|
2010
|
|
|
Aurrez, Iparraldera ihes egin eta Ziburun beste euskaldun
|
batzuekin
batera zela, Parisera joan eta han iheslari euskaldunak argitaratzekotan ziren aldizkari baten buru izateko deia jaso zuen. Baina kontzientziak ez zion uzten halakorik onartzen.
|
|
|
Oraingoan, ordea, iritzi horren aurkakoa zirudiena agertuko du, baina irakurleak kontuan hartzeko zerean, bat dator guztiz lehen esandakoarekin. Egunan erabiltzen zuten euskara zela eta, alderdiko
|
batzuk
haserre zeuden: Egunan ez omen zen Arana Goiriren idazkera zehatz mehatz zaintzen.
|
|
|
Gerrako kronikak astelehenetan atera ahal izateko, igandeetan ere lan eta lan jarduten zuen. Informazioa jasotzeko, ostera, idazkaritza nagusian lagun min
|
batzuen
, J.M. Arizmendiarrieta. (?) eta igande arratsalde guztietan harengana joaten zen, berarekin kontuak esan eta hainbat gorabeheraren berri eta zertzelada jasotzera.
|
|
|
Augustinen orduko lexikoaren zerrendatxoa ere badakar, horko hitz asko eta asko garai hartan erabiltzen ziren neologismoak baitziren. Horietako
|
batzuek
bidea egin dute eta euskaldun guztion lexikoaren ondare bihurtu dira.
|
|
|
Hau dio Julen Urkizak sarrerako paragrafo batean: Augustin gazteak idazten dauan argitalpenetan (Ekin, Euzko, Euzkadi, Eguna, eta abarretan) badagoz orduko pentsaeraren eta euskal izatearen ezaugarri argi
|
batzuk
: hiru zutabeen gainean eraikitzen dira orduko euskaldun askoren idealak eta sentipenak:
|
|
|
Biografia liburuan garai hartako idazleek izenordez sinatzeko zuten ohitura aipatu da. Ohitura eta aldi
|
batzuetako
debekuak jarri izan dira horren arrazoitzat. Julenek, liburu honen sarreran zehatz mehatz ematen dizkigu Augustinek erabili ohi zituenak:
|
|
|
Lantxo hau biografiaren atarikoan datozen Andres Urrutiaren hitz
|
batzuekin
hasi dugu eta amaitu ere haren beste hitz batzuekin egingo dugu: Liburu hau irakurtzen duenak ere laster atzemango du, Ondarroako herriak euskarari eta euskal kulturari eman dien bizitasunaren katean, kate-begi preziatua izan dela Augustin Zubikarai.
|
|
|
Lantxo hau biografiaren atarikoan datozen Andres Urrutiaren hitz batzuekin hasi dugu eta amaitu ere haren beste hitz
|
batzuekin
egingo dugu: Liburu hau irakurtzen duenak ere laster atzemango du, Ondarroako herriak euskarari eta euskal kulturari eman dien bizitasunaren katean, kate-begi preziatua izan dela Augustin Zubikarai.
|
|
|
Biografiaren egileak eta Augustinen testuen prestatzaileak bi liburuetan bildutakotik, nik ere aletxo
|
batzuk
bildu nahi nituzke, zuri, irakurle horri, eskaintzeko.
|
|
|
Batzokian zuten beren txoko maitea Ondarroako idazleek; han izaten zuten kulturako eta politikako berri, han eskolatzen eta trebatzen ziren herriaren zerbitzurako. Idazleak, ohiturari jarraituz eta une
|
batzuetan
debekuak zirela eta isilpean jardun behar zutelako, izenordeaz baliatzen ziren. Garai honetan, hauek aipatzen dizkigu Augustinen biografoak:
|
|
|
Gauza asko entzun eta idatzi dira.
|
Batzuk
alde eta beste asko kontra. Sonatuena askorentzat, Donostiako Elizbarrutiko hainbat parrokok sinatutako agiria.
|
|
|
Ni neu ez noa han eta hemen esan diran gauzak aipatzera eta gitxiago oraindino iritzi horreek eztabaidatzera. Egia da, Elizan gotzainak aukeratzeko beste bide
|
batzuk
be erabili izan dirala. Baina gaur egungo bidea danok dakigu zein dan eta bide hori aldatu be egin leitekela.
|
|
|
Zaila egiten zait oso elkarte hauen zeregina ulertzea euren politikakeria bazter utzita. ETAren biktima
|
batzuk
hartu dituzte ikurtzat eta, biktima hauek eragindako minak bultzaturik, gorrotoa eta mendekua dute, ene ustetan, helburu. Herri salaketak izan lezakeen alde ona, hemen aipatutakoek eta beste batzuek hankaz gora bota dute, perbertso bihurtu dute guztiz.
|
|
|
ETAren biktima batzuk hartu dituzte ikurtzat eta, biktima hauek eragindako minak bultzaturik, gorrotoa eta mendekua dute, ene ustetan, helburu. Herri salaketak izan lezakeen alde ona, hemen aipatutakoek eta beste
|
batzuek
hankaz gora bota dute, perbertso bihurtu dute guztiz.
|
|
|
Eta azken punturaino pasa baino lehen galdera
|
batzuk
: epaia gure alde baldin bada, gu bostok libre uzten bagaituzte, zer erantzukizun izango dute elkarte bi hauek etorkizunean?
|
|
|
+ 01:10ean kanpoko atea irekita zuelarik, guardia zibil (g.z.) bat aritu zen tinbrez deika. Beste
|
batzuk
barruan zeuden eta neure gainera etorri zitzaizkidan etxeko atea ireki bezain pronto. Formalitate batzuk bete ondoren, etxeko guztiak jangelara bilarazi zituzten eta neroni nire gelara eraman.
|
|
|
Beste batzuk barruan zeuden eta neure gainera etorri zitzaizkidan etxeko atea ireki bezain pronto. Formalitate
|
batzuk
bete ondoren, etxeko guztiak jangelara bilarazi zituzten eta neroni nire gelara eraman. 01:30ak edo ziren.
|
|
|
Honek kaperara 30, ko bisitaldia egiten utzi zidan. Ondoren behera joan, galdera
|
batzuk
egin eta paper bat sinatzeko eskatu zidan polizia edo g.z. batek. Ezetz erantzun nion, neure abokatua behar nuela.
|
|
|
Oso era egokian izan zen dena eta neu askatasun izugarriaz mintzatu nintzen. Gai eta galdera zerrenda idatzia zutela uste dut, paper
|
batzuen
hotsa sumatu bainuen eta ez dakit guzia ez ote zuten grabatu. Gaileta bat eta ura eskaini zidaten.
|
|
|
Ate estu eta baxua, derrigor burumakur pasa beharrekoa. Izen
|
batzuk
entzun nituen: Arantxa(?), Otamendi (OTO aspaldiko laguna etorri zitzaidan gogora), Jon Ander(?) eta Torrealdai.
|
|
|
Xabier Oleaga. Beranduago hitz
|
batzuk
zuzendu zizkidan baxu baxu: –Zer moduz zaude, Txema?
|
|
|
Lo geunden Xabier eta biok ohe bakarraren gainean, bakoitza zati erdia edo hartuz (makur makur eginda, baina ondo). Ateko danbatekoak eragindako sustoa gainetik kendu ezinik eraman ninduten pasilo
|
batzuetan
barrena, gela hotz batera. Sartu baino lehen Joan Mariren ahotsa entzun nuen aldameneko gela batean.
|
|
|
Eta orduan bat hurbildu eta belarri ondoan hasi zitzaidan oso fuerte galdezka honetaz eta hartaz. Azken batean egunkari barruko ETAren morroia nor zen eta diru kontu
|
batzuk
–100 milioi pezetakoak, argitu nahian.
|
|
|
–Apaiza naizen aldetik, nire bizitzeko zentzua eta filosofia horrela epaitzen baduzu, zer erantzungo dizut honetaz eta hartaz?? Beste une batean ere, betikoak bero bero eginda nik gauza
|
batzuen
berri ez nuelako horrela esan zidan mehatxu gisa: –¡ Déjate/ Déjese de ostias y cuéntanos/ cuéntenos la verdad!
|
|
|
Burumakur, begiak itxita sartu ninduten ziegara eta pareta ondoan zutik utzi. Ordu
|
batzuk
eman nituen postura hartan, berriz galdeketa berrira joan arte. Honetan itauntzailea beste bat izan zen, eserita ipini ninduten paretara begira eta begiak itxita.
|
|
|
Goiko pasiloetara igo eta betikoa: gorputza tenteago jarri eta begiak irekitzeko baimena, noizean behin bidean beste atxiloturen batekin topo eginez geratu eta buru makur eta begiak itxita edukitzen nindutelarik segundo
|
batzuetan
. Azkenean, forentsearen aurrean:
|
|
|
Barrutik indartsu, kementsu sentitu nintzen neure baitan, gauza? edo sentimendu eta erabaki
|
batzuk
oinarri hartzen zutela ikusiz. Aipa ditzadan, besteak beste, honako hauek:
|
|
|
Formalitate
|
batzuk
bete ondoren, atzera lehengo gelatxora eraman ninduten. Bertan zenbait gauza idatzirik zeuden(. Denak ukatu!?
|
|
|
2003 urteko otsailaren 20an hasi zen guretzat, dena?, guardia zibilak urte
|
batzuk
lehenago lanean ari baziren ere. Orduan 10 lagun eraman gintuzten atxilo eta EGUNKARIA itxi zuten, bai Andoaingo egoitza nagusia bai beste egoitzak (publizitatekoa Donostian, Bilbokoa, Gasteizkoa eta Iruñekoa) ere.
|
|
|
7 urte joan dira gutako
|
batzuentzat
erokeria, zabarkeria eta bidegabekeria sinesgaitz hau hasi zenetik. Behin behineko neurriak (funtsean:
|
|
|
Besterik ez. Baina niri, eta badakit beste
|
batzuei
ere, txaloak jotzeko gogoa etorri zitzaidan.
|
|
|
Bost auzipetuok zorte txar hau izan dute: euren izenak edota eurek EGUNKARIAn egindako lana agertu dela ETAren paper
|
batzuetan
. Besterik ez!?
|
|
|
Hona hitz bitan gure frogabidearen argudioetako
|
batzuk
. Kanta Etxahunen garaikoa da; kantaren estiloak ere, apur bat zehatzago esanez, XVIII mendeko herri lirikakoa izateaz gainera badu Etxahunen bihotz oldarra.
|
|
|
Gainerako herri lirikako aipamen gehiago ere aurki daitezke kantu honetan. Ahapaldi oso bat, esaterako, beste kantu
|
batzuetan
ere aurki daiteke. Hartschelharrek eskaintzen digun 13 ahapaldiko segmentu osoak aurkitzen ditugu. Xarmagarria zira eder eta gazte?
|
|
|
kantuan. Bistakoa den bezala, herriak beretu duen kanta honetan herri herrikoak diren beste ahapaldi
|
batzuk
txertatuz osatuko ziren guk ezagutzen ditugun aldaerak.
|
|
|
KKKko ereduan berdin dator arrantzale, Hts en ihizlari. Gure eredua desberdin da beste kontu
|
batzuetan
. Hona konparagai bi ereduak KKK:
|
|
|
Ahapaldi hau beste kantu
|
batzuetan
ere agertzen da. –Hodeiak ilun ziren joan den gauean?
|
|
|
kantan ere agertzen zen. Ahapaldi zoragarri hau beste kantu
|
batzuetako
azkenaldean jartzeak halako urrezko bukaera bat ematen dio kantuari.
|
|
|
Goragoko puntuan jarri digutun bi ahapaldiez gainera, badago besterik ere eskuidatzian. Marginalia bezala, letra txikiago batez goragoko puntuan jarritako ahapaldiez gainera, beste ahapaldi
|
batzuk
ere agertzen dira. Eskuidatzia nagusiki transkribatu duen esku berak idatziak ote dira?
|
|
|
Bigarren ahapaldia Salaberriren laugarrenaren aldamenean dago. Bigarren ahapaldia ulertzeko bidea beste aldaera
|
batzuk
ematen digute.
|
|
|
Ekitaldi akademikoaren aipamen laburra eginez hasiko gara, bertan zenbait hitzaldi labur eman zirela esanez, garai hartako giroa kokatzeko eta orduko protagonista
|
batzuen
hitzak entzuteko aukera izanik, hala nola orduko errektoretzako ordezkari gorena izandako Goio Monrealenak, bera izan baitzen euskal lerroari bultzada ofiziala emateko ohorea izan zuena. Gaur egungo errektoretzako ordezkariak ere bertan izan ziren, Iñaki Goirizelaia errektorea buru.
|
|
|
Zergatik, baina, landatu ditugu zehazki horiek eta ez beste
|
batzuk
–Irizpide batzuen arabera aukeratu ditugu zuhaitzok.
|
|
|
Zergatik, baina, landatu ditugu zehazki horiek eta ez beste batzuk? Irizpide
|
batzuen arabera
aukeratu ditugu zuhaitzok. Lehena eta oinarrizkoena izan da, landatuak izango diren zuhaitzek hemengo ohiko negua jasateko ahalmena edukitzea.
|
|
|
Lehena eta oinarrizkoena izan da, landatuak izango diren zuhaitzek hemengo ohiko negua jasateko ahalmena edukitzea. Dakikezuenez, landare
|
batzuek
ez dute izozterik jasaten eta bizirauteko tenperatura minimo aski altuak dituzte. Esate baterako, landare hazidun primitiboenak diren zikadofitek jasan dezaketen tenperatura baxuena 10 13ºC koa da.
|
|
|
Behinola hizkuntza preindoeuroparrek azalera oso handia hartzen zuten, baina hizkuntza indoeuroparrekin lehian hedadura galtzen joan ziren, eta, gaur egun, Europan euskara da, hizkuntza indoeuroparrez inguratuta, irla modura, hizkuntza erreliktiko modura, desagertzera bultzatzen duten indarrei aurre eginez bizirik irautea lortu duen hizkuntza preindoeuropar bakarra. Guk landatuko ditugun zuhaitzetariko
|
batzuk
espezie erreliktikoak dira, fosil biziak deritzenak, edota, euskararen antzera, desagertzeko arriskuan daudenak. Mota honetakoak dira lehen hiruak:
|
|
|
Beste espezie
|
batzuk
ez daude desagertzeko arriskuan, baina munduan zehar naturan oso leku gutxitan aurki daitezke. Horrelakoak dira gainerako guztiak, batzuk lorezaintza komertzialari esker munduan zehar artifizialki eta beti gizakiaren eskutik asko hedatu badira ere, Magnolia grandifloraesate baterako.
|
|
|
Beste espezie batzuk ez daude desagertzeko arriskuan, baina munduan zehar naturan oso leku gutxitan aurki daitezke. Horrelakoak dira gainerako guztiak,
|
batzuk
lorezaintza komertzialari esker munduan zehar artifizialki eta beti gizakiaren eskutik asko hedatu badira ere, Magnolia grandifloraesate baterako. Baina unibertsitarioak garen, edo izan garen, neurrian, unibertsalak ere izan behar dugu.
|
|
|
Ozeania aldean ugarte
|
batzuk
bisitatu ditut, monja karmeldarrak han diralako. Nik ezagutu ditudanak, oindino naturatik hur bizi dira, bizitza berezkoan, itsaso aberatsak eta lur emonkorrak janarituta.
|
|
|
Sentimentu erlijiosoa kulturaz barruan daroe. Bestetik, egonezina eta batetik besterako iraultzak ikusten dira, eta ez gitxi krimenak leku
|
batzuetan
. Nik lehendik be hainbat nazino ezagutzen nebazan.
|
|
|
Ez dabe kristauen kontrako biolentzia, erailketak barne, ahaztuazoten. Izan be, gizadiak gaur, beste arazoen artean, kultura
|
batzuen arteko
tenka eta alkar jotea dauka egite askoren azpian. Hain zuzen, anekdota hareek beste erlazino batzuk izan daitekezala erakusten dabe.
|
|
|
Izan be, gizadiak gaur, beste arazoen artean, kultura batzuen arteko tenka eta alkar jotea dauka egite askoren azpian. Hain zuzen, anekdota hareek beste erlazino
|
batzuk
izan daitekezala erakusten dabe.
|
|
|
Ameriketan eta Australian, gure herritarren emigrazinoaz be bai. Orain be ikusi ditut karmeldarren Garapenerako Erakundeak, beste
|
batzuen
laguntzaz, baita Euskal Instituzioenaz be, egindako garapen eraikuntzak: eskolak, geixotegiak, lantegiak:
|
|
|
Gaur egun komunikabideen bidez urrineko barriak leku askotara heltzen dira. Horretan gure herria, zoritxarrez, ETAren egintzez da ezaguna sarriegi, eta horrela beste lurralde
|
batzuetako
gerra eta terrorismoaz antzeratua edo bardindua. Holakoetan azalpena emon beharra izan neban, gure herria historiaz eta kultura sendoz bakezalea, errespetu handikoa dala(, lotsa?
|
|
|
berbeak ondo adierazoten dauan lez). Inoz gure herriaren jatorriaz itaundu deuste, eta euskerazko berbaren
|
batzuk
esateko eskatu, eta zerbait abesteko be bai. Orduan,. Agur, jaunak?
|
|
|
Ezinezkoa da ahaztutea. Eta, ganera, Karmel hartzen neban eta Euskal Herriko beste aldizkari
|
batzuk
, interes handiaz ikusten nebazanak, Erroman nengoanean. Handik ikusten neban seriotasunez eginak zirala, eta konturatu zelako ahalegina eskatzen dauan holako aldizkariak prestatzen jarraitzeak.
|
|
|
Eta beste hau esatea be zilegi bekit: Gure misiolarien egintzen ondorioak ikusiz, eta beste herri
|
batzuen
gaurko entusiasmua asmatuz, gure herriaren gaurko egoerea gogarte gai bihurtzen jatan. Ekonomi eta gizarte aurrerakuntza eta erosotasunak, alderdi batetik.
|
|
|
Bestetik, niretzat garrantzizko diran balioak desagertzea. Alkarrizketetan gure herriaz galdetzean,
|
batzuk
izan dogun erlejinoari buruzko aldakuntzak harritzen zituan. Hori eta beste balio batzuen aldakuntza kultura eraldatzea dala azaltzen ahalegintzen nintzan, nahiz eta zaila izan zergaitik jazoten diran holako aldakuntzak guztiz argitzea.
|
|
|
Alkarrizketetan gure herriaz galdetzean, batzuk izan dogun erlejinoari buruzko aldakuntzak harritzen zituan. Hori eta beste balio
|
batzuen
aldakuntza kultura eraldatzea dala azaltzen ahalegintzen nintzan, nahiz eta zaila izan zergaitik jazoten diran holako aldakuntzak guztiz argitzea. Sartaldeko ia herrialde guztietan gertatu izan dira antzeko aldakuntzak.
|
|
|
Edozelan ere, Arrasatez gain Arriolak baditu beste gai kuttun
|
batzuk
, sarri ere sarri landu izan dituenak: natura eta urtaroak(. Udazkena?,. Udaberriari?...); erlijioa, txera berezia zion Arantzazuko Ama Birjinari?
|
|
|
–Garagarrillan ogeta seian,/ Donostian Aldanondon,/ sail bat bazkaltzen/ alkartuta gi, an egon?. Gorago esan dugunez, handik urte
|
batzuetara
, argazki horretako partaide gehienak izan ziren omenduak Donostian, Bertsolari Egunean(). Hamabost urte geroago ikusi du argia Mondragoiko kalezaiñaren bertsoak liburuak, egilearen bertso bizitzan hirugarren mugarri nagusia denak.
|
|
|
euskalduna eta artista. Hala eta guztiz ere, ez dut aitzin-solas hau bukatu nahi, Abitxuren bestelako aldeak aipatu gabe, lehen aipatu ditudan fazeta publiko horiek guztiez gain, badaudelako pertsonalagoak, pribatuagoak, diren beste
|
batzuk
, agian sakonagoak, garrantzitsuagoak direnak. Abitxu euskalduna eta artista izateaz gain, pertsona, laguna eta adiskidea delako.
|
|
|
Halaber, sentiberatasun berezi baten jabe egin da. Izatez alaia eta kanporakoia bada ere, barne barnean sarturik daraman bakartasun sentimendu batek bortizki kolpatzen du, eta horrela uler ditzakegu bere baitan izaten diren gorabeherak. Ironia, umorea, eta baztertuekiko kontzientzia bizia dira Xabier Soubeleten nortasunean nabarmen azaltzen diren beste ezaugarrietako
|
batzuk
. Giza antolamenduaren aldetik, elitismoa gorroto du eta kultura herrikoia maite.
|
|
|
Ezagun diren zati
|
batzuk
esan barik uzten dira, kasurako: Badator!
|
|
|
Denboraren presiopean, hiztunak ez du askotan komunikatu gura duena zehatz azaltzen, baina horretarako badauka esandakoa zuzentzeko edo biribiltzeko aukera, baliabide
|
batzuk
erabiliz: autozuzenketa, errepika, parafrasia eta abar.
|
|
|
Hiztunak rutina
|
batzuen arabera
antolatzen du mezua: agur esatean, doluminak ematean, zoriontzeko?:
|
|
|
Txapelketak ekintza osagarri
|
batzuk
izan zituen; izan ere, aurreko ostiralean, Jautarkol olerkari ezagunak Xenpelar bertsolariari buruzko berbaldi bat eman zuen, Laborda abadeak kantatutako bertsoen laguntzarekin. Bide beretik, bezperan, larunbat iluntzean, Dionisio Azkue Dunixiidazleak Bilintxen bertsogintza aztertu zuen, Olaizola, Zabalbeaskoa eta Lizarraga kantariek lagunduta.
|
|
|
Aita Zavalaren liburua 1964an argitaratu bazen ere, berak esaten digunez, 1963ko maiatzean Donostiako EUTGn emaniko hitzaldi
|
batzuetan
oinarritzen da argitalpena. Azken datu horiek kontuan hartzen baditugu, 84 urte inguru izango zituen orduan urduliztarrak.
|
|
|
Bera izan da ohore hori lortu duen lehenengo andrazkoa. Barakaldotik Donostiara egingo dugu jauzi, txapelketa nagusiak diamantezko ezteiak ospatzen dituen honetan, eta txapelketaren inguruko zertzelada
|
batzuk
eman eta gero, bertan egon ziren bizkaitar bertsolari biengana joko dugu, gorazarre txiki bat egiteko asmoz.
|
|
|
harrokeriak urtu eta gangarkeriak aienatu egin ei zitzaizkion gazte nabarmenari. Antza, horrek guztiak zer pentsatua eman zien bertara baturiko
|
batzuri
:
|
|
|
Baina itxarotekoa zen bizkaieraren ukitua edo nolabaiteko kutsua agertzea haren euskaran. Hori dela-eta, itaun
|
batzuk
datozkigu burura: Salmentari begira eginiko aukera zen?
|
|
|
Faustino Etxebarria dimoztar bertsolariak ere, jakingarri
|
batzuk
ez eze, Utarre ren bat bateko bertso batzuk ere opesten dizkigu. Izan ere, 1932 urtearen bueltan, hamabost bat urte zituela? 1917an jaio zen?, Faustino gaztetxoak, Dimako Santa Ageda ermitara egun pasa joanda, aukera izan zuen Uriarterekin saiotxo bat egiteko:
|
|
|
Faustino Etxebarria dimoztar bertsolariak ere, jakingarri batzuk ez eze, Utarre ren bat bateko bertso
|
batzuk
ere opesten dizkigu. Izan ere, 1932 urtearen bueltan, hamabost bat urte zituela? 1917an jaio zen?, Faustino gaztetxoak, Dimako Santa Ageda ermitara egun pasa joanda, aukera izan zuen Uriarterekin saiotxo bat egiteko:
|
|
|
Pertsona
|
batzuk
hil ondoren areago maitatzen ditugu. Memoria halakoxe eskuzabala da.
|
|
|
Baina Marx da usuraren ikertzailerik inportanteena orain arte, eta usura (joera akumulativoa) dagoenean Marxen estudioak ezin laga daitezke albo batera, zeren fenomeno horren konprenitzea marxismoak teorizatu baitu ondoen, nik hutsuneak deskubritu badizkiot ere (jatorrizko kausaren estudiorik ez dute marxistek, eta nik bai). Nire teoria ere marxismoaren ondoren eraikia da, eta marxismoa ezagutuz, marxista ez den arren, materialista dialektikoa ez den arren (nik marxismoan teorizatutakoari galdetzen diot ea zergatik kultura
|
batzuk
jozen duten joera akumulativora eta zergatik besteek ez, eta marxistek ez dakite horri erantzuten, eta nik bai; honela erantzuten dut, joera metatzailearen kausa nagusia privazio ekonomikoa da. Orientean gertatzen zena, adibidez, eta horrekin indikatzen dut soluzioa, etorkizun denaz ez badakit arren zer gertatuko den).
|
|
|
Aldaketa honek bertako haurrek erdararekin kontaktu gehiago izatea ekarri zuen. Gogor hasi ziren Patxi eta beste lagun
|
batzuk
Aramaioko euskara berpizteko asmoz. Horretarako kurtso desberdinak antolatzeari ekin zioten Santutxun egin ohi zuten bezala.
|
|
|
Gizarteak bizi dituen aldaketa handiak kontutan hartuz, urteetan euskarak administrazio publikoan eta irakaskuntza publikoan lekua egitea lortu zuen baina hitzaldian aipatu zuen bezala 35 urte artekoak izaten direla, inkesta
|
batzuen arabera
, euskara gutxien erabiltzen dutenak. Jarrera honek, tamalez, haur eta gazteengan eragin handia izan duela baieztatu zuen euskaltzain berriak.
|
|
|
Bertara joateko deia egin zion Henrikek Patxiri baina Jaungoikoak edo bizitzak beste bide
|
batzuek
zituen pentsatuta gure karmeldarrarentzat.
|
|
|
–Hitzaldi honek euskarari buruzkoa izan behar duenez, egokitzat jo dut transmisioari buruzko gogoeta
|
batzuk
egitea.
|
|
|
44Argia,, 1 or. Agirre eta Monzonez gain, beste hizlari
|
batzuk
ere izan ziren Donostiako ospakizunean, bai euskaldunak (Ernandorena, Urreta...), bai kanpotik etorritakoak (Ammende, Maxpons, Otero Pedrayo...). Holako hizlari eli bati atarikoa egitea, eta hainbeste pertsonaren aurrean kantatzea, duda barik, ohore handia izango zen Matxinentzat.
|
|
|
Gerla Handia lehertzear zegoen, eta, antza denez, saioko gaiak nahiko gerra zaleak eta erasokorrak izan ziren. Egoera horretan, Matxinek bere bihotz kristau eta euskaldunari eman zion hitza; eta, hori dela-eta, deskalifikatua izan zen47 Hala ere, esan behar da, urte
|
batzuk
lehenago? 1910 urtearen bueltan?, lehenengo saria irabazi zuela Saran bertan48.
|
|
|
Eguna helduta, goizeko hamarretarako jendetza ikaragarria zegoen antzokiaren kanpoko aldean, eta hamar t' erdietarako Poxpolin zaharra bertsozalez gainezka zegoen, bertsolaririk gehienak ere bertan zeudela. Saioa hamaika hamaiketan hasi zen Aitzolen berba
|
batzuekin
. Gero Joseba Zubimendi gai jartzaile eta saio zuzendariak era klasikoan bideratu zuen lehenengo ariketa, bertsoz:
|
|
|
Ez daukagu datu askorik Matxinek eginiko saioari buruz; bertsoak ere bi baino ez. Badaude, hala ere, lekukotasun
|
batzuk
argi apur bat eman diezaguketenak. Lehenengo saioan, esan dugun bezala, aske ziren bertsolariak nahi zuten neurrian,
|
|
|
Amets Arzalluz lapurtarra, txapeldunorde gelditu zena. Txapela lortu ez arren, esan dezakegu bigarren postu hori lorpen handi ere handia izan zela Iparraldeko bertsogintzako partaide guztientzat; txalogarria eta eredugarria, kontuan hartzen badugu, orain urte
|
batzuk
nola zegoen Iparraldeko bertsolaritza. Ondo egindako lanaren saritzat har daiteke, zalantza barik, bigarren postu hori, berandu baino lehen lehenengo bihur daitekeena.
|
|
|
Kontuan harturik Lekuona epaimahaian6egon zela 1935eko txapelketan, argazkiaren hautua omenaldi modura uler daitekeelakoa daukagu, lapurtarraren bertsogintzaren balioak saritzeko modu amoltsu eta bihozkor bat. Geroago ikusiko dugunez, Literatura oral vasca liburuan, aipamen txeratsu
|
batzuk
egiten dizkio Manuel Lekuonak Matxini.
|
|
|
Haren bertsurik gutti aditzen baita. Bakarren
|
batzu
hola ahotik ahora atxikiak. Bainan bertzelakorik ez? 17.
|
|
|
Matxin Irabolaren bertso
|
batzuk
|
|
|
67Zeruko Argia, 600,, 9 or. Pasadizo hau ere kontatzen digu Lafittek: . Harekin [Matxinekin] izan ginen zonbait lagun Donostiako sagardotegi batean, bertsolari
|
batzuen
gana. Ez ziren bertsoka ari, bainan tiradaka.
|
|
|
Hurrengo lerroetan ere, Yves Beaupérinen idatzietan oinarrituko gara, zehazkiago haren bigarren hitzaldian88, baina kasuon Matxin Irabolaren beraren esan
|
batzuk
ekarriko ditugu lerrootara. Esanok bat batekotasunaren eta inspirazioaren ingurukoak dira, eta aurrekoak bezala, Joussek Sorbonako kurtsoetan aipatutakoak (1932).
|
|
|
Handik hil
|
batzuetara
, bertsolari lagunek sentimenduz beterik gogoratu zuten hildako koblakaria Atharratzen eginiko Euskal Jaian: –Au cours du banquet, MM. Ligueix et Larralde furent très heureux dans leurs improvisations, surtout en évoquant la mort de nos chers bardes Matchin et Larramendi? 26.
|
|
|
–Egungo egunetan [1939 urtearen bueltan] baino maiteago baitzen orduan eusko mintzaira eta koplaren pullita? 35 Matxinek, alde egitean, berarekin eraman zuen bertsolaritza zaharraren lekukoa; hala ere, bertso iturria ez zen agortu Senperen. Hona hemen, zubi lana egin zuten bertsolari
|
batzuen
izenak: Panpilli(), Salvador Yarçabal (19162002), Larreko (1924), Xanpun()...
|
|
|
Kezka larri hau, baina, ez dugu betiko euskaltzale amorratu burugogor
|
batzuena
bakarrik. Euskaldunon artean sarritan izan dugu eztabaida-gune azken aldian.
|
|
|
Herri
|
batzuetan
beste batzuetan baino gehiago euskaraz.
|
|
|
4 Euskaraz hitz egiteko gai direnen artean, zergatik darabilte
|
batzuk
eta zergatik ez beste batzuk?
|
|
|
4 Euskaraz hitz egiteko gai direnen artean, zergatik darabilte batzuk eta zergatik ez beste
|
batzuk
–
|
|
|
–Gaur egun beste erronka
|
batzuei
aurre egin beharra ere badugu euskaldunok. Goitik behera aldatu zaigu muga geografikoaren ikuspegia eta eragina.
|
|
|
Familia bizitzaren eraginari buruz honakoa zioen: . Gazteekin, kontuan hartu behar dugu haurtzaroan hizkuntzarekiko sentipen eta bizipen
|
batzuk
izan dituztela. Gaztaroan hartzen dituen erabaki guztiak aurreko oinarri horretatik datoz, Beraz, eragina du neurri handi batean, baina gure ikerketaren helburua ez da izan faktore bakoitzak zenbaterainoko eragina duen ikertzea?.
|
|
|
Gai
|
batzuetarako
bai eta beste batzuetarako ez.
|
|
|
Gai batzuetarako bai eta beste
|
batzuetarako
ez.
|
|
|
Baina Kantek, eta jarraitu diotenek bide hortatik, eurek egina oso ondo teorizatua dagoena terminologiaren esparruan batez ere, Kantek ez zuen kontuan hartu, zentratuz pertsonaia historikoa ere den Jesusen biografian, Kantek ez zuen kontuan hartu gertatu izan diren gertakizun
|
batzuk
, eta horiek dira Jesusek egiten zituen signoak. Eta signoek amankomunean dute eskema hauxe (modu errezean argitzeko):
|
|
|
Hor daude eskrituristak, eta esaten dute ebangelioetan kontraesanak daudela, eta hasten dira (hitzaldietan egona naiz) esaten pasaje
|
batzuk
poetikoak direla, hau da, ez testimonio egiazkoak. Beste pasajeak dakusate direla intentzio teologikoarekin eginak, ez dira beraz testimonioak, beste pasaje bat diote gezurra dela Jesusek esan zuela hori (hau da Bera dela bidea, egia eta bizia), eta hola.
|