|
2000
|
|
|
Joan den gizaldiaren hasieran ere bisitari izan ziren: San Mikel katedralean irakurri nuenez, natibo gazte bat ortodoxoen martiri saindua orain eriak moztuz ankerki torturatu eta odolustuta hil
|
zuten
gure herrikideek, bere fedeaz arnegarazi nahian. Orduan ere, tolerantziaren etsenplu genituen asko.
|
|
|
Trena, autoak, iratzargailuak, zurrungak eta munduan sor zitekeen zarata oro. Herriko beste oilarrek, adibidez, txanda hartu behar izaten
|
zuten
gure oilarraren ostean kantatzeko. Alferrikako lana egiten zuten, ordea, une horretarako bizilagun guztiak itzarrik egoten ginen eta.
|
|
|
Arestian erran bezala, Villagrandeko dukea Mantillanako kondearekin etorri zen, bakoitza bere emaztearekin eta bere segizioarekin —berrogeita hamarren bat pertsona orotara—, eta haiek guztiek hiru egunetan hartu
|
zuten
gure etxea gerizpetzat eta aterbetzat. Jauregirat bildu zen jende hartarik, jaun André, hiru gizon aipatu eta bereiziko nituzke:
|
|
|
Hurrengo urteetan eginen zituen urratsek are nabarmenago utziko
|
zuten
gure lagunaren arroztea: ezkontzea —nola eta elizaz! —, aitatzea... bene benetako desertzioa etsaiaren trintxeretara.
|
|
|
Behin hil
|
zuten
gu salbatzearren; orain geuk salbatu behar ditugu geure buruak!
|
|
|
Kale Nagusiko etxe zahar batean sartu ginen. Egurrezko eskailerek irensten
|
zuten
gure oinen eta andreen negarren hots guztia.
|
|
|
Bestalde, heriotza mehatxuak zirela eta, Lakuatik San Martingo auzune dotorera aldatu ginen, eta, orduz gero, gure Dabiden izena desagertu egin zen telefono aurkibidetik. Soil soilik Teresak eta bera bezalako lagun min batzuek dei  tzen ahal
|
zuten
gurera, Teresaren hitzetan," Existitzen ez direnen etxera".
|
|
|
Gure arbasoek Justinianoren Bilduma idoro zutenean, halako goi argibidea izan zuten. Aldi hartan hartu
|
zuten
gure epaitegiek molde arautuagoa, eta epaitzeko botere ikaragarria ere oinarri batzuen menpe jarri zen.
|
|
|
noiz eta nola etorri zitzaizkidan bila... Nire taldekidea atxilotuta zeukaten ordurako; txakurrek eurekin ekarri
|
zuten
gurera, eta etxeko atean deitzera behartu. Txirrina jo eta ireki nezala esanarazi zioten.
|
|
|
Atea ireki ezin zutenez, sopletearekin ekin zioten, burdinazkoa eta barrotezkoa baitzen atea. Sopleteaz ordea, su hartu
|
zuten
guk pilatutako zaborrontzi gomazkoek. Sutan eta ketan hasi zen kautxoa.
|
|
|
Apestatuak ginen gaixook, tuberkuloso apestatuak. Ez
|
zuten
gugan itxaropen handirik. Bazen han zestoar gazte bat, sasoirik onenean zegoen mutila...
|
|
|
Parke eoliko handien aurkako mendi martxa eratzeko asmoa zutela azaldu ziguten, eta martxa hartarako ibilbidea prestatzen ari zirela. Lauaxeta saiatu zen solasaldia luzatzen, baina gazte haiek, Lauaxetaren itxurari eta susmagarri iritzita seguru askorik, ez
|
zuten
gurekin berriketan geratzeko gogo handirik erakutsi.
|
|
2001
|
|
|
Hurrengo egunetan lagunekin hizpiderik izango
|
zuten
gure krokodilotxook, seguru asko. " Krokodilo malko" batzuk ere isuriko zituzten, entzuleen bihotzak ukitzeko.
|
|
|
Eta tiro hotsekin batera berunezko balek fiu fiu fiu egiten
|
zuten
gure belarrien ertzean.
|
|
|
Pisu berriarekin nahikoa ez eta ongizatearen gizarteko hipermerkatu oparo hornituriko guztietan eduki
|
zuten
gure berri: bideoa, telebista, bideokamera, ordenagailua, auto berria, mikrouhinak, airezko labea, hozkailua, argazki makina, proiektorea, mendiko bizikleta, sei kasko diferente –pilotan aritzekoa, bizikletan ibiltzekoa, eskalatzekoa, rafting egitekoa, motorrean ibiltzekoa, parapente egitekoa–zein makina bat arrisku kiroletan aritzeko material espezializazio handikoa, diseinuzko altzariak, pattarrak eta likore exotikoak, urterik onenetako ardoak eta markako jantziak erosi genituen, besteak beste.
|
|
|
Gizajale haien bisaje basatiak eta hagin zorrotzak ikustea nahikoa irudikatzeko hurrengo eszenak nolakoak izango ziren: beren txalupek inguratuko gintuzten, ausartenek abordatuko
|
zuten
gurea, matxetea eskuan; aztiak, edo denen buruak edo bi gauzak batera zenak buruak moztuko zizkigun; gure gondolaren behe aldea odol gorriz tindatuko zen; laster ziren euren letaginak gure haragi gurietan zorrozki sartzen… Basati haien aho inguruak nire izterretako okela hari odoltsuez beterik irudikatzeak beste edozerk baino indar handiago hartu zuen nire baitan. Etsipenaren goren unean, bi paper luzanga atera nituen poltsikotik eta airean astindu nituen.
|
|
|
Luze gabe tiro zaparrada hasi zen. Atzeko horma zula zula eginda gelditu zen, kristal puska batzuk gure gainera erori eta pare bat balak zakar-ontzia alderik alde zeharkatu
|
zuten
gugandik zentimetro gutxitara paseaz. Orduan burutazio bat izan nuen, baina horretarako nahi eta nahi ez amuari kosk egin behar zioten.
|
|
2002
|
|
|
Tuterara heldu eta honantz gentozela, bidean pentsatuz gentozen ea kaleko herritar horiek zer pentsatuko zuten nik" euskarazko astekari batetik gatoz eta Beterri elkartera goaz halako eta halakorekin hitz egitera Erribera, Nafarroa eta Euskal Herriari buruz". Zer pentsatuko ote
|
zuten
gutaz, eta zer pentsatuko dute guk pentsatzen dugula haietaz?
|
|
|
Lendabiziko zine txuribeltz eta isil aietarik oraingo filme doiñutsu ta kolorez beteko oietara, ez dago alde makala! Neurrian bertan ere, leenago maindire edo izara bat naikoa izan
|
zuten
gu txikiak giñanean, erriz erri zebiltzaten" zine belga" erakusle aiek, beuren pelikulak agertzeko, erriko plazan eta kontsejupean.
|
|
|
Laburbilduz: bost laginek ongi frijitu
|
zuten
gure proban, bik (Fagor eta Taurus Prof) onartzeko moduan eta bakarrak (Solac), gaizki.
|
|
|
" Gizon ederra, gizon alferra" esan ohi
|
zuten
gure gurasoek.
|
|
|
Ni 35 urtean nabilen baserrietan Ardi zakurra esaten dute beti, salbuespenik gabe. Horrela esaten
|
zuten
gure gurasoek ere.
|
|
|
Inoiz, ordea, haien berriketarekin nekaturik, ibai aldera jiratu burua eta errotuluarekin egingo  genuen topo. Hura ikusteaz batera, Kafkaren izenak eta irudiak gorputz hartuko
|
zuten
gure baitan, eta ahaztuta geneukan idazlearen zenbait gauza gogoratuko genituen.
|
|
2003
|
|
|
Apustua irabazi zuten, baina apustu bat irabazteak bizi guztirako jendearekin gaizki konpontzea badakar, ez du merezi. Oso gaizki bukatu
|
zuten
gurekin eta azkar desagertu ziren, denei kontatu baikenien zer nortasunez jokatu zuten. Tira, guretzat lezio txiki bat izan zen.
|
|
|
Baina arrisku fisikoa ez da Solidarioek aurreikusi behar duten bakarra. «Hasierako urtetan malgutasun gehiagorekin jokatu
|
zuten
gure kontrako neurri legalak hartzeko orduan. Orain gure ekintza baketsu guztien atzetik, epaiketa eta isuna datozkigu beti.
|
|
|
Hark Eubara euskararen gaineko hitzaldiak ematera eraman izan zuen, eta batez ere hiru liburu bikain argitaratu zizkion, bata sorkuntzazkoa eta bi itzulpenak. Argitaraldi horiek askatu
|
zuten
gure idazle beteranoa luzaroan hesitua zuen ilosamendu egoeratik zahartzaro betean.
|
|
|
Beste bortizkeria bat ere ezagutu dugu bizkitartean,. Bortizkeria iraultzailea? deitzen zutena orduan munduko pentsalari handienek, eta Maurice Merleau Ponty ren hitz hauek justifika zezaketen, bereziki itsas haraindiko Frantziaren Inperio zenaren lur eremuetan beste bortizkeriarik ezagutu
|
zuten
gure gazteen begietan:
|
|
|
Alde horretatik, bizkarreko mina duten pertsonen %50ek baino gehiagok hernia diskala garatuko zutela kalkulatu zuten. Espainiari dagokionez, adituek adierazi
|
zuten
gure herrialdean urtean 3.400 ebakuntza inguru egiten direla gerrialdeko hernia diskalean, 20.000 laneguneko galerarekin, eta gainera erantsi zuten gerrialdeko minak 650.000 kontsulta eragiten dizkiela mediku orokorrei edo espezialistei, eta horrek erakusten duela hernia diskalaren kostu sozio-sanitarioa. Diskoaren endekapena Disko hernia ornogabearen endekapenak eragindako lesio edo anomalia bat da, zuntz eraztun periferiko batek eta erdiko nukleo mamitsu batek osatua.
|
|
|
Bizi genuen artegatasunaren adibide bikain, aipa dezaket Teresa poetisa sentibera eta hauskorrari eraso zion zotin basatia; kontaketa zehatzen arabera, berrogeita hamazazpi segundoro oldartzen zitzaion zotina, eta hondartzatik gora bost edo sei zentimetroz altxarazten zuen. Astinaldi bortitz haiek areagotu egin
|
zuten
gure egonezina, emakume gaixoa asko ari zen sufritzen, eta alferrik izan ziren gure erremedio guztiak hiru susto izugarri ematea eta plastikozko karramarro moldetxo batean ur gazi apur bat eskaintzea.
|
|
|
–Zer egin behar
|
zuten
gureek, ba? –galdetu nion.
|
|
2004
|
|
|
Euskaldunako enpresa batzorde osoak nire aldeko testigantza egin zuen Bilboko Probintzia Auzitegian egin zen ahozko bistan, eta berretsi egin zuen poliziak ontziola indarrez hartzeko jazarpenak eragin zuela Pabloren heriotza. Publikoki aitortu eta eskertu
|
zuten
gure egunkariak egiten zuen eguneroko lana. Azkenean absolbitu egin ninduten.
|
|
|
Teruelgo Albarracinen zen errejistratzaile Franco altxatu zenean, 1936ko uztailaren 18an. Irratiak Teruel ere Francorekin altxa zela albistea eman zuenean, bilera egin omen
|
zuten
gure aitak, inguru haietako lurren jauntxoa zenaren administratzaileak eta herrian zeuden bi guardia zibilek; eta gure aita buru zela, Teruelera deitu zuten esanez Albarracin ere Francorekin zegoela eta mugan zegoenez hura Errepublikak laster egingo zuen erasotik babesteko laguntza eskatzen zutela. Terueldik esan zieten hobe zutela denek hiriburura joatea, denen beharra izango zutelako.
|
|
|
alderdikeriatan sartzearena, euskararen instrumentalizazioarena, nork bere opilari ikatza eraman nahian. Baina horrela ere, nola ez gara instrumentalizazioan eroriko, Horkheimer eta Adornok salatu
|
zuten
gure zibilizazioko Arrazoi instrumental honen pean. Saihestezin dugu hau.
|
|
|
Eztabaida zientifikoa Frantziako College ko Martin Pickford ek eta Parisko Historia Naturaleko Museo Nazionaleko Brigitte Senut paleontologoak bost indibiduoko hamahiru fosil aurkitu zituzten (hiru fural, beheko baraila baten zatiak eta zenbait hortz). Femurraren eta haren molar txikien ezaugarrietan oinarrituta —gizakion antz handiagoa zuten txinpantzeena baino—, zuzeneko lotura justifikatu
|
zuten
gure espeziearekin, eta australopitekoak “Homo sapiens” era eraman zuen adarra ez den beste adar batera eraman zituzten. Aukera horrek eragin zuen “Orrorin tugenensis” aren garrantziari buruzko eztabaida zientifikoa oso eztabaidatua izatea.
|
|
|
Dieta imitatzea gomendatzen ez den arren, yamanen historiak gogorarazten du garrantzitsua dela baliabide naturalen orekari eustea eta «gizakiak orojaleak gara eta eskura ditugun baliabideetara egokitzen gara». Jakin daiteke zientifikoki zer jaten
|
zuten
gure arbasoek. Aztarnategiei esker daki arkeologia, janari hondarren eta musika tresnen ekoizpenaren bidez. Baina 1970eko hamarkadaz geroztik, antropologia fisikoa eta biologikoa giza eskeletoak eta hortzak aztertuz hasi da aurkitzen.
|
|
|
Enkartelada antzeko bat egin
|
zuten
gu gauden bi modulutan. Irainak, mehatxuak
bertan parte hartu zuten kartzelako edukadora eta argazkilaritzako monitoreak.
|
|
|
Irainak, mehatxuak
bertan parte hartu zuten kartzelako edukadora eta argazkilaritzako monitoreak. Jendeak eskoba makilak zituen eta kartzelako langileriaren babes guztia zutela ikusirik, enkartelada oso gogorra burutu
|
zuten
gugandik 5 metrotara (gu jartzen garen mahaitik 5 metrotara).
|
|
|
Hori dala ta, euskaltzale famatu batzuk gramatika" ona"(=" Logika" ren araberakoa, beraz...) egin nahiz, bide horietan barrena abiatu ziran ausarki; eta berebiziko erdalkeriak irentsarazi nahi izan zizkiguten. Erderari (erdera bakar bati, espaiñerari hain zuzen) datxekon barne egitura" Logika" ren alabatzat harturik, erderatu egin
|
zuten
gure hizkuntza. Ikus, esate baterako, espaiñera hitzez hitz eta puntuz puntu itzuli diran sasi gramatika" garbiak":
|
|
|
–Neuk ere ezin dut ulertu –erran nuen– Eta ulertu egin nahi nuke zer dela-eta bidali ninduten zugana. Zergatik jolastu
|
zuten
gurekin, aita.
|
|
|
—Karral! —lehertu zen orduan gizon zurbil hura areago zurbilduz, eta guardiek besotik heldu eta bidean behera eraman
|
zuten
gure ugazaba andrea, auto beltz baterantz.
|
|
|
Alferrik, orduan ere. Mutil haiek segituan desegin
|
zuten
gure aurkako indarra. Nahikoa izan zitzaien akuilu esaten dioten makila iltzedun hori:
|
|
2005
|
|
|
" Aizue, haiek berdin egiten
|
zuten
gurekin".
|
|
|
Tratamendu hori onartzeko ordea adostasun bat erdietsi behar genuen presoen politikan, euskararen egoeran, baita lan harremanen eta ingurunearen tratamenduan AHTren gaian, kasu. Ez
|
zuten
gurekin deus adostu, guk ez baitugu lehentasunezko tratamendu bat izenpetuko ez bagaude edukietan ados. Batasunak bere buruari egin lioke kritika hori.
|
|
|
Pelegrinazioak goi egoera baterako bidean kokatzen dira. Gure aitona amonak horrelakoetan ibili ziren, kontzientzia moduko ezberdin bat
|
zuten
gure aldean, bazekiten zertara zihoazen, jakina, ez zekiten deus konkretua, sentitua eta bizitua baizik.
|
|
|
Euskaltzaindiari dagokionez, euskaltzain oso eta ohorezko guztiak. Atzerriko izen batzuk gaineratu zituen Txillardegik berak eta haiek ere hartu
|
zuten
gure gonbita.
|
|
|
Eliza ez da zeruan gora, itzea bezain zuzen doan telefono haga buluzi bat iduria, bainan adarrak zabal dauzkan gaztainondo ederra. Biblia ez
|
zuten
guk bezala ulertzen duela zenbait mende. Garai beretan ez dute denek berdin konprenitu eta gaur egun ere batzuek ala besteek ez ditugu gaztainondo horrek eman gaztainbihi berak jaten.
|
|
|
Kanarietako artzainek primeran pasatu
|
zuten
gure herriko paisajeak ikusten eta oraindik ere egiten zaien abegiaz gozatzen.
|
|
|
Milaka lagun armaturik eta antolaturik; eta galdu egin genian, mutiko. Eta espetxera eraman gintiztean, eta gure lagunak fusilatzen ikusi genitian, eta batzuk txiripaz irten gintuan bizirik, eta nik neuk ikusi nian nola fusilatu
|
zuten
gure aita, hura ikustera behartu ninditean, hanka hutsik eta girgiluekin... Gehiago jakin nahi al duk?
|
|
|
Gu ohituak geunden era guztietako baldintzetan egoten. Etxebizitza batetik bestera aldatzen
|
zuten
gure ikastola. Sus matzen genuen ez ginela fraideen eskolan eta Escuela Nacio nalean zebiltzan gainerako umeak bezalakoak.
|
|
|
Onena bezalaxe Lizarriturrik" armada liberatzaileari" egindako oparia zen. Hari beha nengoela Denis heldu zen abaorretik, Ferrolgo basetik ekarria
|
zuten
gurera. Hiru traineruk harrapatu zeroi handia.
|
|
|
Ferraila bilakatua
|
zuten
guk espero genuena, guri zor zigutena. Alferrik ari ginen, gerra hotza.
|
|
|
" Gorri, egik lan!" txilabek, eta guk" Nik bai lan, txilabak ez lan!". Jende ona ziren txilaba haiek, tabakoa ematen ziguten, eta zekiten gaztelania apurra lardaskatzen
|
zuten
gurekin. " Gorria gose, posizioa utzi", eta guk" Gorria gose, posizioa utzi ez".
|
|
|
Txilabak beste norabait bidalita falangistek hartu
|
zuten
gu zaintzeko ardura. Haien poza!
|
|
|
Eduki zuten eraginik dantza erakutsi haiek inglandarren artean, kontzientzia txarra arintzen laguntzen zien guri penny ale batzuk emateak, inbasoreak etxetik kasatu duenarekiko elkartasun horrek. Euskal haurrak aterpetzeko batzordeak sortu zituzten lord eta lady guztiek, kiroltasun handiz txalotzen
|
zuten
gureen footballa beren umeen aurka jokatzen zutenean, zelako esku zartak dantzatzen zutenean! Francori bular egin geniolako susmo txarreko gorritzat hartzen gintuztenok kristau maitagarri bihurtu ginen guda galdu genuenez geroztik.
|
|
|
Paraje aparta zen arrantzan eta bainuan aritzeko, karramarro bilketa egiten genuen hango harriagan, Ilurgitako zulora azaltzen ziren bikote bakanek urrunagora hartzen
|
zuten
gu ikusitakoan. Muxarra batzuk geneuzkan erretzen paratuak.
|
|
|
Espainiera andaluz doinuan egiten zuen morroia ekarri zuten gerogarrenera, Euzko Etxera deitzeko esan nion. Aita Olaso etorri zitzaigun bila, arrain handiak ginela usteko
|
zuten
gure herri aldezleek. Libre utzi gintuzten, eta Chelseako komisaldegi nagusitik hurre samar zegoen garagardotegi handian bildu ginen hirurok, ospatzeko.
|
|
|
Ez huke laurdenik asmatuko. Telegrafista ontzi barruan gelditua baldin bazen, gure nondik norakoa ematen jarraitzeko gelditzea zen logikoena, hori erraza zeukaten konprobatzea doixtarrek, intertzeptatua eduki behar
|
zuten
gurea. Baina esadak, transmititu zitekek transmisio torreta birrindu diatenean?
|
|
|
Inork ez zuen ukatuko Huck eta Tom arraunlari trebeak zirela, alabaina askok zalantza egin zuten ahapetik gauza izan zitezkeenetz haiek biak hilabetean Liverpooleraino iritsi ez ezik itzultzeko, milioi eta erdi milia barru Liverpool, hor nonbait, pentsatuko
|
zuten
gure herriko marinel motzok. Entzun nuen baten batek portu hura non zegoen galdetzen zuela, berak ez zuela ezagutzen han egondako inor.
|
|
2006
|
|
|
Ez gintuzten goseak edukitzen, ez dut hori erran nahi, baina arrunt estu bai. Uste
|
zuten
gu hara joan geroztik estu ibili behar genuela. Amerikanoek, aldiz, ez zuten horrela pentsatzen.
|
|
|
Talde eta abesti onak ikusi dituztelako baizik, eta ikusi dituztenean egin dute apustua. Oihukari edo Matxitxari zerbait kaskarra eskaini izan bagenio ez
|
zuten
gure alde egingo.
|
|
|
«Batzuetan erantzun du poliziak informazioa behar genuen, gertakizun larriren bat aurrez saihesteko. Gainera, tipo hauek edozer egiten
|
zuten
gu haserretzeko. Mila aldiz iseka egin diote nire amari, marikoia deitu didate!
|
|
|
Besteek askoz ere arma hobeak zituzten. GPS eta satelite sistema osoa bazuten, eta berehala jakiten
|
zuten
gure tropak non zeuden. Gu bitartean erdi oinutsik.
|
|
|
Gainera, kontuan hartu behar da gaur egun komunikazioa askoz ere errazagoa dela. Lehen posta arrunta erabili behar
|
zuten
guregana iristeko, eta orain posta elektronikoa erabil dezakete».
|
|
|
1835eko irailaren 26ko Behin behineko Erregelamenduak eta Maiestate Horren Ama Ohoretsuaren erregealdian zehar geroago argitaratutako xedapenek, lehen aipatu bezala, hobekuntza nabariak egin zituzten prozedura kriminalean, baina ez zuten aldatu hark barne barnetik zuen inkisizio izaera. 1870eko irailaren 15eko eta 1872ko abenduaren 22ko legeek aintzat hartu zituzten 1868ko Iraultzak aldarrikatutako askatasun ideiak, eta, bide horri ekinez, erro erroko eraldaketa egin
|
zuten
gure epaitze sisteman, ahozko eta jendaurreko epaiketa ezarriz. Nolanahi den ere, inkisizio printzipioari eutsi zioten, eta instrukzio fasean zehar prozeduraren sekretu izaera iraunarazi zuten, Frantzia, Belgika eta Europako kontinenteko beste nazio batzuen ereduari helduta.
|
|
|
Ikasle guztiak hunkituta egongo zirela pentsatu nuen, eta gehienakhala zeuden, baina ikasle abertzale batzuei mespretxuzko hitzak entzun nizkienhoztasunik handienaz. Telebistan elkarrizketatu
|
zuten
gure irakasle batek telefonodei anonimo bat jaso zuen etxean: –Eusko gudariak?
|
|
|
Eta momentuan bakarrik Margeren ahotik aterako zenaz arduratzen nintzen. Zer goaitatzen ote
|
zuten
gugandik gure gidoigileek. Azkenean, Marge mintzatu zen, baina aldi hartan bere bisaia ilunago eta urrunago zirudien.
|
|
|
Hankapalo izan zen salbuespena. Dela taberna zerbaiten ezkutaleku ote zen susmoagatik, dela tabernaria zipaio haietako baten andregaiarekin ibili zen errezeloagatik, begitan hartu
|
zuten
gure laguna, eta ez zioten arnasa hartzen ere utzi atxiloaldiak iraun zuen bitartean. Askatu eta gero kontatu zigunez, flexioak eginarazi zizkioten etengabe, kokoriko ibilarazi, eta baita sexuarekin zerikusia zuten txantxa, irain eta mehatxuak ere:
|
|
|
Larrea eta Arburua patiora jaitsi ziren. Zuzen egin
|
zuten
gure aldera.
|
|
|
Jakin
|
zuten
gure kolera itzaltzen. Leiho ate bat erdi ireki eta esku mehar batek gazta bat eta ogi borobil handi bat utzi zituen erortzera, berriz ere danba hetsi aitzin.
|
|
|
Halaber sinetsi lagunengandik barreiatu eta haiekin bildu nahirik ari ginela. Euskal gerlarien gazteaz miretsirik, armada bateko partaide zaharrek beren armakide ondugabeekin ohi duten hantuste adiskidetsua erabili
|
zuten
gurekin. Bizigarriz hornitu gintuzten, zerri haragi ketua, gure sabel hutsen gozagarri.
|
|
|
Hasieran frantsesez izaten ziren, Terridek berak idatziak noski. Ikusirik eta zein eragin guti
|
zuten
gure artean, biarnesez ere egiten hasi ziren, Sainte Colomeren edo bertze traidoreren baten eskutik noski.
|
|
|
Baina, esan dizudan moduan, Gorteko galtzadak utzi eta bidezidorretan zehar ihes egin behar izan zuten. Denbora egin
|
zuten
gure etxean, eta, halako batean, erabakia hartu zuten maisuak eta ikasleak. Etxera itzultzeko ordua zela erabaki zuen Xoakimek.
|
|
|
Itxitzat ematen ote
|
zuten
gure auzia. Ozpina edan banu bezala sentitu nuen txistua eztarrian behera.
|
|
|
Errotatik jendea irteten hasi zen gure zaratak entzunda. Arraro begiratzen ziguten eta sudurra okertzen
|
zuten
gure inguruan. Elkarrengandik aldendu ginenetik aurrerakoa kontatu zien Bernatek:
|
|
|
Ez dut zalantzarik: euren erara, gure gurasoek onena nahi izan
|
zuten
guretzat. Euren erak, baina, ez zitzaizkigun baliagarri.
|
|
|
Lokala jendez lepo zegoen. Bezeroek burua jiratu
|
zuten
gu sartu ginenean. Beren begiradengatik, ematen zuen enbarazu egitera sartu ginela.
|
|
|
Animaliek gasoliorik ez dute erretzen, baina pertsona bai. Asto lana franko egin
|
zuten
gure gurasoek. Erretzeraino.
|
|
|
Ziur asko ez zen egun bateko lana izan. Burua ederki nekatu izan
|
zuten
gure aditza asmatu zutenek, eta izerdi dezente bota zuten hura osatzeko: zenizkiguten, diezaioket, nerabilkizun...
|
|
|
Aur kantariak izeneko lana eta. Batzuk interesatu egin ziren, arretaz hartu
|
zuten
gure lana. Bai, jaialdia egiten genuen urtero frontoian.
|
|
|
saltsa ona!, esaten zuen Mixak, okela, okela ona!, esaten zuen, hitz hori bizkaian ikasi zuen, eta ordizian harritu iten ziren, hauek nondikan datoz?, eta Mixak hala iten zuen, euskaraz bere moduan eta gero numeroak erdaraz eta numeroak erdaraz esanda jendia pixka bat lasaitu iten zen, eta hura benetan gaizki nola atera zitzaigun handik nik tuterara nahi nuen, festa izugarriak izaten omen dira han, eta Mixak ezetz, hara etzuela nahi, lehenago han arizana zen eta han mobida izan zuen eta igual behar ez zuen batekin topo ingo zuela, zergatik Mixak, errusiatik etorri zenian, ekarri zutenekin eta etortzeko pasaportia eta lan baimenak in zizkiotenekin zorren bat bazuen, horregatik etzuen fotorik nahi eta horregatik ere etorri zen herriz herri nirekin, ezpaitzitzaion herrian udaletxiak pagatzen zionarekin ailegatzen eta zeuzkan diru pixarrak errusiara bidali zituen han bi alaba baitzituen eta horregatik etzuen ezta pentsioa pagatzeko ere, baionan in genituen bi gau, jarri ginen kale luze batian, han ziren saltzaile guztiak eta hainbestian, etorri zitzaigun magrebeko ume moko bat kollariak saltzen zebilena eta haragirik gabe eskatu zigun bokata bat, ezpaitzen haragiarekin fiatzen, txerria ote zen, eta Mixak in zion hari saltsarekin bokata, berrogeita hamar xentimo, eta gero sailian sailian hasi ziren etortzen magrebeko umiak, eta gero hango zaharrak ere bai, eta nik, nahikoa dek!, kontra in nien eta Mixari ere kontra ze bestela ere nahikoa lioa bagenuen, makina bat moxkorrekin peliatu nintzen, ezpainuen pitorik entenditzen eta haiek manera txarrekin etortzen, Mixak ere gutxi entenditzen zuen baina hura moldatu iten zen, moldatzeko zera hori zuen, abilidade hori, bera lasai zegoen, ni takartu nintzen, hirekin ruina zaukaat!, irribarre iten zuen, baionan bi lo in genituen, bigarren egunian, bertan, nik banku batian, zakuan, eta Mixa furgonetan manta batekin, halako batian esnatu naiz eta, arratoi bat zakuari oxka, salto in nuen, alde in zuen hark, eta ni in nintzen lurrera erori eta, lurrian nengoela begiak bildu eta atzera lo gelditu nintzen, nekia, Mixak berriz, hamabi ordu in zituen tirada batian, hark ere nekia, iten bazuen zutik ordu asko hankan mina jartzen zitzaion, zergatik behatz txikia moztuta zeukan, hori izan zen kropotkin, uste dut izena, hiri bat txetxeniatik honontza, zergatik kuarteletik lagun batekin eskapatu zenian, kamioi bat pillatu zuten eta heldu ziren hiri horretara, lagun haren etxera eta, berak botak erantzi gabe bazeraman lau hilabete, eta mina, eta mina, hanka dena haunditua eta han moztu zioten, gero handik pasa zen ukraniara, han mafia batekin tratua in edo hala etorri zen, ihes, beti ihes, esaten zidan, txikitan ere, amak minan lan iten zuen eta, mina itxi zutenian handik hanka in behar, orain, hau da nire etxia!, esaten zuen, bidia zela bere etxia, pena zuen familiagatik, umeekin askotan gogoratzen, handik, baionatik, berara goazela, furgoneta malda batian gelditu zitzaigun, hura izan zen aurreneko aldia, Mixak sartu zuen burua motorrian, jo zion ostiko pare bat, martxan jarri zen, berara ailegatu eta han jendiak irriak eta burlak iten zizkigun eta handik kontzejal batek edo eztakit zer zen bidali gintuen eta ni hitz inda nengoen hurrengo egunerako oiartzungo tipo batekin eta hark esan zigun halako ordutik aurrera jartzeko halako tokian, eta bueno, jarri ginen eta in genituen gelditu gabe hirulau ordu lanian, halako batian altxatu zen haize fuerte bat, amarratu genuen toldoa barandilla batian eta ezin, toldoa puxkatu eta noski sua itzali eta ezin aguantatu behintzat, gauzak azkar bildu eta martxa, hurrengo goizian, toldoa partxiatu genuen, garbitu garbitzekoak eta erostekoak erosi eta, berriz ere martxa, gasteizera joan ginen, han jarri ginen parte zaharrian, kantoi batian, hara etzen poliziarik sartzen eta ...xka bategatik, baina handik aurrera nazkatu ginen eta hasi ginen solomoa, piper saltsarekin, gasteiztik joan ginen leitzara zuzenian, han etzen guretzako tokirik baina albintiarekin diskutitu genuen eta hark zerga kobratu zigun eta utzi zigun toki bat, gero jeneradoriak etzigun arrankatzen eta presoen txosnan eskatu genuen entxufe bat, ondoan bagenituen ijito batzuk karrito batekin eta haiek ikusi
|
zuten
guk argia bagenuela eta guri eskatu ziguten, beltz bat ere etorri zitzaigun eske eta gero zilar saltzaileak ere, argentinako batzuk, gero hurruna, bagenekien zaila zela oso baina guk bilbora nahi genuen, bilbon astebete! bilbon akitu arte!, esan genuen, bagenituen telefono batzuk, ia lotu genuen, azkenian ezetz, etziguten utzi, horregatik tafallara segitu genuen, han bukatu zitzaigun solomoa eta Mixak baratxuri zopa prestatu zuen eltzian, baratxuriak zanpa zanpa in eta eskatu genituen bar batian ogi zaharrak eta txorizo batzuk erosi genituen, handik in genuen goizueta, han jende txikitxoa zegoen, diferentzia haiekin Mixa harrituta zegoen, han leitzan ezagutu genuen saltzaile bati zerbeza kaja bat eman eta bere aldian toki bat utzi zigun, hurrengo goizian, handik gatozela, errebuelta asko eta Mixa mariatuta zijoan, baso zahar batian, basoko mutilak motozerrekin eta gazte batzuk pagoetara igoak, batzuk aurpegiak estalita, beste batzuk makillatuta bezala, kolore txuria, lekeition in genuen goizaldian ordu pare bat bidali bitartian eta zarautzen heldu bezain laster etorri ziren bi munipa eta papera eskatu ziguten eta herritik aparte jarri behar izan genuen, bermion in genuen gau ona, kontzertu haundia zegoen eta laurehun bokata saldu genituen, denak eta gehiago ere salduko genituen, argi pirrintarekin ari ginen gauzak furgonetara jasotzen, ya ari ginen burniak biltzen, halako batian bronka izugarri bat, tipo txiki buru haundi bat gugana ikaratuta korrika eta ikusi ez ikusi furgonetara sartu zitzaigun eta atia itxi zuen, haren atzetik amorratu batzuk, ni, zer pasatzen da!, tartian jarri nintzen, joputa!, esaten zuten, neska bat bortxatu zuela txiki hark, nahi zizkioten barrabilak moztu, nik tranki tranki!, bakarrik esan nuen, eman zidaten ostia latz bat, ya furgonetara sartu behar zuten, Mixa etzen ikaratu eta hanka burni bat ibili zuen airian, bidali zituen bi tipo lurrera, jende gehiago etorri zen, akatu baino lehenago sartu ginen furgonetan nola hala, hautsi ziguten atzeko kristala eta burni batzuk han utzi genituen, atera ginen bermiotik, zartaien eta serbilleten artian gure buru haundia, alkandora urratua, puta, esaten zuen, puta zela, etzuen besterik esaten, neska hura, puta zela, halako batian, herritik ateratzeko maldan, taka, in zen furgoneta berriz ere gelditu, jaitsi ginen, buru haundia begiak atera beharrian ikaratuta zegoen, eskerrak eman gabe piztia bezala mendira salto in zuen, hurrengo egunian ez, hurrengoan, furgoneta karga in, nafarroa aldera abiatu ginen, ba omen ziren hango erdialdeko haranetan herri txiki batzuk, denbora hartan jaiak zituztenak, jendetzarik ez, esan ziguten, baina joanez gero poliki salduko duzue, pasa genituen harako mendiak, iritsi ginen ipuruen lurrera, galdezka galdezka, heldu ginen ariztira, feria zen ariztin, jende gutxi, haur batzuk, barraka batzuk, tipo batek puñalarekin jolas iten zuen, bi lagun padera zabalian ogia erretzen ari ziren, etorri zitzaigun herriko mutil ile luze bat, informatu zen zer zen gure nahia, esan zigun ostatuaren ondoan non jartzia genuen, nonbait, esan zigun hark, gobernuak, bertako jauntxoekin elkar hartuta, pribatizatu in nahi zituen mendi haietako lurrak, eta kontra iteko zen festa, nik susmoa, zibilak joango ote ziren eta, joan nintzen begiratzera bazterrak, ez nintzen fiatzen, Mixa mutil harekin gelditu zen, itzuli nintzenian ostatuan ziren biak, Mixa ikusten zen gustora zegoela, mutil ile luze hark, Stefan izena, galderak iten zizkion, errusiako eskolaz, siberiaz, hango ibaiez, lehortu zen itsaso batetaz, iluntziarekin hasi zen jendia etortzen plazara, guk sua piztu, bonbillak arboletatik txintxilika jarri eta, gutxi bat, gutxi bat, oso ongi saldu genuen, goizaldian, bostak seiak izango ziren biltzen hasi ginenian, denak bildu eta abiatzera goazela, furgonetak, etzuela nahi, aritu ginen, eman genizkion takateko batzuk, alferrik, ematen zuen hila zela motorra, probatu genuen Stefanek utzi zigun bateria batekin, etorri ziren ferianteak ere, motorrari begiratu, burua kordokatzen zuten, etzen hari nondik sartu eskua, ezin ezer egin, apartatu ginen, madarikatu genuen gure suertia, Mixa
|
|
2007
|
|
|
Hori dena geroxeago gertatuko zen ordea. Elvis hil zen urtean herrira joaten segitzen
|
zuten
gure auzoko langile familia gehienek, eta horrexegatik geratu ginen bakarrik Rober, Edu eta hirurok. Ni, esan bezala,, herririk?
|
|
|
Marguerite k eta Lucien ek zegoeneko ezagutzen
|
zuten
gure Euskal Herria: gauza ziren toki anitzen izena eta hainbat detaile gogoratzeko, nahiz eta pare bat egun besterik ez igaro bertan.
|
|
|
Baina 1930 arte Gure> Herriaren lan taldeak ez zuen harremanak sustatuko zituen bilera gehiago burutu. 1930eko otsailean, aldiz, batzar bat izan zen antolatua pour proclamer que Gure> Herria> ne doit pas mourir330 Gure> Herriaren helburuak eguneratzearekin batera, erabaki
|
zuten
Gure Herria elkartea sortzea, izen bereko aldizkariari indarra emango liokelakoan. Elkarte berriaren Administrazio kontseilua sortu zuten:
|
|
|
Ib., 39 Ik. 39 «euskaltzale famatu» batzuen gramatika «logikoen» kritika: «Erderari (erdera bakar bati, espaiñerari hain zuzen) datxekon barne egitura. Logika, ren alabatzat harturik, erderatu egin
|
zuten
gure hizkuntza».
|
|
|
Motorraren azantza handituz zihoan aldi honetan. Jada kaiko argiek mugatzen
|
zuten
gure eremuan sartu zen ontzi ttipia. Kaiperatu zelarik eta motorra isildu, neskatoa zen lehenik eskailerei goiti abiatu.
|
|
2008
|
|
|
Bisatuak eta gainerakoak ematen zizkien eta, ordainetan, bi urte egin behar zuen bikoteak Australian. " Proba egingo dogu!", esan
|
zuten
gure gurasoek.
|
|
|
Bai, baina zaude, zaude! Bi guardia zibil haiek ez
|
zuten
gure amaren logelatik irten nahi. Ezetz!
|
|
|
Kirol zale porrokatua naiz, izan ere. Panaman ginela, hirugarren umea izan
|
zuten
gure gurasoek: Enrike.
|
|
|
Hasieran, terreno zail eta lohitsuak eta zingirako landaretza nahastuak asko makaldu
|
zuten
gure aurrerabidea; baina pixkanaka aldapa gero eta pikoagoa eta harritsuagoa bihurtu zen gure hankazpian, eta basoak ere beste itxura bat hartu zuen eta irekiagoa egin zen. Egia esan, uhartearen oso alderdi atsegin batera ari ginen hurbiltzen.
|
|
|
Juxtu eguzkia sartzen ari zen unean bota genuen aingura lurrak ia erabat ixten zuen golko zoragarri batean, eta berehala beltz, mestizo eta indio mexikarrez betetako txalupak etorri zitzaizkigun ingurura, frutak eta barazkiak zituztela salgai, eta buruz murgiltzeko prest gure txanponen atzetik. Aurpegi alai haiek guztiak ikusteak, bereziki beltzenak?, fruitu tropikalen zaporeak, eta, batez ere, hirian pizten ari ziren argiek, kontrasterik xarmangarriena egiten
|
zuten
gure uharteko egonaldi ilun eta odoltsuarekin; eta sendagilea eta Squirea, ni berekin hartuta, lehorrera jaitsi ziren gaueko lehen orduak pasatzera. Han gerraontzi ingeles bateko kapitainarekin egokitu, harekin hizpidean sartu, bere itsasontzira joan, eta, labur esanda, hain ederki pasa genuen non argia urratzen hasia baitzen Hispaniolara itzuli ginenerako.
|
|
|
Hispaniolaraino bide luze samarra zegoen, eta maskaroien azpitik pasa eta ontzi askoren txopak inguratu behar izan genituen, eta haien kableek batzuetan gure gila ukitzen zuten, eta beste batzuetan kulunka egiten
|
zuten
gure buru gainean. Edozein modutara, heldu ginen azkenean goletaren albora eta mister Arrow lehen ofiziala ongi etorria ematera etorri zitzaigun.
|
|
|
Garai batean, haurren barre, joko eta solasek betetzen
|
zuten
gure kalea; eta orain, berriz, erdi hutsik dago, eta zeharo utzita. Bertako etxeak hondatu egin dituzte, hutsik daude, eta horrek arriskua zabaltzen du auzoan.
|
|
|
Lehenik, Berako Herriko Etxeak, Josu Iratzoki alkatearen eta Rafa Etxeberria zinegotziaren bitartez, loreak eta oroigarriak eskaini zizkieten Genaroren emazteari eta alabari. Bertze horrenbertze egin zuten 45 minutuko lehenbiziko partida jokatu
|
zuten
Gure Txokoa eta Errealeko jokalariek ere. Gure Txokoaren aldetik, Javier Zelaietak, Genaroren anaiak eman zuen oroigarria eta Errealaren aldetik, Roberto Lopez Ufarte ttiki bezain haundiak.
|
|
|
Gero, omenaldian parte hartu zuten futbolariek berendua izan
|
zuten
Gure Txokoa elkartean.
|
|
|
Baina urte bereko irailean hautsi zen Estatuko buruaren eta Ukrainako lehen ministroaren arteko aliantza. 2006ko martxoko hauteskundeen ostean, ordea, berriro osatu
|
zuten
Gure Ukrainak eta Timotshenkoren Blokeak koalizioa. Urte hartako uztailera arte baino ez zuen iraun.
|
|
|
Nolanahi ere, galerak eragin zituztela ikusirik, beren kargua zinemaldia sostengatzen duten erakundeen esku utzi zutela esan dute zuzendaritzako kideek. «Eta haiek erabaki
|
zuten
guk karguan jarraitzea».
|
|
|
Petriatik adierazi duenez, halaber, informazio falta handia sumatu zuten atzo alderdien artean Parlamentuan. Alderdietako ordezkari askok ez
|
zuten
gure egoeraren berririk, eta batzuei harrigarria iruditu zaie gure egoera.
|
|
|
Pentsazazue Pintarreneko hiru donadoeri gaitzitu zitzaietela. Zafratu ere
|
zuten
gure Mizel konkorra! Oihukatzen zutelarik nahiz eginikako urdekeria bat zela, akulu ukaldika bizkarra tunpilokatu zioten!
|
|
|
Han ziren ikusle guziek irri eginez txalokatu
|
zuten
gure Gregorio haundia. Jestu horrek berak indarberritu zuen gure gizona.
|
|
2009
|
|
|
1931n Ezkio (ga) n Ama Birjina agertu" omen" zen, Espainiako II. Errepublika sortu berriaren aurkako mezu sutsuekin, nekez hitz egiten baitu katolikoen Ama Birjinak ezkerraren alde, edo eskuineko diktaduren aurka. Gertakari haiek ospetsu bihurtu
|
zuten
gure herria inguru zabalean. Orain berriro entzutetsu egin da Ezkio Itsaso.
|