|
2004
|
|
|
—Karral! —lehertu zen orduan gizon zurbil hura areago zurbilduz, eta guardiek besotik heldu eta bidean behera eraman
|
zuten
gure ugazaba andrea, auto beltz baterantz.
|
|
|
Alferrik, orduan ere. Mutil haiek segituan desegin
|
zuten
gure aurkako indarra. Nahikoa izan zitzaien akuilu esaten dioten makila iltzedun hori:
|
|
2010
|
|
|
Bere ezpainek tabakoaren zaporea zeukaten. " Zer egin behar
|
zuten
gure familiakoek Madrilen?", galdetu nion. " Boxeolari ospetsu horrekin hitz egin.
|
|
|
Gizon emakume helduak bilakatu ziren garaian, ordea, Mauriac idazle garrantzitsutzat izan
|
zuten
gure guraso jatorrek, gogoratu behar baita frankismopean eman zituztela euren bizitzako lehen berrogei urteak, baina diktaduraren aurkako aktibistak izan ez zirenez idatzi gabe dago haien historia ez heroikoa, adibidez Mauriac gustura irakurri zutela.
|
|
|
Hemen, aldiz, Le journal du Pays Basque ko" azkenaren" irakurtzean jakiten dugu hemengo arrakasta gutiko profesional batzuk legea txalotzen dutela. Gehiago dena, errateko moldea sobera aztertzeak nazka sortzen digu fite, Algeriako gerla egin
|
zuten
gure osaben pujadismoa gogora ekartzen baitigu Iparraldekoei. Jarraitzekoa da afera.
|
|
|
Azkenean iritsi zen hitz emandako eguna; iritsi zen gaua ere, bere itzalekin. Zaintzaileen txandakatzea nola egiten zen aztertuta, bazekiten lorategiaren izkina bateko atea zelataririk gabe geratzen zela segundo batzuetan, eta tartetxo hori baliatu
|
zuten
gure lagunek, arraina labaintzen den bezain leun ateratzeko. Hainbat korridore eta pasabide igaro behar zituzten gero, erdizka baizik ezagutzen ez zituztenak baina ordu hartan hutsik espero zituztenak; harresietatik jaisteko, berriz, soka sendo batzuk eskuratuak zituzten, eta haiek almenetan tinkatuta sokan behera irristatu behar zuten, isilka, gaueko guardiek ezer sumatu gabe, behera iritsi arte.
|
|
2011
|
|
|
Bakarra aipatze aldera, 60 hamarkadatik aurrera gurean agertutako herri kantarien artean, gehienek erabiltzen zituzten eurek sortutako letrak. Baina 70.etik aurrera, joera hau salbuespenekoa bihurtu zen; eurenak ia erabat baztertu eta poetengana jo
|
zuten
gure kantari gehienek. Lete izan zen salbuespen.
|
|
2013
|
|
|
Antzina harriek, belarrek eta animaliek hitz egiten omen
|
zuten
gure artean. Esku artean duzun liburuan ere animalia batek, Mo behiak, kontatzen dizkigu bere memoriak barruko ahotsak aginduta, baina ez da antzinako kontua, Balantzategin gerraostean giroturiko historia baizik.
|
|
|
Postura zela eta, agerian gelditzen zitzaion kokotean hasi eta bizkarrean behera jarraitzen zuen tatuajea. Inguruan zeuzkan hiru poliziek ez
|
zuten
gure agurra aintzat hartu.
|
|
|
gosetea, sutea eta zorpea esan du Uztargilebaitako nagusiak, giroa baretu eta baketzeko asmo nabarmenarekin. Hala esaten
|
zuten
gure arbasoek.
|
|
2014
|
|
|
Ez zen lotzen. Niretzat euskaltzale labela zuten jendeek ez
|
zuten
gure dantza, gure antzerkia egin nahi. Bitxi.
|
|
|
Guk, atzetik, bultza egiten genion aitari eta han aurkitzen genuen, bezperan garbitutako zapaten gainean, eskatutakoa hurrengo urtean jasoko genuela adierazten zigun gutunarekin batera, huskeriaren bat. Ordurako erregeek errea
|
zuten
gure etxean zigarro bana, hautsontzian aitak utzitako zigarrokinak lekuko eta emana zioten zurrupada bat edalontzietan jarritako ardoari.
|
|
|
Hil zenean egurrezko mahai bat jarri
|
zuten
gure atarian, gainetik lurreraino heltzen zen zapi beltz bat zuela. Ia dotorea zirudien sotoak, kandelen argi keinukariekin, itzalak mahai gainean zeuden paperetan jolasean eta handik bisita txartel tolestatuetara.
|
|
2015
|
|
|
Ezohiko burrunba heldu zen bat batean karrikatik. Oihuek, lasterka zaratek durundatu
|
zuten
gure karrika estu eta harriztatuan. Quieto, quieto que te mato.
|
|
|
Berak ez iguriki nahi izan, eta dena arriskatu zuen, bitartekoen traiektoria bihurria zeharkatuz, helburuen ibilbide zuzenean gaindi. Halaxe ikusi
|
zuten
gure jendeek: espantu handirik gabe.
|
|
2016
|
|
|
Otonoan jiten ziren Indioak" Duckwater Reserbatik" eta fite sartzen
|
zuten
gure artoa bildurik.
|
|
|
Gero baina, gazteak ailegatu eta porlanaz gaztetxea jaso
|
zuten
gure tenplu erausiaren erraietan gora.
|
|
2017
|
|
|
Hasieran ez zuten argi esaten, baina kontua da profesionalek ez zutela interes handirik, alderantziz, agian trabak jarriko zituen inprobisazio ikastaldiak emateko, kalkulua egiten zutelako zenbat eta gehiago izan orduan eta saio gutxiago izango ditut nik. Batzuk argi
|
zuten
gure ikuspegia, baina horiek amateurrak ziren. Profesionalen inguruan batek edo bestek ulertzen zuten gurea, horregatik gonbidatu gintuzten, baina ikusi egin behar.
|
|
|
Batzuk argi zuten gure ikuspegia, baina horiek amateurrak ziren. Profesionalen inguruan batek edo bestek ulertzen
|
zuten
gurea, horregatik gonbidatu gintuzten, baina ikusi egin behar. Eta ez genuen sumatu Euskal Herrian dagoen bezalako bertsozale sarerik.
|
|
|
Ilune jartzen zuen seinalea jo
|
zuten
gure begiek (Ik. arg.). Argitxoa piztu zitzaigun. Eta han eta hemen arakatzen, konturatu ginen hori zela izen zaharra.
|
|
|
Ez dakigu ordukoan nola berritu izanen
|
zuten
gure bihotzeko herria, baina, berriz ere, behin baino gehiagotan erre zela, ez da dudarik. Hara zer dioen, besteak beste, Julio Caro Barojak," La Casa en Navarra" lanean61 Leitzaz ari delarik:
|
|
|
Datu horiek nondik atereak dituen ez du esaten Goizuetako medikuak, eta ez da erraza jakiten noiz gertatuak ziren istiluak, baina, 1510 inguruan edo aurretsu hartan zutela bai. Dena dela, herria bildu eta Orreagaraino joanik txikizio horiek egin zituztenerako, ongi minduak
|
zuten
gure apo koxkorrak. Handik aurrera ordea, behin eta berriz, Pedro Mariskalaren sententzia hauxe hartuko zuten goizuetarrek erreferentzia bakartzat, Orreagarekin auzitan sartuko ziren bakoitzean.
|
|
2018
|
|
|
irudikatu zuen duela zenbait hamarkadako Euskal Herri penintsularreko euskaldunak nola sentitzen ziren espainola nagusitu zenean, berek oraino espainolik ia batere ez zekiten garaian. Gaur egun gipuzkoar batek Lapurdin bizi duen arrozte sentsazio hori bera bizi izan bide
|
zuten
gure arbasoek ere, berentzat arrotza zen hizkuntza zabaldu zenean. Orduan ulertzen dute Lapurdi mirail bat baizik ez dela:
|
|
|
Aierbe uharte arakildarra, 1945 urtean izendatu zuten San Migeleko erretor euskaltzale ezaguna Aezkoako Euskarari buruzko artikulu sorta bat argitaratzen ari zen garai hartan, Aingeru Irigaraik zuzentzen zuen Diario ko Nafar Izkuntza Orria gehigarrian. Idatzi haiek erakarri
|
zuten
gure arreta, jakina, eta arazorik gabe onartu zuen gure gonbitea. Mintzaldiaren izenburua behar genuena zen:
|
|
|
Herrian zenbaitek ezin eraman
|
zuten
gure jarduera, batzuek sinismen ideologiko sendoengatik, bertzeek kultura eskasagatik edo indarrean zegoen ideologiaren menpekotasunagatik. Herriko plazan solasean ginen batean, herritar bat ondora heldu zitzaigularik.
|
|
|
Nor bere makilean makurtuta etxe aldera joan zirelarik, oraino marmarka segitzen zuten biek, nork baino nork gehiago zekielakoan. Bi gizon txiki eta xaharrak urruntzen ikusterakoan bekaizkeria zerbait sentitu nuen, ikusia zutenaz, zekitenaz, bizitua
|
zuten
guk ezagutu ezin genezakeen gure herri euskalduna. Gizarte hura guri egokitu zaiguna baino arras estuago, pobreago eta latzagoa izan zen nonahitik so eginik, batez ere gerra ondokoan, baina hala ere
|
|
2019
|
|
|
Oposizio hori ulertzeko ezinbertzekoa da jakitea gizakiok nola barneratzen dugun lehenengo aldiz agertzen zaiguna eta nola hurrengotan; horrela, gai izanen gara ulertzeko nola jokatu
|
zuten
gure aspaldikoek: guretzat ez ezaguna den animalia lehenengo aldiz agertu eta izena jartzen diogu; mugagabean, atzizkirik gabe:
|
|
|
Campionek erran zuenez, Erronkariko kaur horretan ikusi
|
zuten
gure erakusle zaharrena, eta hasierako k hori, hain zuzen, izan omen zen erakusle guztien lehenengo letra.
|
|
|
Heterodoxo xamar lirudike, euskal izenen mugatzailearen erabilpena argitze lanetan, delako euskaztelerara jotzeak. Alabaina, eskribau eta beste notable erdaldunen esku luzea ezin ahaztekoa bada ere, hori asmatu
|
zuten
gure aurreko belaunaldikoek eta beraien aurretikoek euskaldun peto petoak ziren, euskaraz mintzatu eta pentsatu egiten zutenak —pentsatu, guk ere txikitan aurki euskaraz pentsatzen genuen— eta, jakinduria horren jabe, moldatu zutela, kasuan kasu, mugatzaileen itzulpen edo aldaketa, guk jaso genuena, hain zuzen ere.
|
|
|
Bueno! Haiek ere zeozer nahi izan behar
|
zuten
gugandik. Zer zela ta, bestela, ibiltzen zituzten gona txiki haiek, ilean lurrin haiek, pintura haiek aurpegian?
|
|
2020
|
|
|
Madrilen, Teruelen, Logroñon, Mirandan eta beste leku batzuetan ere eduki
|
zuten
gure aitona. Bizitza gogorra zen hura:
|
|
|
Korridoretik heltzen ziren ahots eta oin hotsek eten
|
zuten
gure isilaldia. Balbasek atea ireki eta zuk, Julia presidentea, esku keinu adeitsu batekin gonbidatu zenuen Jaime, zure atzean zetorrena, bulegoan sartzera.
|
|
|
Leyregan pertsona egokia ikusi zuten antzerki lan hura abiatzeko. Eskumakila gisa erabili nahi
|
zuten
gure Leyre, bera haiek nahi zuten punturaino helduko zelakoan. Leyrek, noski, serio hartu zuen egitasmo hura, serioegi, guk badakigu nolakoa zen... nolakoa den, Mireia, guk badakigu baina haiek ez zekiten, gure Leyre ez zen, ez da inoren txotxongilo eran aritzekoa.
|
|
|
Eskifaiakoek belak jaitsi eta tolestu zituzten, baina soka egur guztiak hasi ziren intzirika eta auhenka. Itsaso asaldatuan, olatuek intxaur bat bezala erabili
|
zuten
gure goleta kroskoa. Ia goizera arte luzatu zen ekaitza, eguna argitzean izututa eta nekatuta geunden.
|
|
2021
|
|
|
Taulatxo sumertar primitiboetan, elkarrekin gurutzatutako bi marrak etsaigoa adierazten zuten; bi marra paralelok, adiskidetasuna; ahate batek arrautza batekin, ugalkortasuna. Atsegin dut imajinatzea nolako asaldua eta poza sentituko
|
zuten
gure arbasoak beren pentsamenduak lehen aldiz islatuak ikusita; maitasuna, gorrotoa, izua, etsipena eta itxaropena idazten ahal zirela ohartu zireneko durduza.
|
|
2022
|
|
|
Tiro hotsa
|
zuten
gure maitasun soinuek, umetokira apuntatu ama ernaldu eta emakumea hil zenuen.
|
|
|
Baina erantzun klasikoek, estrategia klasikoek, ziurrenik, ez dute balio. Euskararen ibilbidearen lehertze gorakorra idatziaren dominioaren garaian gertatu zen, eta hartarako lan egin
|
zuten
gure inurriek. Hartan izan gara nor, nor izan garen neurrian.
|
|
|
Duela bizpahiru hamarkada, Andoni Egaña eta biok" Zozoak beleari" liburua idatzi, eta ezusteko xelebrea jaso genuen. Espainiako Sari Nazionaletan finalista izateko hautatu
|
zuten
gure liburua, saiakeren atalean. Hori dela eta, liburua gaztelerara itzultzeko baliabideak izango genituen.
|
|
2023
|
|
|
" Beti alkate: Urterokoa zen alkate aldaketa, baina beti batzuek agintzen
|
zuten
gure herrietan XVIII. mendean. Ahaideak edo lagunak izendatuz alkatetzarako, propietarioen zirkulua izaten zen beti agintari, eta jende horri deitzen zitzaion modu abstraktuan beti alkatea."
|
|
|
Nola ikusiko zituzten Latinez ziren elizkizun haiek guztiak deus ulertzen ez
|
zuten
gure arbasoek. Axularren legenda hau izan daiteke horren erakusle.
|