|
2000
|
|
|
Urte askotako utzikeria eta atzerapenaz
|
bat
batean ohartu izan balira bezala, agintariek eraikin handi enblematikoen lasterraldiari heldu diote. Ondare arkitektonikoan inbertitzeko aldia da, hogei bat urtetan, gastua unean uneko ekitaldien antolaketan eta kaxet handiko artisten kontratazioan egin ondoren.
|
|
|
Normalizazioa ez da helburu; promoziorik ez du izanen euskarak. Sustapen hitza, erabiltzen ikasi berria genuena,
|
bat
batean ahaztu behar dugu. Arau berriak datoz, karramarroen moduan atzera egiteko.
|
|
|
N Hara biltzen ziren kea, burdina, erreka eta itsasoa. Euskara bera ere, aspaldikoa, bertakoen aho zein idatzietan. sHasi dira hangoak,
|
bat
batean, euren buruari Mendebaldekoak esaten, mendebaldetik sarri sarri datorren erreka haize hori eragile bizia nahi dutelako. Mendebaldea bera, hortaz, mugalde luzea.
|
|
|
Urtetan ibili zen euskal idazle eta sermolari. Haren lanak ere, antzinatik ziren argitaratu gabeak, Ica siquizunac
|
batik
bat. Ez, horratio, euskaldunen ahoetan ez deduzko eta ahaztuta, bizi bizirik eta oroigarri baino.
|
|
|
Baina guk norbaiti artista izena ukatzeak ez du gutxituko lanaren balioa, lanak berezko baliorik baldin badu behintzat, nahiz eta alderantzizkoa gertatzea posible izan: alegia,
|
baten
bati artista estatusa aitortzeak, horrek bai, lanaren balioa areagotu dezake.
|
|
|
Hasiera batean paperezko egunkaritik aukeratutako berri bakar batzuk sareratu zituzten eta poliki poliki handituz joan ziren edukien kopurua. Joan zen urtean La Vanguardia Digital ek zerbitzari propio bat sortu zuen,
|
batik
bat, taldearen produktu guztiak baliabide honen bitartez sareratzeko asmoarekin.
|
|
|
(Paris); 1950ean, Egiz, euskal apaizen publikazioa, 1954tik aurrera Egi billa (Paris)... Zerrenda ia Francoren heriotza bera arte luza daiteke, gerra ondorengo atzerria hirurogeiko hamarkadan sortutako mugimendu berrien olatuekin nahastuz,
|
batik
bat ETAren sortzearekin. Orokorrean, aldizkari hauek, planteamendu kulturalak gehienetan bigarren plano batean utzita, eduki eta helburu politiko oso zehatzak zituzten.
|
|
|
Errealitatea ez da hori izan, eta askotan, balio handiko ekimenak estatu desberdinetan sakabanatuta gelditu izan dira. Produkzio horren barruan, esan daiteke
|
batik
bat aldizkariak direla gehienbat oraingo ahanzturaren beste erbeste horretan erori direnak. Hau ulertzeko, lan mota horien heterogeneotasuna eta haiek osotasunean biltzeko zailtasunak izan behar ditugu kontuan.
|
|
|
• Dokumentu dinamikoak dira, hau da, edozein dokumentu digital behin eta berriz berralda dezakegu, eguneratu, beste
|
batekin
bat egin, ezabatu, eta abar.
|
|
|
Artearen balioa erlatibizatzera natorrela pentsatuko du dagoeneko
|
baten
batek. Egunen batean, prest nago artearen balioa erlatiboa dela sutsu ere defendatzeko, edo subjektiboa dela esateko, baina gaurkoan, artikulu serie bat zabaldu nahi duen honi haria aurkitu nahian besterik ez naiz ari.
|
|
|
Eta hortxe da, prexixo, bizirik gordeko diguna.
|
Baten
batek, batzuen batzuk ederki ulertu dute. Horrexegatik, Bahrren argazki ditxosoa egutegian agertzen da, Bejondeiela.
|
|
|
ERRUPIÑO ikus etxeberria, rufino
|
Bat
bateko bertsogintzaren didaktika. 75 zk. (1993), 97 Koherentziaz. 107 zk. (1998), 31 Arimiztia azkorraroan. 4 zk. (1957), 40 Bizitzaren agerpenak. 8 zk. (1958), 48 Bizitzaren agerpenak (Jarraipena). 9 zk. (1959), 64
|
|
|
ELKAR-LANEAN Bertsolaritzaz galdeketa. 44 zk. (1987), 67
|
Bat
bateko bertsogintzaren didaktika. 75 zk. (1993), 97
|
|
2001
|
|
|
Vianako Printzearen kultur saria eraman du Miguel Sanchez Ostizek, bi liburu argitara eman eta hitzaurrea egin dio Pablo Antoñanaren bati. ..., Toño Muroren doktoretza tesiaren aztergai izan ondoren, donostiarren gorazarrea hartu eta bere idazkiren bat euskaraturik argitaratua ikusteaz gainera, ematen eta argitaratzen jarraitzen du, motzean, kondentsaturik gizakien ibileraz kupidaturik, hitz eta esapideak banan banan neurturik esanahian eta erritmoan. Guztiz bestela jokatzen du Sanchez Ostizek, isilik egotera behartu balute bezala, eta
|
bat
batean enbarazua kendurikgo rdea izan duen guztia oldarka, aho beteko jarioan eman nahi balu bezala. Arras desberdin.
|
|
|
|
Baten
batek agian aurpegiratuko dit ezker abertzalearen erratuak baino ez ditudala aipatzen, eta beharbada hala da azken aldi honetan, baina egia ere bada, aspaldi honetako egokierarik onena gure ezker abertzale ofizialaren ezgaitasunagatik izorratu zaigula batez ere, eta halaber beraren harrokeriagatik: zelan pentsa daiteke beraiek kontrolatuko zutela PNVa eta alderdi horrek ordezkatzen duena?
|
|
|
Aipatu lehenengo polemika Pruden Gartzia eta JosuZabaleta ren artekoa izan zen, eta badira hilabete batzuk hasi (eta amaitu) zela. Honi buruz zerbait esateko gogoa nuen aspaldi, baina, izan ere, nahiago izan dut itxarotea, Euskaldunon Egunkaria n hasitako artikulugurutzaketahorren (XI eta 5) eta,
|
batik
bat, ondoren itzultzaile euskaldunen zerrenda elektronikorawe bratutako mezuen tonua kontuan hartuta: ur horietan murgiltzeak beldur pixka bat ematen didala ezin uka.
|
|
|
Ez dut esan nahi Mari Jose Olaziregik gogora ekartzen dizkigun 80ko hamarkadako literatur kritikaren inguruko eztabaida haietara itzuli behar denik (ikus Uztaro 34, bereziki 92 orr.); urtetxo batzuk pasatu dira, besteak beste. Eta ez dakit Olaziregik berak aldarrikatzen duen kritika akademikoaren eta publikoaren arteko hurbilketa eraginkorra izan daitekeen; esan bezala, azken horrek arduratzen nau,
|
batik
bat. Ez naiz, norbaitek pentsa dezakeen bezala, kritika justiziero bat aldarrikatzen ari:
|
|
|
Aldi honetan ere ez zidaten kasurik egin. Baiezkoa eman izan balidate, han ere bertsolariak ba omen dira,
|
bat
batean bertsotan egiten dutenak, eta haien emaitzak biltzen, aztertzen etaargitaratzen ahaleginduko nintzen, hemengo bertsoekin egin dudan bezala. Gizakiaren bizitzak bidegurutze asko ditu, eta horietako batean gertatu nintzen ni orduan.
|
|
|
|
Bat
bateko bertsolaritzari dagokionez, zein dira, zure ustez, XX. mendeko mugarririk garran tzi ts uenak?
|
|
|
Etaho rra zer den gizon argia izatea. Hark
|
bat
batean honela esan zidan:
|
|
|
Akabo! Nazio Batuak ere ez dira gauza izan, urtetan eta urtetan," terrorismoa" definitzeko (eta kontu honen inguruan historian zehar New York eta Genevatik irtendako hainbat testu eta dokumentu benetan bitxiak dira), eta orain
|
bat
batean, argi dago etsaia zein den, manikeismoaren planteamendu okerrenetara itzuliz.
|
|
|
Janztearekin hauxe esan nahi da, erlojua janzten dugun bezalaxe, gurekin batera jantzita emango ditugula etorkizuneko ahalmen handiko konputagailuak. Internet (Wo rldWide Web) nahi dugunean eta
|
bat
batean, ura edo elektrizitatea bezala, jantzita daramagun konputagailuaren bitartez erabili ahal izango da, eta behar dugun informazio erabilga rria zuzenean bilatzeko moduan izango gara.
|
|
|
Datuok hizkuntza gutxituek Europan duten garran tzia agerian uzten dute eta,
|
baten
batek inoiz pentsatu izan badu hizkuntza bereziaizatea euskaldun, katalan eta galego bakan bitxi batzuen kontua zela, begi bistakoa da berezitasun hori uste baino hedatuagoa dela. Dena den, ezjakintasun edo uste oker hori gure artean nahikoa zabaldua dagoela susmatzen dut, hizkuntza gutxituak azpi-talde edoazpi giza rte batzuen berezitasuna izanik, hiztun komunitate horien bizipenak jendaurrean oihartzunik gabe gelditu ohi direlako; ezkutuan edo arlo pribatuan zokoratuta, duten garrantzi kuantitatiboa —eta zer esanik ez, kualitatiboa— dutela ere.
|
|
|
Orain dela zenbait hilabete gutxi arte burtsaren printze berriak ziruditen puntocom enpresa asko eta asko pikutara joan dira
|
bat
batean, euforiak gainbehera egin du, are stian modan zegoen Ekonomia Berriaren argi gorri guztiak piztu dira eta zorioneko iraultza maldan behera erori da. Zer pasatu da?
|
|
|
Guztiek amankomunean dauzkaten ezaugarriak zeintzuk dira? Berezitasun identitarioaren kontzientzia eta aldarria, Estatu" zanpatzailearekiko" salaketa, alderdi edo administrazioaren ordezkaritza eskasa, historia nazionalarenberridazketa, jatorrien mitifikazioa, hizkuntzaren gaurkotzea komunikazio gisa baina
|
batik
bat komunio gisa, desberdintasunari arraza isuria ematea, intelektualen funtzioga rrantzitsua, taldearen berezitasun etnikoa lehenestea.
|
|
|
Ikusten dut
|
baten
bat planteamendu honen aurrean urduri. Ari garela berriro ere erruak kanpora botatzen, erasoak nonahi atzematen, gaitzen iturburua kanpoan jartzen, eta etxe barrua gozo eta akritiko mantentzen.
|
|
|
Hau da, eta espainiar estatuari dagokionean behintzat, espainiar konstituzioaren" onartze" haren osteko, edo harekin batera, Autonomien Estatua bizkarrezurtu zenean, 1978 eta 1979 urteetan
|
batik
bat, zein izaera juridiko eskaini zitzaion euskarari?
|
|
|
Ez dut epe laburrera zerbait lortzea erraza ikusten, baina erabat garrantzitsua iruditzen zait nazioartean egin beharreko lana. Europan,
|
batik
bat. Bateratu behar da, hala eta guztiz ere, lan hori, herri mugimendutik sor daitekeena rekin.
|
|
|
Azken aldiko erasoak ere horrela ulertzen ditut nik. Ez dut uste erasotzaileen euskararekiko herra
|
bat
batean areagotu delako sortu denik eraso bolada hau. Nire ustez, herrak —edo axolagabetasunak, edo dena dela ere euskararekiko sentitzen duten horrek— lehenean dirau.
|
|
|
2. Etsaitasunezko giro desorekatzaile batek,
|
batik
bat botere publiko aren aldetik politika murriztaileetan gauzatzen denean, eragin negatibo handia izan dezake, eta dauka, euskararen orainari eta geroari dagokienez. Errefe rentzia puntutzat Nafarroa hartuko dut, hori baita, hainbat ikuspuntutatik, lurralderik sentiberena.
|
|
|
Eta
|
bat
batean, astinaldiak aztoratu egin gaitu. Luzea da astinaldia.
|
|
|
Eta horrekin batera, Nafarroan hain eroso bizi diren hainbat eta hainbat erakunde eta elkarte —eta Nafarroako Kutxan pentsatzen ari naiz batik bat— hausnarketara bultzatuko dituen hainbat neurri hartzeko gauza: hamar mila bezero eta hamar mila bezeroren diruak
|
bat
batean galtzea ez da gustuko platera izango Sanz Sesma bera buru duen kutxarentzat. Eta kalean egin daitezkeen adierazpen edo manifestazioez gain, ekintza konkretu eta zehatzak bultzatzen jakingo duena (euskaldunik ez, esate baterako, inprimaki elebidunak edo euskaraz soilik egindakoak eskatuko ez dituenik); euskarak indarkeriarekin zerikusia baduela esaten dutenak argumenturik gabe utziko dituen lobby bat; mediatikoki tinko eta zorrotz lan egingo duen lobby bat; ekimen judizialak aurrera atera ahal izango dituen lobby bat; eraso guztien aurrean aho batez eta segundorik galdu gabe erantzungo duen lobby bat; eta herritarrak euren hizkuntzaren aldeko apustuan buru belarri eta ilusioz murgiltzea lortuko duen lobby bat.
|
|
2002
|
|
|
Horrelakoak entzunda, gogoeta bi datozkit
|
bat
batean burura. Alde batetik eta lehenengo eta behin, ez dela egia PPko jendea, oro har, Euskal Herria ontzat jotzen duten jendea dela, abertzaleek ez bezala Espainiarekiko loturak apurtu gura ez arren.
|
|
|
Zalantzan dut, bestalde, zeri heldu. Berri pozgarriekerabaki dute nire baitan, ia ia ni neu ohartzeke, aurtengo oroitzapenetatik biraka ibiltzea eta
|
bat
batean horietariko batzuk papereratzea. Betoz halakoak, arrapaladan baino, lasai lasai eta hurrenkera egokian.
|
|
|
Gaia, bistan da, erabatekoa da gurean, hil ala bizikoa,
|
batik
bat zehazteko hizkuntzaren egoerak noraino baldintzatzen duen ganorazko literatura baten etorkizuna. Izenak gorabehera, izanak gakotzen gaitu eta iltzatzen, oskol hutsezko mamigabezia ez baita geroaren berme ziurra.
|
|
|
Goi mailako profesional eta adituak beharrezkoak dira edozein gizarte modernotan. Bestalde,
|
baten
batek sortueta transmititu behar du jakintza; azken batean, jakintza dugu aurrerakuntzen eta bizitza kalitatearen iturri nagusietariko bat, are gehiago gaur, jakintzaren gizartea ren baitan bizi garen aro honetan. Baina bada bestelako aukerarik:
|
|
|
Alabaina, euskararen gizarteak, euskalgintzaren eraginez
|
batik
bat, argi atzeman ditu bere beharrak zeintzuk diren, eta ikuspegi murritzera makurtu barik aurrera urrats esanguratsuak eman ditu. Hezkuntzan eta hedabideetan ikus daiteke argien, horra hor ikastolak, euskal ereduko lerroak, telebista, Euskaldunon Egunkaria, aldizkariak eta abar.
|
|
|
Abiapuntua jarri behar dugu. Eta abiapuntua unibertsitario euskaldunen komunitatea da, irakasleak eta ikasleak,
|
batik
bat. Komunitate hori bildu eta artikulatu gabe ez dago urrats esanguratsurik ematerik.
|
|
|
Unibertsitateak, matrikula tasari eutsi nahian, merkatu berrien bila abiatu dira. Unibertsitateko ikasleriaren ohiko adin tartea (19 urte) zabaltzen ari da,
|
batik
bat, 3 ziklo, gradu ondoko etamasterren eraginez. Espainiako unibertsitateba rruti itxiak, beste alderditik, Estatu osoko ikasleriaren esku jarri ditu Euskal Herriko unibertsitateak.
|
|
|
Beste makina bat datu eman daiteke, baina bihotza lurreraino eroriko litzaiguke.
|
Baten
batentzat azken esperantza izan daitekeena ere lorrinduta dugu: Euskal Filologiako ikasleen artean soilik %34k eduki zuen EGA maila 96 ikasturtean (adi:
|
|
|
Azken atal honi dagokionez, diru iturri mistoak izan ditu, pribatuak eta publikoak. Lehenengoak,
|
batik
bat, un ibertsitatearen bezeroek ordaindutakoak eta fundazioen bidez erdietsitakoak izango dira.
|
|
|
3. Euskal Herri osoan garatu den ikastola sistemaren erpin bilakatu behar du Euskal Unibertsitateak. Euskara oinarriizango duen hezkuntza sistema osaturik geratuko da, baina beste hizkuntza garatuak baztertzeke,
|
batik
bat ingelesa. Nire ustez, oinarrizko gaiak, lehen urteetan ematen direnak, euskaraz izan lirateke eta hautazkoak eta espezialitatekoak, poliki poliki, ingelesez eskaini dira.
|
|
|
Euskal Hezkuntza Sistema honen alboan, akademi aholkulari gisa, Zientzien Euskal Akademiak egon behar du. Berau,
|
batik
bat, euskal irakasle emerituek osatuko dute, eta zientziaren jarraipena egiteaz gain, testuliburu eta erakusteko material egokiak prestatu, arlo bakoitzeko kongresuak antolatu eta edozein motatako akademi lanak egiten lagunduko lukete. Era honetan, irakasle jubilatuek, gaur egun ez bezala, zeregin baikorra eta koordinatua izango lukete geure gizartean, eta aukera ona sinergia intelektualak jakintza maila hobetzeko.°
|
|
|
Esandakoa ren karira, Euskal Unibertsitatearen eraikuntza premia eta eskubide natural gisa hartu behar dugu, ez inoren aurka, geurearen defentsan, mamuak ekidinez, errespetuan oinarrituz, norbanakoaren aukerak eta eskubideak onartuz. Oraingoz guretzat euskararen guneno rmalizatuak sortzeak du lehentasuna eta Euskal Unibertsitatearen bidean sortzen diren inguruko iniziatiba guztiak errespetatuko ditugu,
|
batik
bat sare publikotik bideratzen direnak eta baita zerbitzu publiko gisa antolatzendi renak ere bultzatuz. Euskal Unibertsitatea, bai elebidun bidean direnak erakargarri izateko, bai euskararen garapen zein iraupenerako eta baita gure herria ren tresna kultural bezala mundura begira herri honen izaera jakinarazteko, ezinbestekoa zaigu.
|
|
|
Horrek esan nahi du ikerketa taldeak hasieratik antolatu liratekeela eta hori izan daiteke benetako arazoa. Talde bat ez da
|
bat
batean sortzen eta bi aukera desberdin har daitezke: talde gazteak antolatu eta epe luzera jo ala ikerlari seniorrak beste unibertsitatetatik ekarri taldeak epe laburrean lanean aritzeko.
|
|
|
Islamaren adar xiitak hasiera hasieratik erakutsi zuenezarritako botere politikoarekiko nolabaiteko mesfidantza, batzuetan etsaitasun bihurtzen zena. Horregatik eduki zuen arrakasta handia arabiarrak ez ziren herritar musulmanen artean,
|
batik
bat irandarrengan sustraituz. 1501etik xiismoa irandar lurraldeko erlijio ofiziala da.
|
|
|
Afrika Beltzean Islama ikusgarri hedatzen ari da,
|
batik
bat antzinatik eremu musulmanarekin harreman komertzialak dituzten eskualdeetan, hau da, Sahara Hegoaldean eta Afrika Ekialdean. Eskualde horietan, Islamerabihu rtzeak promozio soziala dakar.
|
|
|
2 Hanafismoa (Abu Hanifak 767an fundatua) da liberalena; malekis ta (Malik, 767) gaur egun oso jarraitzaile gutxi ditu; xa fismoa (Xafi, 820)
|
batik
bat Egipton eta Arabian hedatzen da; eta hanba lismoa (Ibn Hanbal, 855) zurrunena da, Bagdaden eratu zen eta egun Saudi Arabian nagusi da.
|
|
|
Mendebaldeko zibilizazioa ere hedatze prozesuan dago, ezbairik gabe. Lehenik lurralde mailako hedatzea izan zen, baina gaur egun
|
batik
bat kultura mailako hedatzeaz hitz egin behar da. Azkartasun harrigarriz ari da munduko kultura guztiak asimilatu eta homogeneizatzen.
|
|
|
Arabiarrek, Mahomaren predikua baino lehenago ere, berezko hizkuntza eta kultura zuen talde etnikoa osatzen zuten. Islamaren hedapenak ahalbidetu zuen beren hizkuntza bestelako jatorriko herri batzuek ere har zezaten,
|
batik
bat Afrika Iparraldean. Gaur egun, oraindik, musulman orok eduki behar ditu arabiera nozio batzuk, otoitz egiteko hizkuntza baita.
|
|
|
2 Hanafismoa (Abu Hanifak 767an fundatua) da liberalena; malekis ta (Malik, 767) gaur egun oso jarraitzaile gutxi ditu; xa fismoa (Xafi, 820)
|
batik
bat Egipton eta Arabian hedatzen da; eta hanba lismoa (Ibn Hanbal, 855) zurrunena da, Bagdaden eratu zen eta egun Saudi Arabian nagusi da.
|
|
|
2. Mendebaldean Islamaren ezaugarritze jakin bat sustatzen da,
|
batik
bat. Irudi horren arabera, Islama fundamentalismoarekin eta integrismoarekin identifikatzen da, eta, gainera, gizabanako eta gizarte musulmanetan Islamaren dimentsio erlijiosoak duen berebiziko garrantzia azpimarratzen da.
|
|
2003
|
|
|
Batzuetan metafora platonikoak lagungarri dira eta, esan genezake, Kristellerrekin, haietako bakoitzak ideia edo esentzia espezifiko eta bakar bat aurkezten duela gure begien aurrean, kontenplatua eta geure baitan asimilatua izatea merezi duena —eukaristia modu batean—, beste gabe. Hor dago bera, agerpen bat; hor egon dadila, nahi dugu, bakarra, ukiezina, bera den bezalakoxea, hara eta ez beste inora guk pelegrinatzeko behin, edo behin eta berriro, berarengana, doakotasun hutsa den askatasun eta. Utilitate izpiritualena ere bilatzeke, ikustea hemen zaigun oparia baino soil soil; hiri batek, pintura edo paisaia batek ikustea
|
bat
batean bihurtzen duen miraria bizitzea alegia. Unibertsoa edo egia eternoa, zatika, mirariz mirari, baitzaigu errebelatzen, Ernazimentuko burgotarrak deskubritu duen bezala.
|
|
|
Sorrenton Wa gner, Nietzsche, Oscar Wilde, Alexand re Dumas, Walter Scott. (Turista euskaldunak SorrentokoMuseo Correale n —okupatzailearen gaztelania inperialean, gainera, mundu osoarentzako kulturaren maistra zen Italiako erdie rdian— beste izkribu hau ere aurkitzen dizu
|
bat
batean horman: " Felipe II mandaaIñigo Lopez de
|
|
|
Horrekguztiak, ezinbestean, aldaketak dakartza mende laurden eko ibilera luze horretan. Aldaketa ugariak eta, zenbait kasutan,
|
bat
batekoak. Aldaketen ugariak eta bat batekoak, be rriz, ilusioz beteriko amets gaindegietara baino errazagogainbeherako sentipen etsira eraman gaitzake, hemen eta orain.
|
|
|
Aldaketa ugariak eta, zenbait kasutan, bat batekoak. Aldaketen ugariak eta
|
bat
batekoak, be rriz, ilusioz beteriko amets gaindegietara baino errazagogainbeherako sentipen etsira eraman gaitzake, hemen eta orain. Ez gara oharpen subjektibo hutsaz ari, etsipen giroho rrezaz dihardugunean.
|
|
|
Nor euskaldundurik ez dagoen lekuan nor euskaldundu behar duzu?
|
Bat
batekoari dagokionez badago, bestalde, zer esanik. " Harrobia" agortze hori ez da, inola ere, azken ordukoa.
|
|
|
Beste hainbaten iritziz, ordea, telebistak bere estetikapropioa du, bere hizkuntza bereziaz. Hauen ustez, teknologia bakoitzak bere lengoaia du eta film zuzendariak filmaketan zehar zein muntaketan nahiago dituen planoak eta sekuentziak hautatzerik duen bezala, telebista editoreak ere hainbat kamera edo monitore ren irudien arteko edizioa egin ahal du, nahiz eta aukera hori, zuzenean ari delarik,
|
bat
batekoa izan. Hau da, errealitatea ren isla ez da objektiboa, telebistaren aukera subjektiboa baino, estetikoa alegia.
|
|
|
Gaur egungo telebistan zer esanik gehien sortarazten duten programak," balio erantsirik" gehien eskaintzen dutenak, beste inongo edo ezelango taula, eszenategi, foro, areto edo pantailatan ezin ikusi diren ekoizpen motak dira. Beharbada ez dira, inondik ere, produkzioaren aldetik programarik landuenak edo zailenak baina bai, ordea, sekula izan diren ideologizatuenak,
|
bat
bateko itxurak besterik irudikatu arren.
|
|
|
Atentatuez ari naiz, eta bereziki Tomas Caballeroren hilketaz. Shock bat izan zenNa fa rroako gizartean eta,
|
batik
bat, UPNren barrenean. Motiboak badira pentsatzeko mugarri eta giltzarri izan zela hura, orduan diseinatu zela gerora ezagutzen ari garena: erruduna zigortzerik ez dagoenean, ingurukoak —errugabeak izanik— zigortzea desbideraketa zuzengabekoaren mekanismoa da, sublimaziotik eta mendekutik baduena.
|
|
|
Bertze alde batetik, euskalgintza alorrean ari den bakoitzak bere lanpostutik, lantegitik, erantzukizun karg utik... era pertsonalean ematen dion erantzuna daukagu. Azkeneko hogeiren bat urte hauetan, euskalgintzaren inguruan lanpostu sare bat osatu da, funtzionarioena
|
batik
bat.
|
|
|
|
Bat
bateko bertsolaritza: gakoak eta azterbideak.
|
|
|
Orain arte egin izan diren saio apurretan bi gauza nabarmendu dira. Bata da atera den apurra norberak egindako kontaktuei esker izan dela
|
batik
bat. Sari batek ateak zabal ditzake (izugarri zabaldu ere), eta egile baten edo birenkasuan horrela izan da.
|
|
2004
|
|
|
Hainbeste errepikatzen den txikitasunak maratoia tropelean egitera behartzen gaituela, harrotzeko baimenik gabe.
|
Baten
bat gehiegi nabarmentzen bada, susmoak jota gabiltzala, ez ote dituen gainontzekoak ikusezin bihurtuko...
|
|
|
Nik, berriro, itaunaren gunea bilatu eta zernolakobahitura zen hura jakin nahian, ea Europak berak ez ote gaituen bahituko adierazi dut, inori ezer esan ez eta bakarrik banengo legez. Bistan da halakoak sarri sarri gerta daitezkeela,
|
batik
bat norberak gauzak noiz eta nola azaldu jakin gabe diharduenean.
|
|
|
Zuhaitzaren bertikaltasuna, ordea,
|
bat
batean hausten da, eta zuhaitzaren goratasunari kontrajarririk irudibe rria agertzen da, zuhaitz eroriarena, sinbolismo ziklikoaren adierazgarri hau ere. Etxekoek haritz zaharra mozten dute, eta adiskide zaharraren heriotza isila eta ohoregarria kontatzen digu poetak:
|
|
|
Haur garaikoetx egibe lekoharitz handi, sendo eta babesle haren ametsa berritu da behin eta berriro edozein mendi nahiz hiritan aurkitu dituen haritzetan; haietan berraurkitu du izaki handiarene rritmo motelaren lasaitasuna. Baina horri zuhaitz santuaren mito zaharraren ezagutza lotu zaio eta zuhaitza, haritza
|
batik
bat, Euskal Herria ren sinbolo ere bilakatu da, euskaldunen indarraren, borroka ren eta askatasunaren sinbolo.
|
|
|
Gizarte honetako beste biktima bat, Erdozaintzik bere idatzietan ahazten ez duena, langileria da. Gazte garaiko olerkietan laborariez mintzo zen
|
batik
bat, poetak miresten dituen laborari noble eta trebeez, lurrarekin harremanean eta lurrari loturik bizi direnak. 1960 hamarkadetatik aurrera, ordea, la ngilea renkontzeptua zabaltzen du, eta dagoeneko langilea ez da soilik baserritarra eta laboraria baizik eta baita lantegietan diharduena ere:
|
|
|
P rosazko lan argitaratu bakarretan ere poesiarako joeranaba rmena da. Gaua ren atzekaldean
|
batik
bat eleberri lirikoa da, tematikak, irudiek eta baliabide teknikoek poesiara hurbiltzen baitute, kontaketa narratibora baino gehiago. Olerki luze bat bailitzan, eleberriak azaltzen digun istoriolabu rra aitzakia moduan darabil poetak, Paris handiaren alde ezkutu, ilun eta dramatikoaz mintzateko, egunez ikusterik ez dagoen gizakien bizitza dramatikoa azaltzeko:
|
|
|
Halaber, Akitaniako frantziskota rrek argitaratzen zuten Missions Franciscaines d’Aquitaine izeneko bihilabetekariaren irakurle zen. Frantziskota rrek munduan zehar zituzten misioen ingurukobe rriez informatzen zuen aldizkaria zen bere hastapenetan, baina 1959an Freres du Monde izena hartuz, gizarteeta nazioarteko gaiak jorratu zituen
|
batik
bat eta deskolonizazioaren eta herri ttipien inguruko artikuluak eta gogoetak biltzen zituen agerkari ospetsua izatera iritsi zen. Bazegoen, beraz, frantziskotarren artean Hirugarren Munduarekiko ardura eta kezka.
|
|
|
Orainarte Manex erlijio gizona, euskaltzale abertzalea eta gizon engaiatua aipatu baldin baditugu, horiei tinko loturik eta ezin bereizirik dago Manex idazlea, poeta eta literaturzaleporrokatua. Izan ere poesia, literatura eta oro har kultura (euskal kultura
|
batik
bat) barnebarnean eraman zituen bizitza osoan, oso gaztetatik. Poesia zuen bere barne sentipenen, minen eta pozen adierazpen modua, baina ez bereakbaka rrik, bere herria renak ere bai; poesia" herria ren borrokaren elea da"," herria ren dramaz eta giza errealitateazmintzo da", errepikatzen digu (Hinkihank a, 7 or.).
|
|
|
Erdozaintzik kosmo unibertsoaren barnean eta harekin
|
bat
bat egina senditzen zuela gizakia, haren poesiaren irakurle guztiak ohartu dira. Laborari familia batetan sortua, bizitza guztian munduan zehar ibili arren, hiriburu haundietan ere bere lurraren deia entzuten zuen barnean
|
|
|
Komiki edo tebeo tankerako bat. Harpidetza bidez zabaldua
|
batik
bat, beherakada batean zihoala eta, Pan Pin osatu eta zabaltzeari ekin genion Jarraiko zenbaitek. Horretan, beharbada, ez dago ezer berezirik, baina bai, ordea, diruzaina nor genuen:
|
|
|
U rte hauetan guztietan momentu atsegin asko izango zenituen, noski. Izango da, beharbada, orriotara ekarri nahi duzun
|
baten
bat.
|
|
|
Bai, lehenago Zumaian bertan gauzak egiteko posibilitatea bazegoen, bere txikian Oargi Elizaren babesean zebilen erakundearen aldetik
|
batik
bat. Euskal giroa sakontzeko posibilitatea bazegoen bertan.
|
|
|
Pentsa dezake
|
baten
batek Heideggerrek filosofia berriztatzea zuela buruan, ez lurperatzea. Ez dut uste, ez dudanez uste ere Rorty pragmatista berria ren kasua denik.
|
|
|
Ezin dugu ahaztu idazkera alfabetikoari esker Grezian, K.a. 800 urtea ren inguruan, eman zela pentsamenduarenlehenengoetariko iraultza. Horri esker, pentsalariak, ahozko kulturaz harago, idatzizko kulturan murgildu ziren
|
batik
bat, eta hor testuak gailentasun gorena irabazi zuen. Iraultzaren izaera ongi ulertuta, Platonek testuarenlogo sa renezaugarri garrantzitsu bat identifikatu zuen berehala, alegia, testuak kritika instituzionalizatu egiten duela, finkatu, ahozko kulturak berezkoak zituen ad hominemargudioakad argumentuma rgudioekin ordezkatuz (Havelock 1963).
|
|
|
Bere tresnak etahe lburuak errepresentazioak ziren eta gaur egun horiek edo zientziaren objektu bilakatzen dira edo ez dira ezer. Baina,
|
bat
batean langabezian geratu behar du epistemologoak?
|
|
|
Biologia hor dago, baita gogamenaren inguruko hausnarketak ere, eta zientzia eta teknologia desberdinen inguruko filosofiak.
|
Bat
batean denak hartu eta hustubidetik botatzea filosofo aprioristen jarrera bera onartzea litzateke. Bat batean literaturaren hiztegia dela eguneratuena, eta ez filosofiarena, baieztatzeak zorakeria dirudi.
|
|
|
Bat batean denak hartu eta hustubidetik botatzea filosofo aprioristen jarrera bera onartzea litzateke.
|
Bat
batean literaturaren hiztegia dela eguneratuena, eta ez filosofiarena, baieztatzeak zorakeria dirudi. Ez gaitezen engaina, beraz, nahiz eta, esaterako, Pello OtxotekorenArnasa galduaren ondarea poema liburuaren epilogoan berori erabat filosofikoa dela esaten den.
|
|
|
Horrela bada, filosofia literaturarantz hurbiltzea ezkerraren ikurra zen. Zientziarekin,
|
batik
bat natur zientziekin, zerikusia zuten bizitza eta mundua azaltzeko manerak arbuiatzea zen garrantzitsua ezkertiarrentzat. Asko jota soilik giza zientziak zeuden prest onartzera, horiek literaturaren suzedaneo gutxi gorabehera onargarri legez ikusten zituztelako.
|
|
|
Euskara ofiziala den euskal lurraldeetan, eta EAEn
|
batik
bat, legearen letrak eskubide garrantzitsu batzuk aitortzen dizkigu: noiznahi, nonahi eta nornahiren aurrean euskaraz jarduteko eskubidea dugu.
|
|
|
Funtsean, komunikazio gabinetea da Proyeccion, Jaurlaritzako aholkulariak izandako kazetariek osatu duten taldea. Instituzioekin lan egiten dute
|
batik
bat, eta komunikazio aholkulari bezala definitzen dute bere enpresa. Euskaraz.tv sortzean, ikusi dute bai, euskarazko telebistak Interneten duen hutsunea.
|
|
|
Ho rrela, guztiz ulergarria izango litzateke telebista lokal digitalarentzat demarkazio bakoitzeko aurreikusten diren lau programetatik gutxienez bat erabat euskaraz izatea. Gainera, beste kanalen euskarazko edukiak ere balioztatu dira,
|
batik
bat barne produkzioko edukietan. Euskarazko telebistaren esparru guztietan saihestezina da administrazioaren parte hartzea:
|
|
|
Horregatik, azken batean, sektore honetan sartuz joandi ren komunikazio talde handiek ahalbidetzen dituzten aukerak edo eskaintzen dituzten abantailak
|
batik
bat ekonomikoak dira. Izan ere, finantziazio handiagoa ahalbidetzen dute eta enpresek denbora gehiago iraun dezakete harik eta araudia iritsi arte edo emisoreak eskualde osoan edo ikus entzule potentzialenganaino sartzea lortu arte.
|
|
|
Hori bai, azpimarratzekoa da telebista lokalen programazioa ren prime time delakoan, hau da, 13:00etatik 16:00etara eta 20:00etatik 00:00etara, ikus entzule gehien dagoen tarteetan alegia, eskuarki telebista lokal gehienetan
|
batik
bat eduki lokalez osatzen direla programazioak.
|
|
|
Lurrazaleko digitalaren mapa autonomikoa egituratu litzateke, eta Informazioaren Gizartean Euskal Herriarentzako komunikazio egitasmo digital orokorraren baitan eratu nahi den kable eredua definitu. EITB eta Euskaltelek elkar lagundu eta osatzeko logika bat hitzartu lukete telebista lokalekin,
|
batik
bat euskarazko beren fondoei dagokienez lehenek, eta lokalen eskaintza zabalari dagokionez bigarrenek.°
|
|
|
3. Arabaren kasuan, izaera lokaleko hiru telebista daude, eta hiruek
|
batik
bat gaztelaniaz emititzen dute beren programazioa. Gure kasuan, Localia Canal Gasteizek beti gordetzen du tarte bat euskara hutsezko edukientzako, baina egia esan tarte hori ez da emisio osoaren %13ra iristen.
|
|
|
Baserritarrari, eta bide nabarrez apika bestela erdaraz egingo zion aldameneko kaletarrari ere. Eta honela kale osoa euskalduntzen zen
|
bat
batean.
|
|
2005
|
|
|
Horra datuetan, begi bistan, ETBn bikoizketan izandako beherakada,
|
batik
bat 1994tik aurrera. Bi arrazoi nagusi izan dira horretarako:
|
|
|
Los Serran o, Gran Herman o, Vaya Semanita...
|
Bat
bateko erantzunetan ez da entzuten euskarazko saioen izenik, ez barne produkziokorik, ez euskarara bikoiztutakorik.
|
|
|
Derridak sumatu zuen babes hiria ohizko subiranotasunaren aurkako ideia zela. Babes hirien aldeko apustua egin zuen hasiera hasieratik,
|
batik
bat, bertzelako Europa bat (des) eraikitzearren. Babes hiriak hiri franko eta ire kiak dira, abegi onaren hiriak.
|
|
|
Hori dela kausa, Internazional Berria beharrezkoa da arlo zabal bat kontuan hartuz: merkatuaren analisi ekonomikoa, kapitalen legeak, kapital motak (finantzarioa zein sinbolikoa), parlamentuko demokrazia liberala, ordezkaritza politikoa eta sufragioa, giza eskubideak, emakumea ren eskubideak, haurrarenak, askatasun, berdintasun eta,
|
batik
bat, senidetasunaren kontzeptuak, duintasunarena, gizakiaren eta hiritarraren arteko harremana. Labur adierazirik: gizakia eta demokrazia hausnartu behar dira berriro, behin eta berriro, idealismo fatalistan zein eskatologia abstraktu eta dogmatikoan ez erortzeko.
|
|
|
Bere jarrera filosofiko eta politikoa uler dezagun, bere biografia ikusi behar dugu. No rmalean frantsesa dela baieztatzen da, baina, arlo guztietan bezala, Derrida frantses berezia zen,
|
batik
bat idazterakoan, hitz egiterakoan. Adibidez, bi esaldi kontraesankorretan adierazi du Derridak bere historiaBestea ren eleba kartasuna liburu autobiografikoan (Monolinguisme de l’au tre ou la prothese d' origine, Paris, Galilee, 1996):
|
|
|
Aljeriako politika kolonialistan ez elebakartasuna zen legea, besteak inposatutako elebakartasun legea. Ezabatutako hizkuntza (arabiera, be rberea) hizkuntzarik arrotzena bihurtu zen,
|
batik
bat, De rrida haurra bezalako" judu indigena" batentzat. Frantsesa zen bere ama hizkuntza, inposatutako hizkuntza, bereiturria, erregelak, arauak eta legeak bertze leku batean baitzeuden, metropolian baitzeuden, Hiri BuruAmaAbe rrianhain zuzen.
|
|
|
Gaur egun erlijioa inspirazio artistiko irekiaren iturria da, eta, alderantziz, arte eta entretenimendu produktu askok moralista eta erlijio berri ugari elikatzen dituzte, eta ez hain zuzen bere zentzu sakratuenean. Artea eta literatura —batez ere zientzia fikzioan, misteriozko idazkietan eta beldurrezko narratiban— kosmogonia desberdin ugari eta panteoi asko ari dira biltzen erlijio berriak inspiratzeko,
|
batik
bat New Age tankerakoak (Nelson 2001, vii. or.). Eta hori, hain arraroa dirudiena, guztiz hedatuta dugu Mendebaldean, non munduko kontzepzio alternatibo berriak gero eta mistikoagoak diren, ez razionalak, supernaturalak, sasierlijiosoak. Sinestunek badute euren jainkoa (k); erlijioz ateo direnak, ordea, hasi dira sinesten sinesteko oso zailadi ren gauzetan.
|
|
|
Esaten dute konbentzituta daudela azkenean gizatiarrok Paradisua topatuko dugula mirarizko tekno aurrerapenei esker. Aurrerapen horiek tradizio hermetikoaren mitoak ere ekarriko dituzte, esaterako ziber gorputza eta hilezkortasuna eta,
|
batik
bat, jainko artifizial eta birtual baten sorrera. Erlijio modu berri horri digitalismo esaten diogu informazioaren teknologiekin eta Internetekin duen erlazioa dela eta, baina baita ere antzinako Kristautasunarekin duen antzagatik eta globalizazioaren inguruan duen ideia dela-eta.
|
|
|
giza eboluzioaren parodiaren taldea. Ohio estatuan dagoen Akron hiriko bost lagunek synth pop talde bat osatu zuten, batzuetan synth rock, erabat interesgarria,
|
batik
bat beren alde desberdinak nola agertzen zituzten ikusita: musika, estetika, ideologia, kritika.
|
|
|
Musikak eta irudiak bihurtu dute Devo ezaguns y nthpoparen inguruetan. Beti uniforme koloretsu eta futuristak jantzita,
|
batik
bat bi gauzez farre egin guran: kultura industriala eta informatikoa, hain gogortsu Estatu Batuetan 70eko hamarkadaren hasieran dagoeneko, eta pop kontsumismoa, bai modaren bai irudi, literatura edotazientzia fi kzioaren bidetik hedatua.
|
|
|
1979tik aurrera, eta Balilla futurista italiarrak birtualki bataiatu ondoren, 80etako Madrilgomovi daren talde paradigmatiko horrek multimedia produktu bat aurkeztu zigun —oinarrian, jakina, musikala—, eta mundu hispanikoaren erdi hildako panorama musikala hasi zen astintzen erabat,
|
batik
bat underground —indie egun— alorrean: estetika berezia eta berria zekarren, tresneria harrigarria, musika futurista, zuzeneko emanaldi desberdinak, mezu probokatzaileak, autoprodukzioa —DRO disketxearenso rtzaileak dira— eta, berriro ere, teknozientzia dute euren irudi multzoaren oinarri eta xede.
|