|
2007
|
|
|
Nekagarritxo irakurtzen da; izan ere,
|
zer
osagarria
|
|
|
Perpaus horrek marapilo nagusia dauka
|
zer
osagarria lar luzea duela, zeri barik:
|
|
|
Ora diezaiogun
|
zer
osagarriari (Alvar Aalto arkitekto finlandiarraren obrari buruzko erakusketa). Horren informazio gunea erakusketa da, zeina, teorian ikusi dugunez, lehenengo paratu behar den eta ondoren gainerako informazioa (Alvar Aalto arkitekto finlandiarraren obrari buruzko).
|
|
|
Perpaus hori nekeztxo irakurtzen da,
|
zer
osagarria lukainka da-eta:
|
|
|
Hor korapilo testual gogorra dago,
|
zer
osagarri luzeegia:
|
|
|
Perpaus horretan luzetxoa da
|
zer
osagarria (Egunkaria ren kontrako operazio poliziala), eta azken lekuan dago mendeko aditza (hasi zela). Bi kontuok nekagarritxoa bilakatzen dute perpausaren irakurketa.
|
|
|
Edozein modutan, badago errazago paratzerik perpaus aztergaia, zati bitan ebakita
|
zer
osagarria, ohi denez. Horretarako, aurrera dezagun informazio burua, operazio poliziala, eta eroan atzera gainerakoa,. Egunkaria ren kontra?:
|
|
|
Adibide horretan problema bat daukagu, gure aztergaia, sintagma bat ezin luzeagoa, lar luzea:
|
zer
osagarria. Honako hau:
|
|
|
Hor
|
zer
osagarria ezin luzeagoa da, amaibakoa:
|
|
|
Esango genuke nork eta
|
zertan
osagarriak luzeegiak direla, eta nekeztu egiten dutela irakurketa. Has gaitezen zertan osagarritik:
|
|
|
Esango genuke nork eta zertan osagarriak luzeegiak direla, eta nekeztu egiten dutela irakurketa. Has gaitezen
|
zertan
osagarritik:
|
|
|
Atzeratu egin dugu non osagarria (finalerdietako ligaxkan). Bigarren parteari ere gozatua eman ahal zaio,
|
zer
osagarria
|
|
|
Perpausa arindu egin da, errazago irakurtzen da, baina segitzen du izaten nekeza irakurtzeko,
|
zer
osagarria luzeegia du-eta:
|
|
|
|
Zertan
osagarri (biktimen aldeko elkarretaratzean) luzearen marapiloa ere aska daiteke:
|
|
|
Perpaus horretan luzeegia da
|
zer
osagarria:
|
|
|
Segitzen dugu
|
zer
osagarria luzenga luzenga dugula, baina badakigu zelan ebaki zerhori:
|
|
|
Problema hori gertatzen da aitaturiko osagaien artean beste hiru osagarri daudelako, ez laburrak: noiz osagarri bi (San Markoseko zabortegia itxi eta gero eta errauste planta eraiki bitartean) eta
|
zer
osagarria edo konpletiboa (Donostialdeko zaborrarekin zer egin aztertzen ari dela).
|
|
|
Ikusten dugunez,
|
zertaz
osagarria
|
|
|
Askoz errazago irakurtzen da jatorrizko testua baino. Orain ora diezaiogun lehenengo marapiloari, erlatiboa alperrik dagoela izen propioaren ezkerretara, eta ipin dezagun
|
zertaz
osagarrian izen propioa lehenengo eta erlatiboa ostean:
|
|
|
Jatorrizko perpausean atzera eroan dugu
|
zer
osagarria, baina ipini beharra badago dagoen lekuan, hala erabaki duelako kazetariak, lehentasuna emanda informazio horri, zelan antolatu perpaus osoaren informazioa. Hona hemen aukera batzuk (Ez, ustez, egokiak kazetari estiloan, bonbardaketa da-eta albiste nagusia, eta berau atzera eroan dugu):
|
|
|
Hor giltza artean bada informazio bat,
|
zer
osagarria
|
|
2008
|
|
|
Hona laburzki nora noan azalpen teoriko horren argitan: abertzaletasunak, oro har, bere jardunaren bidez
|
zer
osagarri indartzen eta hobesten du bereziki euskal nazio identitatearen baitako jardun prozesuetan. Zein lehenesten du?
|
|
2009
|
|
|
Aukerei dagokienez, berriz, ikusi egin behar da zer den beharrezkoa eta
|
zer
osagarria.
|
|
2014
|
|
|
Fluxu ibiltarte bakoitzerako egin behar da hori; hots, estalkiko irteera tik uraren irteera puntura bitarteko atal bakoitzerako. Lehenbizi, gehienezko presio galera onargarria kalkulatu behar da, kontuan hartuz sarearen ibilbidea zein den eta tartean
|
zer
osagarri dauden (ukondoak, kurbak?); diseinua egiteko fasean, fluxu ibiltarte bakoitzeko presio diferentzia 100 mbar ekoa izatera mugatuko dugu.
|
|
|
Felinoaren izaerari eta beharrei buruzko informazioa funtsezkoa da. Jabeek jakin behar dute nola eta zertarako erabiltzen dituzten atzaparrak, baita
|
zer
osagarri eros ditzaketen azazkalak afaltzeko. Felinoaren heziketak etxeko elkarbizitzarekin modu bateragarrian erabiltzea sustatzen du.
|
|
|
|
Zer
osagarri du arrainak?
|
|
2015
|
|
|
Partikulartasunen eta hegemonien arteko lehia, nahi bada. Zer den totala eta zer partziala, zer zentrala eta
|
zer
osagarria. Izan ere, partikularra, bere horretan, guztia da:
|
|
2021
|
|
|
Ez da zalantza handirik izaten benetako gobernatzaile osagarri antolaera duen TZERA joan eta bestea, perifrasia, bereizteko. Lehen kasuan beregaintasuna dute
|
zertara
osagarriak eta joan aditzak, joskeraz eta esanahiz: Banoa.
|
|
|
37.6 tze aldera formarekin eginiko helburuzko perpausak; 37.6.1. Aldaerak eta adierak; 37.6.2. Erabilera; 37.6.3. Esate aldera esan gisako esaldiak; 37.6.4. Trukearen adierazpidea; 37.6.5. tze aldera, helburuzkoez bestelakoetan: zertarakoeta
|
zertara
osagarri
|
|
|
Forma hau ez da tzean formaren pare erabiltzen denboraz besteko adieretan; ez da, esate baterako,
|
zertan
osagarri gisa erabiltzen: * Bakoitzari berea emate (ra) koan datza justizia.
|
|
|
Helburuzko perpausak ez ezik bestelako egiturak ere eratzen dira tzeko formarekin, haien hurbilekoak batzuk. Hala, besteak beste,
|
zertarako
osagarriak (prest nago lanean hasteko), izenlagunak (autoak garbitzeko makina; oporrak egiteko gogoa), eta predikazio egiturak (ikustekoa da).
|
|
|
37.6.5 tze aldera, helburuzkoez bestelakoetan: zertarakoeta
|
zertara
osagarri
|
|
|
Horrek zailtasunak dakartza akordio orokorrago bat egite aldera (Berria), ‘zailtasunak zertarako’, alegia. Bai eta
|
zertara
osagarri gisa ere: Horrek geldialdi gutxiago egite aldera bultza ditzake (Berria), hau da, ‘zertara bultza’; Horrek esan nahi du, besteak beste, gizarte bizitza makurtu egiten dela telebista ikuste aldera (I. Zabaleta), ‘zertara makurtu’, alegia.
|
|
|
37.7a Mugimendua adierazten duten etorri, igo, ekarri, eraman, bultzatu edo bidali gisako predikatuen
|
zertara
osagarriek mugimenduaren jomugako gertakaria seinalatzen dute: Afaltzera joan dira; Teilatua garbitzera igo da; Erosketak egitera bidali naute.
|
|
|
Aldiz, tzera osagarrien kasuan predikatuak berak ematen dio esaldiari jomuga adierarako bidea. Hala, esate baterako, joan aditzaren esanahiak berarekin darama jomugaren noziorako aukera eta
|
zertara
osagarria agertzen bada, haren argumentu sarean integratua ageri da. Hondartzara joan da perpausari bainu bat hartzera eransten badiot, joan predikatuari bere argumentuen sareko osagarri bat erantsi diot; tzera osagarriak joan gisako predikatua ‘eskatzen’ du, eta joan predikatuak, bere aldetik, tzera osagarria du bere argumentuen sarearen barnean.
|
|
|
Jomuga subjektuaren asmoarekin bat dator sarritan, agerikoa denez, baina jomuga da, ez helburua, perpausean berariaz seinalatzen dena. Erosketak egitera joan da perpausean, esate baterako, joanaren jomugan erosketak egitea dagoela da berariaz adierazten dena, jomuga hori subjektuaren borondatearekin bat datorrelarik20 Zenbaitetan, hala ere,
|
zertara
osagarria ez, baina helburuzko formako perpausa izan dezakete mugimendu aditzek inoiz konplementu, eta orduan esaldiak helburua seinalatzen du, ez jomuga: Joanek erakusten die[...] Kristoren aurrean etorria dela, Hari bidea apaintzeko, hura nor den erakusteko eta jendea harengana erakartzeko (Iraizoz); Senarra oraintxe etorriko da zuk egindako eskariaz mintzatzeko (Etxaide).
|
|
|
37.1h Xedea adierazteko, subjuntiboaz beste, (ra) ko, tzat, gatik edo arren postposizio destinatibo edo kausazkoekin eraturiko sintagmak erabiltzen dira batez ere. Postposizio horiek perpaus nominalizatua gobernatzen dutenean helburuzko perpausak eratzen dira —edo
|
zertarako
osagarriak, ko atzizkiaren kasuan—, baina izen sintagma arrunta gobernatuz ere erabil daitezke, genitiboari erantsita zenbaitetan, zentzu zabaleko helburuarekin zerikusia duten sintagmak eratuz (etxerako, zuretzat, diruagatik...). Postposizio sintagmak dira denak, baina batzuetan perpausa dute bere gobernuaren pean, perpaus nominalizatua — [PS [(etxera lehenbailehen iriste) a] gatik] —, eta besteetan ohiko izen sintagma — [PS [(sari) a] gatik] —.
|
|
|
37.3.3a Helburuzko perpausak egiteko bezala,
|
zertarako
osagarriak eratzeko ere maizago erabiltzen da tzeko forma subjuntibozkoa baino; hau ere erabil daiteke, ordea, zenbaitetan bederen, harekin egindako perpausen errankideak eratuz: Oraindik txikiegia zara lan horretan{ jardun dezazun ∼ jarduteko}.
|
|
|
Batzuek lehen motako perpausak bakarrik sartzen dituzte ‘helburuzkoen’ multzoan, hau da, berariazko egilearen xedea adierazten dutenak. Beste batzuek, berriz, formetan eta nolabaiteko xede esanahian dituzten antzak kontuan hartuta, hiru perpaus motei egiten diete leku ‘helburuzkoen’ multzo zabalean, zentzu hertsiko helburuzkoez gain, baita
|
zertarako
osagarriei eta zertara osagarriei ere. Gramatika honetan aurreko motakoei ematen zaie ‘helburuzko’ deitura zehatza, eta horiek aztertuko dira berariaz kapitulu honetan; beste biei buruzko aipamenak ere egingo dira, hala ere, han hemen, helburuzkoekin dituzten antzak eta aldeak agertzeko, baina horrelakoen azalpen betea perpaus osagarrien kapituluan egiten da.
|
|
|
Batzuek lehen motako perpausak bakarrik sartzen dituzte ‘helburuzkoen’ multzoan, hau da, berariazko egilearen xedea adierazten dutenak. Beste batzuek, berriz, formetan eta nolabaiteko xede esanahian dituzten antzak kontuan hartuta, hiru perpaus motei egiten diete leku ‘helburuzkoen’ multzo zabalean, zentzu hertsiko helburuzkoez gain, baita zertarako osagarriei eta
|
zertara
osagarriei ere. Gramatika honetan aurreko motakoei ematen zaie ‘helburuzko’ deitura zehatza, eta horiek aztertuko dira berariaz kapitulu honetan; beste biei buruzko aipamenak ere egingo dira, hala ere, han hemen, helburuzkoekin dituzten antzak eta aldeak agertzeko, baina horrelakoen azalpen betea perpaus osagarrien kapituluan egiten da.
|
|
|
30.6.3.3.1f Predikatu gobernatzaile gehien gehienek jarduerazko
|
zertan
osagarriak baino ez dituzten hartzen, baina batek edo bestek baditu bestelako joskera eta adierak ere: Jakin/ ikasi komeni zaizuna egiten; Jakin/ ikasi zer komeni zaizun/ komeni zaizula.
|
|
|
37.6.5 tze aldera, helburuzkoez bestelakoetan: zertarakoeta
|
zertara
osagarri
|