|
2000
|
|
|
Ausardia HBn, gero eta gehiago kanpora begira zein ezker abertzale barrura begira, gero eta gehiago ahots propioz joka dezan, aipatu den autonomia gero eta egiazkoagoa izan dadin. HB HB da eta ETA ETA, zalantzarik ez, baina denok dakigu
|
zertaz
ari garen. Ezker abertzalearen aparato politikoek, kirtena kontrolatzen dutenek, erabaki behar dute Lizarra Garaziko erresoluzio eskemari bene benetan heldu nahi dioten, horrek esan gura duen guztiarekin.
|
|
|
Han ikusi nuen lehenengoz Txillardegi eta, egia esan behar badut, bileretanhitz egiten zenaren erdiaren erdia ere ez nuen ulertzen. Alde batetik, nire euskara mailahausnarketa sakonetan murgiltzeko modukoa ez zelako; beste aldetik, erreferentziapolitiko eta kultural asko falta zitzaizkidalako, eta ez nekien nortaz edo
|
zertaz
ariziren; eta, azkenik, zenbait gauza hitz erdiaz edo klabez esaten zirelako, gauzakzehatz mehatz azaldu gabe. Horiek ziren klandes tinitatearen morrontzak, eta nireeuskarak oraindik ez zuen hura guztia ulertu ahal izateko finezia nahikorik.
|
|
|
Berezia izatearena titulu potolo batean eramatea, nobleziarena kokatzea bezain alferrikakoa izanen da, banan banan eta denok baterageure kulturaren jabe ez garen bitartean. Kode genetikoaren baitan ezkutatzen denkultura ikas dezagun, gu geu
|
zertaz
osaturik gauden (ezagutzen duguna gara); beraz, kulturalki izan gaitezen ekarri dut genomaren gaia. Oraindik gure ezjakinduria zeinhandia dugun adierazi eta salatzeko asmoz, besteen jakinkeria bezain handia, hainzuzen.
|
|
|
Bila esan dut, baina esan nezakeen baita ere esperoan, berreskuratu nahian, gogoratzen, hautatzen... Badakizue
|
zertaz
ari naizen. Edozelan ere, izango du garai honek, aurrekoak bezala, azalpen psikologikorik.
|
|
|
Hasiera bikaina izan zen dudarik gabe, momentu horretatik aurrera neska izan baitzen elkarrizketaren nondik norakoaz arduratu zena. Txemak ez zuen gogoratzen
|
zertaz
egin zuten berba, baina bai zenbait orduz jardun zutela jo eta tira. Erlojuari so eginda, pentsatu zuen ordu haietan ez zela inor egongo logelan.
|
|
|
Momentu hartan neskaren hizjarioa
|
zertaz
zen Txemak ez zuen gogoratzen. Izan zitekeen borroka armatuaz, fish and chips famatuez, edo hirugarren adinekoen perbertsioez.
|
|
|
Izan ere, zein laster eta zein fite doan denbora, atseginak bere atea zabaltzen digunean, eta zein geldi eta baratx, zorigaitzak eta malurak atrapatzen gaituenean! Zeren, nola aldi batez esklabo izan baitzen, eta bertze aldi batzez libre, bere baitaren baitarik jakin baitzezakeen Publilio Siriarrak berak ere
|
zertaz
ari zen.
|
|
|
Baina,
|
zertaz
kexatzen gara, jaun André, baldin san Anselmok guztia konpondu bazuen, Jainkoaren existentzia frogatzen zuela, Salmoetako hitz haiek berak harrointzat harturik...!
|
|
|
Baina
|
zertaz
kexatuko naiz ni orain, baldin hainbertze erreberentziaren ondoren konkorturik akabatu ez banuen behintzat...?
|
|
|
Izan ere, zentzuak eta ebidentziak erraiten didate ezen ez dagoela meza itemisaest etik hasterik, zeren nihaur ere izana bainaiz nehoiz, mezazale ez ezik, mezajale ere, eta zeren baitakit, halatan,
|
zertaz
ari natzaizun: bada baldinba, nola liburuaren anitz orritan jauregiko jendeaz ariko bainatzaizu, eta nola batzuk eta bertzeak hemendik harat eta handik honat ikusteko parada izanen baitugu, jauregia eta jauregi ingurua zer nolakoa zen adieraziko dizut berant baino lehen.
|
|
|
—Jauna —erran zuen aita jesuitak—, horretan ez dugu antsiarik, baina zure anaiarekin badago beti
|
zertaz
kezka eta zertaz mintza... eta hala erran diezazuket ezen ez duela, zuek kanpoan eman duzuen hilabetean, elizarekin dituen obligazinoekin konplitu, zeren, don Laureanok erran didanez, ez baita festa egun bakarrean elizarat joan... Eta haren fama gero eta gaixtoagoa da...
|
|
|
—Jauna —erran zuen aita jesuitak—, horretan ez dugu antsiarik, baina zure anaiarekin badago beti zertaz kezka eta
|
zertaz
mintza... eta hala erran diezazuket ezen ez duela, zuek kanpoan eman duzuen hilabetean, elizarekin dituen obligazinoekin konplitu, zeren, don Laureanok erran didanez, ez baita festa egun bakarrean elizarat joan... Eta haren fama gero eta gaixtoagoa da...
|
|
|
Berant gabe jakin ahal izan genuen
|
zertaz
ari zitzaigun ostatu jabea!
|
|
|
Baina
|
zertaz
harritzen naiz.... Izan ere, higitu nintzen lehorretik itsasorat eta itsasotik lehorrerat, higitu nintzen Mundu Zaharretik Berrirat eta Berritik Zaharrerat, eta higitzearen higitzeaz higatu nintzen guztiz.
|
|
|
Eta diot:
|
zertaz
kexatzen naiz, baldin ohartzen banaiz ezen ene bizitza aski betea izan dela... eta baldin ene amets gehienak bete baditut... nahiz eta azkenean hil dudan Pariserat joan gabe eta Molière-ren teatroa ikusi gabe, zeinaz ezin gorakiago mintzatu baitzintzaizkidan, Pa ristik skribatu zenidan zeure bertze gutunetarik batean. Eta diot:
|
|
|
Eta diot:
|
zertaz
kexatzen naiz, bai, baldin osaba Joanikot, jaun Marcel eta zu bezalako gizon handiak ezagutzeko parada izan badut.... Zeren osaba Joanikot izan baitzen ene arimaren lurretan libertatearen hazia erein zuèn gizona, eta zeren hazi hark, handik aitzina, osaba Joanikoten beraren irkakaspenak eta, batik bat, haren etsenplua, baita jaun Marcelena eta zurea ere, izan baitzituen ur eta ongarri.
|
|
|
" Liburuz inguratua bizi izan haiz orainokoan, baina, hemendik aitzina, liburuak alde baterat utzi eta heure bizitzaren liburua skribatzen hasi huke, ez letraz, baina heure hatsaz eta heure odol kolpeez... Zeren eta nik ere irakurri baititut liburu batzuk, eta bazekiat
|
zertaz
ari naizen..."
|
|
|
Egun hartan, bada, eguzki jaiki berria distiratsu baino distiratsuago zegoen, eta ez gutiago itsas gaina, zeinak baitzirudien eguzkiak sutan ipinia. ...gainean jarri, zeren eta halaxe baitzeritzan Piarres Oihartzabal kapitainaren untziari, eta, tupustean, haur jaioberri bat bezala sentitu nintzen, gorputza dar dar eta zangoak ere dar dar, hain bainengoen neure baitaren baitarekin bat eginik eta, aldi berean, neure baitarik kanpoan... eta haur jaioberri batek bezala egin nuen nigar ere, ez penaz eta nostalgiaz, zeren eta ez bainuen neure iraganaz
|
zertaz
penaturik, baina alegrantziaren alegrantziaz eta bozkarioaren bozkarioaz, iraganeko huts hautsetarik etorkizuna ikasteko prest, eta neure amaren arimako sabel hotzetik itsasoaren suzko altzorat eta haren besoetarat erortzeko prest...
|
|
|
Atarian atezaina ezagutu nuen, bertze bi hiru emazteki gehiagorekin tturttur. Larunbatarekin eta halako tenorean ez zuen
|
zertaz
hor egonik. Hilotz usainak erakarria zuen, inola ere, zaborrontzi irauliak hegal usoak bezala.
|
|
|
—Lo egitera etorriko zinela erran didazu. Baina ez dakit
|
zertaz
harritzen naizen, ortzegun gauean ere gauza bera erran zenidan eta orduan ere agertu ez.
|
|
|
Ebakinaren beheko aldera luzatu zuen hatza. Ez nuen irakurri beharrik, banekien
|
zertaz
ari zen: " Lurrorotako igarlea".
|
|
|
—Argibideak
|
zertaz
–—mahai gainean ukitu gabe zeuden libreta eta grabagailuari zehar so egin zien.
|
|
|
Neronek ere eginen nian neure loaldiñoa, baina haurrekin ezin horretarako patxada hartu. Hik, Edu, ederki dakik
|
zertaz
ari naizen, ezta?
|
|
|
Beharbada horregatik, gaur egun, goiz beiletako bisitari ditudan irudi edo burutapenek eskas dute sofistikazioa, lehenagokoen aldean: jendearen begietan irrigarri gelditzeko hamaika maneren artetik zein hautatu dudan bart;
|
zertaz
izanen den lantokian eginen didaten hurrengo zerrikeria; edo zergatik utzi diodan harako tailer hartako nagusiari ziria sartzen, eta autoaren motorrean nola halako konponketa egiteagatik hamar milako lau eramaten, kasurako. Nerabezarokoak ez bezala, horrelakoak erdipurdiko abiaburu dira, giza arimaren joan etorri bihurriez gogoeta handien bidaian hasi nahi izanez gero.
|
|
|
Ez nion galdetu
|
zertaz
ezagutzen zituen hain ongi birigarro horiek. Etxeko gosari huts eginaren ordaina nuen orain mahai gainean —kafesnea, laranja ura eta patata tortilla puska—, eta lanpetuegi nengoen, dena irensteko premian.
|
|
|
Gorpua ere non zenik ez. Alabaina oraino bazen
|
zertaz
goza eta non usma, begi luzeen alde gogorra ikuskide. Horien erdian, saltsa saltsan, Isabel Sanjose bere ile tindatuak seinalatzen zuen beti, giro beroak jadaneko idortuta.
|
|
|
" Konpainia ona", berriz, nire andrea zen. Ez nuen
|
zertaz
harritu Kristina Ximurraren izeba Milagrosen hilarietan egoteagatik. Azken finean, hura ere lagun taldekoa zen eta Ximurraren emazte Josefinaren lagun mina haurretatik.
|
|
|
Estatuko hiriburuko irrati kate nagusietako bateko esatari guztiz ezaguna grinatsu mintzo zen, boz sendoaz, bere arrazoien indarraz entzule manugaitzen bat makurrarazi nahi antzean, ilunbetan argi, agorrean ur. Ezin oroitu
|
zertaz
ari zen. Denen ardura eskatzen zuen zerbaitez noski.
|
|
|
Batzuek, karrikan zakur gorotz bat zanpatuta, zapata garbitzeko bertze manerarik ez ditek, kaka hurkoaren sudurpera egoztea ez bada". Bazekien
|
zertaz
ari zen. Azken hamar urteetan, gutienez ere lau aldiz jarri behar izan zuen telefonoan, Ximurraren andre Josefinari zinez zin egiteko senarrak gaua berarekin egina zuela burutik buru, laguna goizean, auskalo nondik, atzarri samarrik etxeratutakoan.
|
|
|
Ez nekien
|
zertaz
ari zitzaidan.
|
|
|
" Virgoren Seme alabak"," Hartz Nabarraren Gurtza"," Enbor Sakratuaren Ezpala" eta hiri honetako adimen andeatuek beren zoroa saldoratzeko aurkitu dituzten bertze zenbait kofradiaren berri aski zehatzaz eskolatzen zen biharamunean gure irakurlea. Konpetentziakoek, bereziki Isabel Sanjose urdesa hantuste horrek, izanen zuten berriz
|
zertaz
errabia.
|
|
|
—Herenegun gauaz Ximurrak Josurenera deitu zuen, aski berandu, nitaz galdezka. Lehenago hona egin zuela uste nuen, bertzenaz ez baitzuen
|
zertaz
jakinik anaiarenean nintzela. Azken hilabeteetan ez dugu elkar ikusi.
|
|
|
Garratz mintzo zen, bisai ozpin, nagusi batek menpekoari errieta eman behar dioneko baldintza gutienekoak betez. Nik ere horrela egin izan dut noizbait, badakit
|
zertaz
ari naizen. Telefonoz baino doinu apalagoa zuen, hala ere, eta horrek haren segurtasun eza salatzen.
|
|
|
Begiak ttipitu nituen haren begitartea hobeki ikusi beharrez. Ez nuen ulertzen
|
zertaz
ari zitzaidan.
|
|
|
Ez zen erantzunaren zain egoten. Nik banekien bazekiela galdetutako gauza guztien erantzuna, baina zer edo
|
zertaz
hitz egin behar zuen gurekin, eta edonori atsegin zaio jakitea bere gainetik dagoen batek bere arazoen berri dakiela eta kezkatu egiten dela. Gaur, egia esan, ezin dut horrelakorik jasan, baina orduan bertute zoragarri, gizon zuzenaren ispilu iruditzen zitzaidan erretorearen galdetu behar etengabea.
|
|
|
. Azkenean, berdin zaio kazetariari
|
zertaz
idazten ari den ere, berdin zaio injustiziaren neurria, berdin torturatuen oinazea eta hildakoen kopurua. Azkenean, ez du ezerk harritzen, ezerk hunkitzen, ezerk mintzen.
|
|
|
" Mendiko botak zauzkak jantzita baina bizkar zorroan izango ditik behatzak mingarri estutzen zizkioten zapata beltzak, amak emandakoak, fusilatu zutenean jantzita zituenak", pentsatu nuen neure artean, Hamaika pauso ren irakurketa gogoan. " Lepoa egingo nikek." Hiru gizon haien atzetik joan eta bilera haren lekuko izan nahiko nukeen, Txikik aipatutako" besteak" nor ziren jakin,
|
zertaz
mintzatuko ziren... Baina ezin nuen horrelakorik egin.
|
|
|
Gu hemen ginela behinik behin, afalondoan hortxe, beti dei bat edo bi izaten zituen; beti kanpotik hots egiten zioten. Bistan da, norekin eta
|
zertaz
ari zen guk ez genekien fitsik"; Belek Xani begiratu, gero bista jaitsi, begiak bere eskuetan tinkatu zituen; Xanek zerbait esatea espero zukeen; Xan berriz, oraindik Belek nora heldu nahi zuen ez zekiela zegoen; hartaz, Belek, burua jaso eta: " orduan, Henri ikusiko duzu?", galdetu zion.
|
|
|
Ez zuen haatik bere eskutzarra Xanen sorbaldatik kendu; aitzitik eta, orain lepatxokoa ferekatzen ari zitzaion. Belarria tentetuz,
|
zertaz
ari ziren entelegatzen saiatu zen Xan. Ez zuen ulertu ahal izan:
|
|
|
Ez zuen ulertu ahal izan: bezperako edo egun bi lehenagoko, berari noski eskapatzen zitzaion zer edo
|
zertaz
ari ziren eta. Bestalde Lazaro lagun haietako bati espainolez ari zitzaion.
|
|
|
Alaba burlatiak sutondoa utzi zuen; berriz ere mahaira heldu, haren gainean liburua zabaldu, ikasi itxura egin zuen; zinez noski, June eta kanpotar hura
|
zertaz
ari ziren, arrimatu zitzaien. Alabaina Xanek:
|
|
|
ez zion, hitzez edo begiradaz bederen, jaramon izpirik egiten. Agian oker juzgatu zuen Junerekin hitz egin izana; agian
|
zertaz
aritu ziren sumatu zuen eta beldur zen, handik konplikazioren bat etor zitekeela. Alta, Junek eta bere ahizpak ere ez zioten Xani begiratzen.
|
|
2001
|
|
|
" Modernoek" ideia hauek zaharkitutzat jotzen dituzte. Alabaina, gazte esplotatuak, saltoki handiko behin behineko langile kontratatuak, langabetu iraunkorrak, Altzako" Sintel" enpresako despedituak, Gasteizko" Daewoo" ko langile ebentualak, gaizki ordaindutako langileak eta sindikalista argiek badakite
|
zertaz
ari garen.
|
|
|
Egia esan, kaleko jende arruntak, ez adituak, ezer gutxi daki oraindik gai honi buruz baina ezin da ukatu gero eta handiagotzen ari dela ezinegona eta kezka larria. John Le Carre idazleak idatzitako azken liburua(" El jardinero fiel") irakurri duenak badaki garbi asko
|
zertaz
ari naizen: industria farmazeutikoan murgildurik dauden multinazionalak nola egiten ari diren mota guztietako esperimentuak Afrikan, kontinente hori den baino zabortegi handiagoa bilakatuz, beti ere bertako jende gaixo, indarge eta ahots gabea akuri moduan erabiliz.
|
|
|
Behin batez, gure Joxe, ezpainak estu eta eskutan jestorik ez, Z. ARGIAra azaldu zen.`Zu, Garmendia, zer iruditzen zatzu liburu hori?'. Berehala konturatu nintzen
|
zertaz
ari zen. Isilik geratu nintzen.
|
|
|
Aurrerantzean, zona horretan biltzen diren 2 milioi ur m3 ez dira gehiago bilduak izanen. Baiona Ttipia auzoak badu
|
zertaz
kezkatu.
|
|
|
" Zer adierazirik ez,
|
zertaz
adierazi ere ez, nundik adierazterik ez, ezin adierazi, adierazi nahi ere ez, adierazteko halabeharrarekin batera"
|
|
|
Hala ere, eduki guztiekin bide hau ezinerabil daitekeenez, banan banan azalduko dizuet aurrerago eduki mota bakoitzakduen sailkapena. Interesgarria da eduki mota bakoitzari definizio txiki bateskaintzea,
|
zertaz
hitz egiten ari garen hobeki uler dezagun.
|
|
|
Pentsakizun horiek buruan bueltaka zituela, emakumearen ahotsa iritsi zitzaion egongelatik. Oihu bat zela iruditu zitzaion, eta, zerbait gertatu ote zitzaion pentsatuz, sukaldeko atetik atera zen, egongelan sartzera ausartu gabe baina
|
zertaz
hitz egiten ari zen jakin nahirik. Belarria luzatu zuen:
|
|
|
Berak botila bat ur. Tasiorengandik nahiko urrun geratzen den mahai batean jarri dira gainera eta, beraz, ezin izan du entzun
|
zertaz
ari ziren hizketan.
|
|
|
Ez. Izan ere, nork asma lezake
|
zertaz
pentsatzen ari ote den hor jarrita, hormari zinemaskopeko pantaila mutu bati bezala begira. Garai bateko maitale adeitsuak bidean nola usteldu diren sinetsi ezinik arituko da beharbada, denboraren errotak hezurrik gogorrenak ere kraskatzen dituela hausnartuz.
|
|
|
Logela epeletik mendi haitzak ikusiko dira eta hura, urruneko handi hura, aspaldian ikusitako beste haren modukoa irudituko zaizu, eta alakalufe indioen ipuina ekarriko dizu gogora. Han goian ez zenuke, aberrigabe anonimo eta pobre horrek,
|
zertaz
arduratu beharrik izango. Ardoa hoberenetik eta tea epel epela, eta gailetak, eta nahi beste janari, eta bizardunek beren larrua erantzi eta eskura eskainiko lizukete.
|
|
|
J: Badakizu
|
zertaz
, Vaclav...
|
|
|
Ea, esan:
|
zertaz
–
|
|
|
Hainbat bider entzun edo irakurri diot zenbaiti, adiskide eta ez hain adiskideri, hobe nukeela isilik egon jendea hizkuntzalaritzari ez dagozkionez ari denean. Hobe eta zehazkiago esan, probetxuzko litzaidakeela ez txintik ateratzea adituek ez dakizkidanen gainean diharduten bitartean, ez baita guztiz nabari zertan eta
|
zertaz
izan naitekeen ni jakitun.
|
|
|
Irakurle naizen aldetik dudan eskubideaz  baliatuz, beraz, neure iritzia azaldu nahi nuke zenbait punturi buruz,  zuzendaritzaren baimenarekin. Hona
|
zertaz
:
|
|
|
" Yo no soy filólogo". Eta ez nion ezer esan, sobra eta gehiegi banekielako
|
zertaz
ari zen eta adierazi nahi zidana beste hau zela: " Yo no soy lingüista".
|
|
|
Orain, hemengoak irakurri ondoan, hiztegiarekiko kezka behintzat baztertu beharrean naiz. Aldez aurretik badakigu segur aski
|
zertaz
min  tza daitezkeen Irakurraldiak, baina funtsezko batasunak ez ditu axaleko ñabardurak eragozten. Batez ere, gaiak agergarri bereziak eta aldian aldikoak eskatzen dituelako, eta agergarri horiek" exenpluak" dira maizenik, hitz jator bezain teknikoaz balia nadin.
|
|
|
Ezin esan beretzat eta bere laguntzaile Arxurentzat, neurtitz horiek zeharo hortus conclusus direnik, baratze itxia edo zazpi zigiluz giltzatutako liburua. Bazekiten, bai, gutxi gorabehera behinik behin,
|
zertaz
ari zen Oihenart; ahapaldi osoak ere adituko zizkizuten batzuetan. Baina kritikaren oinarri nagusia, hitz eta esaldien mami ezkutua atzematea, gehienetan falta zitzaien12.
|
|
|
Bestea, Kintanaren dizkigute gipuzkera, Gipuzkoarra bezainbatean Nafarra den aditza besterik ez da. Eta Gipuzkoaz, gipuzkeraz eta giputzez aho betean ari garelarik, nori berea eman behar diogu eta
|
zertaz
ari garen aldez aurretik garbitu. Aski nahasiak daude gure arazoak nahasteka berrien premia sumatzeko.
|
|
|
–gogora zaitezte etxe horiek zenbaitentzako pausaleku egokitzat zeuzkatela artean gehientsuek?, sinestekoa da izan zutela
|
zertaz
mintza eremu horretan, asmaketarik asmaketa ibili gabe eta, onenean behintzat, ez zeharo ergel eta bidegabeki. Nola bada entzungor egin jende pilo mardul horren esanari?
|
|
|
11 Badirudi, bada, soziologia istilu honetan aipatu dutenek, ni artean naizela, ez dakitela
|
zertaz
ari diren. E.S. Dodgson euskaltzale eta haurzalearen anaiak dotoreago adierazi zuen:
|
|
|
23 Ederki ageri da hori Lezama Limaren Paradiso delakoan, eta bazekien, noski, deiturak berak adierazten du,
|
zertaz
ari zen. Ni, damurik, ez nauzue euskaldun horietakoa, Barojaren harako" mistifikatu" xamar haietakoa baizik (K.M.O.).
|
|
|
John Steinbeck ek (eta gero, zinemaratzean, E. Kazan-ek) lasai lasai  erabili zuen East of Eden titulua, protestante giroko Biblia kutsuan haziak eta heziak izan ziren multzoentzat ari zelako: hango literaturan bestetan ere aurkitu izan dut aipamen baino imintzio areago izanik bidenabar ahotan hartzen den esaldi hori (aski dut harat, harantz, eskuaz keinu egin, han dagoen
|
zertaz
ari naizen jakin dezazun). Baina, zenbat euskaldun oroituko lirateke, beste laguntzarik gabe, harako Testamentu Zaharreko pasarte" ezagun" hartaz?
|
|
|
ezaugarri honek banakoaren emozio momentuak besterik ez ditu aintzat hartzen. Hau da, lon hunkitu egiten da, barre egiten du, negar ere bai, baina ez daki
|
zertaz
ari den hizketan eta ezta zer egiten duen edota non antzezten ari den ere; eta hauxe da hiritarrei kutsatzen dien portaera, norberaren kontrolik eta argitasunik gabeko portaera itsua. Erabakigarria hemen kutsadura da, eta honen bitartez autonomia eta urruntze intelektual oro galdu egiten dira.
|
|
|
Esandakoaren ulermenari egia irizpideak aplikatzeko ez dira gai: lon errezitatzaile bikaina izango da, baina errezitatzen ari denean ez daki
|
zertaz
ari den.
|
|
|
Eta, batez ere, oraindik beste gauza bat da" zertan" ari naizen, hau da," pentsatzen ari naiz" en kontzientzia, pentsatzen dihardudan aldean (‘ari’ ‘naiz’ ‘pentsatzen’). Eta aztertzen badut zertan edo
|
zertaz
ari naizen kontziente naizenean —maitagogo esna eta erne—, ezin dut erantzun beti" pentsatzen" ari naizela; bai, ordea, beti, maitatzen dihardudala. Adibidez, zeru izartsuari, margo hunkigarri bati, itsasoari begira nagoela; edo nire emazteari, maitasunez, inongo pentsamendurik gabe; edo sinfonia bat entzuten69; edo nire lan mahaira azterketa hau lantzera natorrela; edo ama bat so dagoenean adi adi bere semearen aurrean.
|
|
|
Hemen gaurko nire —bakoitzaren— izaerari begira gabiltza. Orain eta hemen, ‘ni zer naiz? ’ da galdera, eta ez ‘nork egina naiz? ’ Ezta ere ‘gizakia zelan,
|
zertaz
, non, noiz eta abar sortua da? ’ galderak.
|
|
2002
|
|
|
Gidoilari gehienen gaixotasuna testuan hitz bat bera ere soberan ez izatea den bitartean, maskaradan elkarrizketak inprobisatuak dira gehienetan, eta erritmoa pertsonaiek eramaten dute, aldez aurretik segunduz segundu diseinatutako gidoiak baino gehiago: Kautereak oraintxe bururatu zaien gaiztakeriatan hasiko dira, pertzari ostikoka edo denak elkarren gainera botatzen,
|
zertaz
ari ziren hizketan ahaztuta. Buham Jauna ikusleoi hizketan ari zaigu, eztarriko zaina eten beharrean, baina bere lagunak xipoka hasi dira, ezpatekin elkar joka gero, eta jada Buham Jauna ez dugu entzun ere egiten, arreta guztia borrokak eta orruek zurrupatu digute.
|
|
|
Havel idazlea ere gaur egun Txekiako presidentea da oso zorrotz azaldu da esanez moral eta etika eza izugarria dagoela (edo egon dela) komunismoan. Badaki
|
zertaz
ari den, duela hamabost urte Txekiar errepublika diktadura komunista itxi eta ankerra baitzen eta Havelen gidaritzapean demokraziarako bidean jar dadin lortu baitu. Bi lider hauen jokaera ikusiz badirudi posible zaigula lege txiki bat orain bertan asmatzea:
|
|
|
Aitzitik, Erribera, Nafarroa eta Euskal Herriaren arteko harreman eta arazoen gakoen bila jo dugu beraiengana, ARGIA eta LARRUNeko irakurleentzako pertsona erreferentzial izan daitezkeelakoan. Eta solasa hasi bezain azkar ohartu gara gonbidatuek badutela
|
zertaz
hitz egina, guk aldez aurretik ekarritako eskemen azpitik eta gainetik. Une berezia bizi dute Erriberako euskaltzaleek.
|
|
|
Eta horretan beren arrazoia zuten euskaltzaletasuna kanpoko zerbait balitz bezala tratatzen zutenek. Guk oker hori luzaz egin dugu, gazteenek igoal ez zuten ezagutuko, baina berrogei urtetik gorakook badakigu
|
zertaz
ari garen.
|
|
|
Beraz, kritikak ez du eraginkortasunik. Orduan,
|
zertaz
ari gara hitz egiten. Salmenta kontuez...?
|
|
|
Esan izan balidate Euskal Herria aipatu ditugun alorretan gaur non egongo zen, berdin tiroei dagokienean, edo Espainiako gobernuaren jarrera, gurekiko harremanetan aurreko gobernuetatik atzera pausoak eman dituena... ez nuen sinetsiko. Baina atzerakadak eta eskandaluak gorabehera, begira gaur
|
zertaz
hitz egiten den: erreferendumaz, subiranotasunaz, marko politikoa gainditzeaz.
|
|
|
Euskal literatur sistemaren deskribapena osatzeko, birsortzaileen ekarriak komentatuko ditugu jarraian, kritikarienak bereziki. Alabaina, euskal kritikaren diagnosiari ekin baino lehen, beharrezko irizten diogu literatur kritikaz mintzo garenean
|
zertaz
mintzo garen zehazteari. Horretarako, N. Fryek El camino crítico.
|
|
|
Dana dala, beste norbaitzuen esana dala eta irakurri doguna da mingarriena. " Bizkaiera hori hondatzeaz ez da
|
zertaz
kezkaz jarri... horren ordezko bezala Euskara Batua geratzen baldin bada". Ai, ai, ai,... eta baldin ez bada...?
|
|
|
Izan ere, behar beharrezkoa da gizarte konfigurazio hura ezagutzea, bere baitan emakumeak zuen eginkizuna zein zen ulertzeko.Are gehiago, ezin da emakume kapareen jokaera ulertu, bere gizartearen baitanaztertzen ez bada. Gipuzkoako etxeen gobernuan emakumeek zuten zereginaz,
|
zertaz
ari gara, bada. Ezkontzaren bitartez bideratzen ziren etxe ezberdinenarteko harremanetan zeukaten garrantziaz; etxeen ondarearen transmisioanjokatzen zuten paperaz, bai ondasunak jasotzerakoan, dotearen bitartez, adibidez, bai ondasun horiek uzteko zeukaten ahalmena erabiltzerakoan ere; beren seme alaben gain zeukaten autoritateaz; leinuen ondarearen eguneroko kudeaketanzuten eginkizunaz.
|
|
|
Zertaz informatzen dute albiste agentzia handienek? Eta, esklusioz,
|
zertaz
ez dute ezer esaten. Zer nolako mundua marrazten da gure buruan, albiste agentzia transnazionalek igortzen diguten informazioaren arabera?
|
|
|
Hedabideek adierazi zehatzak jartzen dituzte gure eskuetan, hedabideek gure eguneko gai zerrenda jartzen digute mahai gainean, gidatu egiten dituzte gure interesak. Dudarik ez da, esangurek edo adieraziek gure pentsamendua eratzen dutela, adierazi horiek gure portaerak baldintzatzen dituztela; zeren
|
zertaz
pentsatu, begien aurrean dugunaz ez bada. Begien aurrean dugun horretan oinarritzen da gure ezagutza; gure kasuan, hedabideek gure begien aurrean jartzen dituzten albiste horietan.
|
|
|
lokalismoa, eremu urriko kultura, hizkuntza gutxituen hilkortasun tasa modernoa, autobabes kulturala? Badago
|
zertaz
hausnartu mende berriaren lehen olatuetan.
|
|
|
Egitate eta gertaerak dira norberaren errealitatearen oinarri; mundu mundukoak dira egitateak. Egitatea da diskurtsoaren erreferentea;
|
zertaz
berba egiten den, horixe dugu egitatea edo gertaera. Egitatea munduari dagokio, eta erreala da.
|
|
|
Gaiaz, temaz edo asuntuaz hitz egiten dugunean, diskurtsoaren muinaz dihardugu: liburuaren gaia?
|
zertaz
idatzi duen autoreak?, hitzaldiaren gaia, zertaz jardun duen hizlariak?.
|
|
|
Gaiaz, temaz edo asuntuaz hitz egiten dugunean, diskurtsoaren muinaz dihardugu: liburuaren gaia, zertaz idatzi duen autoreak?, hitzaldiaren gaia?
|
zertaz
jardun duen hizlariak?.
|
|
|
Gizarte egitura bakoitzak modu argian ezartzen du
|
zertaz
hitz egin daitekeen eta zertaz ez. Gizarte egitura guztietan daude gai hobetsiak eta tabu direnak.
|
|
|
Gizarte egitura bakoitzak modu argian ezartzen du zertaz hitz egin daitekeen eta
|
zertaz
ez. Gizarte egitura guztietan daude gai hobetsiak eta tabu direnak.
|
|
|
Diogun ezen ikasketa (eta erabilera) testuinguru sozialean egiten direla eta testuinguru horrek berak baldintzaten duela ikasketa (nahiz erabilera), zeren kultura bakoitzak oso modu hertsian kontrolatzen baitu diskurtsoaren mugak norainokoak diren, alegia,
|
zertaz
, noiz eta zelan hitz egin daitekeen (ez da logikoa, adibide bat ematearren, hitanoan zuzentzea etxeko zaharrenari edo berorika maitaleari; gramatikak horretarako ahalbidea eman lezake, kulturak, ordea, ez).
|
|
|
Zer litzateke hizkuntza
|
zertaz
ez bagenu. Zer lirateke ezagutza eta pentsamendua sinboloen bidez igortezinak balira?
|
|
|
komunikazioa berba polisemikoa da, esangura asko dituena. Komunikazio berba horren azpian esangura ugari aurkitzen ditugu, lehen hurbilketa egiteaz batera; komunikazioaz berba egitean, espezifikatu beharra daukagu, argi utzi behar dugu
|
zertaz
dihardugun: garraioaz (trena, autobusa...), hedabideez (telegrafoa, telebista, egunkariak...), giza harremanez (laztanak, lengoaia...), edo erakundeez (kultura eta komunikazio ministerioa, warner communications...).
|
|
|
Hartara, definizio moduan, hurrengoa har liteke: erreala diskurtsoaren erreferentea da,
|
zertaz
hitz egiten dugun, ezagutu gura dena.
|
|
|
–5 Erreferentea: informazioaren iturburuan dagoena,
|
zertaz
berba egiten den: errealitatea.
|
|
|
uharka, igorlearen mezua hartzaileari hurbiltzen diona.Testuingurua:
|
zertaz
berba egiten den, erreferentea.Kodea: komunikazioa zeinu bidez egiten da, eta, beraz, elkar ulertzeko kode
|
|
|
Mezuaren eta Objektuaren arteko harremanak ahalik eta erarik objektiboenean bermatzean datza. Hizkuntzak erreferentean?
|
zertaz
berba egiten den, jarri du arreta, eta bere helburua horixe, eta horixe bakarrik?
|
|
|
! horretaz, gutaz,
|
zertaz
|
|
|
Antza denez, herri isolatu batean jaiotako mutil hark ez zuen horrelakorik inoiz ezagutu, eta beldurtu egin zen. Ez dakit
|
zertaz
, baino beldurtu egin zen. Ondoren, eta ni homosexuala izateak nire jokabidean eraginik ez zuela eta hori berak konprobatu zuela, nire lagun mina bihurtu baitzen, azaltzea nindoanean, korrika alde egin zuen.
|
|
|
Sarak bazekien, bai,
|
zertaz
ari zitzaidan. Etxera itzuli, oheratu, eta ez baitzen handik aurrera ohetik jaiki.
|
|
|
Neska guztiek elkarri egiten zioten so, ezjakintasunezko imintzioak eginez, inork ez baleki bezala
|
zertaz
ari zen.
|
|
|
Baina, nola inork ez baitzekien
|
zertaz
ari zen, inozo fama zuèn ikasleetako bat zutitu zen, esaten ziola:
|
|
|
Josu R k ez zuen bere atzera begiratu beharrik, Kandido
|
zertaz
ari zen jakiteko. Erraz asma zezakeen han zer gertatzen zen.
|
|
|
Josu R k segituan igarri zion,
|
zertaz
ari zen.
|
|
|
Zu... Badakizu
|
zertaz
ari naizen.
|