|
2000
|
|
|
Behin, San Sebastian egun batean, ni eta beste lagun bat Udaletxera gindoazen danbolintero gala arropak janztera eta bera topatu genuen Kale Nagusitik Santa Maria aldera bakar bakarrik
|
zihoala
. Atseginez geratu ginen hirurok hizketan eta nik zirikatzaile:
|
|
|
Handik gutxira, Carlos Iriarte" Le Monde illustre" aldizkariko zuzendariak bere irudiak ikusi eta berehala proposatu zion aldizkarirako ilustratzaile lanak egin zitzan. Parisen barrena
|
zihoala
, ikusten zuen oro bere begi zoliekin lerro azkarrez marrazten zuen. Orduan erabaki zuen Vierge bere amaren abizenarekin sinatzea, belarri frantsesentzat errazagoa izango zelakoan.
|
|
|
1986ko irailean hasita, bertan bere bizitzaren gorabeherak jaso zituen, aldi berean, bizitako garaiaren berri emanez. Berak zioenez, Ameriketan bizi zen alabak eskatu zion biografia burutzea eta laurogei urte betetzera
|
zihoala
ekin zion lan honi. Ez zuen ordea, bizirik zegoen artean lana argitaratuta ikusi, 1997an zendu baitzen.
|
|
|
Behinola Txillardegik, egiak izan behar du hautuaren gidaria? 1 erabaki zuen, geurean orain ia osotoro galdua dugun baina oraindik guztiz itzali ez den filosofia tradizio beneragarrienaren nahia bere eginez. Ia aldi berean aholkatzen zuen RikardoArregi k, saia gaitezen apalki egiaren bila joaten?; eta, egiaren bila
|
zihoala
, hauxeaurkitu zuen, besteak beste: –harri bat bere izatearen hasiera hasieratik egina dago, behin betiko bada.
|
|
|
Garai hartan prentsa idatziko kazetariak kontratatzen zituzten irratietako albistegiak egiteko; informazio agentziek. United Press, International News Services izenekoak eta Associated Press ek? uko egin zioten irrati estazioei notiziak bidaltzeari eta kinkan sartu zen hedabide berria, 1924tik 1926ra irratiaren sona beheraka
|
zihoala
. Albistegietan kazetak erabiltzen ziren informazio iturri modura eta berehala sortu zen prentsa idatziaren eta irratiaren arteko lehia edo borroka.
|
|
|
Armada liberala, Moriones Generala buru zela, Menatik Karrantzara pasatu zen. Villaverderako bidean
|
zihoala
, Kantabriako Batailoi karlistak aurre egin zien liberalei. Bi taldeek Escrita mendizerran egin zuten topo eta gizon asko galdu ondoren, liberalek harana utzi eta atzera egin behar izan zuten.
|
|
|
Garbi asko ikus daiteke, ikasgai batzuen irakaskuntza gizartearen modernizazio prozesuarekin edota prozesu honi aurre egin ahal izatearekin bat zetozela. Estatu espainiarreko kapitalismoaren garapenaren testuinguruan irakurri behar den errealitatea dugu hori264, kontuan hartu behar baita merkatu nazionala eraikitzen ari zela, burgesia finkatuz
|
zihoala
, populazioaren parte handia proletarizatzen ari zela, etab.; eta hori guztia erregimen kapitalistaren ezarpenaren bere kili koloka eta muga guztiekin265, barruan kokatu behar da.
|
|
|
Eta egun batez, lanera
|
zihoala
, bariante berriko bihurgune txarto peraltatuan hil zen. Eta Txema ere, zer diren gauzak, inmentsitatearen sentsazioak irentsi zuen.
|
|
|
Baina aurreko urtean, kaletik bakarrik
|
zihoala
, agertu egin zitzaion. Horrela, bat batean.
|
|
|
Dublin, hain justu. Hegazkinera igotzerakoan nabaritu dut lehendabiziko atximurkada, eskaileretatik gora Sondikako lurra urruntzen
|
zihoala
. Aurreneko bi mailak lurrera begira igo baditut ere, egoera kursiegia zela iruditu zait, zentzua duen inork ez baitu atzera begira alde egiten.
|
|
|
Eta eman zenizkidan, lehenik, apez erreboltariaren joan jinak ezin xeheroago, baita herritar katoliko eta jauntxo protestanten arteko gorabeherak ere: ...tulua eman baitzion, honek salgai zeuden lurrak erosi ondoren, ohoinkeria harekin batzuen eta bertzeen arteko liskarra pizten zuela; jakinarazi zenizkidan, gero, auziaren xuxentzeko asmotan batzuen eta bertzeen artean izan ziren konbertsazioneak, guztiak ere alferrikakoak, batean erregeren kontseilari jaun Bernard d’Arche Paristik Zuberoarat zetorrela, bertzean Oi he nart Zuberoatik Pariserat
|
zihoala
, Zuberoako parlamentuko ordezkari gisa; aitortu zenidan, finean, ezen, zu protestant izan arren eta Orthezko unibertsitateko irakasle, lehengusuaren alde atera zinela, zeren eta, kontu hartaz denaz bezainbatean, haren aldekoa baitzinen; eta akabatu zenuen:
|
|
|
Guztia hasi zen jaun Marcel erraiten hasi zenean ezen ez zuela jateko gogorik eta oherat
|
zihoala
, eta, hartaraz gero, apetitua eskastu eta urritu, eta mehetzen eta mehetzen hasi zen.
|
|
|
Amak irriz hartu zuen aita Tommék errana, eta iduri zuen ezen mintzatzerat
|
zihoala
, baina aita Tommék eskuaz geldiarazi eta, niri beha jarririk, eratxiki zuen:
|
|
|
Eta medikuaren eta barberaren betarteetan etsipenaren arrosa beltza lehertzerat
|
zihoala
zirudienean, aitzitik, hirugarren egunean —larunbatean alegia—, onerat egin zuen Mattinek. Eta igandean jaiki egin zen.
|
|
|
Osaba ere sutan zegoen... eta hitz haiek aditu orduko aulkitik kolpetik jaiki eta aterantz abiatu zen. Baina, jangelatik jalgitzerat
|
zihoala
, jiratu zen, eta erran zuen:
|
|
|
Ostaturako bidean napolitar fina zela erran zigun, naturala eta egi egiazkoa, eta Donejakuerako bidean
|
zihoala
; eta guk ere geure berri eman genion, nafarrak ginela, eta lagun bat bisitatzeko asmotan etorri ginela Italiarat, Italian barrena bidaia bat egiten genuen bitartean, bide batez. Napolitarra bizkor mintzatzen zen, eta osabak piano, piano erraiten zion eta eni beha paratzen zen, ez dakit nik napolitarrari ulertzeko nituen zailtasunen berri zekielako, edo nihaur izan nintekeelako osabak berak izan zitzakeen zailtasunen desenkusa ezin hobea.
|
|
|
Eta hargatik ez zion behar bezala buru egin, maleruski, bere bi olen gainbeherari, zeina baitzegoen loturik, bertzalde, aspalditik zetorrèn eta Euskal Herri osorat hedatu zèn burdinaren gainbeherarekin... Ordea, noiz eta baitzirudien ezen negozioa galdugordean zegoela eta hondoa jotzerat
|
zihoala
, Urbiainerat heldu zen jigant hura, falkoina baino begi zoliagoa zena eta harririk arruntenaren azpian urrezko moneda bat ikusteko gai zena, eta jigant hura gure aita izan zen.
|
|
|
Hatsarrean, halarik ere, txantxetan ari zitzaidala pentsatu nuen, baina ez, zeren eta, osaba eta biok han geundela, aita iragan baitzen aldamenetik, zaltegietarat edo
|
zihoala
. Eta osabak aitari deitu eta bere asmoak agertu zizkion.
|
|
|
Eta osabak oihu egin zuen: " Non hago, Herensuge?", eta, sokan beheiti eta leizean beheiti
|
zihoala
, piztien habia iduriko hartarantz, irrintzi izugarri hura egin zuen, eta, irrintziak edo irrintziaren oihartzunak uxaturik, ez dakit zazpi bele edo baterat jalgi ez ote ziren leizetik, nahiz eta neuri zazpi mila iduritu zitzaizkidan mementu hartan... baita gurekin etorri ziren sehiei ere, agi denez, zeren haiek guztiak ihesi baitzihoazen, korrika eta lasterka, oinazturak harturik bezala, zalgurdi...
|
|
|
Eta ikusi nuenean ezen osaba Joanikot bazihoala eta Italiarat
|
zihoala
, ez dakit zer gertatu zitzaidan barrenean, solasean hasi bainintzen ni ere:
|
|
|
" Urtero bi gutun jaso izan ditugu, baina azken boladan bat bera ere ez", erran zigun hark, gaineratzen zuela: " Gutun guztietan eta urtez urte erraiten zigun ezen aitzina
|
zihoala
, eta esperantza zuela ezen, urte batean ez bazen bertze an, etxerat itzuli ahal izanen zela, bertze Rafael bat bihurturik eta aitari emanikako hitza beterik. Zeren eta horretan ados baitzeuden aita semeak, noiz eta Pedrok aitaganik Italiarat joaiteko baimena eskuratu baitzuen.
|
|
|
Eta behatu nion berriro Pedro Huiziri, eta irri harro urrun bat egiten sumatu nuen oraingoan, osabari aditzerat eman nahi balio bezala ezen ez zuela haren aburua aintzakotzat hartzen; bertze jauntxo guztiak, berriz, harri eginik zeuden, norat beha ez zekitela... eta haietarik bat ere ikusi nuen eskua bekokirat zeramala, iduri zuelarik ezen zeinatzerat eta aitaren egiterat
|
zihoala
; eta, haien artean, aita bakarrik izan zen garbiki irri egin zuena.
|
|
|
Zeren, egia bazen ere ezen jauregitik ihes egiteko asmoarekin hartu nuela, printzipioz, apez izaiteko deliberamendua, egia baitzen, halaber, ezen Jainkoak xuxen skribatzen zuela, baina lerro okerretan, halako suertez, non ene hatsarreko okerra ere geroak xuxendurik gerta baitzitekeen, Jainkoaren borondatearen arauaz; eta, zeren, horrela, nik asmatu estakurua eta desenkusa Jainkoaren probidentziak bideratua eta Jainkoak berak asmatua izan baitzitekeen, ororen buruan, eta ene gezurra, beraz, Jainkoak gidatua, gezurraren bidetik egia zedin bete eta konpli. Zorionekoa ene burutazio hura, kontzientzian nuen karga astuna guztiz arindu zidana... harik eta iduritu zitzaidan arte ezen ene arima hegaldatzerat
|
zihoala
, artean eri nengoen arren! Eta, nola hura Jain koaren garazia garaziatsutzat eta haren dohaintzat hartu bainuen, eta nola guti behar baitu arimaren desertuan gose denak, bakarrik dagoenak eta deus ere ez duenak, haize bortitzak eraginikako hareazko eta legarrezko lehen tormenta Jainkoaren eta goiko zeruen mana euritzat har dezan, hala, eliztar sutsu egin nintzen handik aitzina, eta, behin sendatuz gero, debozinoan sartu eta orduak eta orduak emaiten hasi nintzen jauregiko kaperan, non —derradan bide batez— aita Bartolome bizi baitzen, zeren kapera hark bere bizitokia baitzuen, kaperau jaunarentzat eraikia izan zena eta atxikia eta itsatsia zegoena kaperari berari, zeinak baitzituen, halatan, bi ate.
|
|
|
Atzo iritsi zitzaidan hondar mezuaren arabera, huts egitez huts egite zebilek azken bolada honetan, Nafarroaren birkonkistatzeko osatu genuèn armada, batik bat Esparrosek izan zuen deskalabruaren ondotik, Gaztelako komuneroen laguntzan Gaztelan barrena
|
zihoala
. Halako moldez, non ondikoz ondiko baikabiltza geroztik, Noainen, Barbatainen eta Ezkirotzen gertatuak erakusgarri.
|
|
|
Eta, handik aitzina, laburzki izan bazen ere, bere joan etorrien berri eman zidan Piarres Oihartzabal kapitainak: nola Indietarantz abiatu zen, eta nola, ibai Ori nocon barrena
|
zihoala
, kaputxinoen misione hura ediren zuen, non baitzegoen aita Zacarías, eta non eskuratu ahal izan baitzuen, haren bidez, lehen hari muturra, aita kaputxinoak gure berri eman zionean: Antonio, Joxe eta hiruron berri, alegia.
|
|
|
Eta kaimanak aitzina egin zuen, neskatxa indiar batenganat, zeina baitzen besoa ezindua zuen hura, Italiako bertze neskatxa hura oroitarazten zidana, eta zeina bere lagunenganik apur bat ixtiturik eta gibelaturik geratu baitzen... Eta neskatxak fin gaitz egiterat
|
zihoala
zirudien, noiz eta Antonio Ibarbia gipuzkoarrak —nola baitzen urrikalmendua haren bertuterik bertutetsuena— oihu egin baitzion, indiarren mintzamoldean, adierazten ziolarik ezen sosega zedila, zeren berak salbatuko baitzuen. Eta, hala, beso ukaldi guti batzuetan neskatxarenganat doi iritsi, eta haren eta kaimanaren artean ipini zen, erraiten zuela:
|
|
|
Eta handik gutirat Rosa erraiten hasi zen ezen hiltzerat
|
zihoala
, baina hura ere ez zidan deiadarka erran, baina eztiki, bere herstura eta asaldura guztiak eztitasun handi batez gozatu eta ematu nahi balitu bezala.
|
|
|
Eta, batzuetan, soka eskuan hartu eta harriaren mugimendu pendularra irakasten zigun, Galileoren teoriak gogoan. Eta, harria mutur batetik bertzerat
|
zihoala
, erraiten zigun: diiin daaan, diiin daaan...
|
|
|
Eta alferrik zebilzkion galeoiko hainbat kide erraiten ezen Potosi gainbehera
|
zihoala
eta ez zela jada denbora batean izan zena. " Horrek ez du deus aldatzen —ihardesten zien, burugogor—, zeren eta Potosi baita ene ametsa, eta Potosirat joanen naiz".
|
|
|
Kinka larri hartan, dukearen medikuaren baitan egon zitekeen salbabidea, eta erran ere zigun guztioi la lasaitzeko eta la la lasaitzeko, hura erran bezain fite kanporako bidean jarri bazen ere, eskuak galtzetarat eramanik. Ez dakit Uraitzeko jauntxoak erran ez ote zuen ezen bera ez zela sugegorrien beldur eta osabaren kakategirat
|
zihoala
, baina gainerako zaldunek berehala jakinarazi zioten ezen zaldunen lehen araua eta eginbeharra beren damen babestea zela, eta nola dama guztiak kanporat baitzihoazen, hala joan zen hura ere bere emaztearen gibeletik, finean.
|
|
|
Ai, osabak jakin izan balu mementu hartan ezen bertze kide bat ere galtzeko puntuan zegoela eta bakar bakarrik geratzerat
|
zihoala
...!
|
|
|
Maddalen zen, bai, gure solairuko harroin zurezkoetarik
|
zihoala
, harroin batetik bertzerat, begiak harat eta honat beha, isil gordean, kriseilu bat eskuan... Eta aitzina zihoala, aitzina eta aitzina, jaitsi zuen lehen solairutik behekorat zeraman eskailera, eta heldu zen jauregiko gibeleko aterat, zeinak kanporat jotzen baitzuen...
|
|
|
Maddalen zen, bai, gure solairuko harroin zurezkoetarik zihoala, harroin batetik bertzerat, begiak harat eta honat beha, isil gordean, kriseilu bat eskuan... Eta aitzina
|
zihoala
, aitzina eta aitzina, jaitsi zuen lehen solairutik behekorat zeraman eskailera, eta heldu zen jauregiko gibeleko aterat, zeinak kanporat jotzen baitzuen... Atea erdi irekia zegoen, eta, noiz eta neskamea harat heldu baitzen, are gehiago zabaldu zen... eta orduan nor ikusiko, eta osaba Joanikot ikusi nuen...!
|
|
|
Zeren, jauregirantz abiatu eta harat heltzeko nintzela, oihuak eta oihuak entzun bainituen, eta morroiak eta neskameak ikusi nituen, harat eta honat zihoazela, jauregi aitzinean. Eta nahaste borraste hartan aditu nion morroi bati ezen kanpoko iturria hondatua zegoela eta ura ihesi
|
zihoala
bazter guztietarik...
|
|
|
Eta adimenduan ez zuen argi handirik. Eta, harat eta honat
|
zihoala
, usnan bezala zihoan, or bat bezala eta doktor Odoratus bat bezala. Eta kalakaria eta eleontzia zen.
|
|
|
" Mignon!", oihukatu nuen, ezin larrikiago, laguntza eske: " Galtzak falta zaizkit!" Baina Mignonen itzala baizik ez nuen ikusi ahal izan, atearen bertzaldean jada, ziztu bizian
|
zihoala
, bere pieza bakarreko soinekoarekin eta bere zapatekin. Eta berriro iraungi zitzaidan buruko argia eta berriro ikusi nuen neure burua osin hondargabe baten aitzinean...
|
|
|
Pastazko betaurreko lodiak ohikoak baino handiagoak izanik ere babes kaskarregia ziren eta, beraz, ezinezkoa nuen kontagailua ikustea begiak malkotan izaki. Sumatzen nuen, hala ere, metro bakoitzarekin abiadura haziz
|
zihoala
, motorraren ahalmen guztia proban jarri nahian balebil bezala. Afalondoko goraldian, izarretara jaurtitako gidakide sentitzen nintzen.
|
|
|
Zergatik ez zeraman inork ekipajerik? Ba ote zekiten tren hura ez
|
zihoala
inora. Zergatik esan zidan txartel saltzaileak zeina, izan ere, ez baitzen betikoa, beste bat baizik, garaiagoa eta lotsagabeagoa eta libertinoagoa inondik ere, nik ordura arte sekula ikusi ez nuena bidaia on bat izan nezala, ez baninduen ezagutzen?
|
|
|
senitartekoak, ahaideak, helbideak, denak ongi zeuden. Adio, Eugenio, entzun uste nion esaten zidala irribarrez albaitariak kalean gora
|
zihoala
, ez dakit niri edo argazkian azaltzen zen zenduari. Sor eta gor gelditu nintzen une batez.
|
|
|
Gaur ere eguzki galdatan furgonetatu Danen hitzetan gara. Bide bazterreko super bateko freskuran erosketak egin, eta, berriro ere berotan, muino mortu batean bazkaldu dugu, behealdean Green River mendi higatuen artean sigi saga
|
zihoala
. Gero, arratsalde erdian Monument Valleyra heldu garenean, denok ahoa bete hortz geratu gara eta gehienek eskuak kameretara eraman dituzte pistoletara eramaten ziren tokian (Preteritoren argibideak entzun gabe ere, ongitxo genekien hamaika western filmatu direla ingurumari hauetan; baina, horrekin batera, zinemarako joera ere kasik kamustu zaidala oroitu dut, hainbesteraino non, behin pentsatzen hasirik, ez bainaiz gai ikusi dudan azken filmaren izenburua oroitzeko).
|
|
|
Eta bidaian zehar Tomek, horixe baita bidaiari berriaren izena, behin baino gehiagotan ohartarazi dio Dani hain agudo ez joateko, estatu honetako poliziak oso zorrotzak direla eta isunak, berriz, oso handiak. Eta atzerako ispiluak erakusten zidan Danen aurpegian, gero eta argiago ikusi dut urduri
|
zihoala
gizon kaskazuriaren alboan. Guztiarekin, are urduriago ikusi dut gasolindegi batetik agentziara deitu, eta azaldu digunean, gure faxa jaso, jaso dutela, baina oraindik ezin dutela erabakirik hartu.
|
|
|
Schlicken hilketa arraro xamar hau film batekoa bailitzan gertatu zen, Vienako Unibertsitatearen hall aren eskailera dotoreetan bere bulegora
|
zihoala
. Tiroka hil zuten.
|
|
|
Lelo eta kontsigna haietako batzuk, manifestaldietan eta oso ohikoak direnak, edonork aise ikasteko modukoak ziren, memorian itsaskorrak. Horrela bada, asteburuak joan eta asteburuak etorri denbora aurrera
|
zihoala
, hilabeteak ere joan ziren, negua eta udaberria igaro ziren, eta uda heldu; negu oso hotzak bezala, oso beroak dira udak Herreran, baina ilunabar freskagarriekin; uda hartako ilunabar beranduetan leihoetan egoten ginen elkarrekin berbetan; eta halako batean ohartu ginen, gure senideek oihukatzen zituzten leloak entzuten genituela kanpoan astegunetan ere. Ordu haietan ez zegoen han gure ahaide edo lagunik.
|
|
|
– Berriak dira liburu hauek, ezta? –galdetu nion mutilari, autoa jada errepidean aurrera Hernanirantz
|
zihoala
.
|
|
|
Mutikoa aurretik
|
zihoala
, zurezko eskaileretan gora, lehenbiziko estaian gelditu ziren. Giltzaz itxi gabe zegoen atea zabaldu, sabai altuko sala bat kruzatu zuten.
|
|
|
" Mmm", esan zuen Xanek, ja ogi puxka bat ahoan. Kanpora
|
zihoala
: " Jan, jan", esan zuen amatxik.
|
|
|
" Bien, bien", esan zuen. Xan eskaileretan gora
|
zihoala
bera han, kale erdian gelditu zen.
|
|
|
Raissarenak ez bezalakoak, fijatu zen; bereak, Xanenak bezalakoak, bestalde. Raissa etorri, Xanen aldamenean jartzera
|
zihoala
, alabatxoak: " Ura", eskatu zuen.
|
|
|
Horregatik: " Segi, segi", esan zion emakumeak Xani; eta Xan, hala ere, hanka puntetan
|
zihoala
: " lasai", esan zuen emakumeak," arrasto bat gorabehera".
|
|
|
Berriz ere, orain gorago, kale nagusira heltzera
|
zihoala
, bertan zen parke txiki batean, zuhaitz batzuen azpian, lagun batzuk bilduta zeudela ikusi zuen. Lagun haiek, hogei bat, gehiagorik ez, semizirkulo baten hastapena bezalako lerro bat osatzen zuten:
|
|
|
aurretik umemoko bat, gero emakume bat, sudur handia zuena, kasu egin ziona, azkenik gizon moreno bat, Xanen praketara begira pasatu zena. Bebarrura sartzera
|
zihoala
, kale izkinan bi pertsona azaldu ziren. Ez ote berari begira, ez ote beragana zetozenak?
|
|
|
" Ostiral batean hona deitu zidaan", esan zuen Garik: " igandean mendira
|
zihoala
ta, aber posible nuen berarekin joatea. Zerbait bazela konprenitu nian.
|
|
|
Bestean mendi arropekin jantzitako gizon mustur ilun, sendo, burusoil bat bakarrik zegoen. Haren mahaira eurak iritsitakoan hura, zer nahi zuten galdetu eta, bera eskearekin barrara
|
zihoala
, Iharrak Xani: " Ezagutzen al duk?"; Xanek ezetz, eta:
|
|
|
Guk ezetz. Hara
|
zihoala
, bera. Ez baitzen joan, azkenean.
|
|
|
Hago. Eli!"; Xani begia kinatu zion; Eli etorrita, harekin zerbait jardun zuen; Eli sukaldera
|
zihoala
: " la ostia gintuan", esan zuen; luze gabe etorri zen Eli, ertzak kixkorturik zeuzkan aldizkari bat ekarriz; Lazarok bere hatz larriekin orriak farrasta farrasta pasatu zituen;" hemen duk", esan zuen; foto batean kirolari batzuk ageri ziren:
|
|
|
kafe ketsuak, puru piztu berriak. Haietako batek, hain zuzen Xanek, barrara
|
zihoala
, parez pare zuenak, aurpegi luze, zupatua zeukan. Hark ere jarraitu zion apur batean Xani, bere begi beltzez.
|
|
|
Hi: gogoratzen al haiz...?"; fotoaren ilusioan hiru lau lagun arrimatu ziren, barraren kontra, Xan eta Lazaroren inguruan korro itxi batean; batek errebista hartu, beste bati erakutsi, foto hura zela ta ele sunsun batzuk egin zituzten;" atzean jokatzen zian", esan zuen Lazarok;" beti zirikatzen, kontrarioa aspertzeraino; eta, baloia zuela, zelaiko punta batetik bestera lasterka
|
zihoala
, ez zegoan hura harrapatuko zuenik; hala zihoala baloia galdu ere bai, ordea, sarritan; regateoan baldar hutsa zuan"; zurrut egin eta: " alde, alde!", bere lagunak uxatu zituen; Xan eta biak saihetsez saihets, berriz ere fotoari begira:
|
|
|
Hi: ...an hiru lau lagun arrimatu ziren, barraren kontra, Xan eta Lazaroren inguruan korro itxi batean; batek errebista hartu, beste bati erakutsi, foto hura zela ta ele sunsun batzuk egin zituzten;" atzean jokatzen zian", esan zuen Lazarok;" beti zirikatzen, kontrarioa aspertzeraino; eta, baloia zuela, zelaiko punta batetik bestera lasterka zihoala, ez zegoan hura harrapatuko zuenik; hala
|
zihoala
baloia galdu ere bai, ordea, sarritan; regateoan baldar hutsa zuan"; zurrut egin eta: " alde, alde!", bere lagunak uxatu zituen; Xan eta biak saihetsez saihets, berriz ere fotoari begira:
|
|
|
Biak ahoz gora, Lupo lo, Bele lotsaz, berari begira. Gelaz konfunditu zelakoan, atzera egitera
|
zihoala
, Belek berriz, eskuarekin sartzeko, atea ixteko adierazi zion; eta bera altxa, hankak lurrean ipini zituen. Xanek keinu batekin zer gertatzen ari zen galdetu zion.
|
|
|
Teila zaharrak, zanpatutakoan bat apurtu zuen. Izkina batean teila berri meta txiki bat ikusiz, harantza
|
zihoala
, irrist egin zuen; oso gutxi egin zuen, ez baitzen amilka karrikaraino jausi. Euria bestalde, biziago ari zuen.
|
|
|
Eta, edari iragarki txiki bat zuen etxe aurre batean gelditu zenez, painuelodun emakume batek: " Ostatua han da", esan zuen," elizaren ondoan"; eta, Xan harantza
|
zihoala
, emakumeak lagundu zion: gibelatuxe, apartexko; eta, elizara iristen ari zirela:
|
|
2001
|
|
|
Dagoeneko gazteak pozik dira, beraiekin ez
|
zihoala
kontua pentsatuz. Ez dute arrazoirik izango, ordea, zeren" izango dira gazteak ere, garrantzirik emango ez diotenak geroako fenomeno ikaragarri oni".
|
|
|
Frankismo garaia ere atzerapauso handia izan zen euskararentzat, aurrekourteetakoa baino larriagoa ziurrenik. Batetik, kanpotar asko zetozen Euskal Herrira, eta horrek aldaketa handiak zekartzan mapa demolinguistikoan, euskara erabiltzea debekatuta izanik, ezinezko bihurtzen baitzuen etorkinen euskalduntzea, aregehiago euskaldun asko Euskal Herritik
|
kanpora
zihoala kontuan hartuta. Bestetik, euskara erabiltzearen debekua arlo pertsonalera ere zabaldu zen (esate baterako, frankismo garaian ezinezkoa zen seme alabei izen euskaldunak jartzea).
|
|
|
Gaur egun telebistan ematen dituzten albisteekin nola lasaituko gaitun bada? Bortxaketak direla, auto istripuak direla, auto gidaria edana
|
zihoala
... Guraso izatean ohartuko ditun, bai, zenbat sufritu dugun haien kontura!
|
|
|
Oso gutxitan hitz egiten zidan aitari buruz. Eta harrigarria egin zitzaidan berriz ezkontzera
|
zihoala
esan zidan egun berean aipatzea aitaren eskuak.
|
|
|
Kapela jantzi eta dendatik atera zen ijitoa. Halere, espaloia gurutzatzera
|
zihoala
, buelta eman eta atzera dendaren sarrerarako bidea egin zuen.
|
|
|
Edo ezezagun hau ez zen atzetik edo etorritako auto bateko gidaria... Eroegia al da pentsatzea pertsona hori Armendarizekin batera
|
zihoala
autoan istripua izan zutenean. Bera izan zela, hain zuzen, kopilotuaren atea irekita utziz, telefono kabinaraino korrika abiatu zena?
|
|
|
Bost urte, hausnartu du Tasiok, bada zerbait. Izatez, eta Armendarizen noizbehinkako abenturak aparte, gauza serio
|
zihoala
zirudien. Herriko fabrika handi samar batean egiten zuen lan Armendarizek, fresadora batean.
|
|
|
–Azkenean ere, ditxosozko eraztuna Arantxarena dela argi geratu dela dirudi eta, beraz, ezbeharra gertatu zen unean Armendarizekin batera
|
zihoala
autoan, hasieratik susmatzen nuen bezala. Baina, hala ere, ez dut ulertzen.
|
|
|
Sugea eta hordia: Etxerat
|
zihoala
, mozkor batek kobra aurkitu zuen bide bazterrean. Burutik eta buztanetik heldu eta sugeak ezin hozka egin.
|
|
|
Gogoratzen dut aita gorbata lasaituta eta ilea bekoki gainean dantzan
|
zihoala
bolantean eta ni ezkerraldeko leihotik burua erdi aterata, zeharkatzen genituen paisaia berde lanbrotsuei begira eta goizeko haize freskoa edanez.
|
|
|
Klasea amaitutakoan, gu logeletara eta Goio Zubieta aldera
|
zihoala
, begi keinua eginik esan nion:
|
|
|
Aurrez aurre topo eginda, Goiok ukatzeko ere ez zuen kemenik izan. Moilara amarengana
|
zihoala
esateko ere ez zen gauza izan.
|
|
|
Guardia zibilen hiru jeep erreparatu zituen nasan, baina ordurako arrantzaleak ere kaian zeuden. Oinez
|
zihoala
, Ontziolako garabiaren parean bi guardia zibil inguratu zitzaizkion, trikornio beltza dirdiraka eta metraileta kanoiak apuntaturik.
|
|
|
Behin, garai hartako gerra hastera
|
zihoala
, etsaiengandik ongi bereizteko kapela eske heldu zen gizon bat dendara. Dendariak azken berrogeita hamar urtetan egindako guztiak erakutsi zizkion, baino bata txikia, bestea estuegia, ezin asmatu zein hartu!
|
|
|
Urte batzuetara, neskatila hori ama egin zenean, hogeita lau ordu aurretik aita zenaren hilkutxa egonda  ko lekura hurbildu zen. Argi mutilak gordetzera
|
zihoala
, bezperatik mahitxo gainean zegoen liburu sakratua erori zitzaion lurrera:
|
|
|
Nik, egia esan, begi zorrotzak izan ditut hutsak ikusteko (batez ere, huts horiek geure buruarenak, neronenak barne, direnean), baiezkoan erantzun ohi nuen, ez beti, baina bai gehienetan. (Egoera trankilduz
|
zihoala
, bat batean konturatu nintzen zerbaiten gaitzespenak sustrai sakonagoak zituela: gu sartu omen ginen gerrate hartan eta, hori aski ez izanik, geure erruz galdu genuen.
|
|
|
Ildo beretik, Lourdesko santutegian izana zen mariskal loriatua, eta handik mezua igorria zion Aita Santuari, bai eta honek eztiro ihardetsi ere. Aita Santu Pio XII.ak, lehenxeago Francoren erregimenaren aldeko agertu zenak, bakearen aldeko hitzaldiak egiten zituen baina isiltasun ofiziala zuen gordetzen gerrakideen artean jarrera hartzeke; gerra nazien alde
|
zihoala
, espresuki gaitzetsi zuena, 1942an, marxismoa izan zen, ez nazismoa. Horretaraz gero, hierarkiaren onespen osoz, katolikoen eginbidea Petaini jarraikitzea.
|
|
|
Eta? –artekatu zion bidaiariak, Figaro Magazine irakurtzera
|
zihoala
.
|
|
|
Soa altxatu eta ordulariari behatu nion. Tenorea aitzina
|
zihoala
ohartu nintzen batetik –lanerako ordua nukeen– eta bestetik behialako antsiaz husten nindoala. Aldizkariaren azken hostora heltzean, halatan ezpainak poz minberaz zimurdikatu nituen, ez jakin jadanik zein esku trebe aukera, Tatiana (110 p, uzkitxo, 24 ordu, Hotel, etxe, Visa) ala Jessicaren (berria, benetako sua, beltxinga, 95 p, gosetia, 24 ordu, hotel, etxe, Visa) proposamenen artean.
|
|
|
Jainko bat bazen halatan? Dollyren aita biologikoaren penak" inarrosi" ninduen, kontuan hartuz gaur egungo bioteknologia goraipatua herenegungo artzain bakartien ardifiliarako ohitura sexualen urrats berdinetarik
|
zihoala
. Gasna ahoratzen nuela arraposki, Norma Jeanen ohorea zaintzen saiatu nintzen, honen bularrak, ezpainak, sabelpeak, azpiak, ipurdi mazelak eta zango sagarrak ez zirela nehoiz silik (l) onatuak izan erantsiz nirekiko.
|
|
|
–Ahalkegarria –zioen batek, aperitifa aitzina
|
zihoala
multzoka biltzen ziren jendeen artean irria zeriola desagertzea erdietsiz.
|
|
|
Kontatu zidanez, bat batean, ordaintokira huxtuka
|
zihoala
, Pattin eta Remi, euskal hiru koloreetan dekoratu erakuts mahaiaren gibelean, beren etxeko ardien ekoizpenak promozionatzen begimendu zituen. Ezin pasa bazterretik, arrotz eta ez ikusiarena eginez.
|
|
|
Denbora erraz
|
zihoala
aitortu zidan
|
|
|
Steveren arazoa kortesia falta baino haratago
|
zihoala
begi bistakoa zen. Hartz nabar izugarria begitandu zitzaidan; ardiek maite ez zutela eta, kexu zen hartz tantaia.
|
|
|
Lehendabizi Amaia erretiratu zuan. Hainbeste edan izanak buruko mina eragin eta lotara
|
zihoala
barrakoira. Stevek atzetik jarraituko zioan, baina inortxo ere ez zuan konturatu.
|
|
|
– Komunikabideek emandako informazioarekin konformatu duk oraingoz, txikito. Jokinek Louis akabatu dik; ihesean
|
zihoala
gure patruila batek harrapatu zian, in fraganti kasik. Steveren hilketa ere berak burutu ote zuen ikertzen ari gaituk, kitto.
|
|
2002
|
|
|
Ni zintak pasatzen hasi nintzaion. Berak banatzaile moduan edo lan egiten zuen, beraz, kotxean
|
zihoala
pila bat entzuten zituen. Horrela, ahotsaren melodiak ateratzen joan zen.
|
|
|
Gehiengoa galdu ondorengo erabaki horrek korapilatu egin zuen dena, lehenaz gain. Halatan, finantzako erakundeei iruditu zitzaien BBren diru egoera kaskarragatik
|
zihoala
ihesi lehendakaria, eta ukatu egin zioten taldeari finantzatzeko iturria. Orduan, BBko kudeatzaileek publiko egin behar izan zuten beren egoera:
|
|
|
Alzola etxean jaio zen 1820an, gaur egun bere izena daraman kaleko 8 zenbakian, oroitarri batek gogorarazten duen bezala. Oso gaztea zela Madrilera joan zen bere gurasoekin, eta hantxe zegoela, egun batean ama agurtu eskolara
|
zihoala
esan zion eta etxera itzuli zen, karlisten lerroetan boluntario sartuz. Bergarako besarkadaren ostean Londresen egon zen atzerriraturik, baina urte batzuk igarota berriro Euskal Herrian zen.
|
|
|
" Ikusiko dok esaten dio sustatu.com etik antzeko esperientziatik pasatako batek zelan aldatzen diren gauzen eta parajeen koloreak ederraren aldera (hasi haiz, ez dok?), zaratak musikaren menera, gogoetak zelan agertzen diren sekula baino argiago, sekula baino gozoago". Eta bai, aitortzen du Joxek ospitaletik irten eta etxera
|
zihoala
," egun eguzkitsua, zoragarria, Udalatx eta Anboto ikusi aurrez aurre eta..." ahotsaren dardarak adierazten du, esaldia ez bukatu arren, zeinen eder agertu zitzaizkion bere eguneroko paisajean nagusitzen diren bi mendiak.
|
|
|
1630an Amerikan da berriz. Lanean hil zen, zamariekin Veracruz-erantz
|
zihoala
, bidean ondoezak jota, 1650an.
|
|
|
Handik metrobatzutara falta zitzaion besondoa ere topatu zuten. Ziur asko, erasoaldian, neskatohorri, ihesian korrika
|
zihoala
, zartada batez besoa moztu zioten, baina neskatoaurrunago joan zen shock hipobolemikoa gertatu zitzaion arte. Besondoak argierakusten du ezpata edo antzeko arma zuri batez baliaturik ebaki eta kendu izana.
|
|
|
Adibidez, 1716an Donostiako udalak eskatuta, kaira iristen ziren ontzi denek elikagaien erdiak lehorreratu behar zituztela agindu zuen erregeak. Lapurdi eta Baionako ordezkariek neurri hori Conversa hitzarmenen aurka
|
zihoala
adierazi, eta kentzeko eskatu zieten Gipuzkoakoei; baina Donostian bildutako Biltzar Nagusiek ezinezkoazela erantzun zieten51 Izan ere, gipuzkoarrentzat Conversak iraganeko kontuakziren ordurako. Dena dela, urte batzuek beranduxeago, 1735ean, Baionako gobernadoreak Compañia Ballenera de San Sebastian zelakoaren ontziei pasaporteakukatu zizkienean, Gipuzkoako agintariek elkarren arteko, buena correspondencia" ren izenean horrelako trabarik ez egiteko eskatu zien Lapurdikoei52 Hau da, elkarren arteko harremanak ahalbideratzeko aurrerantzean hitzarmenon beharrik ezzelako, ez zen gehiago Conversarik sinatu XVIII. mendearen hasieraz geroztik.
|
|
|
Krisiaz baino gehiago, itsas ekonomiaren birmoldaketaz aritu genuke. Egia da euskal itsas ekonomiak larrialdi eta egoera latzak jasan behar izanzituela XVII. mendean, besteak beste, Frantziaren eta Espainiaren arteko gerrakareagotu ahala, eta atzerritarren konpetentzia (lehendabizi holandesena eta geroagoingelesena) ere izugarri handituz
|
zihoala
. Atzerriko herrialdeetan itsas enpresenegiturak eta antolaketak aldakuntza sakonak izan zituen.
|
|
|
Ai bere ontziteriarekin Lazedemoniarako bidean
|
zihoala
|
|
|
Hanibalek hori jakin zuenean eta bere burua barne barneko batzarretatik at ikusirik, aukera izan zuenean erregearengana hurbildu zen eta honi bere leialtasunaz eta erromatarren aurkako gorrotoaz kontu ugari gogorazi ondoren honela mintzatuz jarraitu zuen: «Nire aita Hamikarrek, ni mutil koxkorra nintzela, bederatzi urte baino ez nituela, Hispaniara gudalburu
|
zihoala
eta, Kartagon Jupiter jaun gorenari opariak eskaini zizkion. Zeregin sakratu honetan ziharduenean galdetu zidan ea nahiko nukeen berarekin kanpamendura joan.
|
|
|
Caesar ek Hispanian barna aurreratuak zituen sei legio, sei mila inguru laguntzaile oinezko, hiru mila inguru zaldizko, guztiak aurreko gerretan beraren lerroetan eduki zituenak? eta beste hainbeste berak baketutako Galiako partekoak, banan bana lerrokatuak, hiri bakoitzean entzutetsu eta ausartenak zirenak; haiei gehituak zizkien Galia probintziarekin mugatzen duten menditarren eta akitaniarren arraza aparteko gizonak <... > bazuen aditzera Pompeius Hispaniara
|
zihoala
Mauretaniatik barrena eta heltzear zegoela. Aldi berean, dirua hartu zuen maileguz tribuno militar eta zenturioengandik, eta tropakoen artean banatu zuen.
|
|
|
Zesar hil zutenean bizipoz berriarekin jardun zuen Oktavioren alde eta Antonioren aurka, 14 filipikoak argitara emanez. Bere aurkako proskripzio zigorra lortu zuen Antoniok, eta ihesean
|
zihoala
harrapatu eta hil zuten horren gizonek K.a. 43ko abenduaren 7an.
|
|
|
Horrenbestez, hurrengo egunean, eguneko agintearen txanda zuen Varronek, kontsulkideari ezer galdetu gabe, borroka ikurra jaso zuen eta ibaiaren beste aldera eraman zituen gudari taldeak lerroturik, Paulo atzetik
|
zihoala
, erabakia ez onartzea zilegi baitzitzaion, baina ez lagundu gabe geratzea. Ibaia zeharkatu ondoren, kanpamendu txikian zituzten gudari taldeak ere elkartu zituzten eurenekin eta honela antolatu zituzten gudalerroak:
|