|
2003
|
|
|
Kautela neurria barneratzea denean, horren gehieneko iraupena hiru hilabetekoa izango da, eta Fiskaltzak hala eskatuta eta auto zioduna emanez, luza daiteke,
|
askoz
jota, beste hiru hilabetez.
|
|
|
Egitateak burutzeko unean gizabanakoak hamasei urte baditu, neurrien iraupena,
|
askoz
jota, bost urtekoa izan daiteke, baldin eta delitua pertsonen aurkako indarkeriaz nahiz larderiaz burutu bada, edo jardutean arrisku larrian jarri bada pertsonen bizitza edo osotasun fisikoa, eta talde teknikoak bere txostenean aholkatzen badu neurria luzatzea. Kasu horietan, ezarritako neurria gizartearentzako prestazioak egitea bada, horren iraupena berrehun ordu artekoa izan daiteke; eta asteburuko egotaldia bada, ordea, hamasei asteburukoa.
|
|
|
Asteburuko egotaldia. Neurri horren menpe dauden gizabanakoak euren egoitzan edo zentro batean egongo dira,
|
askoz
jota, hogeita hamasei ordutan zehar, ostiral arratsalde edo gauetik igande gaua arte, epaileak agindutako zereginak, gizarte hezkuntzakoak, burutzeko behar duten denbora kenduta.
|
|
|
1) Falta gisa kalifikatu badira egitateak, neurri moduan bakarrik ezar daiteke zentzarazpena; asteburuko egotaldia,
|
askoz
jota, lau asteburukoa; gizartearentzako prestazioak, askoz jota, berrogeita hamar ordurako; eta gida-baimena nahiz bestelako administrazio baimenak kentzea.
|
|
|
1) Falta gisa kalifikatu badira egitateak, neurri moduan bakarrik ezar daiteke zentzarazpena; asteburuko egotaldia, askoz jota, lau asteburukoa; gizartearentzako prestazioak,
|
askoz
jota, berrogeita hamar ordurako; eta gida-baimena nahiz bestelako administrazio baimenak kentzea.
|
|
|
5*) Salbuespenez, aurreko erregelan ezarritako kasuak oso oso larriak badira, eta epaiak beren beregi hori adierazten badu, epaileak erregimen itxiko barneratze neurria ezarri du urtebetetik bost urte arte; horren osagarri gisa, ondoz ondo, zaintzapeko askatasunaren beste neurri bat ezarriko du, hezkuntza laguntza eta guzti,
|
askoz
jota, beste bost urterako. Lege honen 14 eta 51.1 artikuluetan xedatutakoaz baliatu ahal izateko, nahitaezkoa da barneratze neurria benetan betetzen hasi denetik lehenengo urtea igarotzea.
|
|
|
1 Espedientearen instrukzioan zehar, Fiskaltzak talde teknikoari eskatuko dio txostena egin edo aurretiaz igorritakoak eguneratzea; ondore horietarako, talde teknikoa Fiskaltzaren menpe egongo da eginkizunari dagokionez, haren mendetasun organikoa edozein izanda ere. Talde teknikoak Fiskaltzari hori eman dio,
|
askoz
jota, hamar eguneko epean; epe hori luzatu ahal izango da, gehienez ere, hil baterako, arazoa oso konplexua denean. Talde teknikoak idazkia aurkeztuko du adingabearen egoera psikologikoari, hezkuntza egoerari eta familia egoerari buruz, haren gizarte inguruneari buruz, eta, orokorrean, lege honetan araututako neurrietatik edozein hartzeko erabakigarri izan daitekeen inguruabar orori buruz.
|
|
|
Behin entzunaldia bukatu eta gero, adingabeen epaileak epaia emango du eztabaidapeko egitateei buruz,
|
askoz
jota, bost eguneko epean.
|
|
|
...o Fiskaltzak nahiz adingabearen letraduak hala eskatuta, eta, edozein kasutan, horiei, talde teknikoaren ordezkariari eta adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoaren ordezkariari entzun eta gero, erabaki ziodunean ezar dezake epaian jasotako epaitzaren betearazpena etetea, baldin eta ezarritako neurriak ez badu bi urtetik gorako iraupenik; etendura denbora zehatz batez luzatuko da eta,
|
askoz
jota, bi urtez. Etendura hori epaian bertan erabakiko da, edo, hori irmoa denean, auto ziodunean; edozein kasutan, etendura horren baldintzak zehaztu dira.
|
|
|
c) Burututako egitateetatik bat xedapen gehigarri honetan aipatuta badago, eta delituaren erantzukizuna duena hamasei urtekoa baino nagusiagoa bada, epaileak erregimen itxiko barneratze neurria ezarriko du urtebetetik zortzi arteko epealdian; hala denean, horren osagarria izango da zaintzapekopenetik, gutxienez, erdia igaro denean. askatasunaren beste neurri bat,
|
askoz
jota, bost urte artekoa, lege organiko honen 9 artikuluko 5 erregelaren bigarren lerrokadan ezarritako betekizunak izanik. Kasu horretan, eta lege organiko honen 14, 40 eta 51.1 artikuluek neurria aldatu, eten edo ordezteari buruzko ahalmenak aipatzen dituztela kontuan hartuta, ahalmen horiek erabili ahal izango dira, bakar bakarrik, ezarritako barneratze neurriaren irau
|
|
|
Delitu horien erantzuleak hamasei urtekoak baino gazteagoak badira, epaileak erregimen itxiko barneratze neurria ezarriko du urtebetetik lau arteko epealdian; hala denean, horren osagarria izango da zaintzapeko askatasunaren beste neurri bat,
|
askoz
jota, hiru urte artekoa, lege organiko honen 9 artikuluko 5 erregelaren bigarren lerrokadan ezarritako betekizunak izanik.
|
|
|
Aurreko bi lerrokadetan agindutakoa gorabehera, erregimen itxiko barneratze neurriak,
|
askoz
jota, hamar urteko iraupena izan dezake hamasei urtekoak baino nagusiagoak direnentzat, eta bost urtekoa, adin hori baino gazteagoak direnentzat, baldin eta delitu bat baino gehiagoren gaineko erantzukizuna badute, delitu horietatik bat astuna dela kalifikatu bada eta Zigor Kodearen 571 artikulutik 580.erakoen terrorismo delituetatatik bat bada, betiere horri dagokion zehapena hamabost urteko esp...
|
|
2004
|
|
|
Gainerako auziek epaiketa arruntaren bidea jarraitu behar dute, horrek ere ezaugarritzat dituela baterakuntza, hur hurrekotasuna eta ahozkotasuna. Edonola ere, gaia kasu
|
askotan
prozeduraren irizpide erabakigarri izan arren, muntak badu oraindik ere zeregin garrantzitsua. Munta finkatzeko erregelak esperientzian oinarritu eta nabarmen aldatu dira, horien edukia eta egitura hobetuz; orobat, ahaleginak egin dira hasierako zehaztugabetasuna bakarrik gerta dadin prozesuaren balioa gutxi gorabehera ere zenbatuezinekoa denean.
|
|
|
Batetik, eska daitezkeen eginbideak gehitu dira, baina zehaztugabeak izatera iritsi gabe. Bestetik, justifikatu gabeko ezezkoa ematen bada, orduan, kalte galeren ondoriozko erantzukizunaren aldean eragingarritasun
|
askoz
ere handiagoa duten ondorio praktikoak ezarri dira, baina horien bitartez gehiegiko hertsatzea eragin gabe.
|
|
|
Babes judizialaren eragingarritasunaz eta Justizia Administrazioak mundu osoan zehar zeintzuk arazo izan eta horiek behar duten arretaz benetan arduratuta eta horrekin guztiarekin bat etorrita, lege honek errekurtso berezien, eta, batez ere, kasazioaren hurrengo ideia hau gainditu nahi du, hori ohikoa izan arren, eragin handikoa baita: errekurtso horiek hirugarren auzialditzat jotzen ez badira ere,
|
askotan
zuzenbidea kasuan kasuan definitzeko, horiek beharrezko azken pauso gisa hartuko dira.
|
|
|
Gainera, prozesuko arau haustearen ondoriozko errekurtso berezi horrek zabaldu eta sendotzen du izaera prozesala duten oinarrizko eskubideen babes judizial arrunta. Eskubide horien balizko urratzeak auzi
|
asko
sortzen ditu, duela urte hamarkada bat baino gehiagotik.
|
|
|
Egin eginean ere, ezin arbuia daiteke honako oharbide hau: Espainiako Konstituzioaren 24 artikuluari jarraituz, rean, «konstituzio bermeak» dira, Espai legez babes errekurtsoak jar daitezke, gehienak prozesu arazo
|
askori buruzkoak
. Prozesuko arazo horiek, aldi beniako Konstituzioaren 123 artikuluaren ikuspuntutik.
|
|
|
Hortaz, Konstituzio Auzitegiaren doktrinari erreparatu behar zaio. Ondorenez, Espainiako Konstituzioaren arabera, prozesuko gai
|
askoren
interpretazioa egiteko, auzialdi bakar eta gorena dago. Beste gai batzuetarako, jarraian aztertuko dugunez, guztiz birmoldatu da legearen intereserako errekurtsoa.
|
|
|
Eskura dauden estatistikek eta errealitateak berak ere ez dute justifikatzen «lehen auzialdiko justizian» konfiantza galtzea sistematikoki, erabat eta orokorrean. Errealitate hori ezaguna da profesional
|
askoren
–epaile, magistratu, abokatu, zuzenbideko irakasle eta abarrekoen, esperientziaren bitartez.
|
|
|
Era horretara agertzen da Justiziari seriotasuna emateko xedea, xede hori ahozkoa bakarrik ez dela. Lehen auzialdiko organoei ezin zaizkie akats
|
asko
eratxiki. Argudio hori ez dator bat bigarren auzialdiko berrespen epaiekin.
|
|
|
Oro har, lege honen III. liburuko IV. kapituluaren xedapenak baliatzen dira urte luzeetan bildutako esperientziaz. Horrela,
|
askotan
arau zehatzik izan ez arren, benetako arazoak nabarmendu, konponbideak aurkitu eta proposamenak azaldu dira, esanahi juridiko egokiarekin.
|
|
|
Manuen multzo horretatik baztertu dira, soil soilik eta jarraian azalduko diren arrazoiengatik, zenbait prozesu zibil bereziren neurri zehatzei buruzkoak. Horrekin, egoera deitoragarria gainditu da, arauak gutxi eta askiez izateaz gain, sakabanatuta baitzeuden, 1881eko Legean eta beste lege
|
askotan
.
|
|
|
Prozesu monitorioari dagokionez, legeak uste osoa du prozedura horren izapideen bidez justiziapeko
|
askoren
diruzko kreditu likidoa azkar eta eragingarriro babestuko dela, batez ere, profesional eta enpresaburu ertain nahiz txikien diruzko kredituak. Prozedura horren izapideak eragingarriak izan dira hainbat herrialdetan.
|
|
|
Xedapen indargabetzailera arau
|
asko
bildu dira, legearen izaeraren ondorioz eta xedapen indargabetzaile orokorra saihestu nahi izateagatik, Kode Zibilaren 2 artikuluko bigarren paragrafoan xedatutakoarekin bat. Klausula orokor hutsaren erabilera erraza, teknika juridikoaren, eta, batez ere, legegintza teknikaren ikuspegitik, gaitzesgarria da, eta, gainera, arazo larriak sortzen ditu sarritan.
|
|
|
Joera horrekin bat, Ibilgailu Motordunen Zirkulazioan, Erantzukizun Zibilari eta Aseguruari buruzko Legearen xedapen gehigarria eraldatu da. Justiziapeko
|
askoren
eskubide eta interes legitimoak direla eta, Justizia Administrazioaren ardura ez da beste justiziapeko batzuek gordailuetarako eta kauzioetarako eskudirua izatea. Aitzitik, Justizia Administrazioaren ardura da, behar den unean, diru kopuru zehatzak berehala erabili ahal izatea legeak xedatu helburuetarako.
|
|
|
Legeak aldaketa
|
asko
ezarri ditu, batez ere, ordena eta aurreikuspenaren ingurukoak, betearazpenak ukitutako ondasunen premiamendu prozeduran edo ondasunok diru bihurtzeko fasean, ondasunok baloratu ondoren, ondasunen izaeraren arabera. Hutsune asko betetzeaz gain, enkante bakarra ezarri da.
|
|
|
Legeak aldaketa asko ezarri ditu, batez ere, ordena eta aurreikuspenaren ingurukoak, betearazpenak ukitutako ondasunen premiamendu prozeduran edo ondasunok diru bihurtzeko fasean, ondasunok baloratu ondoren, ondasunen izaeraren arabera. Hutsune
|
asko
betetzeaz gain, enkante bakarra ezarri da. Ezarritako xedapenen bitartez emaitza onuragarriagoa lortu nahi da zordun betearazlearentzat, ahal den neurrian merkatuko arauekin bat etorriz.
|
|
|
Legearen ariora, kasuan kasuko arau hausteak zein propondu behar dira. Hori ahalbidetu nahi dute lege honen alde eta arazo ezberdinak arautu dituzten xedapen
|
askok
. Xedapenon helburua da Konstituzioan jaso diren prozesu bermeen babes azkarra.
|
|
|
Izan ere, justiziaren eguneroko zereginetan, justizia zibila da oinarrizko osagaietatik bat. Demandak jartzeko zioak era
|
askotakoak
izan daitezke, hala nola, errentamenduak, jabetza horizontala, erantzukizun zibila, zorrak, betearazpena, testamentu epaiketak, jarauntsi banaketak, ezkontzaren inguruko arazoak edota seme alabatasunaren gainekoak. Horiek guztiak errealitate saihestezinak dira eguneroko bizimoduan.
|
|
|
Azken finean, eta legegilearen hitzetan esateko, lege honen berrikuntzek hiru helburu nagusi dituzte: aurrena, egundaino legezko arauketarik izan ez duten gai eta arazo
|
asko
arautzea, osotasun eta zentzu handiagoarekin; hurrena, ahalegina egitea prozesuko jarduna hobeto gauza dadin; eta, azkena, epaian berme egokiak indartzea.
|
|
|
Gehiegi zehazteko arriskuan jarri gabe, jurisdikzio organoa aipatzeko «auzitegi» terminoa, hots, organoaren izaera zehazten ez duen terminoa aukeratu da, organoa kide bakarrekoa ala anitzekoa den aintzakotzat hartu gabe. Aukera horrekin, «epaitegiak eta auzitegiak» esapidea artikulu
|
askotan
behin eta berriz errepikatzea saihesteaz gain, kontuan hartu da, legeria organikoak ezarritakoari helduz, kide anitzeko auzitegiek prozesu zibil batzuetako lehen auzialdian eskumena izan dezaketela.
|
|
|
Egin eginean ere, mende batetik gorako esperientzia juridikoa aprobetxatu behar da; baina prozesu zibilari buruzko kode berria ere beharrezkoa da, lege zaharraren katramila izugarriek, bata bestearen atzetik egindako ukituek eta xedapen bitxiek sortutako egoera gainditzeko. Lege berria behar da, batez ere, joan den mendeko legearen arabera konponezin edo konpongaitz ziren arazo
|
askori
aurre egin eta erantzuteko. Baina, biletan jasotako balio iraunkorreko prin batez ere, prozedura zibilari buruz lege berria behar da, horrek egiazkotasunez adierazi eta gauzatu behar baitu babes judizial eragingarriaren konpromisoak dakarren pentsaera aldaketa nabaria.
|
|
|
Gizarte eraldaketek prozesuaren erabateko berrikuntza aldarrikatu dute, bai eta ahalbidetu ere; berrikuntza horrek zatikako eraldaketa baten edo batzuen edukia gaindituko du. Urte
|
askotan
, esparru juridiko material berrien jurisdikzio babesak eragin du lege sustantiboziak sortzea, nahiz eta hori beti justifikatuta egon ez. Halere, gizarteak eta zuzen modernoetan prozesuko erregela berebideko profesionalek izaera orokorreko aldaketak eta sinplifikazioak erreklamatzen dituzte.
|
|
|
Gehiegi zehazteko arriskuan jarri gabe, jurisdikzio organoa aipatzeko «auzitegi» terminoa, hots, organoaren izaera zehazten ez duen terminoa aukeratu da, organoa kide bakarrekoa ala anitzekoa den aintzakotzat hartu gabe. Aukera horrekin, «epaitegiak eta auzitegiak» esapidea artikulu
|
askotan
behin eta berriz errepikatzea saihesteaz gain, kontuan hartu da, legeria organikoak ezarritakoari helduz, kide anitzeko auzitegiek eskumena izan dezaketela prozesu zibil batzuetako lehen auzialdian.
|
|
|
Printzipio horretatik zentzuzko ondorio guztiak atera daitezke: prozesu zibilen xedea,
|
askotan
, subjektu juridiko batzuen eskubide eta interes legitimoak babestea da, subjektuoi prozesuko ekimena eta prozesuko objektua prestatzea dagokielarik; eta, gainera, subjektu horiei eratxikitako prozesu zamek eta subjektuok eskatutako babes judiziala lortzeko duten arreta logikoak zentzuz prestatu ahal eta behar dute jurisdikzio organoaren lana, guztion onurarako.
|
|
|
Xedapen orokorren esparruan, legeak berrikuntza ugari egin ditu, helburu nagusiak hiru direla: aurrena, egundaino legezko arauketarik izan ez duten gai eta arazo
|
asko
arautzea, osotasun eta zentzu handiagoarekin; hurrena, ahalegina egitea prozesuko jarduna hobeto gauza dadin; eta, azkena, epaian berme egokiak indartzea.
|
|
|
Orokorrean prozesuan parte hartzeko ezarritako aukera zabalak ahalbidetu du demandak hasieran nahitaez pilatu behar ez izatea, pilatze horrek prozesua atzeratzea baitakar. Sarri
|
askotan
, gainera, atzerapen horrek eragotzi egingo luke lortu nahi den babesaren eragingarritasuna. Epaien eragingarritasun subjektiboari helduz, eta babes mota desberdinak daudenez gero, desegokitzat jo da arau oro hartzailea ezartzea.
|
|
|
Prokuradorearen nahitaezko ordezkaritza eta abokatuaren aginduzko laguntza arautzean, legeak ez du oinarrizko aldaketarik egin, aurreko xedapenei begira. Txosten
|
askoren
ondorio den esperientziak bermatzen du erabaki horren egokitasuna. Hala ere, legeak ez ditu erantzunik gabe utzi arrazionalizazio eskakizunak:
|
|
|
Inhibitoria, izatez, demandatuaren aurkaratze ahalmena errazteko prozesu erakundea da. Erakunde hori ezabatzeko arrazoien artean, kontuan izan behar da komenigarria zela lurralde eskumenaren prozesu tratamendua erraztea; izan ere, deklinatoria inhibitoria bikoiztasunak alferrik zailtzen zuen tratamendu hori, eta
|
askotan
galera handiekin gainera. Halaber, ez da ahaztu behar hogeita batgarren mendean askoz ere errazagoa dela demandatuarentzat auziaren gaineko ardura duen auzitegira jotzea.
|
|
|
Erakunde hori ezabatzeko arrazoien artean, kontuan izan behar da komenigarria zela lurralde eskumenaren prozesu tratamendua erraztea; izan ere, deklinatoria inhibitoria bikoiztasunak alferrik zailtzen zuen tratamendu hori, eta askotan galera handiekin gainera. Halaber, ez da ahaztu behar hogeita batgarren mendean
|
askoz
ere errazagoa dela demandatuarentzat auziaren gaineko ardura duen auzitegira jotzea. Edonola ere, eta demandatuari eragozpen larririk ez sortzeko, legeak ahalbidetu du deklinatoria demandatuaren beraren egoitzako auzitegian aurkeztea, hori auziaren gaineko ardura duen auzitegira berehala igorriz.
|
|
|
Legeak eutsi egin die lurralde eskumena eratxikitzeko irizpide orokorrei, gaiaren araberako foru bereziak alferrik ugaritu barik, eta erregela horiek guztiak nahitaez aplikatu beharreko xedapen bihurtu gabe. Horregatik, oraindik kasu
|
askotan
ahalbidetzen da alderdiak auzitegiaren eskumenpean jartzea, baina hobetu egin da demandatzailea eta demandatua auzitegiaren eskumenpean isilbidez jartzeko araubidea. Esangura horretan, demanda jarri, hori onartu eta demandatua epatu baino lehen, beren beregi ezarri da atariko eginbideak gauzatzea, edo kautela neurriak eskatu, eta, hala denean, horiek erabakitzea.
|
|
|
Auzitegietako prokuradoreak eredu berri horren osagai garrantzitsuak dira, alderdien ordezkari izateaz gain, prozesuaren gainean ezaguera teknikoak izateagatik, jakinarazpenak jaso, eta aurkako alderdiari idazki eta agiri
|
asko
helaraz diezazkioketelako. Prozesuen izapideak bidegabeko luzapenik gabe egin daitezen, prokuradoreen elkargoak ere izan dira kontuan, helburua baita horien jakinarazpen zerbitzuek jardunbide eragingarria izatea; Botere Judizialaren Lege Organikoak, orduko, zerbitzu horiek ezarri zituen.
|
|
|
Komunikazio egintzen eragingarritasunari buruzko kezka zegoen, hori baitzen auzi
|
askoren
ebazpena bidegabe atzeratzeko arrazoia. Kezka horren eretzean, legeak garrantzia eman die erroldan edo erakunde nahiz erregistro publikoetan agertutako egoitzei; egin eginean ere, legeak ulertu du pertsonek egoitzarekin izan dezaketen axolagabetasuna edo arduragabekeria ez datorrela bat gizartean herritar zintzoek izan behar duten jokabidearekin.
|
|
|
Jurisdikzio organoei dagokienez, aipatu moduko komunikazio bideak ezartzeko eta horien ezaugarri teknikoak zehazteko legezko oinarri aproposak dira Botere Judizialaren Lege Organikoak Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiari eta Gobernuari emandako eskumenak. Gainera, zentzuzkoa da uste izatea, aurrerantzean, prokuradoreek, abokatuek, bai eta justiziapeko
|
askok
ere, komunikazio bide tradizionalak utzi, eta legeak zein baldintza ezarri etamunikazio bide berriak erabiltzen hasi baldintza horiek betetzen dituzten koko direla, euron ahalmenen eta auzitegiek dituzten baliabideen arabera.
|
|
|
Legeak erakunde berri horretaz ez abusatzeko adinako arauketa zehatza egin du. Bestalde, aipagarria da epaien forma eta edukiari buruzko manuak areagotu egin duela zati xedatzailean izan beharreko kontua; esangura horretan, epaiaren zati xedatzailean alderdien uziei buruzko erabaki guztiak jaso behar dira, eta ez dira onartu orain arte sarri
|
askotan
oinarri juridikoen artean jaso diren isilbidezko erabakiak.
|
|
|
Legeak ahaleginak egin ditu, auzitegien eta idazkari judizialen jardun esparrua argitzeko, eta ahalegin horien ondorio dira, hain zuzen ere, aipatu neurriak. Bada, auzitegiek probidentziak, autoak eta epaiak ematen dituzte, eta idazkari judizialek garrantzi handiko eginkizun
|
asko
dituzte; esate baterako, fede emaile publiko eta judizial gisa duten eginkizuna ordeztuezina da, eta, gainera, eurok dira antolaketarako eginbideak erabili eta prozesua behar bezala antolatuta egoteaz arduratu behar direnak.
|
|
|
Ikuspuntu horrekin, alde batera utzi dira egiazkotasun presuntzioaren ideia, «gauza epaituaren santutasun» topikoa eta epai
|
askoren
ondore juridiko materialekin sortutako nahastea. Egun ulertu da, bidezkotutako salbuespenak gorabehera, gauza epaituak berariazko eragingarritasuna izan dezan, alderdiak berberak izan behar direla.
|
|
|
Hori guztiz zentzuzkoa da, legearen kezka baita babes judiziala eragingarria izatea. Arean ere, babes judiziala eragingarria izan dadin, gaiari dagokionez, kasu eta arazo
|
asko
azkar ebatzi behar dira, orain arte baino azkarrago?, kontuan hartu gabe auziko interesen diruzko balioa.
|
|
|
Era
|
askotakoak
izan dira erregelamendu berriaren oinarri gisa erabilitako iturri eta osagaiak. Hasteko, antzinako Erregistro Zibilaren Legetik sistema berriarekin bat datozen manu guztiak aintzat hartu dira; manuok ez zeuden jasota indarrean jartzear dagoen legean, izaera kasuistiko eta interpretaziozkoa zutelako.
|
|
|
Orokorrean, ezinezkoa da Erregistroak zuzeneko froga ematea pertsonaren naziotasunari buruz; hala ere, naziotasun hori zehaztea errazagoa izan dadin, Erregistrora eraman nahi dira, inskripzioaren edo idatzoharraren bidez, kasuan kasuan bidezkoa zer den kontuan hartuta, zehaztapen horren gain eragina izan dezaketen egitate
|
asko
.
|
|
|
Idazkunen edo zehaztutako beste kontzeptu batzuen kasuan, doakotasun printzipioari kalterik egin gabe, erregelamenduak ohiko arantzel araubidea errespetatu, eta, aldi berean, doako justiziaren onura eskuzabaltasunez arautu du Erregistroan. Hori dela eta, froga
|
asko
erraztu da, praktikaren beharrizanen arabera. Halaber, beste doakotasun kasu batzuk ezarri dira ziurtagiriak egiterakoan, eta halako kasuetan egundaino egon den nahastea ezabatu da.
|
|
|
Kopiak idazkun
|
asko
ukitzen baditu, liburu bereziak irekitzea agindu ahal izango da; ezereztea liburua irekitzeko eginbidearen orri bazterrean egingo da, liburu horrek indarra galtzen badu, edo, ferentzia oharra jarriko zaie Erregistroko folio bakoitzaren orri bazterrean. hala denean, ukitutako lehenengo folioaren orri bazterrean; orriak kolore ezberdineko tintaz gurutzatuko dira, eta ezerezteari eta inskripzio berr...
|
|
|
Berreraketak idazkun
|
asko
ukitzen baditu, liburu berezien irekiera agindu daiteke, eta inguruabar hori irekieraeta itxiera eginbideek adieraziko dute.
|
|
|
Ezerezteak idazkun
|
asko
ukitzen baditu, ezerezte hori irekiera eginbidearen orri bazterrean egingo da, edo, hori oharra jarriko da inskripzio nagusi ba izan ezean, ukitutako lehenengo folioan; folio guztiak kolore ezberdineko tintaz gurutzatuko dira, eta ezerezteari eta inskripzio berriari buruz erreferentziakoitzaren orri bazterrean.
|
|
|
Arian arian, alabaina, erakunde batzuen lana gailendu egin da, euskal onomastika berreskuratzeko bidean, horien artean, Euskaltzaindia bera, eta, zer esanik ez, Jose Maria Satrustegi euskaltzain nafar adoretsua. Urteak urteak etorri, hortik bideratu zen, neke eta amore emate
|
askoren gainetik
, berebiziko lege aitortza euskal onomastikarentzat. Ahalegin horien segidakoa da egun Euskaltzaindiaren Onomastika Batzordeak bururatzen diharduen lana eta eskuartekoa.
|
|
|
Erregelamendua, bere lerruna dela eta, hobeto egokituko zaie praktikaren eskaera eta irakaskuntzei. Azkenik, xedapen
|
askoren ordez
lege bat eta erregelamendu bat onesteak justifikatzen du eraldaketa, beste helburu batzuk lortu ez arren. Xedapenok lerrun eta garai ezberdinetakoak ziren, eta ez zituzten betetzen ziurtasun, sotiltasun eta batasun organitza horiek arauzko sistema orotan nahikoaren gutxieneko baldintzak, baldintaezkoak badira ere.
|
|
|
Beste alde batetik, ama
|
askok
ez zekiten euren seme edo alabak ez zirela legez agertzen haien seme edo alaba gisa; eginera traketsen ondorioz, seme alaba horiek inskribatzen ziren hirugarrenek egindako adierazpen hutsaren bidez. Horrek ondorio larri eta bidegabeak zekartzan, batez ere, borondatezko aitorpena ezinezkoa zenean, bat bateko eragozpenak zirela medio. Testu berriak kontuan hartzen du naturaren araberako ama gehienek euren ondorengoen seme alabatasuna inskribatu nahi dutela Erregistroan, ondorengo horiek ezkontzaz kanpokoak direnean.
|
|
|
Bestalde, kasu
|
asko
eta askotan, nahitaezko aitorpen izenekoak eragozpenak eragiten zituen, eta eragozpen horiek saihestu nahi izan dira. Nahikoa izango da gobernu espedientea, soila, baina behar besteko bermeekin?, naturaren araberako seme alabatasuna zehatz mehatz ezarritako kasuetan inskribatua izan dadin.
|
|
|
Bestalde, kasu asko eta
|
askotan
, nahitaezko aitorpen izenekoak eragozpenak eragiten zituen, eta eragozpen horiek saihestu nahi izan dira. Nahikoa izango da gobernu espedientea, soila, baina behar besteko bermeekin?, naturaren araberako seme alabatasuna zehatz mehatz ezarritako kasuetan inskribatua izan dadin.
|
|
|
Erregistro Zibilaren eremuan, zalantzarik gabe, biziki atzematen da halako tresnen beharrizana. Izan ere, herritarrek zuzeneko harremanak dituzte, inolako bitartekorik gabe, erregistro zibilekin eta bake epaitegiekin, eta hala da, herritarron bizitza zibilean oinarrizko diren egintza eta gestio
|
askotarako
.
|
|
|
Interesdun baten egonlekua ezezaguna bada, jakinarazpena egingo da hasierari buruzko iragarki orokorraren bidez; iragarkia egiteko, ediktuak jarriko dira erregistroetako iragarki taulan eta egokitzat erabaki diren bulegoetako iragarki tauletan. Idazkun
|
askori buruzko
espedientean, nahikoa da iragarkiak zehaztea ukitutako inskripzio nagusiek zein egitateren fede eman, eta egitate horiei dagozkien atala eta data.
|
|
2005
|
|
|
Franco hil ostean (1975), Gobernu Espainiarra kontsumoari eta kontsumitzaileei buruzko ardura gehiago erakusten hasi zen. Beste eskubide
|
askorekin
bezala, kontsumitzaileen eskubideen ikuspuntutik ere Frankoren heriotza inflexio puntu garrantzitsua izan zen. Horrela, bada, 1975ean, INC. Instituto Nacional de Consumo, sortu zen.
|
|
|
XXI. mendearen hasierako kontsumitzaile euskaldunen zein espainiarren egoera ez da 70ekoa bezalakoa. Hiru hamarkadatan kontsumitzaileen babes maila
|
asko
hobetu da. Are gehiago, gaur eguneko kontsumitzaileek babes juridiko egokia dutela esan daiteke.
|
|
|
Horrela esanda atera daitekeen ondorioa da gaur eguneko kontsumitzaileek babes juridiko egokia dutela. Hala ere, uka ezina da eskubide hauek
|
askotan
urratzen direla. Denok izan dugu kontsumoari loturiko esperientzia txarren bat, eta gainera ez dugu jakin behar bezala erreakzionatzen.
|
|
|
Legeak, arauak, kontsumitzaileen elkarteak edota KIUB ak ugaritzearekin, kontsumitzaileen babesa asko hobetu da. Dena dela, uka ezina da Estatuko kontsumitzaileek erronka
|
asko
dituztela etorkizunari begira. Batzuk aipatuko ditut:
|
|
|
Behin eta berriz esan bezala, onartu egin behar da aurrerapauso
|
asko
eman direla Espainiako kontsumitzaileen eskubideen arloan. 30 urtetan kontsumitzaileen babeserako neurriak zein sareak asko hedatu eta indartu dira.
|
|
|
Kontsumitzaileen babes legala asko indartu eta hedatu dela esan badut ere, paradoxikoki, legeak berak urratzen ditu, sarri
|
askotan
, kontsumitzaileen eskubideak. Adibidez, Europar Batasuneko legearen arabera, autonomi erkidegoetan eta erregioetan sortzen diren produktu tradizionalek eraman dezakete bakarrik ingurune horretako hizkuntza.
|
|
|
Legea ondo egina dagoela onartuta ere, merkealdiak neurriz gaineko erosketak bultzatzeko eta iruzurrak egiteko aitzakia dira, sarritan; hain zuzen ere, kontrol
|
askorik gabe
egiten direlako.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak 2001eko merkealdietan egin zuen ikuskaritzaren arabera, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan aztertutako 217 merkataritza zentroen %41, 6k ez zuen behar bezain argi adierazten salneurri zaharra. Hau da, merkataritza zentro
|
askok
modu irregularrean betetzen zuen salgaien prezioa modu ikusgarrian jartzeko araua. Kontsumitzaileek informazio egiazkoa, osoa, objektiboa eta ulergarria jasotzeko eskubidea dutela esan dugu aurreko atalean, baina hori ez da betetzen sarritan.
|
|
|
Edozein modutan, Errege Dekretu honek zera onartzen du: biologiko, organiko, biodinamiko eta bio izendapenak nekazaritza ekologikoaren bidez lortu ezkoak edo gaileta biodinamikoak iruzur hutsa dira, sarri
|
askotan
. diren produktuekin erabiltzea. Ondorioz, gaur egunean nekazaritza ekologikoarekin zerikusirik ez duten elikagai asko saltzen dira hitz horien babespean, kontsumitzaileak nahastuz.
|
|
|
biologiko, organiko, biodinamiko eta bio izendapenak nekazaritza ekologikoaren bidez lortu ezkoak edo gaileta biodinamikoak iruzur hutsa dira, sarri askotan. diren produktuekin erabiltzea. Ondorioz, gaur egunean nekazaritza ekologikoarekin zerikusirik ez duten elikagai
|
asko
saltzen dira hitz horien babespean, kontsumitzaileak nahastuz. Bio jogurtak, ogi organi
|
|
|
Hala ere, produktu
|
askotan
iraungitze data ez da behar bezala agertzen, osagaiei buruzko informazioa urria edo faltsua da sarritan, edota genetikoki aldatuta dauden osagaiei buruzko informazioa ezkutatzen da. Ikusten den bezala, etxe komertzial eta ekoizle askok arestian aipaturiko eskubideak urratzen dituzte inolako arazorik gabe.
|
|
|
Hala ere, produktu askotan iraungitze data ez da behar bezala agertzen, osagaiei buruzko informazioa urria edo faltsua da sarritan, edota genetikoki aldatuta dauden osagaiei buruzko informazioa ezkutatzen da. Ikusten den bezala, etxe komertzial eta ekoizle
|
askok
arestian aipaturiko eskubideak urratzen dituzte inolako arazorik gabe. Osasunarentzako arriskutsuak diren produktu eta zerbitzuak kaleratzen dituzte, eta ez dute horiek sor ditzaketen arriskuen, ondorioen eta saihesteko moduaren berri behar bezala ematen.
|
|
|
Begiratzen den ikuspuntutik begiratzen dela, erakunde publikoek zer egin
|
asko
dute kontsumitzaileen eskubideak behar bezala errespetatu daitezen. Bestela esanda, administrazioek kontsumitzailea babesteko lege eta arau ugari sortzen dituzte, baina, egiatan, ez dute ahalegin handirik egiten lege horiek behar bezala betearazteko.
|
|
|
kontsumitzailea kontsumo gaiei buruz ongi informaturik egon dadin gehien laguntzen duen iturria, lagunak, familiartekoak eta ezagunak, dira. Fabrikatzaileek eta Administrazioak espero zitekeena baino
|
askoz
gutxiago laguntzen dute horretan. Kontsumitzailea ez da Administrazioaz fio:
|
|
|
Are gehiago, pertsonalitate mota desberdinek produktuekiko iritzi eta jarrera desberdinak garatzen dituzte, eta horrek eragin zuzena dauka erosketa prozesuan. Kontsumitzaileek inpresio pertsonalen arabera erabakitzen dute zerbait erosterakoan,
|
askotan
inpresio horiek zuzenak edo okerrak diren bi aldiz pentsatu gabe.
|
|
|
Ekoizpen gizartetik kontsumo gizartera pasatzen gari garela esaten dute
|
askok
, baina, egiatan, komunikazio gizartera pasatzen ari gara, non publizitateak gure portaera eta jarrera guztiak kontrolatzen dituen. Norbaitek esan zuen bezala:
|
|
|
Ondorioz, tzeko. Areago, enpresa
|
askok
onartzen dute publizitatea dela kontsu etxe komertzialak prest daude iragarkietan diru kopuru itzelak gastamitzaileen leialtasuna sortzeko iturri garrantzitsuenetarikoa, eta, beraz, estrategiarik eraginkorrena salneurriak handitzea dela, etekinak publizitatean gastatzeko. Ez da harritzekoa 1991 urtetik 2000 urtera publizitatean gastatutakoa 3.400 milioi eurotatik 5.700 milioi eurora pasatzea, hau da, 10 urtetan arlo honetan gastatutakoak %68ko igoera izatea.
|
|
|
Publizitatearen azken helburua saltzea da. Hala ere, tarteko helburu
|
asko
ditu:
|
|
|
Bigarren helburua da kontsumitzaileak zerbait erosterakoan izan dezakeen arrisku pertzepzioa gutxitzea. ...eta marketing adituek badakite, erosketa prozesuak sortzen dituen arriskuak gutxitzeko, kontsumitzaileak erabiltzen dituen estrategien artean daudela marka ezagunez fidatzea eta berme politikak ziurtatzen dituzten produktuak erostea, eta, ondorioz, etxe komertzialek ahalegin izugarriak egiten dituzte markak ezagutarazten eta berme politikak iragartzen (Fagorrek 5 urteko bermea ematen du, eta etxe
|
askok
dirua bueltatzeko politikak iragartzen dituzte).
|
|
|
Komertzialak ez diren estimulu ugari ere baditugu gure inguruan: informazio instituzional eta politikoa, deialdi kulturalak, era
|
askotako
erakundeen informazioa, e.a.
|
|
|
Hala ere, ezin dugu ahantzi iragarki subliminaletatik oso hurbil dauden teknika
|
asko
erabiltzen direla gure kontsumo portaerengan eragiteko: kirola egiten den estadioen ertzetan, autobus geltokietako markesinetan edo kirolarien jantzietan izen komertzialak subliminalki, hots, konturatu gabe irakurtzen ditugu, eta honek eragina izan dezake gurekekin kamisetak, bolalumak edo kartak oparitzen dituzten etxeak.
|
|
|
Publizitatea egiten dutenek diote erabiltzen dituzten estrategia guztien azken helburua dela produktuakleon eskubideak ere urratzen dituzte. Modu
|
askotara
egiten da eskubi hobeto ezagutaraztea eta hauei buruzko informazio egokia ematea. Hala ere, sarri askotan, iragarkiek eta marketing etxeek kontsumitzaideen urraketa hau:
|
|
|
Modu askotara egiten da eskubi hobeto ezagutaraztea eta hauei buruzko informazio egokia ematea. Hala ere, sarri
|
askotan
, iragarkiek eta marketing etxeek kontsumitzaideen urraketa hau:
|
|
|
Iragarkiak toki, modu eta momentu berezietan jarriz, publizitatea ikustera behartzen gaituzte,
|
askotan
gu konturatu gabe. Aurrera egin dezan muturren aurrean azenarioa jartzen dioten astoari bezala, guri ere mila eratako iragarkiak jartzen dizkigute sudurraren parean, gure kontsumo portaera bideratzeko.
|
|
|
Besteak beste, aipatzekoa da iragarki sexistaz inguratuta bizi garela (Juaristi, 1997). Hau da, usteztertu egiten dira hizkuntza sexistaren bidez. Alegia, hijo, niño, chico... salmentak handitzeko helburuarekin, iragarki
|
askotan
emakumeak baz
|
|
|
Aldaketak gertatzen ari badira ere, iragarki
|
askok
emakumeen eskubideak urratzen dituzte, hain zuzen ere, erakusten diguten munduan emakumeak bigarren mailako gizakiak direlako.
|
|
|
Publizitatea giza errealitatearen adierazlea dela esaten dutenen aurrean, nire ikuspuntua da gaur egun egiten den publizitatea errealitatearisti, 2005). Are gehiago, egiten den publizitate
|
askok
gizaki gisa dauz bera baino sexistagoa, arrazistagoa eta kontserbatzaileagoa dela (Juakagun eskubideak urratzen dituela iruditzen zait.
|
|
|
Hala ere,
|
askotan
legea ez da errespetatzen, eta zenbait botiken iragarpenak kontrol handirik gabe egiten da. Ondorioz, botika eta mirakuluzko produktu askok kontsumitzaileak nahasten dituzte.
|
|
|
Hala ere, askotan legea ez da errespetatzen, eta zenbait botiken iragarpenak kontrol handirik gabe egiten da. Ondorioz, botika eta mirakuluzko produktu
|
askok
kontsumitzaileak nahasten dituzte.
|
|
|
Publizitatearen bidez egiten den kontsumitzaileen eskubideen urraketa azaltzerakoan, lehen aipatu dugun publizitate subliminala izan behar dugu kontuan; hau da, era kontzientean ikusten edo entzuten ez dena, baina kontsumitzaileen inkontzientean eragin zuzena duena. Modu
|
askotan
egiten da publizitate subliminala:
|
|
|
Beste batzuetan, etxe komertzialek diru
|
asko
ordaintzen dute telebista programenetan zein filmetan euren produktuak agertzeagatik. Izan ere, badakite filmetan edo telebistan nahi gabe ikusten diren produktuek, imajinek eta markek eragin zuzena dutela gure kontsumo portaeretan.
|
|
|
Azkenik, kontuan izan behar dugu enpresa eta etxe komertzial
|
askok
iragartzen duten gizartearekiko konpromisoa iruzur hutsa izaten dela. Elkartasuna dirua ateratzeko aitzakia besterik ez da.
|
|
|
1 Alde batetik, kontuan izan behar dugu kontsumitzaileok markekiko dugun gehiegizko mendekotasuna iruzurrak egiteko aitzakia dela etxe komertzial
|
askorentzat
. Alegia, izenak izanak baino garrantzi gehiago hartzen duen heinean, kalitate gutxiagoko produktuak saltzen dira marka izenaren babespean.
|
|
|
Honela, bada, erosketa tokiak berak, eta ez guk, erabakitzen du, sarri
|
askotan
, zer nolako produktuak eta zerbitzuak erosi eta erabilikotzen direla azalera handiko merkataritza zentroetan egongo diren den ditugun. Are gehiago, gogoratu egin behar da goitik behera erabakidak eta zerbitzuak.
|
|
|
Modu berean, merkataritza zentroetara sartzeko, beste denda
|
askoren
erakusleihoak ikusi behar izaten ditugu, nahitaez. Erakusleihoz eta dendaz beterik dauden pasabide dotoreetatik pasarazten gaituzteteko, marka ezaguneko jantziak, lurrin garestiak, eta beste mila pro guk nahi dugun dendan sartu aurretik.
|
|
|
Salneurriarekin jolastuz ere urratzen dira, sarri
|
askotan
, kontsumitzaileen eskubideak. Salneurri erakargarrien ilusioa sortuta, erosketa merkeak egiten ditugulako sentsazioa sortu nahi izaten digute, itsuitsuan erostera bultzatuz.
|
|
|
Fairy beste garbigarri batzuk baino garestiagoa da, baina gehiago irauten du?. Gauza garestiagoak hobeagoak direla pentsatzeko joera dugu; beraz,
|
askotan
, produktu baten salmentak handitzeko salneurriak handitzen dira. Bereziki ilea tindatzeko ukenduen, kosmetikoen eta, oro har, gure kanpo itxurari loturiko produktuen salneurriak puztuta egoten dira, produktu fidagarrien itxura emateko.
|
|
|
Azkenik, gogoan hartu behar da ekoizle eta etxe komertzial
|
askok
salneurriak atxikitzen dituztela, produktu kopurua gutxituta edo produkturen, esnekiak, xaboiak, kosmetikoak?, duktuari pisua kenduta. Aluminiozko paperak zein komuneko paperak iraganean zuten luzera bera dute, baina estuagoak dira.
|
|
|
Markak, publizitatea, merkealdiak, produktuen itxurak, denden eta espazioen antolaketak edo salneurriak oso ondo pentsatzen dira kontsumitzailea nahi duten bidetik eramateko. Baina horrekin, gure kontsumo grinak pizteaz gain, gure eskubideak ere urratzen dituzte, sarri
|
askotan
: gure osasunerako eta segurtasunerako arriskutsuak diren produktuak ekoizten dira, erosketaren fakturak ukatzen dizkigute, etiketa faltsuak jartzen zaizkie produktuei, legez kontrako publizitatea egiten da edota produktuen prezioak, pisuak edo neurriak ezkutatzen dira nahita.
|