|
2000
|
|
|
Eta beharbada izango da Rocíok utzi zidan arrasto ezabaezinagatik, baina iruditu zitzaidan bera zela, Rocío bera, Chrysler zuriaren atzeko aulkian
|
zihoana
. Begira geratu zitzaidan behintzat, eta segundotxo bat izango zen, ez gehiago.
|
|
|
Ordea, urduritasun hark gehiago zuen alegrantziatik kezkatik baino, zinez bainengoen bozkarioz gainezka, neure lehen itsasaldi haren aitzinean! Eta, noiz eta biharamuneko goiz eguzkitsuan haizeak untziaren belak hantu eta hanpatu, eta portutik jalgi baikinen, Kolon tipi bat bezala sentitu nintzen, mundu berri baten konkistatzerat
|
zihoana
, untziak ur urreztatuen artean aitzina egiten zuela.
|
|
|
... unam ecclesiam... eta napolitarraren hitzak oroitu nituen: " Zertarako pentsatu, musikak hegaldaraz bagaitzake?"," Zoaz igandean Monteverdiren mezarat, zure zalantzen gainean egiaren eguzkiak argi egin dezan"... eta, tupustean, mundua suzko esfera bat zela iduritu zitzaidan, ene bihotzean taupaka egiten zuena; eta, orduan, nota handios haien hegaldian, oihuska hura jalgi zitzaidan, neure baitaren baitarik neure baitaren baitarat
|
zihoana
: Credo!
|
|
|
Uste baino gehiago zekien amak: bururat etorri zitzaidan nik bizpahiru aldiz ikusi itzal hura, neskame batena zirudiena eta eneganik ihesi
|
zihoana
, zelatan ari izan balitzait bezala...
|
|
|
Hura, ordea, libertatearen ihortziria zen, Nafarroa hartzen zuena eta Nafarroa tik harat
|
zihoana
, Espainia hartzen zuena eta Espainiatik harat zihoana eta muga orotarik harat... eta mugaz bertzaldean toki bat zegoen, zeinak izen bat baitzuen, osaba eta bion mintzaira sekeretuan: Ararat.
|
|
|
Hura, ordea, libertatearen ihortziria zen, Nafarroa hartzen zuena eta Nafarroa tik harat zihoana, Espainia hartzen zuena eta Espainiatik harat
|
zihoana
eta muga orotarik harat... eta mugaz bertzaldean toki bat zegoen, zeinak izen bat baitzuen, osaba eta bion mintzaira sekeretuan: Ararat.
|
|
|
Zertarako zeuzkan erdi ezkutuan bezala kable edo soka moduko haiek? Eta beste errezelo bat, oraindik areago
|
zihoana
: nola ez zen jabetu Ana Morena aulki haren zerez?
|
|
|
Nire salaketa zure aurrean egina dago, irakurle, eta ez dago nire aldetik orain gehiago egiterik. Programan bertan bai egin nuen, ordea, nire salaketa partikularra, horrek guztiak kontzientziaren hondo iraul  tzailea inarrosi baitzidan une zehatz batean; ez zen, pentsatuko duzun bezala, irakurle, salaketa zuzen erasokor bat izan, jokaera sotil bat baizik, gehiago ironiaren edo sarkasmoaren bidetik
|
zihoana
; kontrako jardunak heriotz automatikoa zekarren, eta ni ez nengoen artean hilotzen erresuman atseden har  tzeko prest. Datozen orrialdeotan izango duzu aukerarik, lagun, nire jokaeraren nondik norakoez jabetzeko.
|
|
2001
|
|
|
Askotan kontrajarriak diren arren, beti baliokideak, biak arbuiagarriak diren neurrian. Batak zein besteak zalantza desegoki ikusiko du, eta lekuz kanpokoa irudituko zaio, eta haren beldur izango da, eta inporta zaion gauza bakarra bere boterean zirrikiturik ez agertzea izango da eten egin zen momentu batez, jarraian esatera
|
zihoana
birritan pentsatu nahian balebil bezala. Hori dela eta, arriskutsua izango zaio, hiritarrek edozelako zalantza argiratu nahi izatea eta, era berean, botereak ez luke inoiz ere onartuko gaurko egunez gauzatu nahian gabiltzan honako zalantzaren apologia hau.
|
|
2002
|
|
|
Gerra ez du inork maite teorian, baina gure mendi askok gerra eremua dirudite" ehiza" garaian. San Kristobala igotzen den pistan, erromeria egunean, zaila zen arnas hartzea eta ikustea ere, kotxe eta motoek oinez
|
zihoana
halako ke eta hauts laino batean uzten baitzuten. Eta zarata, jendea oihuka hitz egiten... argazkietan islatzen ez dena.
|
|
|
Behin jatetxe batean zerbitzari batek argazkia atera nahi zuen berarekin eta ea inporta zitzaion galdetu genion. Ezetz esan zigun, argazkia ateratzera
|
zihoana
biluzik jartzen bazen.
|
|
2003
|
|
|
Handik aurrera gorriak ikusi genituen, eta libre utzi gintuztenean Santander aldera jo genuen. Santanderren barku ingeles bat bazen Lapurdira
|
zihoana
. Aitak," sar zaitez zu" esan zidan, beldurra baitzuen frontera eramango ote ninduten.
|
|
|
Gaur egun idorra den eskualde batean, Caracasetik 400 bat kilometrora, Urumaco herrian, fosilak eta harekin lotutako landare probek iradokitzen dute ingurune tropikal batean bizi izan zela. Lan horrek indartu egiten du Paleo Orinoco Amazonas izeneko ibai emaritsu bat egon zela dioen teoria, Andeetako mendilerroaren paralelo
|
zihoana
. Izena, Goya Goya, “Phoberomys pattersoni” ren fosila, %90ean osatua, Urumaco prestakuntzaren barruko ikatz geruza sedimentarioen artean lurperatuta zegoen, eta Francisco de Miranda de Venezuela Unibertsitate Nazional Esperimentaleko ikertzaile talde batek aurkitu zuen.
|
|
2004
|
|
|
Ginok sofan esertzeko eskatu zion Fray Ciccillori. Ez zen lehen aldia etxe puska hartara
|
zihoana
.
|
|
|
Garaipen bakoitzaren ostean Martinek harro kontatzen zuen Durangon gertatutako pasadizoa, eta behin eta berriz erakusten zituen kristalezko potoko bi txanponak. Klin klin klin eragiten zien gora eta behera, eta soinu horrek esnatu egiten zuen Romanen amorrua, apurka apurka handitzen
|
zihoana
.
|
|
|
Orduan, bidatzur haietako bati jarraituz, beste bidatzur lodiago bat aurkitu nuen, eta horren hurrena are eta lodiagoa zen beste bat. Azken horren buruan, berriz, bide sendo eta zabala abiatzen zen, herri bateraino
|
zihoana
. Non gertatu han ostatu, herri hartan bertan gelditzea erabaki nuen.
|
|
|
Eta adarretan hostoak zeuden, berde ilun edo berde argi; eta hostoetan, xomorro eta larbak zeuden; eta xomorro zein larba haiengana txoriak inguratzen ziren jatera, buru txuribeltxak, buru gorriak, isats luzekoak edo laburrekoak. Urrutirago, basoa kolpetik bukatzen zen, eta belaze bat azaltzen zen jarraian, belaze zabal bat erreka bateraino
|
zihoana
. Erreka haren gainean, berriz, errota zahar bat ikusten zen, eta errotaren atzeko aldean, berriro ere, basoa.
|
|
|
" Autobian irauli omen da kamioi bat, platerez kargatuta
|
zihoana
."
|
|
2005
|
|
|
Baina Inesena beste kasu bat zen, geneetan markatua egon zitekeena, bai, baina geneetatik hara
|
zihoana
. Berak modeloa izan nahi baitzuen, pasareletako desfileetan jende guztiaren begiradak erakartzeko eta munduaren erdigunea izateko.
|
|
|
Espainiako Gerra Zibilaren ostean SF berrantolatu zen. Hamar mailetako hierarkia bertikala ezarri zen, ordezakari nazionaletik, gorengo mailan, kide arrunteraino
|
zihoana
. 17 urtetik beherako partaideak hiru taldetan banatu ziren:
|
|
|
Mahai gaineko ordenagailuek prezio prestazioak erlaziorik onena eskaintzen dute, baina, trukean, nahiko leku hartzen dute, zaratatsuak dira (osagai berezirik erosten ez bada) eta atzeko aldean kable sare bat garatzeko joera dute. Eramangarria Garai batean, exekutiboentzako eta teknikarientzako pribilegioa zen, jostailu garesti eta delikatua, enpresaren kontura
|
zihoana
. Gaur egun, gama baxuko ordenagailu eramangarriak mahai gaineko ordenagailuen prezio berean daude.
|
|
|
Orduantxe ulertu zuen zergatik zen ditxosozko kotxe hura hain garestia. Barruan
|
zihoana
errege erregina bilakatzeko ahalmena zuen.
|
|
|
Hurbildu, eta musu bero bat eman zidan ezpainetan, hain beroa, non Marisaren lehen musua gogorarazi baitzidan. Gero, atzeratu egin zen, aurpegi serioa ipini, eta begira begira egon zitzaidan, esatera
|
zihoana
neurtzen ari balitz bezala, oso gutxitan egiten zuen moduan.
|
|
|
Hain zuzen, bazegoen nigan alde bat, errai erraietan ainguratuta, Idoiak ezagutu gabea, ezkutatua nion gauza bakarra: haur baten gorrotoa, gorputza hazi ahala handituz eta korapilatuz
|
zihoana
, eta gerora" ariman jainko hotza" sentiaraziko zidana.
|
|
|
Finitzera
|
zihoana
, hasi berri.
|
|
2006
|
|
|
Fidatzaileak edo fede eman zutenak izan ziren, Gundesalbo Albaroz, Lope Gartzez, Eneko Lopez Lazkaokoa, Gomez Fortunez Ormaiztegikoa, Nunuso Narriatez Loinazkoa, Azenari Momez Azubarrokoa eta bere anaia Gideri Moniez Ankelukoa, Antso Nunusoez Aberankakoa, Gellu Nuñusoez Arratiakoa, Azenari Sansoez Ibarrakoa, Azenari Sansoez Berriokoa. Eta justiziari agintzen zitzaion emanaldia babestea, apurtzen zuenak ordaindu behar zuen erregearen partea ziren bost libera urre, eta monasterioari kaltea bikoiztuta eta hobetuta itzuli behar zion; eta gizon boteretsua izanez gero, goian esandakoaren kontra
|
zihoana
Infernuan erreko zen Judasekin bera eta bere generazioa (emazte eta umeak). Hau egin zen errege zela Leonen Fernando, Gartzia errege Naiara edo Naxeran eta Gaztela Zaharrean, Erramiro Aragoin, Sobrarben eta Ribagortzan, Komesanus Burgosen apezpiku zela, Komesanus apezpiku Naiaran, Antso nafarren apezpiku, Gartzia arabarra Bizkaian; eta Turankon konde Munio Santxez bera zela, egin zen Aroko 1051 urtean, otsaileko kalendatan [otsailaren 1ean].
|
|
|
Halakoxea zen gure komunikazioa. Minimoa eta elementala, egunerokotasunaren erritmoan
|
zihoana
. Hala ere, ez zen erritmo lasaia:
|
|
2007
|
|
|
Nazionalek, Aranda koronel faxistari esker, Oviedori eutsi zioten bitartean, errepublikanoek eta bereziki euskal armadako borrokalariek beraien fronteak sendotu zituzten Lekeitiotik Enkarterriraino. Bi defentsa lerro nabarmendu ziren Euskadi autonomoan, bata Eibar, Elgeta eta Bizkaiko mugetatik
|
zihoana
. Bestea, barne aldean," Burdinazko Hesia" deiturikoa, Bilbo ingurua defendatu behar omen zuena.
|
|
|
Lurralde ereduari dagokionez, eztabaidako gai latza hau ere, botere banaketan sistema deszentralizatua bultzatzearen alde egin zen, sistema unitariotik erabat aldenduta zegoena, II. Errepublikako Konstituzioaren erregiosistema baino harago
|
zihoana
, baina federalismora iritsi gabe. Azkenean, lurralde eredu irekiaren alde egin zen, apurka apurka garatuko zena kasuan kasuko autonomia erkidegoetarako Autonomia Estatutuak idatzita, jarduera politikoa eta Konstituzio Auzitegiaren eginkizuna zirela bide.
|
|
|
Gaineratu nahi nuke Nafarroako eliteei lehenbiziko jeltzaleen (eta antzinako euskaroen) maketofobia eta atzerakoikeria ez zitzaiela inoiz arriskugarri iruditu. Hurrengo belaunaldiko abertzaletasuna, ezkerrera hurbilduz
|
zihoana
, ordea, beldurrez ikusi zuten. Iraultza komunistaren ondoren, ordena jarriari aurka egiten zion edozein ideologia anatema zen.
|
|
|
Ez jarri aurpegi hori, ez izan nirekin lotsarik, ez naiz, ba, neure barrena biluzten ari zure magnetofoiaren aurrean? Ez al zen hori tratuan
|
zihoana
, nik kontuak eta zuk edaria. Zer egiten duzu zuk zeure sekretutxoak hor barruan gordeta?
|
|
2008
|
|
|
Meridatik Zamorara zihoan galtzada (XXIV.a) eta Zamoratik Astorgara
|
zihoana
(XXVI.a) hartuko lituzke bide hark.
|
|
|
Eta, denboraren joanean, neurri neurrikoa zuelako edo, mundu hartara egin zen: hainbeste egin zen mundu hartara, mundu hura, emana zetorkiona, alde batetik, baina etengabe sortuz
|
zihoana
, bestetik, bertso eta amets bakoitzean?, non garai hartakoak izan baitziren Beñardoren baitan errotu eta gorpuztutako irrikarik irrikatsuenak: lehenengoa, bertsolari ezaguna izateko irrika izan zen, eta bigarrena, artzaintzatik nola edo hala, lan eginez, bai, baina lanak ito gabe?. Jainkoak ongi esan zigun kopetaren izerdiaz irabazi behar genuela eguneroko ogia, baina kopeta buruan dago, ez eskuetan eta ez oinetan?
|
|
|
Kalonje jauna aulki batean eserita zegoen Natividaden aurrean, burua apur bat makurtuta gaixoaren norabidean. Puntu hartara iritsi zenean, baina, burua atzera eraman, arnasa barrutik hartu eta eskuak haztatzen hasi zen, bata bestearen kontra, esatera
|
zihoana
bi aldiz pentsatu nahi balu bezala, esan aurretik. Azkenean, honela esan zuen, bere hitz egiteko era eztitzen zuela eta etengabeko irri batean urtzen:
|
|
|
burua zuri zuri baitzuen, begiak zabal zabalik zituen behintzat, Herioak hartuak eta elbarrituak iduri?, hitzik eta irudirik gabeko hutsik handienera zabalik. Gero ere, absentziatik presentziarako tartean, ez hitzik eta ez irudirik etorri zitzaion bere buru huts hura betetzera, oihu bat baizik, hitzetatik eta irudietatik haratago
|
zihoana
, askoz ere barrukoagoa zelako, beharbada: lurraren hotsik gabeko oihua izan zen, amorruaren sua zerion gaixoaren begirada basatiari?, errai erraietatik irten zitzaiona.
|
|
|
Hezetasun beroa egiten zuen, esan dizut, eta izerditan blai geunden, beraz, baina, gezurra irudituko bazaizu ere, nire izerdia ez zen jada nirea, gure haragiak babesten zituèn araguanei harena baizik: izerdi hura, lurrari zeriona baina enborrean gora
|
zihoana
, adarretatik zintzilik zeudèn mila lore hori haietaraino. Baina, aldi berean, lore hori haiek ere ez ziren jada loreak, eguzki puska txiki batzuk baizik, elkarrengana bilduz joan zirenak, eguzki ezin distiratsuago bat osatzeko.
|
|
|
Aitak heriotzako orduan eman ziòn mezua ahizpari jakinaztera zihoakion, bada, Regina, aitak dendako horniketa egiteko erabili ohi zuèn etxeko zalgurdiaren gainean eserita
|
zihoana
–aitak bazuen herrian lehengusu gizonezko bat, zaldi zalgurdien zainketaz arduratzen zena?, zaldiaren muturrari lotutako uhala eskuan, kontu haiek gogoratzen zituen bitartean. Gogora zezakeen, halaber, azkenean ulertu zuela, ongi ulertu ere, aitak bizitzan erakutsi izan ziòn axolagabekeria, Ernestinari sekula erakutsi ez ziona, hain zen handia aitak alaba zaharrari ziòn begirunea.
|
|
|
Bestalde, itsasbehera nabarmena zen orain, eta korronte kizkur, indartsua sortzen zuen, ainguralekutik mendebalderantz
|
zihoana
eta handik hegoalderantz eta itsaso zabalerantz, gu goiz hartan sartu ginen kanaletik behera. Uhinik txikienak ere arriskutsuak ziren gure ontzi sobera zamatuarentzat; baina denetan okerrena zen korronteak desbideratu eta urrundu egiten gintuela lurreratu behar genuen tokitik, puntaren bestaldetik.
|
|
|
Baso baketsua omen zen hau garai batean, baketsua, indiarren izpirituak hemen biltzen ziren garaian. Baina zuriok etorri eta basoak botatzen hasi ginenean, izpirituen bakea zartatu egin omen zen, lurzorua ere zartatuz, zuloz eta hareatza mugikorrez betez, isilune berri bat egin zuen, esatera
|
zihoana
garrantzitsua zela ohartarazteko?. Urteekin ikasi egiten duzu, entzuten ikasten duzu.
|
|
|
Gauza txikiak direnak, komunikabideek handiagotu egiten dituzte. Nik ikusi nuen Spanairren hegaldi bat Bartzelonatik Tenerifera
|
zihoana
eta Malagan jaitsi zena; arazo teknikoak izan zituela esan zuten. Hitz egin nuen konpainian lanean ari den lagun batekin, eta esan zidan ez zela inolako arazorik egon.
|
|
|
Gutxi axola izan zion Heinrich Himmlerri saltzera
|
zihoana
Adolf Hitler bera izatea. Ez zen hura bere nagusia saldu zuen lehen aldia.
|
|
|
Kalonje jauna aulki batean eserita zegoen Natividaden aurrean, burua apur bat makurtuta gaixoaren norabidean. Puntu hartara iritsi zenean, baina, burua atzera eraman, arnasa barrutik hartu eta eskuak haztatzen hasi zen, bata bestearen kontra, esatera
|
zihoana
bi aldiz pentsatu nahi balu bezala, esan aurretik. Azkenean, honela esan zuen, bere hitz egiteko era eztitzen zuela eta etengabeko irri batean urtzen:
|
|
|
Igitaiak galburua nola, halaxe geratu zen Natividad, burua moztu baliote bezala... burua zuri zuri baitzuen –begiak zabal zabalik zituen behintzat, Herioak hartuak eta elbarrituak iduri–, hitzik eta irudirik gabeko hutsik handienera zabalik. Gero ere, absentziatik presentziarako tartean, ez hitzik eta ez irudirik etorri zitzaion bere buru huts hura betetzera, oihu bat baizik, hitzetatik eta irudietatik haratago
|
zihoana
, askoz ere barrukoagoa zelako, beharbada: lurraren hotsik gabeko oihua izan zen –amorruaren sua zerion gaixoaren begirada basatiari–, errai erraietatik irten zitzaiona.
|
|
|
Hezetasun beroa egiten zuen, esan dizut, eta izerditan blai geunden, beraz, baina, gezurra irudituko bazaizu ere, nire izerdia ez zen jada nirea, gure haragiak babesten zituèn araguanei harena baizik: izerdi hura, lurrari zeriona baina enborrean gora
|
zihoana
, adarretatik zintzilik zeudèn mila lore hori haietaraino... Baina, aldi berean, lore hori haiek ere ez ziren jada loreak, eguzki puska txiki batzuk baizik, elkarrengana bilduz joan zirenak, eguzki ezin distiratsuago bat osatzeko.
|
|
|
Eta, denboraren joanean, neurri neurrikoa zuelako edo, mundu hartara egin zen: hainbeste egin zen mundu hartara –mundu hura, emana zetorkiona, alde batetik, baina etengabe sortuz
|
zihoana
, bestetik, bertso eta amets bakoitzean–, non garai hartakoak izan baitziren Beñardoren baitan errotu eta gorpuztutako irrikarik irrikatsuenak: lehenengoa, bertsolari ezaguna izateko irrika izan zen, eta bigarrena, artzaintzatik nola edo hala, lan eginez, bai, baina lanak ito gabe –" Jainkoak ongi esan zigun kopetaren izerdiaz irabazi behar genuela eguneroko ogia, baina kopeta buruan dago, ez eskuetan eta ez oinetan" zioen ironiaz–, ehun ardiko artaldearen jabe, morroi bat bere aginduetara, badaezpada...
|
|
|
Aitak heriotzako orduan eman ziòn mezua ahizpari jakinaztera zihoakion, bada, Regina, aitak dendako horniketa egiteko erabili ohi zuèn etxeko zalgurdiaren gainean eserita
|
zihoana
–aitak bazuen herrian lehengusu gizonezko bat, zaldi zalgurdien zainketaz arduratzen zena–, zaldiaren muturrari lotutako uhala eskuan, kontu haiek gogoratzen zituen bitartean. Gogora zezakeen, halaber, azkenean ulertu zuela, ongi ulertu ere, aitak bizitzan erakutsi izan ziòn axolagabekeria, Ernestinari sekula erakutsi ez ziona, hain zen handia aitak alaba zaharrari ziòn begirunea.
|
|
2009
|
|
|
Horretara, galipota bota eta ostean hasi zitzaien lehengo galtzadei kaminoa deitzen. Galtzada bakarrak Plentziatik Mungiara doan bide nagusia eta Herriko Etxeko bidegurutzetik elizara
|
zihoana
izan dira. Bigarren hori estutxoagoa zen, berriemaileen esanetan.
|
|
|
Zangoak kalean ezarri zituenean, bazekien gizon bat hiltzera
|
zihoana
ere. Magnetofonoa aho ondoan ipini eta honela esan zuen:
|
|
|
fabrika ikustera eraman zituenetik; bisita hartan. Nazariorena inguru osoko fabrika handiena zen, hirurehundik gora lagun biltzen zituena, ia laurehun!? aitak enkargatu bat zuen laguntzaile, aurretik
|
zihoana
eta mutilei. Teofilo Mariari, Damasori eta Domingori, esplikazio guztiak ematen zizkiena:
|
|
|
Orduan, baina, Mercedes, bi ahizpen artean
|
zihoana
, hantxe gelditu zen, baita segidan bi ahizpak geldiarazi ere, besotik helduta.
|
|
|
Ados? , esan zuen, jarraian guztiek beren adostasuna erakusten ziotela, Damasok muturra okertu bazuen ere, nahiz eta berehala kontsolatu zen, zeren desfile batean ere lehena ez baitzen lehen
|
zihoana
, ausaz, gorago zihoana baizik.
|
|
|
Ados? , esan zuen, jarraian guztiek beren adostasuna erakusten ziotela, Damasok muturra okertu bazuen ere, nahiz eta berehala kontsolatu zen, zeren desfile batean ere lehena ez baitzen lehen zihoana, ausaz, gorago
|
zihoana
baizik.
|
|
|
kexatzen zen Ada, bere bi lagunen izenak auzira ekarrita?, esperantzari zirrikitu guztiak itxita? amak gogoan behar baitzuen Madrilen gertatutakoa, noiz eta, markesa anderearekin jauregiko zalgurdian zihoàn egun batean. Andaluziako kortijoan zegoen markes jauna?, emakume bat ikusi baitzuten Madrilgo erdialdeko kale batean, bizikletan
|
zihoana
. Egia zen hura ez zela bizikletan zebilèn lehenengo emakumea, baina egia zen, halaber, mila gizoneko emakume bakarra ibiltzen zela garai hartan bizikletan; esan nahi baita bazegoela emakumeen aurkako halako jarrera bat, asmakizun hura zela-eta.
|
|
|
sentitu ere, sentitu baitzuen istant hartan bihotzean zerbait, ez tximista bat eta ez zirkuitulabur bat, zerbait apalagoa baizik, intentsitate gutxiko korronte elektriko batek alderik alde zeharkatu balu bezala, begien itxi ireki batean zeharkatu ere: esan nahi baita bihotzaren erritmoa zertxobait azkartu zitzaiola, baita odolaren abiadura ere, ondorioz; Domingoren zainetan zehar
|
zihoana
ez zen, beraz, itsasikara bat, baina bai olatu bat, iragan urrunetik zetorkion arren defentsiban jarri zuena ezinbestean, ez burua galtzerainoko puntuan, bistan da, baina bai ordura arteko ziurtasun erabatekoari erabatekotasuna zartatzeko puntuan: horregatik aldendu zuen, ausaz, Domingok bere belauna Adaren belaunetik, eta horregatik aldendu, halaber, eskuak Adaren eskuetatik mugimendu azkar batean?
|
|
|
–Lehenengoan huts egin dut, baina ez dut berriro huts egingo, ez horixe!?; hutsik berriro ez egiteko lezioa, gainera, bi ataletan banatua, ongi ikasia zuen: batetik, ez zion aitari ez inori laguntzarik eskatuko, laguntza guztiak soberakotzat jotzen zituelako, Jainkoarena alde izanik; bestetik, Adari beste dardo bat jaurtiko zion, ezin eztabaidatuzko argudioa, errespetuaren eta begirunearen kontzeptuetatik haratago
|
zihoana
–, baita jaurti ere, lehenengo dardoarekin huts egin zuenetik hiruzpalu segundora:
|
|
|
Euskal erakunde publikoen jabegoko bihurtu ziren Bilbotik Plentziarako trena, Bilbotik Lezamara
|
zihoana
, Bilbotik Donostiarakoa, horren Zornotza Bermeo adarkadura eta Donostiatik Hendaiara doana. Bilbo, Donostia eta Hendaia lotzen dituen trenarekin arazoak izan zirela gogoratu du.
|
|
|
caliente, horixe jartzen zuen azalean, ezbairik gabe, titulu iradokitzailea bere homosexualitatea ulertu edo, hobeto esanda, harekin batera bizitzen ikasi nahi zuen gazte nerabe batentzat. Liburu haren irakurketa izan zen homosexualitatearen errealitate zabal eta generikoarekin izan nuen lehen kontaktua, nire bizipen pertsonala baino harantzago
|
zihoana
. Baina, horrez gain, liburuari esker beste errealitate horren azpiko mekanismo ezkutuak sumatu nituen, nabarmenak batzuetan, eta oharkabean pasatzen direnak beste askotan, hau da, gaur egun, homofobia deitzen duguna.
|
|
|
Bigarren ziabogan, Jose Angel Cambados aurrekoak ia ia galdu zuen arraun txikia, eta segundo batzuk galdu zituen La Marinera traineruak. Hiru segundo atzetik zituen Urdaibai, Hondarribia eta San Pedro, baina maniobra egin ondoren, lau atzetik
|
zihoana
Castro zen. Hortxe hasi zen Juan Mari Etxaberen arraunlarien erakustaldia.
|
|
|
Ordura arte normal
|
zihoana
, erabat itsustu zen handik aurrera. Labriten bildutakoek Retegi aita semeen alde egin zuten nabarmen eta Gonzalezen kontra nabarmenago.
|
|
|
Orduan, baina, Mercedes, bi ahizpen artean
|
zihoana
, hantxe gelditu zen... baita segidan bi ahizpak geldiarazi ere, besotik helduta.
|
|
|
sagar horretatik jaten baduk, betiko kondenatuko haiz infernuko garretan; halaxe jakin baitzuen Domingok bere begirada hura –inozentziaren ur garbien gardentasuna zuena– beste begirada bat izango zela handik aurrera, hagitzez ere arreagoa eta nahasiagoa; hura guztia gogora zezakeen, bada, baina ez bere baitan halako urduritasun erreflexu bat piztu gabe... sentitu ere, sentitu baitzuen istant hartan bihotzean zerbait, ez tximista bat eta ez zirkuitulabur bat, zerbait apalagoa baizik, intentsitate gutxiko korronte elektriko batek alderik alde zeharkatu balu bezala, begien itxi ireki batean zeharkatu ere: esan nahi baita bihotzaren erritmoa zertxobait azkartu zitzaiola, baita odolaren abiadura ere, ondorioz; Domingoren zainetan zehar
|
zihoana
ez zen, beraz, itsasikara bat, baina bai olatu bat, iragan urrunetik zetorkion arren defentsiban jarri zuena ezinbestean, ez burua galtzerainoko puntuan, bistan da, baina bai ordura arteko ziurtasun erabatekoari erabatekotasuna zartatzeko puntuan: horregatik aldendu zuen, ausaz, Domingok bere belauna Adaren belaunetik, eta horregatik aldendu, halaber, eskuak Adaren eskuetatik mugimendu azkar batean... ez nolanahiko mugimendu batean, halere, esku keinu haiek bai baitzuten, agidanez, beren esanahia, eta Domingok aurki ahoskatu behar zituèn hitzentzako lurreratze pista bat izan baitzitezkeen, solasa beste norabide batean jartzen zuena:
|
|
|
txikiegia zela, alegia, mapan galdutako puntu bat mundu zabalarekin konparatuta, edo handiegia, ezagutzen ez duenari ezezagun duen oro handiegi gertatzen zaion neurrian, hainbeste ziren Domingok ezagutzen ez zituèn gaiak eta kontuak garai hartan: ...azio prozesuak, adibidez, edo langileen mundua, bere harreman korapilatsuekin; atzetik zetorkion susmo hura, aitak urte batzuk lehenago semeak –Gabino sendategian zegoèn garaian– fabrika ikustera eraman zituenetik; bisita hartan –Nazariorena inguru osoko fabrika handiena zen, hirurehundik gora lagun biltzen zituena, ia laurehun! – aitak enkargatu bat zuen laguntzaile, aurretik
|
zihoana
eta mutilei –Teofilo Mariari, Damasori eta Domingori– esplikazio guztiak ematen zizkiena: labe honek ezaugarri hauek ditu, eta ijezgailu horrek hau, hori eta hura; enkargatuak esplikazioak ematen zizkien, bai, baina Domingok leku guztietara zituen begiak, hona, horra eta hara:
|
|
|
Ados? –esan zuen, jarraian guztiek beren adostasuna erakusten ziotela, Damasok muturra okertu bazuen ere, nahiz eta berehala kontsolatu zen, zeren desfile batean ere lehena ez baitzen lehen
|
zihoana
, ausaz, gorago zihoana baizik.
|
|
|
Ados? –esan zuen, jarraian guztiek beren adostasuna erakusten ziotela, Damasok muturra okertu bazuen ere, nahiz eta berehala kontsolatu zen, zeren desfile batean ere lehena ez baitzen lehen zihoana, ausaz, gorago
|
zihoana
baizik.
|
|
|
hainbeste kosta zitzaion, non, esan ere, esan baitaiteke ez zuela ikasi, hain lotua joaten zen tramankuluaren gainean, gorputz giharrak zurrun, segurtasun eza nagusi. ...Dianari ere bai... eta zergatik niri ez?" kexatzen zen Ada, bere bi lagunen izenak auzira ekarrita–, esperantzari zirrikitu guztiak itxita... amak gogoan behar baitzuen Madrilen gertatutakoa, noiz eta, markesa anderearekin jauregiko zalgurdian zihoàn egun batean –Andaluziako kortijoan zegoen markes jauna–, emakume bat ikusi baitzuten Madrilgo erdialdeko kale batean, bizikletan
|
zihoana
. Egia zen hura ez zela bizikletan zebilèn lehenengo emakumea, baina egia zen, halaber, mila gizoneko emakume bakarra ibiltzen zela garai hartan bizikletan; esan nahi baita bazegoela emakumeen aurkako halako jarrera bat, asmakizun hura zela-eta.
|
|
|
" Tira, ez zara bakarra, gaixo txikia! Miseria ikusita nago, bai, ni...", eta, mugimendu haren eta burukoaren azpitik egin zion begirada haren ondoren, alde egiten ziotela nabaritu zuen Clarak zeukan erresumindura eta lotsa moduko hura, zoritxarrarekin batera
|
zihoana
. Sekula ez zion beste inori aipatu bere lehen haurraren konturik.
|
|
|
Pistolarekin jostari zebilen. Izuak kateztatu zuen itseskatzen
|
zihoana
.
|
|
2010
|
|
|
parkinson izugarria zuèn gaixo batena da; ama, Ada eta Maria Bibiana postal batzuei begira zeuden, eta lau anaiak metro batzuk haratago, Teofilo Mariak esan zuenean: . Begira hor?; gaixoa agure bat zen, bi emakumeren artean
|
zihoana
–alabak izan zitezkeen?, baina hain dardara bizia zuen besoetan, lepoan eta gorputz guztian, non emakumeek nekez eusten baitzioten; hura ikusi ahala, erraiak ikaratu eta arnasa ere estutu zitzaidan, zuek ere, anaiak?
|
|
|
Izenok irakurri eta oroitzapen goibelak etorri zaizkit: Dautun, bere anaia zatikatu eta gauez Parisetik
|
zihoana
, burua iturri batean botatzen eta soina estolda batean; Poulain, bere emaztea akabatu zuena; Jean Martin, bere aita tirokatu zuena zaharrak leihoa irekitzen zuelarik; Castaing, bere laguna pozoitu zuen sendagilea, eta berak sorturiko azken gaitza sendatzen ari zitzaiola, osagarriekin barik pozoiarekin tratatu zuena; eta horien guztien artean Papavoine, zoro beldurgarria, buruan emandako labankada...
|
|
|
Komunikabide garrantzitsuenetariko bat Ardoaren eta Arrainaren Bidea zen, Errioxatik kostaldera
|
zihoana
(Oionetik Bermeora, Ondarroara eta Lekeitiora). Horrelako bide luzeetan, arraina freskoa mantentzeko elur zuloetatik ateratako izotza erabiltzen zen.
|
|
|
Beste irudia —oroimenak bi irudi nabarmentzen dizkit, bidaia hari lotuak— parkinson izugarria zuèn gaixo batena da; ama, Ada eta Maria Bibiana postal batzuei begira zeuden, eta lau anaiak metro batzuk haratago, Teofilo Mariak esan zuenean: " Begira hor"; gaixoa agure bat zen, bi emakumeren artean
|
zihoana
—alabak izan zitezkeen—, baina hain dardara bizia zuen besoetan, lepoan eta gorputz guztian, non emakumeek nekez eusten baitzioten; hura ikusi ahala, erraiak ikaratu eta arnasa ere estutu zitzaidan... zuek ere —anaiak— ez zeundeten eroso, nik uste; haiek gure paretik pasatuta gero, baina, zuk zeure iruzkina egin zenuen, Damaso: " Sabaitik zintzilikatzea bakarrik falta zaio, haizagailu bat izateko"; ni estu nengoen, estuegi ere bai, eta hargatik beharbada, nire estutasunak ihesbide bat behar zuelako, barrez eta barrez ikusi nuen bat batean neure burua; banekien ez nuela barrerik egin behar, baina hargatik egiten nuen, hain zuzen, gero eta gogo handiagoarekin egin ere —zer zegoen sentimendu haren azpian:
|
|
|
Zerrategiak bi sarrera zituen, Adrianen eta Josebaren etxeetara
|
zihoana
eta kamioiek egur garraioan erabiltzen zutena. Bigarren honetan, lauki handi bat zegoen lurreko zementuan marra beltzez markatuta, eta bere baitan, letra erraldoi eta halaber beltzekin, Maderas de Obaba jartzen zuen.
|
|
|
iragana handituz zihoakion barnean. Mugimendu hura, behar ez bezalako norabidean garatuz
|
zihoana
—ez al zuen ba, denborak, ahanzturaren alde egiten? —, arriskutsua bihur zitekeela iruditzen zitzaion. Esana zion Bernardinori biek izandako hizketaldi min batean:
|
|
|
Nik ikasteko esaten nion, ez zela zuhurra itsasoan ibiltzea igeri jakin gabe, baina bera lehengoetakoa zen alde batera, ez zuen bere burua piszinako ikastaroetan ikusten. Eta gero, barku batek jo zuen bera
|
zihoana
, Bretainiako kostalde horretan arrantzan ari zirela. Zazpitik bi salbatu ziren, kapitaina tartean.
|
|
|
" Badakik nor den, ezta? Raquel Welchekin egokitu zen artzain hura, Sanson esaten genion harekin
|
zihoana
. Gogoratzen haiz istorioarekin, ezta?".
|
|
|
Zortziehun pasa, eta hain zuzen inguru hauetan brasildar emakume gazte batekin elkartu ziren, Santiagora
|
zihoana
ere. Bakarrik zebilen eta Ikerren gurasoek nolabait adoptatu zuten.
|
|
2011
|
|
|
Tren geltokiaren atzealdean egiten genituen jendea ez ohartzeko. Izan ere, sorpresa eman nahi genuen, inork ez zuen antolatzen ari ginenaren berri, haurren gurasoek ere ez zuten gertatzera
|
zihoana
espero. Entseguetan ez genuen musika jartzeko aparailurik eta abestiak nik kantatzen nituen.
|
|
|
Dena nire bizkarrera botako zuen, egingo nuke, bestela ez da normala aita hola jartzea, moroa gora eta moroa behera, igual esan dio behartu egin nuela, kapaz urdanga txoro hori, erotuta dago jende hau. Ez du garajetik ezer jasotzeko betarik hartu, eta autobus berdeen geltokirantz jo du, juxtu juxtu harrapatu du Donostia aldera
|
zihoana
.
|
|
|
Eta Leonek, segidan, Anastasiaren bizitza irudikatu zuen, aita anker haren mende, egun batean bai eta hurrengoan ere halatsu. Tren baten ibilaldiaren antzekoa izaten ahal baitzen haren bizitza ere, tunel batetik bertzera
|
zihoana
, iluntasun batetik bertzera, etenik gabe. Eta zerua oskarbi baino oskarbiago zegoen arren, goibel sentitu zuen Leonek bere bihotza, Anastasiaren zeru ilunean harrapatua?
|
|
|
2010eko urriaren 10ean, gaueko 11:45ean, ezezagun batek ertzaintzaren zentralera telefonoz dei egin zuen, esanez Donostiako Tolosa etorbidean, Europa plazako biribilgunean, norbaitek eraso egin ziola berari edota bere autoari. Itxura denez, norbait horrek anis botila bat jaurtiki zuen biribilgunetik, botila ziztu bizian sartu zen leiho irekitik eta kasualitate hutsez ez zuen buruan jo txofertzan
|
zihoana
. Lehenengo ezustea eta ikara pasatu ondoren, gidariak ertzaintzaren zentralera deitu zuen parte emateko.
|
|
|
edo bakar bakarrik zutik zegoena? edo bere kasa
|
zihoana
–Ur zerrenda zabalduz joan zen, ilunduz.
|
|
|
Lantegiko atea ireki zen, Martinek zigarroa lurrera bota eta zapatarekin zapaldu zuen. Lehenengo langilea gizonezkoa zen, hogeita hamabost urte ingurukoa, txikia, jaka luzeaz
|
zihoana
. Martinek ezagutzen zuen, Simonen txandan egiten zuen lan.
|
|
|
Gohan, ikusi duzu bigarren
|
zihoana
–
|
|
|
Bakarkako lanean askotariko gaiak izan ziren. Aurreko arbasoengandik jasotako eraztuna saltzera
|
zihoana
zen Jokin. Entzundakoan ez zitzaidan asko gustatu gaia, nahiz eta ez den txarra.
|
|
|
Agertokian, egurrezko gurutze handi bat besterik ez zegoen, eta lau gizon: horietako bat, txanorik jantzi gabe
|
zihoana
, guztien liderra zen, buruzagia; beste hirurek haren laguntzaile ziruditen, edo, agian, bildutako guztien ordezkari edo arduradun, bakoitzak kolore bateko abitua zeramalako: zuria, beltza eta marroia.
|
|
|
Bere burua sakrifikatzera
|
zihoana
biluzik azaldu ohi zen idoloaren aurrean, eskuan labana zorrotz bat zuela. Gorputzari ebakitzen zion lehen haragi puskaz idoloaren aurpegia igurtzi ohi zuen, eta jarraian bere buruari hil arterainoko labankadak jotzeari ekiten zion.
|
|
|
Sortu eta antzinako moduan zabaldu zirenean zuten funtzioa aldatzearekin, erabat aldatzen zaie izaera: alde batetik, grabaketa eta zabaltze teknologikoen bitartez lehenago ahoz aho aldatzen
|
zihoana
finkatu egiten da. Galdu egiten du bere artisau izaera —non bakoitzak bere ukitua ematen zion—, produktu industrial bihurtzeko.
|
|
|
Orain esango dizuet zenbat diren Cornechon familia horretan eta nola duen izena bakoitzak. Aita, autoa gidatzen
|
zihoana
, Jean Cornechon da. Bere emaztea, Jeanne deitzen da, eta bere alboan zihoan eserita, gidariaren ondoko eserlekuan.
|
|
|
Etxe ondoko loredian, ilunabarreko orduetan gandu bat, diozu, isiltasun bat oroigarriek iharrausia, edo han lurralde lauetako oilariteetan kobaltozko ortzelerroak hunkitzen gintuenean zeure buruari galdetuz nola atxeki eta gelaraz halabeharrez galtzera
|
zihoana
, gari usaiez blaitutako ordu hain geldiak edertasunaren zauria muinean zeramatenak, argiaren epifania haiek zintuzten blaitzen ezteiak zeudelarik izpiritua eta zentzuen artean, baina gero, egun agortuaren azken arnasan eguzkia sartaldera amiltzen zenean sentitzen zinen hain umezurtz, hain herabe non lurrean ahuspeztuz gurtzen baitzenituen bizia, argia, usaiak, lurra, ortzia eta dohainak, gero gau...
|
|
|
Besaulki bat harago, senarra behar duenari hitz batzuk zuzendu dizkionean, ahots hura ezagun zaiolako atentzioa emanik altxatu du begirada Lazkanok, eta arnasarik gabe geratu da lipar batez nor den ikusi duenean. Tximista baten kolpearekin aurreikusi du gertatzera
|
zihoana
," Lazkano, aspaldikoa", esanez hautsiko du bere durduzadura hogeitaka urte ikusi gabe daraman emakumezkoak, hortzadura perfektua, begi berde atxarolatuak, ilea tunel zuri baten marko beltz beltza Anaren aurpegi zurbilean, muxu emango diote elkarri, deserosotasunez, dispentsatuz baino gehiago muxua emanez, atseginetik edo desatseginetik zenbat duen neurtzea zaila den sorpresa benetakoz b... " Zu izan zinen nire aukera galdua, nire aukera bakarra, hamar urte pasatu ditut nire bizitzako emakumea izan zinela pentsatuz, eta beste hamar nire bizitzako emakumea izan zinela pentsatuz hamar urte pasatu nituela pentsatuz, eta geroztik ez dakit jada zer pentsatu, zutaz zer eta nola pentsatu, esan nahi dut", hori guztia ez dio esango, jakina, baina begietan irakurriko ote dion esperantza dauka, tximistaren trazurik gabe tximistaren iraupena izan duen lipar hartan bere oroitzapenak horraino errebobinatzeko xantza izan du Lazkanok, aurreikusteko gerta zitekeena, eta azkenean gertatu ez dena, teatroko argi guztiak itzalita baitaude jada, eta orkestrarik ez denez batere han fosoan, tinbalena ez, baizik eta bere petxuko taupadena behar duen kolpatze azkarraren laguntzaz da oihal gorriluna zabaldu.
|
|
|
Hiru egun eta hiru gau opera entzuten eta negarrez pasatu ostean, zirt edo zart, Federi miserableegia eta krudelegia iruditu zitzaion patuak eskaintzen zion bide murritza, zuzen zuzenean amildegira
|
zihoana
. " Bizitza eman zieat liburuei, bost urte falta zaizkidak jubilatzeko, honaino iritsi gaituk, beranduegi duk niretzat beste ezertan hutsetik hasteko".
|
|
2012
|
|
|
Makineria eta tximinia luzeen herria zen, eta azken hauei etengabe zerizkien kezko kiribil bukaezinak, inoiz ere kiribiletik askatzen ez zirenak. Herriak kanal beltz bat zuen, bai eta ibai bat ere, tintearen kiratsaz ubeldurik
|
zihoana
, eta horrez gainera, leihoaz betetako eraikuntza pilo bat; hauetan matraka eta dardara itzela zegoen egun osoan, eta lurrun makinaren pistoia gora eta behera ari zen lan gogaikarrian, erotasun malenkoniatsuak hartutako elefante baten burua bailitzan. Herriak kale handi mordoxka zeukan, bata bestearen antzekoak, bai eta kale txiki mordoxka ere, bata bestearen antzekoagoak, eta bertan bizi zen jendea bata bestearen antzekoa zen, ordu berberetan sartu irteten zen eta hots berberak egiten zituen espaloi berberetan, lan berdina egitera zihoala.
|
|
|
Eta horrela, guztien laguntzarekin, gure aita/ aitona poliki poliki zendu da, inolako sufrimendurik jasan gabe eta konturatu gabe. Aipamen berezi bat egin nahi diogu Urtasun medikuari, bera izan baita prozesu hau zuzendu duen neurologoa, bera izan baita egunero guregana hurbildu dena egoeraren berri emateko, bere erabakiak azaltzeko eta gertatzera
|
zihoana
gu guztioi onartzen laguntzeko. Donostia Ospitaleari gure eskerrik beroena.
|
|
|
Nazka gehiago sentitu nuen. Egitera
|
zihoana
barkatzeko eskatzen ari zela uste dut, baina ni ez nintzen mugitu eta hatzak kontatzeko saiakera egiten jarraitu nuen.
|
|
|
Pareko eserlekuan zure antzera jantzitako gizon serio bat. Ziur Cityko exekutibo bat zela, astebururako emaztea eta alaba bisitatzera
|
zihoana
. Bi eserleku haratagoko aitona amonak etxerako bidean zeuden, Londresen bizi zen alabarekin asteburua pasa ostean.
|
|
|
Sumatzen nuen gertatzera
|
zihoana
. Hutsik egiten ez duen amaren hitzak dira etorkizuna.
|
|
|
Beste irribarre bat egin zuen, eta errezeloa eman zidan arnasa sakon hartu zuela ikusteak. Esatera
|
zihoana
garrantzitsua balitz bezala. Esan nahi zuena esatea kostako balitzaio bezala.
|
|
|
Beraz, erabaki nuen goizean itsasbazterretik urrundu gabe mendebalerantz bidea egitea, eta errekaren bat aurkitzen ote nuen ikustea, nire ontzi arina ezkutuan uzteko eta behar nuenean berriro hartzeko. Itsasertzetik gertu hiru milia edo antzeko zerbait aurrera egin nituenean, iritsi nintzen milia bat inguruko sakonera zuen itsasarte edo badia bikain batera, ur laster txiki edo errekatxo bihurtu arte estutuz
|
zihoana
. Han oso kai egokia aurkitu nuen txaluparentzat, eta berariaz harentzat jarritako aingura leku txiki bat zirudien.
|
|
|
Gelatik kanpora jauzi egin eta berehala ikusi nuen, ez ontzia bakarrik, baita nongoa zen ere. Itsasontzia portugaldarra zen, Gineako itsasertzera beltzen bila
|
zihoana
ziurrenik. Baina, haren norabideari begiratu nionean, berehala konturatu nintzen beste norabait zihoala, eta ez zuela lehorrera hurbiltzeko asmorik.
|
|
|
Hau, lortu ahal izan zuen oihalik goxoenaz forratu zuen neskatoak alde guztietatik, ongi gosnatu azpitik, bere panpinaren ohea ipini han, aldagarriz eta beharrezko beste zenbait gauzaz hornitu, eta ahal zuen bezain ongi antolatu zuen dena. Ez genuen beste konpainiarik etxeko morroi bat baizik, gure atzetik
|
zihoana
ekipaiarekin.
|