|
2000
|
|
|
|
bat
batean ostatu hartu zuen nire erromes arimak:
|
|
|
|
bat
batean gizondutako haurrak bailiran.
|
|
|
Halako zerbait amestu izan nuen beti; halako zerbaiten premia gorria ikusten nuen; baina etsiak jotzen ninduen Donostiako giroak. Gerora, ETA lortzen ari zen oihartzuna ikusirik, apur bat ilusionatzen hasi nintzen, nahiz eta itxaropen berezirik ez izan, EAJrekiko nuen mesfidantzarengatik
|
batik
bat.
|
|
|
Aski zenuen Caracas gaineko muinoetara begirada jasotzea gizarteko ezberdintasunak eta injustizia latza ikusteko. Nire ustea da, 30etako petrolioaren eta beste gai batzuen aurkikuntzak eskulan eskari handia sortu zuela
|
bat
batean, eta laborariak eskulan premia horretara bideratu zituztela trumilean, nekazaritza lurrak hustuta. Lehen urte haietan langile ugari behar zituzten, baina gero petrolioa ateratzeko ez da ia eskulanik behar.
|
|
|
Aluzinazioetako batean garagardoa eskuan nuela ikusi nuen neure burua, aurrean neukan txakurrari neure bizitza pribatuaz hitz egiten... Eta
|
bat
batean ohartu nintzen, zerbait bitxia gertatzen zela han, zerbait ematen zidatela urarekin edateko.
|
|
|
Horietako bat, txikitandiko nire musika zaletasunaren asegarri, kantu gregorianoa izaten zen. Gogoan dut, adiskide batzuen gregoriano saioak entzuten egoten nintzela, Anjelek eta Fernandok abestuak
|
batik
bat. Zeinen ederki kantatzen zuten!
|
|
|
Txalo jo eta hau, txalo jo eta hura, horrela ohituta zeuden; panpinak bezala erabiltzen gintuzten.
|
Bat
batean goizeko errekuentoan ez nintzela jaikitzen eta kasurik egiteko asmorik ez neukala ikustea ezin izango zuen sinetsi. Nonbaitera joan eta zerbitzuburuarekin itzuli zen.
|
|
|
Eta guretzat liberazioa izan zen haien agintea onartu beharrik ez izatea, haien kapritxozko gestuei jaramonik ez egitea. Ordura arteko tentsio guztia
|
bat
batean hustu genuen. Geure indarraren potentziala neurtzea izan zen; gure boterearen sentipena, Herrerako egoerarekiko erabaki ahalmena eta agintea geure eskuetara pasa izanaren sentipena.
|
|
|
Ez dugu ahaztu behar, kartzeleroengandiko jipoiak sakabanaketaren ondoren hasi zirela
|
batik
bat; talde txikitan edo bakarka geundela ikusirik, horretaz baliatu ziren basakeriak eta gehiegikeriak egiteko, eta berdin jarraitzen dute gaur egun ere. Ez soilik presook suntsitzeko, baita senide eta lagunak umiliatzeko ere.
|
|
|
Zauden lekura ohituta zaude nola edo hala, kartzelara egundo ohitzen ez zaren arren; espetxean egindako lagunekin sortua duzu halako harreman berezia, lotura estua, anaia edo neba bilakatzen zaituena. Beraz,
|
bat
batean eten eta zapuztu egingo dizute espazioa. Inoren jolas zikineko osakin sentiaraziko zaitu kartzeleroaren gaztiguak trasteak prestatzeko agindutakoan, bazoazela-eta.
|
|
|
Aljeriako gerraren zantzuak bizirik; Frantziaren alde gerra egin ondoren Frantziara bizitzera joandako aljeriarren kontua, harki en arazoa, eta abar. Oraindik ere arazoak dituzte harki haien seme alabek, Marseilla aldean
|
batik
bat. Juduen Sei Eguneko Gerra aurreko urtean izan zen...
|
|
|
Maiatzaren 20ko goizeko ordu batean hil zen Maria Victoria,
|
bat
batean, bihotzekoak jota.
|
|
|
Hala ere, kolegioko ikasle zaharragoen artean bazen bat Lonbide zeritzana, begitan hartua nindukana eta joka aritzen zitzaidana. Eskolaren azpian frontoia zegoen, eta behin, pilotan ari ginela,
|
bat
batean joka hasi zitzaidan Lonbide hori; Munduate atera zen nire defentsan, Oreretako apaiz izango zena. Eskola sasoia amaitu ondoren ere, lanean hasita nengoela, berdin jarraitzen zuen Lonbide horrek.
|
|
|
Zutik eta geldi egonda, laster hasten omen zaio gerriko mina; erosoago omen dabil paseatzen, ibilian. Hernia lunbarrak ez du bakean uzten, eguraldia hotz eta heze dagoenean
|
batik
bat. Castellondik honako bidean ere, furgoietan erasan omen zion ederki, eta oinazez iritsi.
|
|
|
|
bat
bateko erabakiaren ikara dute eta
|
|
|
Eta ni baino askoz ere okerrago hago hi inori ezer azaltzeko. Zer uste duk egingo dutela guardia zibilek hik gerra aurreko euskal olerkaria haizela esaten badiek, gerra garaian euskarazko lehen egunkariaren bultzatzaile suharra eta Euzko Gudarosteko intendentzia komandantea, 1937ko ekainean faxistek fusilatua eta 60 urte geroago
|
bat
batean Jaungoikoaren graziaz berpiztua. Barre egingo dutela uste duk?
|
|
|
– Drama latza izan behar dik, bai:
|
bat
batean berpiztu baina zer arraiotarako berpiztu haizen aztarrenik gabe...
|
|
|
Baditek zerbait, ez zakiat zer, barru barruraino sartu izan zaizkidak beti, neure anaia batek idatziak balira bezala. Hire poema batzuk ere izan ditiat batzuetan buruan, Antton Valverdek hire lanekin osatu zuen diskokoak
|
batik
bat, baina Lizardi hunkidura iturri oparoagoa izan diat beti. Eta ez duk nire kasua soilik.
|
|
|
Polizia auto batzuen uluek moztu zuten
|
bat
batean Lauaxetak hasitako sermoia. Aulkietatik altxa, errezelak baztertu eta leihotik begira jarrita, auto berde bat ikusi genuen plaza nagusian etengabeko jira-biran, Goizederrek bezperan Orexara eramandako auto gorria hango plazan utzi zuen bezalaxe, eta Guardia Zibilaren bost lanrober plazara orduantxe puntuan Leitzako aldetik heltzen, uluka eta argi urdin birakariak piztuta.
|
|
|
– Tira, gu... ni... ni basozaina naiz –atera zitzaidan
|
bat
batean, neure itxura zarpaila zuritu beharrez– Denbora libre asko izaten dut irakurtzeko eta horregatik naiz literaturzalea.
|
|
|
Jakinik nik itsasertzera jo nahi nuela berak" bidaia ganorabako" deitzen zuen hartan, eta jakinik Arantxa eta Jean Louis gau hartan autoan Urruñaraino joatekoak zirela, gure mendi ibilaldia
|
bat
batean laburtzeko aukeraz jabetu eta, ni lozorro sakonean murgilduta nengoela baliatuta, Arantxari eta Jean Louisi gu Donostiaraino eramateko eskatu zien, han lagun bat bisitatzeko aukera izango genuela-eta. Arantxak eta Jean Louisek ez zuten ezetzik esan, nahiz eta gu autoan sartzeak ekarriko zuen ondorioetako bat aurretik susmatzeko modukoa izan:
|
|
|
– Barkatu, Estepan. Seko ahaztua nuen zerbait etorri zait burura
|
bat
batean eta...
|
|
|
Artegatasun itzarri horren ezinegonean kulunkan nengoela, Lauaxeta aldameneko ohetik jaikitzen sentitu nuen
|
bat
batean. Ohe gainera igota, zutik, hizketan hasi zen handik, ozen eta eskuineko besoa indarrez astinduz, mitin bat ematen ariko balitz bezala:
|
|
|
Hitz haiei kasu egitera, Tolosatik gertu zegoen herri batera joan behar nuen. Neure buruari kontzienteki aitortu gabe, Lizartzara joateko ideia buruan bueltaka aspaldidanik nuela jabetu nintzen
|
bat
batean. Ausartuko al nintzen, ordea, hartu nahi ez nuen bide hari eraman nintzan uzten?
|
|
|
Balaztada lehor baten soinuak moztu zigun,
|
bat
batean, solasaldia. Polizia auto baten uluak entzun ziren ondoren.
|
|
|
Zu bezala galduko naiz ni ezerezean, arrastorik utzi gabe. Edo, tira, agian zu oraindik ere –irri eginarazi zidan
|
bat
bateko burutazioak–, zu oraindik ere... Ulertzen didazu, ezta?
|
|
|
– Zer da hau baina? –haserretu nintzen berriro, ordura arte egon nintzeneko hodeitik
|
bat
batean erorita bezala– Telebistako broma horietako bat? –Zutitu eta ingurura begira hasi nintzen– Kamera ezkutu bat al dago hemen?
|
|
|
Halako batean Laja eta Landakandaren kantua isildu eta Mikel Laboaren" Assentiré de grat" entzuten hasi zen tabernan. Harritu egin ninduen
|
bat
bateko aldaketa hark. Burua jiratu nuen barra aldera, baina han ez zen inor, ez nuen diskoa nork aldatu zuen jakiterik izan.
|
|
|
Autobidea bi urte lehenago inauguratu zuten, 1995ean, baina autobidea egin zutenetik Gorritira mendiz heltzen nintzen lehendabiziko aldia nuen nik orduko hura. Basoaren bihotzean galdurik
|
bat
batean autobide batekin topo egiteak halako perplexidade moduko bat sentiarazten zidan niri beti, eta egun hartan egiaztatu ahal izan nuen Gorriti leku ezin aproposagoa zela sentimendu harentzat.
|
|
|
Ikuspen bortitz hark eragindako barne asaldura pixka bat baretu zitzaionean egunkarietako hitzak irakurtzen hasi zen, nahasian, urduritasunak ez baitzion izenburu handietako esaldi nabarmenak ere osorik irakurtzeko betarik eta patxadarik uzten. Nahaste hartan, besteak baino meheago zen egunkari bati erreparatu zion
|
bat
batean, harrituta: euskaraz idatziak zituen azaleko testu guztiak!
|
|
|
Baina egunkariak ez dira 60 urteren ondoren
|
bat
batean berpiztu berri diren irakurle despistatuentzat egiten, eta ederki igarri zion horri egun hartan Lauaxetak. Arraro samarra sentitu arren, ulergarria zitzaion artikulu gehientsuenetako euskara, baina artikulu askoren mamian kontu askotxo zitzaizkion guztiz arrotz, urrun, atzemanezin.
|
|
|
Harrituago utzi zuen Lauaxeta polizien ibilgailuko errotuluak bere
|
bat
bateko berpizte ustekabekoak baino. 1937an hila zen, gogoan zituen Gasteizko hilerriko fusilamenduko xehetasunak.
|
|
|
1937an hila zen, gogoan zituen Gasteizko hilerriko fusilamenduko xehetasunak. Orain, ezerezetik
|
bat
batean jalgia, ezkutuko indar batek heriotzaren ilunpeetatik biziaren argira itsumustuan erauzia, plaza bateko bankuan eserita berpiztu berria zen, gerra aurreko traje dotorez jantzita, gorbatadun eta betaurrekodun, baina fusilatu zutenean aurpegia estaltzen zion bizarraren aztarrenik gabe; eta ez zekien non eta noiz berpiztua zen, zein herritan eta zein urtetan, ez zekien noiz arte, eta, batez e...
|
|
|
Bankutik altxatu eta ertzain autoa igaro zen norabidean abiatu zen oinez. " Ertzaintza" zioen errotulu batekin egin zuen topo
|
bat
batean;" Gernika Lumo. Don Tello Kalea", zioen bestaldeko etxeetako batean erantsitako plakak; aurreraxeago, Arriaga jauregia ezagutu zuen, bonbardaketaren ostean Gernikan zutik geratutako etxe bakanetako bat.
|
|
|
Oheetariko batean norbait remobitu zen. " Etxean egina", esan zuen Lazarok harroki; norbait hura jaiki,
|
bata
bat erdi jantzita;" gabon, emazte", esan zuen Lazarok, halakoxe umorez; emakumeak zerbait esan zuen; apika hizkuntza atzerriko batean, Xanek ez baitzuen ulertu; eta Lazarok, hain zuzen ere: " zer diñozu, emazte?", jaurtiki zion;" hitz egizu klaro, komeni denez"; ez zion emazteak jaramonik egin; sukaldera joaki, baso bat ur edan, fregaderaren kontra apoiatuta, besoak antxumaturik so gelditu zitzaien;" Xan, Luzi; Luzi, Xan", esan zuen Lazarok; jaiki zen apur bat Xan, Luziri eskua luzatu zion; Luzik laxoki estutu zion; ez zegokeen bestalde emakumea txit umore onean; bistan da, ez ziren orduak; mazelezur handia, ile rubioak nahastuta, begiak ondo ireki ezin zituela zegoen; Lazarok zigarro bat piztu zuen eta:
|
|
|
" Egun on", esan zuen, aztoratuxe, lanari une batez utziz. " Berdin", esan zuen Xanek,
|
bat
batean eskuak nora sartu ez zekiela. Ivan sofan, telebistaren aurrean jarri zen, publizitate spot bati so.
|
|
|
Emazteak ordea, sarreraren ondoan, mahaitxo batean zegoen telefonora jo zuen. Deitu eta
|
baten
batekin mintzatu zen. Orain dibertiturik kontenplatzen zuen Xanek aitatxiren aurpegia:
|
|
|
" Ivan!", esan zuen," igo bolumena!".
|
Bat
batean arrunt piztu zen. Interesatu egiten zitzaion telebista, zeinaren kontra, ordea, lehentxeago net mintzatu zen.
|
|
|
Mahai apal, zabal biribil batean kafeontziak, kikarak, pasta batzuk ere bazeuden platertxo batean.
|
Bat
batean bizkarrekoa bordatu lan batez estalia zuen besaulki batean emakume xahar xahar bat ikusi zuen Xanek. Ximur ximur egindako mahaspasa zirudien.
|
|
|
Puxka batean halaxe jarraitu zuten. Gero
|
bat
batean Xan gelditu egin zen: etxe barru batera begira, han zeozer, han nonor ikusi izan balu bezala.
|
|
|
Xan apuratuta zegoen; jakin zuen, baiki, une batez ñarroari kontra egiten; ez zekien, ordea, orain nola harengandik aldendu.
|
Bat
batean, airoski: " Goian bizi zara?", galdetu zion.
|
|
|
Ama alabek elkarri hitz praktiko batzuk esan zizkioten; urrun hala ere, lehenagoko laztan girotik. Oro
|
bat
batean zenbait urtez zahartu balira bezala zen; hain juxtu oraintxe, Xanen begi bistan zahartzen ariko balira bezala. Bi mutilek ere beste atitude bat hartu zuten:
|
|
|
Pasako zaio", esan zuen Raissak eta, alabatxoaren atzetik, honek ikusi gabe, Xani zerbait kentzeko bezala, masailean laztan txiki bat egin zion.
|
Bat
batean jaiki, atera egin zen. Xan, neskatila gainean zuela, konfuso zegoen.
|
|
|
Herrenka zihoan,
|
baten
batek jarraitzen ote zion behin edo behin gibelera miran. Ez zitekeen batere fida.
|
|
|
Ja parkearen gainean poliziak agertu ziren, ja gazte gehienek beherantza egin zuten, ja lagun bik baino ez zuten barrikada defenditzen.
|
Bat
batean Xanek bere burua oso bakarrik ikusi zuen: gelditzen ziren kafetegi hartako atean gizon ez inplikatu batzuk, gelditzen ziren parkeaz hara hiru lau mutil koxkor, gelditzen zen, jeeparen babes ez oso seguruan, bera.
|
|
|
Kale estu, ilun batean zegoen.
|
Bat
batean bere atzean, oso bertan, baten bat zuela sumatu zuen. Jiratu zen.
|
|
|
Kale estu, ilun batean zegoen. Bat batean bere atzean, oso bertan,
|
baten
bat zuela sumatu zuen. Jiratu zen.
|
|
|
Gizona, arriskua sumatuz, makurtu egin zen; eskua heldu nahian, Xan pilota bat eginda zegoela, besotik tira eginez arrastaka ibili zuen. Gero
|
bat
batean, gizonak laga egin zuela nabaritu zuen. Begiak ireki, mutil aurpegi zorrotz bat sorbalda astintzen ari zitzaion.
|
|
|
Atea irekita zegoen, burua sartu zuen. Pasiloan
|
baten
bat urruntzen, fondoan argi baten isla nabaritu zuen; osterantzean iluna zegoen. Erabat sartu zen.
|
|
|
Presio bat sumatu zuen:
|
baten
bat ohe gainean jarri zen, uxumuxuka hitz batzuk esan zituen, run run bat aditu zuen. Ez ziren, antza, beragatik ari.
|
|
|
Ez ziren, antza, beragatik ari. Bazen nonbait
|
baten
bat ohatzean, manta nahaspilatuen azpian. Orduan baina, zutik gelditu zenak, pixka bat makurtuz:
|
|
|
Orain berriz ere zalantza dago, berriz ere kezkatzen hasita gaude; lehengoan horretaz aritu ginen:
|
baten
batek salatuta edo ezbeharren batengatik paketea aurkitzen badute, kulpak etxekoentzat izango dira; haiek deus ez dakitela gainera". " Alferrik duk", esan zuen Lupok;" orain tapa ezak hori".
|
|
|
Jai nagusiren bat izan behar zuen; Xanek ordea hilak zenbat zituen, zein jai zitekeen ideiarik ez zuen; negua zen, noski; aurkixeago udaberria etorriko zen. " Segi, segi", esaten zuen Belek, kuadernoaz Xani haize pixka bat emanez;
|
bat
batean: " hi, hi!", esan zuen; plaza batean ziren, etxe bat goitik beheraino plastiko berdeez, aldamioz inguratuta zegoen; etxearen aurrean, zakarren artean tuberia zaharrak, egitura metalikoak pilatuta zeuden;" aparka ezak hor", esan zuen Belek, eta Xani:
|
|
|
Hala bada, hartu egin zuen aparatoa. Hartu eta bertan baina, eten egin zen komunikazioa; eta hala ere, kableaz beste aldean
|
baten
bat zegoela aditzeko betarik izan zuen, menturaz hitz bat esaten hasi zena. Berak eskegi eta oso sarri berriz, atzera jo zuen.
|
|
|
Laster ageri zen solasak irtenbide gutxitxo zeukala. Alta,
|
bat
batean Xanek bere gibelean norbait zela sumatu zuen. Itzuli eta, aurrez aurrean gizon moreno, ihar bat zeukan.
|
|
|
Bere begi kixkorrez lepamotzaren onespena bilatu zuen; honek, ordea: " Jakitea, zer den", esan zuen;" behin baino gehiagotan gaupasa eginda dinbi danba, kamiseta
|
baten
bati emanda bularrutsik heldu zuan etxera. Deporren behin, zepelin ederrarekin, demasako botila txikizioa egin zian.
|
|
|
Burlak haatik ezin ez ikusizkoak ziren. Xan hari begira zegoela, bada,
|
bat
batean ohartu zen, emakume gaztearekin zeuden gizonezkoak, jertse gorrikoari ez baina, berari begira zeudela: zorrotz eta lazki.
|
|
|
Ilea lisatuz, zain bezala, eta aldi berean, bere munduan, urruti bezala zegoen.
|
Bat
batean, ostatutik dei hotsak etorri ziren: era lehorrean, Eliren presentzia galdeginez.
|
|
|
Zerbait esan zuen. Berriz esan behar izan zuen,
|
baten
batek bultza egin eta, Xanek ez baitzuen aditu. " Henri ez duk hemen aspaldi", izan zen Lazarok bitan esan zuena.
|
|
|
" Henriren berri", esan zuen Xanek. " Henriren berri?", galdetu zuen Lazarok; oso harritua zirudien;" neuk emango diat", esan zuen;" neuk emango diat Henriren berri";
|
bat
batean, serio planta eginez: " zer jakin nahi duk?", galdetu zion; zurrutaldi batean hustu zuen basoa, barran laga zuen;" ba al dakik", esan zuen," Henri eta biok ekipo berekoak ginela?
|
|
|
Begiak bizi bizi, bazirudien pixka bat dibertitzen ari zirela: basoak altxa,
|
baten
bat goraipatu, barre egiten zuten. Espainolez ari ziren, jai berbak eginez.
|
|
|
Gizon sartu berri haiek, aurrena, txaketa beltzez jantzita zeudenez, hila behar zuen auzotar haren hileta lagunak izango zirela pentsatu zuen Xanek. Gero berriz,
|
bat
batean haietako bi kopla kantari hasi ziren; ez bederen dolu koplak, ezpada kopla arin eta burlazkoak. Alde guztiz, ez ziruditen oso kopla remarkableak, kuadrilako gainerako gizonei berriz, grazia handia egiten zieten, esku zartaka eta barre zoroka hartu zituzten.
|
|
|
Eta, jan zuen gazta hark, ase barik, gosea arrabiztu zion. Gainera
|
bat
batean zakila oso gogor jarri zitzaion. Eta, jarrera aldatu zuelarik, ez ote zuen Ivan pixka bat esnatu; ez ote zituen mutikoak begiak pixka bat ireki.
|
|
|
Xanek pauso batzuk eman zituen gelan. Gero,
|
bat
batean geldituz: " Hemen zarete", esan zuen, eta bere boza, ez oso ozena, bazen aski bigorosoa;" hemen, nire ohean, lasai asko zarete.
|
|
|
" Xan"; ez zen bera galdetzera ausartu; alabaina, hark: " Ni Raissa naiz";
|
bat
batean besoko zauria gogoratu zitzaion, ikusi nahi zuen; marruskatze bat zen, aski zabala, ez ordea batere sakona; odol ttantta batzuk ageri ziren;" mina emango dizu". " Pixka bat... ez da ezer", esan zuen Xanek, serbilleta batekin odol ttanttak xukatuz; Raissak ez zuen insistitu; Xanek, kanpora begira:
|
|
2001
|
|
|
Sua ardura, berotzeko baino ez zen erabiltzen.
|
Bat
batean, pobreen eta aberatsen arteko leizea, giroaren epeltzeko baliatzen ziren tekniken ezberdintasunak finkatzen zuela iruditu zitzaidan: gure gau hormatu eta ke urrineko bideen aldean, boteredunek beren gelak, erle kofoin gerizatuen antzera, aire tepo artifizialez hanpatzen zituzten.
|
|
|
Mututu ginen
|
bat
batean. Eta bilkura gelarainoko seiehun metroak oinez egiten genituela, ez zitzaigun hitz apurrik ere atera.
|
|
|
gustatzen zitzaidan, bihurgune bakoitzean Cyberoa deitzen nuen tupina horren barnera lerratzen nintzela itxuratzea, anitzetan euriak zein haizeak kolpatu bazter hutsak zeharkatuz. Noizbehinka kabala errebelatu bat gurutzatzen nuen, gautxori baten auhena hautematen eta
|
bat
batean herri argiztatuaren muinera heltzen nintzen, bideak ez zirenez are luzeagoak moldatzen ahal galdezka. Autoko leiho apaldutik, mazela freskoetan alhan utziak izan ziren ardien marraka ahulak preziatzen nituen.
|
|
|
Hargatik, dolorez eta doluz beharbada, kontakizun txukunaren ez hausteko, ahurraz gorde zuen posterraren behereko aldea. Trena
|
bat
batean ez toki hitsean gelditu zen: kai ertzean, Tatieneko koloreko boltsa arrosa eta zuri astunak zeramatzaten jendeen urratsak denek jarraiki genituen.
|
|
|
Gaixo Joanes nioen, baina deabruen errekaitua izana zen laurogei urtez.
|
Bat
batean malgortu zenean, amarekin bisitaz nindoakiolarik, begien hondoan, hiltzearen larderia barneratua susmatzen nion. Paralisiak jo aurretik, ardoa, etxekoa, gasnaren lagungarri, edatea medikuak debekatu zionean, ez zuen beldurrik, desafio aire gogorra keinuetan baizik.
|
|
|
lautadaren minean misterioski pausatu altzairu zilarrezko fabrika horien maldatik noizbait bilkuratik etxerakoan, izaki malguren baten ez ustezko ezagutza eginen dut, bestela zertarako balioko lukete bidaiek? Esnetegi handiaren saihetsetik pasatzean behin, bidean ametsetarik nenbilela, gorrotoaz husten agian, ipularretik
|
bat
batean bi argi iturri borobil miretsi nituen. Arrasta zapatuz brau!
|
|
|
sans ambage... –jarraitzen zuen letania
|
baten
batek irriz, lepoko girgilak, urre eta zilar batera, zaratatsu erakusten zituztenen estralurtar aurpegietara so, auxilik txotxona errateko maneran.
|
|
|
sekretua hobiaren zolaren zolara eramanen nuen.
|
Bat
batean, xungo pezak zartaginean amultsuki pausatzen ari nintzela, joan jin soila aski zuten, haurra jauzika saihetsean landatu zitzaidan, zartagin zaharren oreka landerrean ezarriz. Kexatu nintzaion:
|
|
|
Erran nuena erran baldin banuen erran nuen baiki: aditzez pobre geratu nintzen
|
bat
batean. Handik minutu eskasean, haurrak platera garbi garbia zeukan, urina ogi puxinkaz bildua eta emeki enearen xahutzen ari nintzela, garaipen keinuka ari zitzaidan.
|
|
|
Besotik tiratu nuen haurra. Begitartea berriro bustirik zeukan, burua apal eta ezer gabe ateratzen ginela, bitrinan,
|
bat
batean, pare zoragarria ikusi zuen, gure aiduru bezala.
|
|
|
–Tanpis, barkatu –ihardetsi nion,
|
bat
batean ene hutsaz ohartuz– Orduan emadazu duzunetik –ahalke nintzen.
|
|
|
–Nor duzu hori? –eskatzen zion
|
baten
batek, eriaz erakusten ninduela; eta lagunak ez zuen aski elerik ene aurkezteko:
|
|
|
|
Bat
batean argiak hil ziren. Aulki herotsak biderkatu.
|
|
|
Geltokian aurkitu nintzenean, emaztearen soan berriz landatu nituen pentsamenduak: ez nintzen ezer, euskalduna are gutxiago, nortasun ezpalak ezabatzen ziren
|
bat
batean eta huts handi horretan aldi berean dena nintzen, iragana eta geroa, azala eta mamia, haragia eta hezurrak, gasna eta azken egoitzako har malatsak. Zergatik behar nuen derrigorrez, besteetarik bortxaz eta indarrez bereizten ninduen identitate finko partikularista bat, hizkuntza ezpainetan neukan ber?
|
|
|
Tu kiratsa irentsiz, aho sabaia
|
bat
batean lehor antzeman nezakeen. Aspaldidanik sentitzen nuen interes izpirik ez neukala, ez nuen bilatzen ere:
|
|
|
Noiz jinen haiz gure etxera mutil? –oihukatzen zuen
|
baten
batek, ahantzi gabe hauteskunde kanpaina betean hitz emak oro ez zirela derrigorrez eman hitzak.
|
|
|
Barkatu Joanes... –eta
|
bat
batean oroitu nintzen, irakasleak nola hormetan edo eskola gelaren minean zegoen berogailuaren inguruan, gehiengoaren irri egingarri, hitz bat edo beste trebes ahoskatzen zutelako, auzoko lagunak dekalkatzen zituen. Alta guztiak, galaraztea helburu zuten mintza eremu hartako edozein etxetako premu edo andregai hitz emanak ginen:
|
|
|
Eta azkenean, ardi gasna ekoizleentzat on zena, enetako ere kaltegarria ez zela sinestera heldua nintzen. Baiezko ugariegien uholdean, Joanesek
|
bat
batean pazientzia galdu zuen.
|
|
|
Begiak kleenex purtzilikatuaz torratuz besoak papoan juntatu zituen. Erdi biluzia zebilen anderearen sokorritzeko eta gerizatzeko gutizia nigan bermatzen sentitu eta
|
bat
batean behialako beldurra inarrosiz, herriko plazan kateme bustiak goseti bilatzen zituen serial killer baten balizko presentzia imajinatu nuen. Bazterretara beha, segidan, James Ellroyren nobela sobera irakurtzen nuela ondorioztatu nuen; alabaina zahar kankail konkortu libindintsu eta gerlari ohiez aparte, Garapenak abandonatu herrialde hau El Monte lanjerosa ez zela onartzekoa nuen.
|
|
|
Jendearen jasan ahalmena hausteraino eramaten zuen amodioaren ideia gohaingarri zitzaidan
|
bat
batean. Mairosek laguntza behar zuen.
|
|
|
–Ez –nioen ironia saihestuz–, John Dunbarekin egon naiz barda... –eta jarraitzen nuen bezperako agerindearen ildotik,
|
bat
batean, nirekiko arranguraz hanpaturik: baina zer ari naiz ezer ulertu nahi ez duten hauei neure bizitza pribatu eta intimoaren azaltzen?
|
|
|
Euria ari zen egun triste hartan, ardien merkatura eramateko erabiltzen zuen kamionetarekin auzapeza izan zen aireportuan, estatuko kultura ordezkari eta arduradunen xerka, prefeta, suprefeta eta alderdi politiko guztietako hautetsiak beren auto propioetan herrira hurbildu zirelarik. Ministroak sinistroki agurtu zuen apezpikua, ezkerreko diputatuak hipaka eskuineko kontseilari nagusia kontsolatu zuen, euskal kulturaren egunen kudeatzaileak penatuenak agertzen zirela,
|
bat
batean lan gabe aurkitzen baitziren. Aldare aitzinean, hilkutxaren aldamenean, CRS lerro gotor batez zaindurik plantatu ziren Hautatuak oro, herriko lau gizon indartsuak Chemin des Dames, Verdun, Dien Bien Phu eta Aljerko batailetan irabazi frantses bandera astunei airean zetxezkiela.
|
|
|
Lau argien saihetsera heldu nintzenean,
|
bat
batean, gauzak esneketariaren tresna motordunarekin deus loturarik ez zuela ohartu nintzen: garraio makinari alde guztietarik kea bazerion eta xuru xuru eztiak hautematen zitzaizkion.
|
|
|
Bakarretan kaputxaz gorde iragarki kolatzaileak, lema hormatu marrazkilariak edo polizia armatu kontrolak harrapatzen nituen eta ziuntan urruntzen nintzen.
|
Bat
batean, behialako batzarraren zailtasunak ahanzten ziren, Gasnaren Bideak eskain zitzakeen gertakariei adi geratzeko: kontuz hi!
|
|
|
Hizki txikitan zerrendatzen zen orri leun hormatuetako desira bilatzen nuen:
|
bat
batean onartzekoa nuen bista lazki laburtzen ari zitzaidala. Ordea betazalak plomuz hantuak neuzkala nabaritu arte irakurtzen aritu nintzen.
|
|
|
–E 50 u, goi maila ikask. Biloak beltz eta luze, begi urdinak, ameslari,
|
bat
bateko, ezkondua, bere biziko E bil. 30 u, harreman etengabe eta samurrerako. Idatz:
|
|
|
Balaka bat, balaka bi.
|
Bat
batean kofesategiko penitentzia astunez oroituz, eskua izotz gelditu zitzaidan. Heziketaren zama inkontzientea:
|
|
|
Hollywood eta Marilynen aipamenek, izar ihintzez busti pentoka eztietara eramaten ninduten, haurtzaro osoan zaintzen nituen artaldeengana laburki erranik. Bidez bide oroitzen naiz, hara Perecen imitatzera lerratzen naizela
|
bat
batean, Borda kaskoan artzain nengoela, irratia aldamenean, Eve Ruggierik Marilyn Monroeren" suizidioaren" misterioa kontatzen zidala, purpura koloreko arropaz janzteko ohitura zuten star horiek goraipatuz. Orduko associated press agentziako agiria berriz irakurtzen baldin banuen, irratiko ahotsak eta azienda ñapurren marrakak jagoitik belarrian oihar, galbidean erratu" emazteki" baten biografia nire nezakeen:
|
|
|
Pentsamenduaren latzaz eta musikaren indar zaplastatzaileaz zainak daldaraka susmatzen nituen:
|
bat
batean saihetsean norbaitekin hitz egiteko gutizia bermatu zitzaidan. Eta nehor ez.
|
|
|
Zabalik utziak nituen leihoetarik ganbaran buhaka haize epelegia sartzen zela ohartu nintzen.
|
Bat
batean lotsak ninderoan: etxe zolan, urrunean itorik bezala, haur negarrak hauteman nituen, aztalkada astunak eskaileretan gora igotzen eta antsiak bereganatu ninduen.
|
|
|
globalizatzen gaituen kontsumo gizartearen aurka doa irudiz tribua, hautsia, anitza, ele lauduna, purruskatua, gustu ezberdinen artean beti urratua. Bitxiki supermerkatua da guretzat tribuen ezabaketa obratzen duen toki sinbolikoena; erosketak eta erosketa ahalak kontsumo gizarte arraren kide moldatzen gaitu eta galduak suertatzen gara
|
bat
batean: garaipen erraldoia.
|
|
|
bizia deitzen zena, hots. Aldamenean mundua uxkail eta hauts zitekeen bizi horiek nehoiz desbiderarazi gabe, izan istripu, izan
|
bat
bateko hats galtze, izan sahatsen oparotasun ikaragarrietan gehiegi fidatze... Ezezagunarentzat ez zeukaten lekurik.
|
|
|
Denborarekin konturatzear nago ez naizela batere goizekoa, are gutxiago arratsaldeetakoa, agian soilik gauetakoa. Alabaina, bilkura biharamunetan, eguna, ogi zaku triste baten maneran, herrestan higatzen dut; lanetik ateratzea aski dut hargatik, aharrausika eta zeru sakonari begiratzea, bizi bizirik sentitzeko
|
bat
batean: gaualdi berri batean bidearen bihikatzeko gai naiz orduan.
|
|
|
Orduan, Iratiko larre aberatsetan kausitzen naiz, aitzineko artzainen kromletxak eskuin aldean, artalde multzo mantsoa ezker aldean irudikatuz zainak jabaltzen zaizkit. Frankotan, errege bide bustian zirristan dabilen auto baten zaratak ametsa hausten dit
|
bat
batean.
|
|
|
Ni bezain isilak eta damutuak ziren. Nire engainatzeaz gaztigatzeko
|
baten
bati uzkian ostikoa eman niolarik ez zen den mendrenik ere mugitu, marraka ausentziak tronpatua izatearen neure sentimendu hutsalak biderkatzen zizkidala. Zazpi ardi faltsuren erdian, belarrean bertan, jarri nintzen.
|