|
2000
|
|
|
Nerea neurtu bear bazan, joan dan illean, Euskaltzaindiaren billera baiño lentxeago," izenpetu gabe" egindako idazlan bat ere neurtu bearko zala. Onela" enpas" gelditu ziran alde batekoak eta besteak; eta ni eskomikatu gabe gelditu
|
nintzan
. Aitortzen diot Jaungoiko gure Jaunari.
|
|
|
Bestiak entzuten ezdaben egal otsa neure gelara yatort eta barneko zugatz onettatik txorijak aidatu ziranarren, abar dardarea ezta amattu. Neurez betirarte ixilduko
|
nintzan
, barruko ixurpen oneintzat ezpaitago azal ederrik. Euzkeraz batez be!
|
|
|
–Nor naiz ni, bada? Nola jaio
|
nintzan
–Txiripaz etorri naizmundura, txiripaz ezagutu zuten elkar nere gurasoek, eta hala Adanganaino.
|
|
|
Izan ere, behin eta birritan erraiten zigun aita Leokadiok ezen atseginari, noiz eta ukitzen baikintuen eta gorputzean barrena sartzen, uko egin behar zitzaiola, eta arbuiatu eta errefusatu beharra zegoela, halatan, ezezko batez, zeinak atsegina bezain biribila behar baitzuen. ...u behar zuen ezezkoak bentzutu eta garaitu, zeren, Axularrek berak zioen bezala, bekatuaren egiteko aski da puntu bat, gogoaren egozte bat, borondatearen deliberatze bat eta konsentitze bat, eta zeren aski baitzen, ondorez, baiezko bakar baten garaitia ahalegin osoaren bekatuzkotasunaren erabakitzeko; eta nola, finean, milaka eta milaka ezezkoren artean ez zen gaitz ez neke baiezkoren batek menera
|
nintzan
edo zalantzan utz nintzan —eta hura beti zen errazago, noiz eta itzartzen bainintzen supituki eta deblauki, amets lizun batetik—, hala kutsatzen ninduen baiezko hark punturen batean, eta puntu hark bertze puntu guztiak kutsatzen zituen, nola edateko ontzirat isuri pozoin xortak ontzi osoa, eta hala sentiarazten ninduen, neure deusezean, kulpant eta bekatari... are gehiago kontatzen ari ...
|
|
|
Izan ere, behin eta birritan erraiten zigun aita Leokadiok ezen atseginari, noiz eta ukitzen baikintuen eta gorputzean barrena sartzen, uko egin behar zitzaiola, eta arbuiatu eta errefusatu beharra zegoela, halatan, ezezko batez, zeinak atsegina bezain biribila behar baitzuen. ...zutu eta garaitu, zeren, Axularrek berak zioen bezala, bekatuaren egiteko aski da puntu bat, gogoaren egozte bat, borondatearen deliberatze bat eta konsentitze bat, eta zeren aski baitzen, ondorez, baiezko bakar baten garaitia ahalegin osoaren bekatuzkotasunaren erabakitzeko; eta nola, finean, milaka eta milaka ezezkoren artean ez zen gaitz ez neke baiezkoren batek menera nintzan edo zalantzan utz
|
nintzan
—eta hura beti zen errazago, noiz eta itzartzen bainintzen supituki eta deblauki, amets lizun batetik—, hala kutsatzen ninduen baiezko hark punturen batean, eta puntu hark bertze puntu guztiak kutsatzen zituen, nola edateko ontzirat isuri pozoin xortak ontzi osoa, eta hala sentiarazten ninduen, neure deusezean, kulpant eta bekatari... are gehiago kontatzen ari natzaizun kasu hartan, Mat...
|
|
|
Mugagabea zen, zinez, haren gorputza, infinitua... are mugagabeagoa eta infinituagoa enearen aitzinean, zeinak oroitarazten baitzidan ezen, itsasoan galdu nuen behatzetik hasirik, bazter orotarik mugaturik nengoela... Eta gorputzen hartan, nahi nuen, alde batetik, bertze gorputz hark irents
|
nintzan
, neure mugak haren mugagabetasunean eta infinitutasunean urtu ahal izaiteko; eta nahi nuen, aldi berean, irensten ninduena nihaurk irentsi, haren infinitutasuna ene gorputzaren mugetarat ekarri ahal izaiteko. Baina, nola nekez sar daitekeen dupa handi bat pitxer tipi batean, hala nahi izan ote nuen ene ezpainak eta ene besoak emenda zitezen eta berretu, infinitua neure hatzen artean neurtu eta neure egin ahal izaiteko...?
|
|
|
Ez dakit Mignonek erran zizkidanetarik, neure dohainen eta neure bertuteen alderakotzat, bihirik ere egia izan ote zen, ez dut uste; aitzitik, uste dut ezen hura zela haren egitekoa: nitaz ahalik eta gorakien mintzatzea, aisekiago eta errazkiago engaina eta atrapa ahal izan
|
nintzan
; bere buruaz ari zelarik, berriz, ez zitzaidan imajinazino eskasagokoa iduritu, haren kontakizuna lekuko. Zer kontatu zidan, bada?
|
|
|
Hiru lau arnasaldi, agentziara sartzean nekarren argitu beharraren sua arrapizteko. Galdera soil batez itzal nezakeen, kiskal
|
nintzan
baino lehenago. Ez nintzen egitera ausartu.
|
|
|
Burua ez zuen mugitu ere nire aldera barnera sartu nintzelarik, eta nik ihardetsi nion haren interes ezari. Ez nintzen" Lisboara" joana, Perseoren Medusena eginez, hango andrakumeen begiradak harri eginik utz
|
nintzan
.
|
|
|
Aurreko egun guztietako gertaera bortitzek bisaian utzitako arrastoei bestondoaren marka gehiturik, itxura beldurgarria izan behar nuen. Ahal bezain geldi, ohe arraboskariak sala ez
|
nintzan
, Edurnek ateratzen zituen soinuen pentagrama irakurri nuen nire belarrien partituran. Irudimenaren emendioa gehituta, ordu erdiz, halako voyeurismo suerte batean erauntsi nintzen, ikusmena barik, entzumena bide:
|
|
|
Gurean, egongelan misil balistiko bat lehertzearen pareko izan zen albistea. Amak eta arreba zaharrenak senperrenak egin behar izan zituzten, aita zenak toxikomanoak bergizarteratzeko zentro batean giltzapera ez
|
nintzan
. Ttipik, berriz, bideak zekarrelaeta, gurasoei ikastaro bat eskaini zien, drogek kultura diferenteetan duten lekuaz:
|
|
|
Beharbada Dabiden aginduz bidaia osoan zelatatua izan naizelako, beharbada oraingoan Dabidek berak zelatatuko ote ninduen beldur nintzelako, topatu dudan lehenengo geltokira heldu den lehen autobusa hartu dut: ez nuen inondik ere nahi inork gehiago jarrai
|
nintzan
.
|
|
|
– Ez adarrik jo, Julen. Komandantea bai, izan
|
nintzan
komandantea, baina Euzko Gudarostekoa, gudan, aberria etsai faxistengandik babesteko gudan.
|
|
|
Aste batzuk aurrerago han izandako ondoezaz oroitu nintzen, eta sarrerako bi ate beltzetako hitzez: " Il
|
nintzan
eta bizi naiz."
|
|
|
Horretaz pentsetan aritu nok gaur goizean, hi lotan hengoala, meza entzun ostean egin dodan osteratxoan. Ez jakiat zer arraiotarako berpiztu
|
nintzan
, eta seguru askorik ez juat sekula jakiterik izango. Baina ez jatak ardura.
|
|
|
– Ez
|
nintzan
ari zuk dinozun askatasunaz. Ez nintzan lapurreta egiteko, hilteko eta nolanahiko maitakeria lohietan narrasteko askatasunaz ari.
|
|
|
– Ez nintzan ari zuk dinozun askatasunaz. Ez
|
nintzan
lapurreta egiteko, hilteko eta nolanahiko maitakeria lohietan narrasteko askatasunaz ari. Herri zintzo baten askatasun deunaz ari nintzan.
|
|
|
Ez nintzan lapurreta egiteko, hilteko eta nolanahiko maitakeria lohietan narrasteko askatasunaz ari. Herri zintzo baten askatasun deunaz ari
|
nintzan
. Zuk badakizu hori, ez eizuz kontuak nahas.
|
|
|
Neure buruari kontzienteki aitortu gabe, Lizartzara joateko ideia buruan bueltaka aspaldidanik nuela jabetu nintzen bat batean. Ausartuko al nintzen, ordea, hartu nahi ez nuen bide hari eraman
|
nintzan
uzten?
|
|
|
– Zugaz alkartu baino lehen, gaur Orexara joatekotan
|
nintzan
. Ez dago hemetik oso urrin.
|
|
|
– Gaztea
|
nintzan
hori idatzi nebanean. Esan deutsut lehen be, gazteegi hil ninduen.
|
|
|
Sekulako danbatekoa sentitu nuen barruan letra haiek osatutako esaldiaz jabetzera heldu nintzenean: " Il
|
nintzan
", zioen ezkerreko ateak;" eta bizi naiz", eskuinekoak. Ondoeza egin zitzaidan, eta tarte bat egin nuen hantxe, hilerriaren atarian ahozpez etzanda, konorterik gabe.
|
|
|
–egin zuen deiadar– Berpiztu egin naz, jaun andreok! Eta euskararen alde egin beharreko guztia egiteko gertu nozue, neure hatsaren eta ahalaren azkeneko hondarreraino, aurreko bizian izan
|
nintzan
legez! Gora Euzkadi!
|
|
|
Pena ematen zidan hala ere ate haietako letrak Lauaxetari ezin erakutsi izanak: " Il
|
nintzan
" irakurriko zukeen ezkerrekoan;" eta bizi naiz" eskuinekoan.
|
|
2001
|
|
|
Egia da, etnologi aldetik begiratu ditudala Iturriotz ko harri marra jakingarriak (ZA 416). Baina, bildur
|
nintzan
astoarenari, eta horrengatik nion," ni ez nintzela nor azken erabakia emateko. Jakintsu eta, gauza hoietan gai diren gizonek zutela azken hitza".
|
|
|
Jakintsu eta, gauza hoietan gai diren gizonek zutela azken hitza". Ez; ez
|
nintzan
maisu bezala mintzo; astakeri haundia izango zen nerea. Leiho berri bat ireki nahi nuen bakarrik, argi izpiren bat eman lezaiguken ikusteko.
|
|
|
Okerrena, ordea, eta Arrillaga berehala ohartu da horretaz ni odolak zorabia ez
|
nintzan
saiatzen ari nintzen bitartean, okerrena, diot, birikena zen. Zuhaitzaren aurka jotzean bolanteak bularrean bete betean kolpatu baitu eta birikak larriki kaltetu.
|
|
|
Jaio
|
nintzan
iltzeco Aldi oro noa iltzen Ildakoan erabat Asiko naiz bizitzen.
|
|
|
Bai..., zuek barre egiten dozue, baina ezin izaten genduan trankil ibili... Lehenengoagaz, zure nebagaz, regulatu
|
nintzan
; baina, halan eta guzti bere, ez pentsatu, beti bilurretan, beti bilurretan ibili behar izaten genduan...
|
|
|
Baserriko salan mahai luze luze bat egoan, erditik jaten genduan orduan eta, eta hantxe ipini ninduan aitak zure aititak jarrita. Han nengoala, loak hartu eta behera jausi
|
nintzan
. Ondo akordetan naz horregaz.
|
|
|
Beti ez, behinik behin. Esate baterako, ni traje baltzagaz ezkondu
|
nintzan
eta ez neroan inoren luturik.
|
|
|
ikusi, entzun eta usnatu bezain laster amoros nintzen, ahoa irekitzen zuen oroz, buru zokoan Metropoliz erraldoietako errauts, jende, azantz eta mugimenduak txertatzen zizkidala. Jadanik jasangaitz bilakatzen ari zitzaizkidan gau hautsi eta melenga hauetarik ahalik urrutien eroan
|
nintzan
otoizten nuen gizon zardaiaren so kuraios, fermu eta umila.
|
|
2002
|
|
|
Parlamentu honetarako, Balmasedako Esbarruan EAJ ren zerrenda-buru naizen hau Muskizko herrian jaio
|
nintzan
Lope Garcia de Salazar nire herrikidearen Dorre-Etxetik hurre, halako jatorri matxinada odoltsuetako aldekoi eta kronikari ospatsu, Somorrostro Ibarreko bihotzean, nungo burdina meaek itsasontzi bizkaitarrek eroandakoek bost legorretan Bizkaiaren izena entzutetsu egin eben.
|
|
|
Eta Schommer bere tresnakaz heldu baino lehen, aipaturiko bide lerroetan zehatz mehatz ibili
|
nintzan
beharren neban uneetan eta lekuetan hain minberatsu ta sentikor dana lagun nebala, eta gero ixil ixilean alde egiten dakiana han hor gertuz, errekondoetako dirdaiak, erdiaroko torrearen irudia, ehun urteko aretxaren sendotasuna, urrun lanbrotsuaren misteriopean datzan bazterraldearen edertasuna edo baserritar baten begirakune susma ezina... guztiok zirkin eragiten eutsoen nire arkatzari, argazki ...
|
|
|
Eta bigarren, Alberto Schommer-en trebetasunaren eta Santimaniñeko harpe pintureketen egile ezezagunaren artean heldu ta behingoan susmetan hasi
|
nintzan
alkarren antzera kezkatia. Gauzak gauzakiro ez ebezan azaltzen ez batak ez besteak.
|
|
|
Bai, zu gaztea zara. Zu jaio eta hazi zinanean, ni orduko be, zaharra
|
nintzan
eta asko ikusia. Aspaldietan hazurruts bizi naz eta orain azalik be ez dot.
|
|
|
Guztiok ez gara edozertarako ta... Ni neu be, txikitan, mutikotan itsasora hasi
|
nintzan
. Itsasoak ni ondo hartzen ez, eta nire ahaleginak alperrekoak izan ziran.
|
|
|
(Lau bidar). An jaurti zituzan bertso biribil ederrik asko," Biztuko ba" litzakez" etik asi eta" Euzkaldun jayo
|
nintzan
" arterañoko guztiak. Uriarte ari baten ebilen Kauldi jatorrari erantzun eziñik.
|
|
|
Berberaren itzak dira, gaiñera: " Umetxotatik
|
nintzan
minbera musikarako, edozein musika muetarako. Aita gurea, zaleen artean ikasi jatorragokoa izanik, nire gustu ta joera sendotzen, egundoko laguntzaillea izan nuen".
|
|
|
Lehenago egon
|
nintzan
atean barrura sartzen ziran guztiak, han zimelduko ei dira, hantxe igartuko behin eta betiko.
|
|
|
Eskolara hasi
|
nintzan
, baina gero...
|
|
|
Bene benetan. Gorputza ez da nirea, burua bakar bakarrik, oholaren atzean jarri
|
nintzan
eta, rast! " erretratu".
|
|
|
Eldu
|
nintzan
ainbat bidar izandako toki tokira. Zenbat aldiz nik nire buruari esan ere:
|
|
|
Burutik beatzetara dardaraka asi oi
|
nintzan
. Eztakit nungo aize xume batek iñarrosten ninduan bein eta berriro.
|
|
|
Arizti naroan sartu
|
nintzan
. Goiaren zale, an zegozten gerri eder, lepo luze, burutxutak, irmo ta zuzen, aritz tantai aiek.
|
|
|
Etzin
|
nintzan
etzin, geldiro, Ames muga ez zapalduko bai zapalduko, bizkarrez lurra, aurpegiz zeru, besoak zabal, luze zangoak.
|
|
|
Ni zurbil, beluri, odol geldi lotu
|
nintzan
, lurrari atxikia. Mingaiña askatu nai, igimenak iges egin bai lion.
|
|
|
Etxetik urrun xamar nengoan. Eta orregatik, lendabizi aurkitu nuan jatetxean sartu
|
nintzan
.
|
|
|
Gosez nengoan, goizeko zortzirak inguruan barruratakoaz beste gabe. Sartu
|
nintzan
bazkal-tokian. Ordurarte ez nengoan iñoiz bertan.
|
|
|
Etzan, noski, toki zabal eta edatsua; tipia bai ordea, baiñan orain erdaraz esan oi dutenez abetalgarria zan. Ni neu beintzat, atsegiñez eseri
|
nintzan
utsik zegoen eserlekuan.
|
|
|
Orduan konturatu
|
nintzan
zerbaitegaz. Gizonezko bi aiek, bata baiño bestea xaloago ta adiguritsuago ta amultsuago zeuden emakume pertxenta arekin.
|
|
|
Berealakoan ekarri zioten limoe puxka bigarrena. Ni, adi adi egon
|
nintzan
bigarren saio ura nola irteko ote zan jakin bearrez. Arako emakume aragi goxoa eta bere lo satelite bi aiek, begi zabal zegozten.
|
|
|
irten zidan aotik erdi isil, eta samin antz. Iñoiz entzuna
|
nintzan
arrain gorriren bat edo, urrabururen bat edo...
|
|
|
Horregatik, arbindu
|
nintzan
, eta Aldontzaren senideei, haren jomuga jakiñerazteko eskatu nien, Ameriketa alderako joera zeraman gure mutil zintzoak eta handik itzultzean izango omen zan eztai jaia. Halako kanpaiak aizatu zituan, behintzat, Sonia arrai labanak.
|
|
|
Ez nion zearo ulertu. Halaere ez
|
nintzan
geiagorik ezer galdetzen ausartu. Erdi jaso bainion erran gogo zuana.
|
|
|
Aren mezabarri bezpera gaua" Iturbe" basetxean, ain zuzen Gabon zahar gaua, aita, ama,, adiskide kutun... euskalgiro betean; eta biaramonean, Barinagoko eleizan, don Joxe Mariaren lenengo meza abestua. Armonio jotzaille egokitu
|
nintzan
eta bost sei abadegei aren lagunek kantatu Perossiren ahots bitakoa. Azkenean, gabon kanta polit ura, Azkue gureak bildua," Nun dezu, Amandrea, zedorren semea..." Kantari aietarik bata, Narbaiza eibartarra izan zan, orain urte bi Gasteizen il izan dan abade gartsua.
|
|
|
" Enintzan jayo ludirako... jayo
|
nintzan
zerurako ta Jauna" rentzako".
|
|
|
«Oi, iru ta lau bidar zoriontsuak, gurasoen begi aurrean, Troia, ko arresi jaikien azpian eriotza izan zutenak! Oi, Tideu seme, danaotarretan indartsuena!, nola ez
|
nintzan
ni ere Ilion, go zelaietan erori ta nere gogo au zure eskumapean ez nuan egotzi. An bai datza Ektor zangarra, Akileu, k geziz il zuna; antxe baita Sarpedon zaintsua ere.
|
|
|
Iritzi ortatik, zerk aldatu zaitu, ene aita? Onekin, egiaz, Troia, ren erortze ta ango ondamendi zurbillaz ere zerbait poztutzen
|
nintzan
adu gaiztoen aurka adu onak jarririk. Eta orain ere adu gaizto berbera dute jarraika, ainbat gertaerak samindutako gizon auek.
|
|
|
Ezagutzen det ez naizala berdintzeco guizon andi oequin; baña nator beren odoletic. España, edo Siriaco Soldaduac eracutsi, ta eguin balidate videgabe chatarren bat, igarocorra izango zan neretzat; ez
|
nintzan
arrituco, ez nuen aserrez chist bat ateraco. Baña zuec, lenengo ta ogueigarrengo Soldadu taldeac, artu ezquero ambeste mesede Tiberioren escuetatic; batorrec Banderac, ta besteac bere lagun izatea ambeste gudatan, ta ain saristatuac, esquer ederrac ematen dizquiotzute Tiberioren odoleco gaizquiric iñoiz eguin ez dizuenari.
|
|
|
Obeto eguin zuen, ta maiteago ninduen, ordu artan Gañibeta esquini cidanac. Illco
|
nintzan
edolaric jaquin gabe nere Soldaduen ambesteco gaíztaqueria. Autuco cenduten beintzat nere ordeco Buru bat, nere eriotza guiñen atzean ebillico etzana, ta bai bacarric iru Soldadu pilloren eraleac billatuco cituena, oen calteguiñ, ta eriotzac damueracitzeco.
|
|
|
–¡ Jauna, oindik jaixua ez
|
nintzan
orduan! –Ba ire aita alua orla izango zuan!
|
|
|
Brundisi, n 13 garren egunean egon
|
nintzan
, M. Leni Flako gizon bikaiñaren etxean. Nigaitik bere ondasunai ta erritar biziari jaramonik egin barik, lege gogor a gorabera, arrotz eta adizkidetzat artu ninduan.
|
|
|
Jorraillaren 30 garrenean urten
|
nintzan
Brundisi, tik eta Makedoni, n zear, Kisiko, rantza noa orain.
|
|
|
Nork ekarriko daust? Brundisi, n zain egongo
|
nintzan
, itsasgizonak orretarako bidea emon ezkero. Baña, ez eben eretia galdu gura izan.
|
|
|
Batzuetan bururatzen zitzaidan nik neuk behartu nezakeela egoera, bera ez konturatzeko moduan. Esan nahi dut nik neuk mugi nitzakeela hariak, eta nik neuk bilatu aukera eta aitzakia, berak oharkabean aurki
|
nintzan
. Egunak inoiz baino luzeagoak egiten baitzitzaizkidan.
|
|
|
Behin edo behin esan dudan bezala, gauza bat baitira helburuak eta borondatea, eta beste bat errealitatea. Eta, barnetik astintzen ninduèn barne borroka etengabean, beti ibili behar izaten nuen oreka baten bila, errukiak belaxkeriara eraman ez
|
nintzan
, neure idealetik urrun baitzegoen haur kontsentitu bat haztea. Eztia izan behar zuen, oro har, gure erlazioak, inola ere ez eztikeriak joa.
|
|
|
– Ikurrina, erromeriak, Begoñako Ama Birjina, Bilboko tabernazuloak, Errekaldetik Pagasarrirako bidea, kantetan ibiltea lagun artean..., dan danak komeria hutsak! Txortaldiekaz gomutatzen
|
nintzan
ni, txortaldiekaz! –erantzun besteak.
|
|
2003
|
|
|
Enuan nahi nere adiskideak irakurri zezanik. Bildur
|
nintzan
, nik izenak eta zehetasun batzuk aldatuta idatziarren, igerri egingo ote zidan beragaitik idazten nuala, eta bere burua gezurrezko irudi batekin jantzita ikusirik, minduko ote zan, eta beharbada hasarretuko ote zitzaidan.
|
|
|
" Ez
|
nintzan
ni hasiko bide berri baten bilha, zuek jarraitzen duzuena zuzen iruditu bazitzaidan. Bost urthe saiatu nintzan zazpi ahaleginetan, zuek bost minututan lurrera bota nahi duzuen bide berri horren bilha.
|
|
|
" Ez nintzan ni hasiko bide berri baten bilha, zuek jarraitzen duzuena zuzen iruditu bazitzaidan. Bost urthe saiatu
|
nintzan
zazpi ahaleginetan, zuek bost minututan lurrera bota nahi duzuen bide berri horren bilha. Kilo asko paper gastatu nituan eta ordu asko erabili nuan buruan bira ta bira prolema bakhoitza.
|
|
|
Orduan hasten zan Koreako gerratea. Ni lau edo bost bider joaten
|
nintzan
hilean bizkaitar harengana, batez ere igande goizetan. Nere adiskidea ezkertarra ta komunismozaletxua zan.
|
|
|
Eztakit zenbat denbora egon
|
nintzan
beregana joan gabe, behin bion adiskide erdeldun batek esan zidanean nola emaztea ta alabaa etxetik joan zitzaizkion bera bakarrik utzirik, eta nola geixorik eta ia hilteko zorian inoren laguntzarik gabe egon ostean, berez osatu zan, eta nola ikusi zuan elizan.
|
|
|
Enuan nahi nere adiskideak irakurri zezanik. Bildur
|
nintzan
, nik izenak eta zehetasun batzuk aldatuta idatziarren, igerri egingo ote zidan beragaitik idazten nuala, eta bere burua gezurrezko irudi batekin jantzita ikusirik, minduko ote zan, eta beharbada hasarretuko ote zitzaidan.
|
|
|
Bai, atzo etortekotan gelditu
|
nintzan
, banna o" in arte ezin. Da?...
|
|
|
Baaa... pentseu barik eee... zeuen auzoko eliza ondotik paseu
|
nintzan
... etaaa... o" ndino mezie entzun barik negoalez eee... barrure sartun nintzen. Gero han ikusi naben Fernando.
|
|
|
Bildurtu egin
|
nintzan
. Burutik eginda ete egoan Frantzisko?
|
|
|
Adiskide onak lagun nituala joan
|
nintzan
: Jose Mari Delclaux bikarioa eta Iñaki Etxezarraga, biok Sâo Paulon bertan gotzain barriaren abade lagun izandakoak urte askotan, eta Felix Aretxaga, Durangoko parrokoa.
|
|
|
meza nagusia eta bazkaria. Harrituta geratu
|
nintzan
ikusirik 60 abadegai daukezala Seminarioan. Ez da gehiegi, hango premina handietarako, baina gure arteko urritasuna kontuan izanik, ez da gitxi.
|
|
|
orain dala urte bi, ni hara joan nintzanean, Winnemucca (Nevada) izan zan orduko euskal jaiaren bihotza, hantxe ospatzen zalako NABOren batzar nagusia (Erakunde horrek Ipar Ameriketako Euskal Etxe guztiak batzen ditu). Hango euskaldunen apez arduraduna dan Martxel Tillousek dei eginda joan
|
nintzan
orduan Winnemuccara; eta, bide batez, beste Euskal Etxe batzuk be ikusi nebazan lau Estadutan.
|
|
|
Boiseko euskaldunen artera be joan
|
nintzan
, eta eurontzat meza bat be emon neban, uriko eleiza baten, astegunez. Orduan esan eusten:
|
|
|
Gure Eusebio ez zan gitxi arduratu nire egoera larriaz. Ni osatu
|
nintzan
, harrigarriro osatu be. Bera, ostera, handik lasterrera hil egin jakun, eta neuri eskatu eustan haren alargunak Eusebioren hileta mezea Begoñan emon eta berbaldia egitea.
|
|
|
Euskaldun jaio
|
nintzan
euskaldun hazi; euskera hutsik amak eustan irakatsi.
|
|
|
Urte horretakoan Karmelo Etxenagusiari egin jakon. Hori dala ta, afalostean, berbalditxu hau egin eban berak, Derioko Seminarioan 1989ko uztailaren 14an. be hizlarien artean izan
|
nintzan
. Hamargarrenean bai, eta hogeigarrenean ez?
|
|
|
Bai, biok bizkaitarrak, eta eurok eurotara egiten zituezan euskerazko berbaldiak, inoren laguntza eskatu barik. Halan da be, euren dokumentu ofizial batzuen euskeratze lanetan neu be sartuta egoten
|
nintzan
.
|
|
|
Ba nik ez neban hangoentzat egin. Holan egin izan baneu, zentzun gitxiko gizona agertuko
|
nintzan
. Nor nintzan ni, hangoei euren literatura aberatsaren barri emoteko?
|
|
|
Holan egin izan baneu, zentzun gitxiko gizona agertuko nintzan. Nor
|
nintzan
ni, hangoei euren literatura aberatsaren barri emoteko. Ez, iparraldekoentzat barik, bizkaitarrentzat egin neban nik antologia hori, eta, batez be, neure eskoletan lagungarri izateko.
|
|
|
Ez dot errez ahaztuko Erroman igarotako kurso hori. Ez neban ezetariko titulu barririk atara hango ikastetxe nausietan (zaharregia
|
nintzan
horretarako), baina barriro ikasketa sakonen munduan murgiltzeko aukera ederra opatu eustan urte bedeinkatu horrek. Bide batez, Erroman hainbat leku zoragarri ikusi nituan.
|
|
|
Hara, argi ta garbi autortuko deutsut: ni bildurti
|
nintzan
pausu horren aurrean. Uste neban euskerearentzat mesedetan baino gehiago ekarriko ebala kaltetan.
|
|
|
Nire ikasleak eta adiskideak ondo dakie nire jokabide honen barri. Gehientsuenak" h" hori erabilten ebela ikusi nebanean (baita gure gotzaitegiak be), neu be erabilten hasi
|
nintzan
, eta kito. Ez dot uste horregaz ezer galdu dodanik, ez askotzarik irabazi.
|
|
|
" Nik orduan, Ikastaroan, Gipuzkerazko literatura emoten neban, eta horregaitik artikulutxo hau gipuzkeraz egiten ahalegindu
|
nintzan
."
|
|
|
Ba, bai. Danak eskuen puntan erabilten ninduen ni, hango seina edo umetxua neu
|
nintzan
eta. Ez dakit zelan, ez zergaitik, baina barriro etxera bihurtu ginanean, ni ia erdaldunduta nengoan:
|
|
|
Nik Herriko Eskolan egin nituan lehenengo urteetako ikasketak. Lehenago ezin eta danentzat lekurik ez egoan, sei urte ta erdigaz edo sartu
|
nintzan
ni eskolan. Ordurako, etxean ikasita, eskolako hainbat gauza nekian:
|
|
|
Gogoan dot zelan handiko sutondoan, erdi olgetan, hango amama zaharrak esaten eustan: " Erdu, ume, jarri hemen sutondoan, eta ea zenbateraino dakizun kontetan..." Eta han hasten
|
nintzan
ni" bat bi hiru lau" ka. Ehuneraino heldu nintzanean, maisu handitzat euki neban neure burua.
|
|
|
Maiatzean, eskola aurrean geunkan parroki eleizan, eskola ume guztiok, bai neskato ta bai mutikook, alkarregaz Andra Mariaren Lorak egiten genduzan, baina dan dana kanta ta guzti erdera hutsean. Egia esan, Herriko Eskolatik kanpora, beste eskola" partikular" batera be joan
|
nintzan
urte batzuetan, gehiago ikastekotan. Hango maistrak ahizta bi ziran, euskaldun garbiak biak eta abertzaleak, geure herriko alabak; baina hantxe be eskola barruan ez zan erderea baino beste hizkuntzarik erabilten.
|
|
|
Dotrinea, eleizan, euskera hutsean ikasten genduan; eskolan, ostera, erderaz baino ez. Hamaika urtekoa
|
nintzan
Seminariora joan nintzanean, eta ordurako Kristinau Ikasbideko hiru mailak buruz ikasita neukazan, bai euskeraz eta bai erderaz, berba guztiak ondo ulertzen ez banituan be. Hainbeste urtetan, horixe izan zan nik euskeraz irakurritako lehenengo liburua, hiru mailatako Kristinau Ikasbidea.
|
|
|
Gordexolaraino bialdu ginduezan. Herri horren izena bera be sekulan entzun bakoa
|
nintzan
. Eta, egia esan, herri txiki dotore hori guztiz erdalduna egin jatan.
|
|
|
Arlo horretan bidea asko erreztu jatan: astean behin herriko abade biak etorten jakuzan seminariora, konfesetan biak euskaldun garbiak, eta ni eurakana joaten
|
nintzan
, ia beti, eta oso ondo hartzen ninduen biak (bata, lekeitiarra zan, D. Sebastian Larragan; bestea, abadinoarra, D. Alfonso Lamikiz...). Harrezkero alkarren adiskide handi egin ginan betiko.
|
|
|
Bai. Hamalau urteko mutil bardingoa
|
nintzan
, baina gorputzez txikia ta argala, adinari jagokozan praka luzeak jazteko laburregia. Prakamotzakaz sartu nintzan Seminario Nausian.
|
|
|
Hamalau urteko mutil bardingoa nintzan, baina gorputzez txikia ta argala, adinari jagokozan praka luzeak jazteko laburregia. Prakamotzakaz sartu
|
nintzan
Seminario Nausian.
|