabideetako parriletatik kentzen baita. Hor konpon, esan dute egileek, eta askotxok esaten dute, baina hala ere ez da arintzen presioa.
|
|
|
Hau da, gaizkia ez dela zerbait, zerbaiten falta baizik. Adibidez,
|
behar
baino gehiago jatea, gustuko zaidalako jaki bat. Edo auzoko andrea nahi izatea, atsegina zaidalako, nahiz eta ni beste batekin hitzemanda egon.
|
|
|
" Hortik doa, hortik doa gaizkilea!!!", entzun nuen
|
behar
baino gertuagotik oihuka. Nik ezin nuen gehiago, jo eta lehertu behar nuen bertan.
|
|
|
– Ezusteko festa batean izar suertatu gara antza. Tamalez
|
behar
baino lehenago bukatu da; urdina nagusitu orduko hain justu ere. Izan ere, batzuek serio demonio hartzen dute Mari Errauskine ipuina eta gehien dibertitzen ari ginenean, aire!
|
|
|
– Heu joango haiz pikutara
|
behar
baino lehenago. Aitak kakatan ere kontrolatzen duen mutil koxkor baten lana hartu duk, oso ondo.
|
|
2002
|
|
|
Hirian argitu behar dena lurra da, alegia jendea dabilen tokia. Bestetik, errepideetan ere
|
behar
baino argi gehiago sartzeko joera nagusitu da. Bada, ikerketek ez dute sekula frogatu errepideetan argi gehiago sartuta gauez istripuak gutxitzen direnik.
|
|
|
Fruta jasotakoan upeldegira eramango da berehala, mahatsa berotzeari, metatzearren muztiorik galtzeari eta
|
behar
baino lehenago hartzidurak gertatzeari saihets egiteko.
|
|
|
eta ez dadila lehortearengatik eskasa geratu, ez
|
behar
baino beteago
|
|
|
Eta ez dira jainkoak gizonei ahalmen ernaltzailea kentzen dietenak, seme alaba gozoek inoiz aita dei ez diezaioten eta bizimodua Venus antzuan igaro dezaten; gehienek horixe uste dute eta, tristerik, sakrifizio harriak odoleztatzen dituzte eta aldareak opariztatzen, emazteak semen ugariz haurdun uzteko; alferrik ekiten diete jainkoen ahalari eta orakuluei. Antzutasuna, izan ere, semen lodiegiak eragiten du eta, bestela,
|
behar
baino likido meheagoak: meheak ezin du dagokion tokian inkatu eta berehala lerratzen da eta fruturik utzi gabe itzultzen; lodiagoa, berriz, trinkokiegi igortzen da, edo ez du behar besteko indarrez aurrera egiten edo ezin du behar den tokian sartu, edo, sarturik, hazia nekez nahasten da emakumearen haziarekin.
|
|
|
Zirenearrek nahiko atzerago zetozela ikusi zutenean, herriari kalte egitearren euren hirian zigorra jasoko zutelako beldurrez,
|
behar
baino lehenago atera zirela euren hiritik leporatu zieten kartagoarrei eta dena nahasi zuten, edozer baitzuten nahiago garaituta abiatzea baino. Betebehar zuzena izatekotan beste baldintza bat eskatu zutenean punikoek, euren herriarentzako muga eskatzen zuten lekuan han bertan ordezkariak bizirik ehorzteko aukera aurkeztu zieten greziarrek, eta gaineratu zuten bestela nahi zuten lekuraino aurreratuko zirela zirenearren ordezkariak baldintza berarekin.
|
|
|
Hasiera hasieratik izan zuen Faustulok etxean errege azkaziako umeak hazten ziren itxaropena, zeren bazekien erregearen aginduz haurrak utzi zituztena, bai eta berak jaso zitueneko denborarekin bat zetorrena ere. Baina ez zuen nahi izan
|
behar
baino lehenago argitara zedin, ez bazen aukera egokia edo halabeharrezkoa zelako. Halabeharra suertatu zen lehenago:
|
|
|
Eguneroko dutxan 40 eta 80 litro ur inguru gastatzen dira; beraz, bainu laburrez gain, garrantzitsua da isurgailu ekologiko bat jartzea, kontsumoa nabarmen murrizten duena eta horniduraren kalitatea kaltetu gabe. Ez bota komun ontzitik
|
behar
baino gehiago; izan ere, ur asko alferrik galtzen da. Hala ere, badaude merkatuan ura aurrezten duten inodoroak, ebakuazio bakoitzean kontsumoa 20 litro baino gehiago murrizteko sistema berezia dutenak.
|
|
|
Hiru pertsonatik batek
|
behar
baino gehiago erosten duela onartzen du
|
|
|
“Espainian ez da egin fenomeno horren irismenari buruzko ikerketa epidemiologikorik –azaldu du Oterok–, baina Europako beste herrialde batzuetan egindako lan batzuen arabera, biztanleriaren %2 eta %8 artean bizi da”. Zehatzagoa da Espainiako Kontsumitzaileen Batasunak (UCE) 2000 urtearen amaieran egindako Europako txostena, non adierazten baita hiru pertsonatik batek onartzen duela
|
behar
baino gehiago erosten duela. Javier Garcés psikologo eta UCEko kolaboratzaileak adierazi duenez, horrek “gastu kontrolik gabeko arazoa da.
|
|
|
Komeni da, halaber, biraketa igoera jarraitua eta ihes hoditik ateratzen den kea zaintzea. Oso kolore ilunekoa bada,
|
behar
baino erregai gehiago kontsumitzen duela adieraziko du; tonu urdinxka badu, berriz, olio gehiegi kontsumituko duela ziur aski. Balaztei dagokienez, haien funtzionamendua berrikusi behar da, baita likido mailak ere, eta horietan oxido arrastorik dagoen egiaztatu, esku balaztaren funtzionamendua probatzeaz gain.
|
|
|
Kontratuan zehazten da zenbat energia kontsumitu daitekeen gehienez etxe batean eta zenbat ordainduko den argiaren fakturan. Itundutako potentzia
|
behar
baino handiagoa bada, erabiltzaileak behar baino gehiago ordainduko du. Aldiz, gutxiago kontratatua badu, mozketen arazoa izango da; izan ere, gailu bat baino gehiago aldi berean konektatzen direnean eta kontsumoak baimendutako maximoa gainditzen duenean, instalazioaren potentzia mugatzailea saltatuko du.
|
|
|
Kontratuan zehazten da zenbat energia kontsumitu daitekeen gehienez etxe batean eta zenbat ordainduko den argiaren fakturan. Itundutako potentzia behar baino handiagoa bada, erabiltzaileak
|
behar
baino gehiago ordainduko du. Aldiz, gutxiago kontratatua badu, mozketen arazoa izango da; izan ere, gailu bat baino gehiago aldi berean konektatzen direnean eta kontsumoak baimendutako maximoa gainditzen duenean, instalazioaren potentzia mugatzailea saltatuko du.
|
|
|
Tresna horiek energia elektrikoaren erabilera txikia definituko lukete.
|
Behar
baino potentzia handiagoa kontratatzen bada, erabiltzaileak behar baino gehiago ordainduko du. Kontsumo handiagoko bigarren etxetresna multzo batean beste batzuk daude, hala nola garbigailua, lehorgailua edo ontzi garbigailua.
|
|
|
Tresna horiek energia elektrikoaren erabilera txikia definituko lukete. Behar baino potentzia handiagoa kontratatzen bada, erabiltzaileak
|
behar
baino gehiago ordainduko du. Kontsumo handiagoko bigarren etxetresna multzo batean beste batzuk daude, hala nola garbigailua, lehorgailua edo ontzi garbigailua.
|
|
|
Diru sarrerak (soldatak, errentak, etab.) zein diren jakin behar da, kategoria bakoitzean zenbat gastatu behar den zehazteko (elikadura, garraioa…). Aurrekonturik gabe, kategoria batzuetan
|
behar
baino diru gehiago gastatzeko eta beste batzuk alde batera uzteko arriskua dago, agian garrantzi handiagokoak. Aurrekontu bat egiteak zure ardurapeko hileko gastuak argi izaten lagunduko dizu, eta dirua non eta nola gastatzen duzun zehatz mehatz jakiten.
|
|
|
Etxebizitza berri baterako potentzia elektrikoa kontratatu behar denean edo lehendik dagoena berrikusi nahi denean, kontuan hartu behar da zer behar diren
|
behar
baino gehiago ez ordaintzeko. Erabiliko den potentzia ezartzeak esan nahi du karga elektrikoa eskatzen dena baino handiagoa denean, potentzia kontrolatzeko etengailuak korrontea moztuko duela.
|
|
|
Aholku eta ohitura hauetako batzuek kontsumoa benetan murrizten lagunduko dute: – Gehienok badakigu ez dela komeni hozkailua
|
behar
baino gehiago irekitzea, ezta ateak zabalik uztea ere, baina hori bezain garrantzitsua da hozkailua edo izozkailua desizoztea hormetan izotz geruza bat sortzen dela ikusten dugunean. Izan ere, izotz inkrustazio horien ondorioz, motorrak modu jarraituagoan lan egin behar du finkatutako tenperaturari eusteko.
|
|
|
Gurpila biraka dabilenean, ez du egiten angeluaren arabera legokiokeen norabidean. Kautxuaren elastikotasunak, aire ganberaren presioak eta gainazalaren marrazkiak deformazio txiki bat eragiten dute, eta, horren ondorioz, gurpilak
|
behar
baino pixka bat gutxiago birarazten du. Teknikariek deriba angelu deitzen diote, eta zenbat eta distantzia handiagoa egon hagunaren mugaren eta gurpilak lurrarekin duen kontaktu puntuaren artean, hau da, profil deritzo horri.
|
|
|
|
Behar
baino diametro handiagoko zuloa egitea ez da arazo
|
|
|
– Hormako igeltsua oso lodia dela, ez duela behar adinako erresistentziarik eta pitzatu edo moztu egiten dela. – edo
|
behar
baino zulo sakonagoa egin delako. Hala ere, batzuetan badirudi dena ondo doala takoa jarri arte, baina zuloan sartu eta osagarria torlojuz gero, baliteke takoa zuloaren barruan biratzea.
|
|
|
Aurreko hiru akatsek irtenbide bat dute. Zuloaren diametroa
|
behar
baino handiagoa bada: 1 Ebakuntzarik nabariena kalibre handiagoko takoa jartzea izango litzateke, baina hori ondo aterako da soilik emokadura eta igeltsua oso gogorrak badira eta zuloa ez bada ez oso handia ez irregularra.
|
|
|
Horrela, finkapen ona lor daiteke, baina beste modu batzuk ere badaude arazo bera konpontzeko: zuloa
|
behar
baino zabalagoa izatea. 2 Beste aukera bat da takoa jarri nahi den lekua pixka bat mugitzea.
|
|
|
Osasun egoera onean bizitzeko itxaropena murrizten duten hamar arrisku nagusien artean daude desnutrizioa eta obesitatea. Herrialde pobreetan, 170 milioi haur inguru
|
behar
baino gutxiago pisatzen dute, batez ere elikagai faltagatik, eta mila milioi helduk baino gehiagok mundu osoan sufritzen dute, “diru sarrera ertaineko eta handiko herrialdeen artean bereizketarik egin gabe”, gehiegizko pisua edo obesitatea. Ipar Amerikan eta mendebaldeko Europan, gutxi gorabehera, milioi erdi pertsona hiltzen dira urtero gehiegizko pisuarekin lotutako gaixotasunengatik.
|
|
|
Ahalik eta era gehienean elikatu behar da, eta aldi baterako bakarrik baztertu behar dira eragozpenak sortzen dituzten elikagaiak, azidotasuna handitzen dutenak edo mukosa gastrikoa narritatzen dutenak. Ez mugatu zure dieta
|
behar
baino gehiago. Elikadura hiru edo lau hartualditan banatu (gosaria, bazkaria, askaria eta afaria).
|
|
|
Haragia bere puntuan erretzeko trikimailu batzuk Erre nahi dugun haragia samur eta leun geratzeko, aurreko egunean ura eta gatza dituen gatzun batean sartu behar da. Gatzaren dentsitatea haragiaren tamainaren eta beratzen ematen duen denboraren araberakoa da (zenbat eta haragi tamaina handiagoa izan, orduan eta gehiago beratzen du gatzunetan; normalean, 8 ordu inguru
|
behar
baino gehiago izaten dira). Hurrengo egunean, gatzunetik atera eta ohiko moduan erreko dugu, azal kurruskaria eta haragi gozoa lortzeko.
|
|
|
Haragiari dagokionez, adituak esan du behar dugunaren bikoitza baino gehiago jaten dugula. “Horren ondorioz,
|
behar
baino askoz proteina gehiago sartzen ditugu organismoan, eta nabarmen handitzen da gaixotasun kardiobaskularren arriskua”. Gomendioa:
|
|
|
Gehiegi kontsumituta, aparteko kaloria" hutsak" hartzeko arriskua dago, eta, beraz,
|
behar
baino kilo gehiago hartzeko arriskua.
|
|
|
Normalean ez du askorik behar. Normalean
|
behar
baino gutxiago behar du –korapilatu zen– Bueno... hau... sasoiko dago. Eta espero horrela jarraitzea!
|
|
|
Pentsatzen jarrita, baina, objekzio hori ez da, inondik ere, dirudien bezain gogorra, oso gogoan edukitzekoa baita ikusleen arreta preso guztien artera banatzen dela, alegia, ikuskizuna ez dagoela preso bakoitzera mugatuta. Beraz, leotzetan giltzapeturik dauden presoek ere, eskaintzen zaien ikuskizunaz jabetuta, dute inoiz pentsatu ikuskizun horretan aktoreak eurak direnik; beste alde batetik, gainera, ez dago ezer errazagorik presoei mozorro bana ematea baino; horrela lortuko da, nahiz ez den komeni presoa
|
behar
baino gehiago lotsaraztea, delitu abstraktuegia askozaz konkretuagoa den lotsaizun publikoaren menpe gelditzea. Gisa horretako eszena batek hain du eragin handia jendearen irudimenarengan ezen horrek eredua eta delituaren izua igorriko bailieke presoei.
|
|
|
Bezeroei atea ireki aurretik hamar bat minutu bazituen oraindik, eta irratian bolumen baxuan entzuten ari zen serialaren amaiak puntuan adieraziko zion kaleko ateari sarraila noiz libratu. Betaurrekoak janzteari amore ez ematearren
|
behar
baino urrutiagotik irakurtzen ari zen mostradoreko kristala ia bere osoan hartzen zuen tabloidea. Irribarre malmutzez begiratzen zien Mentxuk tituluei, Espainiaz kanpoko mundua izugarri txarto zebilela ematen baitzuen.
|
|
|
Laborategiko txabusina zuria aulkiaren bizkarralde altzairuzkoan zegoen zimurtuta,
|
beharrean
baino ari zelako adierazle. Izara batez estalia zuen gelaren beste muturrean zegoen mahai gaineko irrati emisorea.
|
|
|
Pieza hura amaitutakoan, hormako erlojuari begiratu zion, eta emaitza ez zuen gustukoa izan. Bostak eta hogeita lau t' erdi ziren...
|
behar
baino bizkorrago jo zuen. Aulkia biratu eta lurretik jasotako arkatz eta koadernoaz ohar batzuk idatzi zituen:
|
|
2003
|
|
|
Baina nola jakin hori horrela izango dela? Erabilerak du hor zerikusi handia, eta euskara
|
behar
baino gutxiago erabiltzen da. Beraz erabilera areagotzen ahalegindu genuke, baina ez da zeregin erraza hiztunaren kontzientzia tartean dagoelako.
|
|
|
Gauza asko egiteagatik egiten dira. Informazioa
|
behar
baino gutxiago lantzen da. Errazagoa da, esaterako, elkarrizketa batekin bi orri betetzea, artikulu batean azken lege berria aztertzea baino.
|
|
|
Amak ez zion barkatuko, seguru, eta mehatxua txantxetakoa izan ez zela erakusteko, batxilergoa egiteko zeukan matrikula orria beraren muturren aurrean apurtuko zuen mila zatitan, erretzera iristen ez bazen, amorruaren amorruz. Eta haren hurrengo egunak ikastolan, arima penatuaren arrastaka ibili
|
beharra
baino ez. Entzun besteak etorkizunerako planak egiten:
|
|
|
Horrela,
|
behar
baino gehiago gastatzeari eta aurki erabiliko ez zenituzkeen gauzak erosteari saihets egingo diozu.
|
|
|
Ez egon eguzkitan
|
behar
baino luzaroago; egotekotan, jar ezazu larruazalean eguzki izpiak blokeatzeko babespen eraginkorra (15 SPF, gutxienez eta UVA eta UVB izpien kontrako babesa).
|
|
|
Ur gehiegi kontsumitzeagatiko penalizazioen ondorioz, tarifaren lehen tartea% 25 handituko da fakturan (45 metro kubikotik 90 metrora); bigarren tartean, berriz, prezioaren igoera% 50ekoa izango da, atzo indarrean sartu zen Madrilgo Erkidegoko Uraren Gehieneko Tarifei eta Hondakin Ur Berrerabilgarriaren Hornidurari buruzko Dekretuan jasotakoaren arabera. Administrazio autonomikoaren datuen arabera, madrildarren %86k 45 metro kubiko baino gutxiago kontsumitzen du hiruhilekoan; beraz, zigorra ezarriko zaie soilik gainerako herritarrentzat
|
behar
baino ur gehiago gastatzen duten partikularrei edo enpresei. Bestalde, Isabel ii.aren kanalak Madrilen ura kudeatzeaz arduratzen den enpresa publikoa hondakin ur berrerabilgarriak erabiltzea sustatuko du, bai ura nahitaezkoa den kasuetan —golf zelaietan, adibidez—, bai ura nahitaez erabili behar ez den baina “gomendagarria” den kasuetan, ureztatzeko eta garbitzeko zerbitzu gisa.
|
|
|
Itzaltze etengailudun erregeletak erabiltzea eta kargagailuak
|
behar
baino denbora gehiagoz entxufatuta ez uztea, neurri horien bidez elektrizitate gastua murrizten baita.
|
|
|
Gainerako egunetan ere gauzak ez du hobera egiten. Gazteen %80k
|
behar
baino %35 koipe gehiago hartzen du. Koipe hori opil industrialetan, janari lasterrean eta beste produktu batzuetan sortzen da.
|
|
|
Adituek uste dute prozesu arinetan tratamenduak alferrik luzatzen direla eta medikaziorik gabe gainditu ohi diren sintomen aurrean berehalako arintzea bilatzen dela. Gerta liteke, halaber, botika horien berezko ezaugarriek, erabiltzeko errazak izateak eta albo ondoriorik ez izateak
|
behar
baino baliabide zabalduago bihurtzea. Aditu batzuen ustez, zenbaki arazoa baino gehiago, tratamendu asko, baita behar bezala adierazi zirenak ere, beharrik gabe mantentzen dira.
|
|
|
“Logikoena tristura pixka bat izatea da, egokitzeko beharra dakarrena; baina, orain, badirudi trantze hori jasateko gaitasuna gutxitu egin dela, eta hori jasateko kanpoko laguntza behar dela”. Benetan
|
behar
baino antsiolitiko gehiago errezetatzen ari badira, ez al da preskripzioari buruzko irizpiderik berrikusi behar. Osasun Mentaleko espezialistek eta Oinarrizko Osasun Laguntzako medikuek planteatu duten kontua da.
|
|
|
Mutazio horrek “planoak” ditu “Lamina A” eta “Lamina C” proteinak eraikitzeko, eta proteina horiek, B rekin batera, “teilatua” osatzen dute zelula nukleoa inguratzen duen mintzaren barruan. Zelulen zatiketan akatsak sortzen dira eta zelulak
|
behar
baino lehenago hiltzen dira, birsortzeko gaitasuna saihestuz. Marseillako (Frantzia) La Timone haur ospitaleko Nicolas Lévyk koordinatu du lana, baina beste zentro frantziar batzuetako zientzialariek ere parte hartu dute.
|
|
|
Garbigailu bat edo beste edozein etxetresna elektriko erosten dugunean, zer erabilera emango diogun pentsatu behar dugu; izan ere,
|
behar
baino prestazio hobeak dituen modelo bat erosten badugu, ez dugu aparatuak eskaintzen digun guztia aprobetxatuko. Beraz, gomendagarria da emango dizugun erabilerari egokitzen zaion garbigailua erostea, dirua alferrik ez gastatzeko.
|
|
|
Ez da legez kanpokoa, baina aitortu egin behar da Ura eta proteina hidrolizatuak haragikiei eranstea (ez haragi freskoari) ez da legez kanpokoa, FSAk azpimarratzen du, baldin eta gehigarri hori etiketan adierazten bada. Agentziak bere web orrian azaltzen duenez, ura haragi produktuari gehitzen zaio “berreraikitzeko” eta, ondorioz, uste baino handiagoa eta astunagoa ematen du, eta haragia garraiatzean
|
behar
baino gehiago lehortzea saihets dezake. Beste osagai batzuk, hala nola animalia jatorriko proteinak, sarritan gehitzen dira haragiari ura atxikitzen laguntzeko, baita kozinatu ondoren ere.
|
|
|
Zehazki, Apert en sindromea duten jaioberrien proportzio handiagoa aurkitu da. Malformazio horrek garezurreko hezur jostura batzuk
|
behar
baino lehenago ixtea saihesten du, eta horrek buruaren hazkunde asimetrikoa eragiten du. Eskuetako ondoko hatz batzuen bat egitearekin, adimen atzerapenarekin eta entzumen galerarekin ere badu zerikusia.
|
|
|
Horrek diru bilketaren murrizketa handia dakar Fiscorentzat, baita diru beltza zuritzeko modua ere. Lehenik eta behin, erosleak
|
behar
baino BEZ gutxiago ordaintzen duelako, notarioaren aurrean eskrituratutako prezioagatik bakarrik ordaintzen baita BEZ. Adibidez, demagun etxebizitza batek 300.000 euro balio duela, baina eskrituran 240.000 euro.
|
|
|
C/ 00 gaiari dagokionez, Hydro Seafood ek, Eskoziako mendebaldean kokatutako zenbait ustiategitan izokina hazten jarduten zuenak, 1998an izokinaren anemia infekziosoak (AIS) eragin zion, eta, horren ondorioz, hainbat Ministerio Aginduetan xedatutakoa bete behar izan zuen oraindik ere arrainen neurriari eta suntsipenari buruzko araudian xedatutakoaren babesean emandakoak. Bi kasuetan, merkaturatu ezin izan ziren arrainak sakrifikatu eta suntsitzearen ondoriozko galerak erreklamatzen ziren, bai eta neurri komertziala
|
behar
baino lehenago merkaturatzearen ondoriozko kalteak ere. Hydro Seafood ek, gainera, Ministerio Agindu zorrotzetan xedatutakoaren ondorioz izan zituen kostu gehigarriak erreklamatzen zituen; guztira 14 milioi libera esterlinatara iristen zen.
|
|
|
Gortina veneziarraren hedadura erregulatzeko, xaflak kendu behar dira, behar den neurrira iritsi arte. Nolanahi ere, komeni da pertsiana bat
|
behar
baino zabalagoa erostea, estua izan daitekeen pertsiana baten ordez. Bada tresna oso praktiko bat, veneziarren ebakitzailea izenekoa.
|
|
|
Agindutakoa ez betetzea omen da desobedientzia. Gu, umetan, oso desobedienteak ginen, agindutakoa ez genuelako betetzen olgetan ibiltzearren, alegia gurago genuelako jolasa
|
beharra
baino. Euskararen aldeko balizko desobedientzia horrek ekar beza euskararen aldeko politika hobeagorik!
|
|
|
Izan ere, azken urteotako erasoaldiak ez lituzke lanbrotu behar euskarak eta euskaltzaletasunak Nafarroan egin dituzten aurrerapausoak. Karramarroen modura ibiltzera kondenatu gaituzten honetan etsipenerako joera izaten dugu maiz, eta, nahiz eta egoera batere samurra ez den, botere gunetik datozen erasoek ez lukete azterketa razionala
|
behar
baino gehiago ozpindu.
|
|
|
lehenik jainkoetan gazteena, Fedro. Eta berak eskaintzen du arrazonamenduaren froga handia zahartzarotik iheb si alde eginez, zahartzaroa azkarra dela nabarmen izaki, gu behintzat
|
behar
baino azkarrago harrapatzen gaitu-eta. Maitasunak berez gorrotatzen du berau eta ez zaio ezta urrutitik ere hurbiltzen.
|
|
|
Bizitzeko gogoz. Bost axola argia
|
behar
baino lehen amatatzen bada. Bost axola finera behar baino hurbilago bada.
|
|
|
Bost axola argia behar baino lehen amatatzen bada. Bost axola finera
|
behar
baino hurbilago bada.
|
|
|
Baina, bai, bere begiak ez direla betikoak, hori ikusi du. Heriotzaren zantzua,
|
behar
baino lehen hasia dela arrastoa uzten.
|
|
2004
|
|
|
Beraz, jaki funtzionalek osasuna hobetzeko joera erakusten baldin badute ere, ezin zaie
|
behar
baino balio handiagoa egotzi. Azken finean, dieta osasuntsu bati jarraitu eta bizimodu aktiboa eramaten dutenentzat onurak dituzten moduan, nahi ez den efektua ere sor dakioke beste populazio sektore bati.
|
|
|
Baina agian duintasuna bere lekuan zuelako ez zuen jasaten hainbeste aldiz gizarte zerbitzuak eskatzen duen koitadutasuna (edo koitadukeria) agertu beharra (nekez ametitzen dizu laguntzera datorrenak burua tente eta begirada harro agertzea). Agian, bere gorputza eta anima mintzen zuen bere kide eta herrikide, hizkuntzakidearen babesean nahiago, gure goitik begiratzearekin ematen dugun laguntzaren menpe egon
|
beharra
baino. Litekeena da, beste emakume askok bezala, salaketa jarri ondoren senarrari datozkion ondorioen errudun sentitzea (kartzela, isuna...).
|
|
|
Horren haritik, ikuskizunez ikuskizun Pas de Basque berria eraikitzen dela gaineratu du. Forma hutsean geratzen diren gauza guztiak berez erortzen direla uste du Urbeltzek; horregatik, apaindurari ez dio
|
behar
baino garrantzia gehiago eman. Oinarriak sendoa behar du izan, eta hori lortuz gero, forma berez izango da erakargarria.
|