|
2000
|
|
|
EAEko probintzi bakoitzean, modu desberdinean garatu da ontzien bilketa. Gipuzkoa izan da afera honetan
|
lehena
. Gipuzkoako lurralde historikoan mankomunitateek kudeatzen dute etxean erabilitako ontzien bilketa eta honetarako, 1.018 iglu moduko edukiontzi ezarri dituzte.
|
|
|
Sasieta, San Markos, Urola Erdia eta Txingudik. Sasieta Mankomunitatea izan zen
|
lehena
ontziak biltzen. 1994an Goierriko lau herritan jarri zituzten kontenedore horiak proba moduan eta iazko maiatzean Urola Garaia eta Goierri eskualdetako beste herrietara zabaldu zituzten.
|
|
|
Ikastolan irakasle zela hasi zen Ondarroako Aurrera taldea entrenatzen. Entrenatzaile titulua ere atera zuen, eta bere promozioko
|
lehena
izan zen. Inor ohartzerako iritsi zen lehen mailako Espanyol taldera.
|
|
|
Berriki, «Irudi Ehizatzailea» izenpean liburu fina egin du Claude Dendaletche kanbotarrak, Elkarlaneanek argitaratua. Hau ez da ordea, Tillac i buruz karrikaratu den
|
lehena
. Ahanzturatik berreskuratu zuena Jose Maria Unsain, gaur egungo Untzi Museoko zuzendaria izan zen 1991n.
|
|
|
Abertzaleen artean hor da tira-bira: EHk bere azken abstentziora bideratu gura ditu; EAJ eta EA
|
lehena
nagusiki, ezker abertzaleko erakarri nahian ari dira. Seguruenik, jeltzaleek EHko erakartzeko ahalmenean egongo da Gipuzkoako lehen indarra EAJ edo PSE EE izatea, inkesten arabera biak daudelako puntu baten gorabeheran.
|
|
|
Alabaina, ez da soilik enpresen bilgune izango Kultur Parke hau. Honez gain, Interpretazio Zentroa deitu dioten horretan, euskalgintzaren eta euskal kulturgintzaren erakusgune bat atonduko dute; bisitatzeko lekua izango da, euskal kulturaren
|
lehena
eta oraina ezagutzera emango dituena. " Kataluniako hainbat kiderekin harremanak izan ditugu, proiektuak aztertu dira... baina gertatzen dena da hizkuntza mailan ez dagoela horrelakorik munduan, eta neurri batean dira bakarrik baliagarri beste esperientziak.
|
|
|
Obsesioari buruzko estilo ariketa ere bada: protagonistarena
|
lehena
, bere ustez berri txarra dena emateko hamaika modu bilatzen du-eta; eta bigarrena egilearena, oinarri errealista batzuetatik irten gabe gai beraren gainean eskaintzen den ugaritasunari zentzu teatrala ematen saiatu dena. Tricicle ko taldekide Paco Mir da egilea.
|
|
|
Beste bi erdipurdikoak ere baziren eta gainontzekoek ez omen zuten balio. " Eta begiak itxi zituen" ipuina izan zen gustatu zitzaiona, nik idatzitako
|
lehena
eta orduko horietatik liburu honetara iritsi den bakarra. " Zuk jarraitu horretan" esan zidan Mendigurenek," ez duzu gaizki egiten, baina askoz gehiago landu behar dituzu pertsonaiak, istorioak...".
|
|
|
Ez naiz horren inguruko balorazioetan sartuko, baina bai, niretzat hutsune larria zegoen nirea atera aurretik. Dena den, Joe Eguren euskal" amerikarrarena" izan zen
|
lehena
. " Morris hiztegia" 19 urteren buruan kaleratzea lortu dut, nahiz eta mundu guztiak ezetz esaten zidan, gehienez 200 ale saltzeko ez zuela merezi.
|
|
|
Estatu Batuetan, hispanoak bigarren gutxiengoa izatetik
|
lehena
izatera pasa dira, nola hartzen dute zuriek hori?
|
|
|
Euskal Ikasketei buruzko jardunaldien berri izan zutenean, Euskal Aste Kulturala antolatzea pentsatu zuten, egingo duten
|
lehena
hain zuzen. Euskal Elkarteko kide Galfarsororen hitzetan," paperean behintzat egitarau nahiko ikusgarria proposatzen dugulakoan gaude, eta etorkizunari begira horrek guztiak Euskal Elkarteari bultzada ederra emango diola pentsatzekoa da".
|
|
|
Adar formako lur-mutur bat ipar aldera, Frantziako kostaldetik urre; irla goitik behera ebakitzen duen errepide potolo bat ekialdean; hiririk... hiri esateko modukorik, apenas...; herriak, hor nonbait, ez gehiegi eta zipriztinak bezala han hemenka; erdialde menditsua eta mendebal eta eki itsas-ertzak arrunt ezberdinak:
|
lehena
harkaiztsua, basatiagoa, mendi arteko kalatxoz josia, eta bigarrena, zonalde lauagoa, hare zuridun hondartza paradisiakoen katea, turistaz ondo kutsatua.
|
|
|
Ikusmina piztu du Zuberoan Pier Paul Berzaitz muskildiarrak idatzi pastoralak, emakume bati eskainitako
|
lehena
baita duela 20 urte Etxahun Iruriren" Iparragirre" pastorala Urdiñarben egin zenez geroztik. " Hura ere ez zen sobera ongi hartua izan, baina Etxahun Iruri egilea aitzineko urtean hil zelako edo, pastoralean emakumeak kargua hartzea errespetatu zen", kontatu digu Berzaitzek.
|
|
|
Kimioterapiak goragalea ekartzen du eta kalamuak efektu hori deusezten laguntzen du. Kalamudiako (Cannabisaren Ikerketarako Elkartea) kide Martin Barriusok esan digunez, elkartera kontsulta terapeutikoa egitera hurbildu zen
|
lehena
horrelako kasu bat izan zen. Kimioterapian zegoen emakume hori kalamua ahotik hartzen hasi eta ondorioak baikorrak izan omen ziren.
|
|
|
Gauean, berriz, Andoni Aizpururen beraren esanetan, egunean zehar gertatutakoari buruz bestelako ikuspegia azaltzen ahaleginduko dira, bigarren irakurketaren bila alegia, batzuetan tonu umoretsu eta zirikatzailean, beste batzuetan serio eta sakonago. Orokorrean, eguerdiko atalak goizeko martxa jasoko duela esan genezake, eta gauekoak, bere aldetik, hortik aurrerakoa;
|
lehena
bat batekoagoa izanen dela, eta bigarrena sakonagoa, nahiz eta bietan dekoratu zein gaiak beretsuak izan. Hala ere, bada jorratutako gaietan bien arteko ezberdintasunik eta horrela, eguerdian" telebista lokalen zapina" ikusteko aukera dugu eta baita EITBren 18 urteak aprobetxatuz" etxeko" pieza zahar eta bitxiren batzurekin gozatzeko tartea ere.
|
|
|
Orokorrean, eguerdiko atalak goizeko martxa jasoko duela esan genezake, eta gauekoak, bere aldetik, hortik aurrerakoa;
|
lehena
bat batekoagoa izanen dela, eta bigarrena sakonagoa, nahiz eta bietan dekoratu zein gaiak beretsuak izan.
|
|
|
Nik uste dut
|
lehena
beharra dela. Adibidez, lehenengo diskotik bigarren diskora desberdinena prozesua izan da.
|
|
|
proiekzio publikoa duen idazle bat saritzea salmentak ziurtatzeko era bat da. Hiztun kopuru handia duten hizkuntzetako argitaletxeek izan duten garapena ikusita, argi dago enpresaren kontzeptu estandarrera gero eta lerratuago daudela, ahalik eta gehien saltzea dela helburu bakarra, eta gutxi direla liburu on bat argitaratu edo ziurtasun osoz" best-seller" bat izanen den liburua argitaratzearen artean
|
lehena
aukeratuko luketen editoreak. Euskal literaturan argitaletxeak gero eta profesionalago bihurtuagatik, eta derrigorrez merkatu kontzeptuari jartzen zaion arreta ere handiagoa izan arren, ausartuko nintzateke esatera editoreek" zintzoago" jokatzen dutela, editore bakoitzak bere ikuspegi literario eta gustu propioak izanagatik, ez dela oraino poemario on bat argitaratu gabe geratzen, nahiz eta aurrez dakien argitaratzaileak liburu horrek ez duela dirurik emanen.
|
|
|
Eta zintzoago jokatze hori ez dut uste editorearen literatura onarekiko konpromezu suhar bati zor zaionik, baizik eta xinpleki, kontrara jokatuz gero lortuko lukeen etekina ikaragarri handiagoa izango ez litzatekeela jakiteari. Honenbestez, satisfakzio pertsonalaren eta lukro minimoaren artean,
|
lehena
hautatzen du editoreak. Karamelua ez dela hiztun askoko hizkuntzetan bezain gozoa, alegia.
|
|
|
proiekzio publikoa duen idazle bat saritzea salmentak ziurtatzeko era bat da. Hiztun kopuru handia duten hizkuntzetako argitaletxeek izan duten garapena ikusita, argi dago enpresaren kontzeptu estandarrera gero eta lerratuago daudela, ahalik eta gehien saltzea dela helburu bakarra, eta gutxi direla liburu on bat argitaratu edo ziurtasun osoz" best-seller" bat izanen den liburua argitaratzearen artean
|
lehena
aukeratuko luketen editoreak. Euskal literaturan argitaletxeak gero eta profesionalago bihurtuagatik, eta derrigorrez merkatu kontzeptuari jartzen zaion arreta ere handiagoa izan arren, ausartuko nintzateke esatera editoreek" zintzoago" jokatzen dutela, editore bakoitzak bere ikuspegi literario eta gustu propioak izanagatik, ez dela oraino poemario on bat argitaratu gabe geratzen, nahiz eta aurrez dakien argitaratzaileak liburu horrek ez duela dirurik emanen.
|
|
|
Eta zintzoago jokatze hori ez dut uste editorearen literatura onarekiko konpromezu suhar bati zor zaionik, baizik eta xinpleki, kontrara jokatuz gero lortuko lukeen etekina ikaragarri handiagoa izango ez litzatekeela jakiteari. Honenbestez, satisfakzio pertsonalaren eta lukro minimoaren artean,
|
lehena
hautatzen du editoreak. Karamelua ez dela hiztun askoko hizkuntzetan bezain gozoa, alegia.
|
|
|
Kanpora begira, bertsolaritza hiru mailatan izan daiteke txundigarria:
|
lehena
, maila etnografikoan, kanariarrak bezala, bi xahar hor aritzen dira eta grazia egiten dute; bigarrena estetiko apaingarrian, Kuban bezala; eta, hirugarrenik, maila funtzionalean, eta hori da guk nahi duguna. EEBBetan eta Erresuma Batuko unibertsitateetan ahozkotasunari buruzko katedrak daude, zirkuitu bat dago, eta horiei besterik ez bada, bertsolaritza zer den eta gizartean zer eragin duen azaldu litzaieke.
|
|
|
Baina balio ez didala jakiteko, lehendabizi egin egin behar dut. Niretzat liburu hori garrantzitsua da nire literaturgintzaren
|
lehena
eta geroa markatu duelako; propaganda dietetikoetan agertzen den lehen orain horren moduko medizina izan da" Carla" niretzat.
|
|
|
Lehenak salmenta eta difusio handia izan du, bigarrena aldiz, ezezagunagoa da. Gaiak guztiz ezberdinak dira,
|
lehena
literatura fantastikoa da, ipuin bilduma modura egituraturik. Bigarrena aldiz, autoreak bizi duen egoera erreal eta jakin baten azalpena egiten du, kronika bat da, zigor ziega batean eginiko boladaren kronika zehatza eta esplizitoa, baina literarioa era berean.
|
|
|
Poema bilduma bidai kaiera baten gisan azaltzen da, eta idazlearen beraren bi hitzaurre modu ditu,
|
lehena
prosan, liburu gehienen tankerakoa, eta bigarrena" Bitakora Kaiera" izeneko poesia, liburuaren egitura aurkezten duena. Zazpi etapa dituen bidaia da Sarrionandiak liburuan zehar egiten duen ibilaldi hori.
|
|
|
Batetik, hirugarren pertsonako narratzaile estradiegetikoa dugu; bestetik, bi narratzaile intradiegetiko izango genituzke:
|
lehena
, amaren papera betetzen duen narratzaile autodiegetikoa; bigarrena, amamaren papera betetzen duen narratzaile metadiegetikoa, bizkaieraz mintzo dena eta bere esanak letra etzanez azpimarratuz bereizten dituenak. Narratzaile intradiegetiko hauek, bestalde, narratarioari zuzenean mintzatzen zaizkio.
|
|
|
Migel Anjel Mintegi: Udazkena (urtearen
|
lehena
eta azkena) (1991)
|
|
|
Udazkenean hasi eta udazkenean bukatzen den bidaia sentibera aurkezten du Mintegik urtearen
|
lehena
eta urtearen azkena sinbolizatzen dituen udazkenaren gainean. (...) Eta horretarako, nostalgiaz jositako liburu samurra dakar, udazkenetik udazkenera berezia izango den urte baten kontakizuna tarteko.
|
|
|
Finean, dena osotasun batean dago,
|
lehena
eta oraina, elementu pila baten batuketa gara: nitasun bat behar dugu baina ez gara gauza monolitiko bat.
|
|
|
Argitalpenak: 1991 Udazkena (urtearen
|
lehena
eta azkena), narrazioa, Kutxa.
|
|
|
Hasteko, Aita Frantzisko Vitoriakoa izango da, noski, ezagutzen direnen artean
|
lehena
, sakonena eta mundu zabalera begira zabalduena edo ezagunena. Bere bataiozko izen deituraz Frantzisko de Arkaia zen, arabarra, familiaz ganboarren leinukoa, 1483 urte inguruan jaioa.
|
|
|
Horren ondorioz, eta EspainiarEstatuari dagokiolarik, Antena orotariko telebista pribatu estatala eta Via Digitalsatelite bidezko telebista digitala menderatzen ditu. Ikus entzunezkoaren beste ataletanLolafilms eta, bereziki Endemol produkzio etxeak menderatzen ditu, zinean diharduena
|
lehena
, eta telebistarako ekoizten duena bigarrena?, baita kanal tematikoakekoizten dituzten Media Park eta Andalucia Digital Multimedia ere. Bestalde, ikuskizunen eskubideen erosketa eta gestiorako Audiovisual Sport en parte hartzen du.Telekomunikazioetan ere, mota guztietako telefonoetan duen nagusitasun posizioaalde batera utzita, presentzia du Hispasat sisteman, komunikazioetarako sateliteakgestionatzen dituen horretan hain zuzen; eta gainera, kablean demarkazio guztietanjarduteko lizentzia du.
|
|
|
Sektore honetarako atalak, Vivendi Communication alegia, ikus entzunezko etatelekomunikazioetako enpresak biltzen ditu, baina sartuta dago baita edizioan edotamultimedian ere. Telekomunikazioetan, Cegetel eta SFR menderatzen ditu, telekomunikazio orokorren eragilea
|
lehena
eta mugikorrena bigarrena. Edizioaren arloan, zenbait taldetan dago sartuta, Havas, Comareg, France Loisirs edo, Espainiar EstatukoAnayan kasu.
|
|
|
Retena izenekoa Nafarroako Foru Erkidegoan Telefonica Cable Navarra rekin lehian kable zerbitzuakgestionatuko dituen enpresa da. Telefonica enpresa Caja Pamplona, Universidad de Navarra eta Diario deNoticias ekin elkartu da horretarako (%20ko parte hartzearekin
|
lehena
eta %5ekin beste bietakobakoitza). Retena, berriz, Reteriojarekin batera, Tenaria delako enpresa batena da, non, besteak beste, Retevision ekin batera (%16, 4), Caja Navarra (%19, 48), Empruni (%15, 21) edo Irutel (%10, 35) enpresakdauden; hor barruan daude, halaber, Nafarroako Sodena eta Errioxako sustapen ekonomikorako agentziapublikoa.
|
|
|
Mapan, mundu garatua, eta, mundu azpigaratua? dituzu,
|
lehena
beltzez, bigarrena grisez. Hori ikusita, pentsa daiteke lurrak erdibana partitu direla Ipar aberatsaren eta Hego pobrearenartean.
|
|
|
Laing ek, A. Esterson ekin batera, Zuhurtasuna, Zorotasunaeta Familia (Laing eta Esterson, 1979) argitaratu zuen 1964an. Hau izan zen, aipatu Esterson ekin, D. Cooper-ekin (Laing eta Cooper, 1973) edo berak bakarrik (Laing, 1982) egindako argitalpen saileko
|
lehena
. Argitalpen hauek intereshandiko mugimendu psikiatriko bat sorrarazi zuten, harremanek eta berezikifamiliako harremanek paper nagusia zuteneko mugimendu psikiatrikoa.
|
|
|
Loturaren jatorria eta, batez ere, lotura moduena da zenbait egilerentzat talde psikoterapiaren aztergaia (Caparros, 1993). Taldekideen artean hori analizatzeaksubjektuen?
|
lehena
–,, oraina, eta, gerokoaren?
|
|
|
Atzerrian ezagutu ditugun ETA ren fundatzaileetatik, Txillardegi izan da nik aurkitududan
|
lehena
. Hark ongi ezagutzen zituen gure iparraldeko hiru probintziak, frankismoakDonostiatik ehizatu baino askoz aurretik ere, Hazparnen baitzituen askaziak, Xorribitarrak, eta haiek bisitatzera usu etortzen baitzen.
|
|
|
Lehen hirurak Hegoaldeanerabiltzen dira:
|
lehena
Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroan, bigarrena Bizkaian etaGipuzkoan eta hirugarrena Nafarroan bakarrik. Azken biak Iparraldean eta, zehatzagoesanda, Zuberoan.
|
|
|
Horixe gertatzen da, adibidez, norteko aizea eta iperra haize moten artean lekubatzuetan:
|
lehena
batez ere neguko haize gogor hotza da; bigarrena udako edo denborabero edo sargori denean iparraldetik etortzen den haize fin, leun eta goxoa. Halaizendatzen dira Mañaria, Dima, Arrasate (Neguen nordie eta uden iferra) eta besteherri batzuetan.
|
|
|
Maiztasunaren aldetik gehien agertzen den haize izena zeihar aize da (23 aldiz); batean ekialdekoa adierazteko, beste guztietan mendebaldekoa. Ondoren 15 aldizagertzen da haize gorri eta 13tan haize beltz;
|
lehena
da haize motak ugarien biltzendituena, hiru haize motatan agertzen delarik: iparraldekoan, hegoaldekoan eta ekialdekoan.
|
|
|
Nire lan esperientzianhiru testu ahots bihurgailu desberdinetan lan egin dut:
|
lehena
1995 urtean amaitu nuen (Hernaez, 1995); bigarrena Telefonica I+ Drekin eginiko kola borazio bat izan zen1997 eta 1998 urteetan, eta prozesagailu linguistikoaren zati baten diseinuan partehartu nuen; hirugarrena, eta gaur egun garatze aldian dagoena, Euskaltel enpresarentzatda.
|
|
|
egitura, hizkuntzaren sistema formala. Hori izan da hizkuntza zientifikoki aztertu ahal izateko egin den hautua.Saussure ren langue eta parole bikotetik
|
lehena
hartu zuten estrukturalistek.Chomsky ren competence eta performance paretik ere, halaber, lehena hartudute generatibistek. Hizkuntzaren erabilera kontuak besterentzat gelditu dira: psikologialari, soziologialari, dialektologialari, neurologialari, hizkuntzarenhistorialarientzat, eta abarrentzat.
|
|
|
egitura, hizkuntzaren sistema formala. Hori izan da hizkuntza zientifikoki aztertu ahal izateko egin den hautua.Saussure ren langue eta parole bikotetik lehena hartu zuten estrukturalistek.Chomsky ren competence eta performance paretik ere, halaber,
|
lehena
hartudute generatibistek. Hizkuntzaren erabilera kontuak besterentzat gelditu dira: psikologialari, soziologialari, dialektologialari, neurologialari, hizkuntzarenhistorialarientzat, eta abarrentzat.
|
|
|
Tasunen inguruan proposamenak egin zituen
|
lehena
Jakobson izan zen eta parametroakustikoen baitan lotutako bai/ ez moduko 12 tasun bereiztu zituen. Honen aurreanChomsky k eta Halle k lan honi ekarpena egin zioten parametro artikulatorioak eretasunen bitar hauetan sartuz.
|
|
|
Bankuen bigarren funtzio hori?
|
lehena
aurresuposatzen duena, oso garrantzitsua da.
|
|
|
Hain justu, France Info, Radio5/ Todo Noticias eta antzeko estazioak puri purian daude azken urteotan. Irrati programazioaren joera hau irrati publikoek erakutsi dute eta Europan Radio France izan zen
|
lehena
informazioan oinarritutako irratirako formula mota hau erabiltzen (1987 urtean). Ekintzak edo programak France Info izena hartu zuen, eta programazioa etengabeko informazioan zetzan.
|
|
|
355 metroko sakonera duen leize honetan zabaltzen da munduko gela handienetako bat (400 m luze, 250 m zabal eta 90 m altu dena). Leize itzel honetara jaitsi zen
|
lehena
, Bizkaiko Espeleologia Taldeko Jon Arana izan zen, 1958 urteko apirilaren 6an.
|
|
|
Ondorengo guztia zurrunbilo bat izan da: gertatutako gauza bakoitza zein ordenatan joan den ziurtatzerik ez dut, kontrolik gabeko jai batean zuritoa ala kubata, bietatik
|
lehena
zein izan zen jakiterik ez dagoen legez. Badakit adibidea ez dela zorrotzegia izan.
|
|
|
Mattin anaia etxeko
|
lehena
zen, eta ni bigarrena, eta, nola aitak baitzuen Mattin, etxeaz eta etxearen etorkizunaz denaz bezainbatean, bere asmorik behinenen le hen harri eta zimendu, hala bereizten gintuen, bakoitza gero eta bere tokiagoan: Mattin gero eta lehenago, eta ni gero eta bigarrenago, eta hala izaiten ziren, ondorez, gainak eta bikainak anaiaren, eta hondarrak eta bil ondoak, apurrak eta arbuioak, ene... eta hala ibiltzen zen hura, handiak bezala, nahikara, eta ni, tipiak bezala, ahalara.
|
|
|
Bai, badakit ezen aita ere, bere sasoinean, etxeko
|
lehena
izan zela bere anaia bakarraren —osaba Joanikoten— aitzinean, eta aitona Nikolasek eurekin egin zuena egiten ari zela bera ere gurekin —Mattinekin eta biokin—, eta aitak, beraz, garbi zituela gauzak lehenbizikotik, eta etxearen eta leinuaren jarraipenak kezkatzen zuela oroz gain; eta badakit, hargatik, ezen erabiltzen zituen hitzak eta keinuak, eta egiten zituen komentarioak, ... Eta ni mindurik sentitzen nintzen maiz aitaren jokamolde harekin eta deus guti egin nezakeen haren kontra.
|
|
|
Eta, hala, aitaren hurrengo bidaian, berdin egonen nintzen, hura noiz itzuliko, gogo gogotsuz eta gutizia gutiziatsuz, nahiz eta jakin bi zati izanen zituela josteta hark:
|
lehena
zen masusta beltza bezain gozoa, bigarrena zitroin berdea bezain garratza; lehenean loratzen zen esperantza, bigarrenean zapuzten. Baina, erran bezala, ez guztiz.
|
|
|
Eta, haren izena ezagun egiten bazitzaidan ere, zeren jaun Marcel prezeptorearen ezpainetarik noizbait aditua bainuen, Bartolomé de Carranza artzapezpikuarenarekin baterat, zerbait gehiago jakin nahi izan nuen, eta orduan kontatu zenidan nola Barasoaingo doktoreak Fernando Katolikoaren indar armatuetarik ihesi ibili behar izan zuen, haren familiakoak Nafarroako errege legitimoaren aldekoak zirelako; nola apez ordenatu ondoren urte luzeetan Salamancan irakasle izan zen, Frantzisko Vitoriakoarekin batean, eta gero Portugalerat joan zen, non Coim brako unibertsitatean aritu baitzen, luzaroan han ere; nola, gero, Carranza artzapezpikuaren defendatzaile izan zen, Europa osoan sonatua izan zen auzian, eta nola hargatik gogotik sufritu behar izan zuen, halako tailuz, non etxean preso eduki baitzuten denbora batez, errege Filipe II.aren manuz; nola Erromak, ondoren, Toledoko artzapezpikuaren kasua bere gain hartu zuen, eta nola Mar tinek, halatan, Erromarat joan behar izan zuen, non aita saindu Pio V.ak kardinal izendatu nahi izan baitzuen bi aldiz, nahiz eta bere xedea ez zuen bete ahal izan, errege Filipe II.ak hatsarretik beretik eragotzi ziolako, zeren lau akusazino baitzituen doktore nafarraren kontra:
|
lehena
, ez zuela onartzen Espainiak Nafa rroa bereganatu izana; bigarrena, Martinek erraiten zuela ezen erregek gorrotatzen zuela eta hargatik ez zuela haren Gorteetan kargurik; hirugarrena, nafarra zela eta Albre ten aldeko familia bateko kide eta partaide; laugarrena, Franziaren laguna zela eta Frantziako kulturakoa; eta kontatu zenidan, finean, nola Mar tinek ospitale batez dotatu eta hornitu zuen be...
|
|
|
Etsenplu bat ipintzearren, derradan ezen aitaren jauregian hiru skribatzaile ezagutu izan ditudala, aitaren kontuen eramaiteko, eta bi lehenak nehongo urrikalmendurik gabe egotzi eta iraitzi izan zituela, hanka sartu zutelako, egitekoren batean ez bazen bertzean. Haietarik bat, hiruretan
|
lehena
, bere lehengusu tipi bat zen, Xalbador Etxegoien. Eta oroitzen dut ezen, noiz eta aitak hura jauregitik egotzi baitzuen, Mattin eta biok jostetan genbiltzala jauregiko atari nagusiaren parean, elkarri kainaberak tiraka, adarga bana eskuetan, eta aitaren ahots erlatsak eten zuela gure josteta.
|
|
|
HOR nonbait erran dizut ezen osabak superstizionearen eta sineskeriaren landarea zimendutik eta erroetarik erauztea zuela amets eta, xede hari buruzkoan, egitekorik egitekotsuenetan sartu zela; eta erran dizut, halaber, ezen gure Zientziaren Eliza hura gure isilpeko adiskidetasunari izena emaiteko modu bat izan zela, bertze deus ere baino gehiago... nahiz eta horrek ere ez zigun eragotzi egite guti batzuen aitzinatzea, zeinetarik pare bat bederen sonatuak baino sonatuagoak izan baitziren:
|
lehena
, ondotik doakizuna duzu, jaun André.
|
|
|
Eta jauregiaren aitzinaldeko planotik harat, bertzalde, bi lur eremu errektangular bereiz zitezkeen, elkarri zerraizkionak eta jauregiaren ataria osatzen zutenak:
|
lehena
, jauregiari atxekirik zegoena eta bere zabalean berrogei bat urrats izanen zituena, zelai bat zen, belarra ebakia zuena eta han eta hemen soilune batzuk zituena, hain baitzen oinezkoen oinek zein zaldizkoen zaldiek erabilia eta aurizkia; eta harrizko bideska batzuk zituen —hiru—, jauregiko ateetako aterabide zirenak, baita harrizko bertze bide bat ere, apur bat zabalagoa, jauregiaren ai... bertan, belardiak, ezpel hesiak eta loretokiak ikus zitezkeen, iduri geometrikoetan bilduak eta simetrikoki banatuak, frantses stilorik ortodoxoenean; eta erdigunean iturri eder hura zegoen, bi plater zituena, behekoa zabalagoa eta handiagoa, eta goikoa tipiagoa, biak ere emakumezko estatua batek loturik, erdiz erdi, kariatide baten eredurat; eta urzurrusta batek plater tipian goiti egiten zuen, eta gero beheiti, plater tipiaren beraren gainerat, nondik, gainezka egin ondoren, askarat erortzen baitzen, zirkular bat iduri.
|
|
|
Anekdota pare bat kontatuko dizut:
|
lehena
gure eskolei lotua, bigarrena haren sermoiei.
|
|
|
Etxegoiendarren etxea sakratua duk!" Baina, aitarenarekin batean, osaba Joanikoten boza aditu nuen, neure kontzientziatik eta barrengo ganberatik oihuka, salatze mota ororen aurka mintzo zena eta erraiten zidana ezen salatzea bera zela bekatu mortalik zikinena eta lohitsuena, eta isilpean salatzea bi bekatu mortal:
|
lehena
, salatzeagatik, eta bigarrena, isilpean egiteagatik... eta hargatik egin genuela, hain zuzen ere, gurutzefikatuaren aitzinean, zina, behartzen ninduena nehor ere ez salatzerat —ez lagun ez etsai—, bizitza osoan.
|
|
|
MINTZATU berri natzaizu ustekabeko batez, eta orain bertze ustekabeko batez mintzatuko natzaizu, jaun André... zeren bigarrena ez baitzen
|
lehena
baino tipiagoa izan.
|
|
|
Eta doña Lidiak eta biok geure konbertsazioneak izaiten genituen mahai baten inguruan, eta egun batean —ospitalean astebete edo neramala izanen zen—, hala mintzatu zitzaidan: ‘Amak erran dit ezen orain dela urte pare bat koadro bateko iduri batez amorostu zinela eta orduan pentsatzen hasi zela ezen eroturik egon zintezkeela; ordea, ez zara horretan
|
lehena
eta nik bederen ez nuke erranen ezen horrengatik ero zaudela, erremediorik gabe’ Ustekabean harrapatu ninduen. Gero, argibideak eman nahi balizkit bezala, erran zidan:
|
|
|
Eta isilpean salatzea, bi bekatu mortal:
|
lehena
, salatzeagatik, eta bigarrena, isilpean egiteagatik. Hori baino itsustasun itsusiagorik...!
|
|
|
Eta amets hura arroda bat zen jada, eta arroda jira-biraka hasi zen bidean aitzina, eta hura ez zen ametsa konplitu arte geldituko... eta, hala, are nabariagoa izan zen hurrengo urtekoa, zeren, Frantziako errege Luis XIV.aren eta Espainiako infanta Maria Teresaren arteko ezkontzan, zeinak, dakizun bezala, bi ekitaldi izan baitzituen,
|
lehena
—ezkontza ofiziala— Hondarribian, eta bigarrena Donibane Lohizuneko elizan, sei egun geroago, 1660ko ekainaren 9an, aitak Villagrandeko dukearekin egoiteko parada izan baitzuen berriro... eta ez etxerat esku hutsik itzultzeko, baina bere amets urrezkoen zorroan Espainiako armadarekin bete beharreko kanoi eta fusilen tratu ezin biribilagoa zekarrela.
|
|
|
—Bai, halaxe eginen dut —ihardetsi zion aitak, aulkitik altxatu, eta, eskua luzaturik, burua kasik mahairaino makurtzen zuela— Eta zin degiot berorri ezen kanoi hori izanen dela bertze nafar horien aurka erabiliko dugun
|
lehena
, baldin nehoiz ere Gaztelaren aurka eta Espainiaren aurka altxatzen badira...
|
|
|
Bietan zaharrena, Sagrario Landaluze zeritzana, Abel Huizi letratuaren emaztea izan zen, eta bi seme izan zituen:
|
lehena
Timoteo, eta bigarrena Pedro Huizi: pintore hura, Italiara joan zena eta osaba Joanikoten lagun mina izan zena.
|
|
|
pintore hura, Italiara joan zena eta osaba Joanikoten lagun mina izan zena. Damatxoa edo dama gaztea, berriz, Gabriela Huizi zeritzana, emazteki eder eta ezin lirainagoa zen, umetan umezurtz geratu zena eta bertze osaba batek jaso zuena, harik eta Sagrariok bere etxerat eraman zuen arte, bakarrik geratu zenean, bere senarra, Abel Huizi, eta seme zaharrena, Timoteo, galdu ondoren, bihotzekoak jorik
|
lehena
, eta buruko min izugarri batzuen ondorez bigarrena; eta, iloba etxerat eramanik, berarekin hazi, hezi eta bere ofizioa irakatsi zion Sagrariok, taroteko kartetan edo eskuko marretan etorkizuna asmatzen trebatzen zuela... ongi trebatu ere, agi denez, berehala ikusiko duzun bezala.
|
|
|
Adorazionearen ondoren, hiru erretratu egin zituen Pedrok, zeinak urte berrirako akabatu baitzituen:
|
lehena
, gure aitarena; bigarrena, amarena; eta hirugarrena, familiarena: gurasoak, Mattin eta laurok.
|
|
|
Hura zen primua eta herederoa, eta ni kateko bigarrena, eta bazirudien ezen naturaleza bera ere ados zegoela ordenamendu harekin, nor bere mailarako eta bere gradurako predestinaturik balego bezala, zeren mutil sendoa baitzen hura, harroin baten antzekoa, ni mehea eta arina nintzen bitartean; edo, bertzela erranik, enborra eta zentroa zen Mattin, eta ni adaska eta bazterra; hark zituen indarra eta boterea, nik hitza eta behakoa; hark bere bizia bizi zuen eta begi guztiak zituen gibeletik, eta ni begi haiei beha eta bizitzari beha bizi nintzen. Baina, naturalezaren partehartze badaezpadako hartaz gain, aitak edo amak, edo etxetik iragan ziren hiru prezeptoreek ere —don Frantziskok, jaun Marcelek eta aita Bartolomek, nork bere denboran— noiznahi den oroitaraziko ziguten, bertzenaz ere, ezen moduak eta moldeak zaindu eta guardiatu beharra zegoela, eta tratu hartan beti emanen zioten anaiari lehentasuna, bietan
|
lehena
zelako, Urbiain go hurrengo jaun eta markes balizko. Eta ni, ohitu egin nintzen azkenean... baina ez zailtasunik gabe.
|
|
|
Eta ni, ohitu egin nintzen azkenean... baina ez zailtasunik gabe. Izan ere, nola bat bederak berari beha nahiko lituzkeen bertzeak, zeren halakoak baikara gizonok senez eta izaitez, eta nola hurkoa geure inguruan eta geure zerbitzuan nahiko genukeen, hala, gibelean dagoenak aitzinekoa nahi luke, eta bigarren denak
|
lehena
, nola nahi izaiten bainuen nik.
|
|
|
Bizitzan bezala, jaun André! ...obatsu gertatzen gizonen harremanetan ere, haien esplikatzeko eta ulertzeko aldi berean jo behar izaiten dugularik gorrotorat eta amoriorat, bekaitzerat eta eskuzabaltasunerat, harrokeriarat eta umiltasunerat, kolerarat eta otzantasunerat, eta gainerako pasione eta grinetarat, zeren eta lehen behakoak eskain diezazkigukeen esplikazione guztiak motzak eta laburrak gerta baitakizkiguke, behako hori,
|
lehena
izaiteagatik, xumea bezain xaloa izan daitekeenez gero, azalekoa, sinplea eta hutsala. Eta ez al digu horrek erakusten ezen, lehenaren ondotik, bigarren behakoa ere guztiz beharrezkoa zaigula, zeren jaidura eta pasione guztien konbinazionetik zabalago eta sakonago esplika baitezakegu sentimenduen mundua, baita kolore bakarreko sentimendu ustezkoak ere, nola liburuan barrena behin baino gehiagotan aipatu eta erakutsi izan dizudan, hainbat etsenplutan?
|
|
|
Eta, meza akabatu ondoren, gurutzea hartu eta prozesionean joan zuan apeza, elizan ziren gizon emaztekiak eta neska mutilak lagun zituela, Pagabasoko leizerat, non guztiak ere harri jaurtikika aritu baitziren Lutheroren kontra. Zeren, harrigarria bada ere, guztiak sinesten hasiak baitira ezen Pagabasoko deabru batek hartua duela Luthero, eta Luthero dela, hartaraz gero, Pagabason ezkutatzen diren deabru guztien
|
lehena
eta agintaria... Eta ez zekiat...
|
|
|
Jostetan bezala, hatz hori harrapatzera egin nuen eta hark lehengora itzuli zuen, keinu herabe uste delizios batekin. Bekoz beko gelditu ginen, eta ez nintzen
|
lehena
izan begiak baztertzen. Bestondo apaleko egunetan ohi baino ausartago jokatzen dut.
|
|
|
Hain juxtu ere, zakarkeria genuen
|
lehena
, gure bizi gazte eta ttattarra araberatzen zuten milaka arau handi eta tikietan. Ez inon ez inorekin gizalege apurrik ez gordetzeko gutizia.
|
|
|
Ondikotz, nik ez dut inoiz luzaz iraun haize kontra, eta Ttipi, denendako harrigarri, hasia zen Charlyrekin adiskidantzaren lokarriak estekatzen. Ez dut gogoan nor izan zen bietarik
|
lehena
:
|
|
|
Aitak, ihes egiteko eta, eraku  tsi zigun hitz salbagarria. Edurtxo izan zen
|
lehena
mozorroak eta eranzten; gero, Patxi zutitu zen; azkenik, beti bezala, Julen. Eskua emanik, soraio, poliki poliki, nigana hurbildu ziren.
|
|
|
Harriturik nago gaur, pentsatuz, agure hark nola igarotzen zituen orduak eta orduak bere etxeko atarian, aulki zahar batean eserita, baserriko euri guztiak inguruan zituelarik, geroa, oraina eta
|
lehena
baino lehenagoko haizeak bihotzean zituela; eta dena zekien, eta guri damututa nago orain ezjakin bat zela iruditzen zitzaigun. Belar ilun bat hoz  katzen zuen beti menta usaina zuen, eta aulkiaren inguru guztia zeukan karkaxa zikinez lohituta.
|
|
|
Ni naiz harritu nauen
|
lehena
, Ruben. Ez nuen inondik ere bera etortzea espero.
|
|
|
I hiked the Canyon). Tabernan, kasualitatez, Karmelo topatu dugu eta bera izan da espediziokideok zoriondu gaituen
|
lehena
. Handik gutxira, Danek ere sekulako ongi etorria egin digu:
|
|
|
Abokatu defendatzaileak (I) eta fiskalak (T) elkarri begiratu, eta, bat ere hitzik trukatu gabe, ondorioak azaltzen
|
lehena
fiskala bera izatea erabaki dute.
|
|
|
DAMASO ikus barruetabeña, sabin Laborantza eta" seien" arteko merkatua. 22 zk. (1966), 38 Ipar Euskal Herriko indar politikoak. 9 zk. (1979), 27 Administrazioko itzultzaileak:
|
lehena
, oraina eta geroa. 111 zk. (1999), 11 Ikuskizunak (Egunen gurpilean). 68 zk. (1992), 156 Ikuskizunak (Egunen gurpilean).
|
|
|
IMAZ, Maite; DEL OLMO, Karlos; MONTORIO, Bego Administrazioko itzultzaileak:
|
lehena
, oraina eta geroa. 111 zk. (1999), 11 Euskal Herriko eliz-barrutien bizitza(). 33 zk. (1968), 27
|
|
|
Imanol Murua Uria). Administrazioko itzultzaileak:
|
lehena
, oraina eta geroa. 111 zk. (1999), 11 Historiaren batasun aria. 33 zk. (1968), 23 (Itz.: Joan Mari Torrealdai).
|
|
|
AGIRREAZKUENAGA, Iñaki Ikuspegi juridiko batetik euskararen ahuleziak gainegituran. 59 zk. (1990), Hizkuntzaren ofizialtasunaz. 65 zk. (1991), 11 Funtzio publikoa eta hizkuntzagatiko diskriminazioa. 33 zk. (1984), 105 Administrazioko itzultzaileak:
|
lehena
, oraina eta geroa. 111 zk. (1999), 11
|
|
|
Bi arrazoi nagusik erakarri dute oinarri hau:
|
lehena
, ezkontzaren izenari berberari gehitzen zaiona, izen hori nahikoa baita seme alaba horien sortzea garbitzeko. Bigarrena, halako konpromisoa hartu dutenen onustea da, aberriak aintzat hartzen baitie horiei seme alaba legezkoak sortzeko gogoa.
|
|
|
Edukitza izan ohi da
|
lehena
eta luzaroan ere bakarra, gizakien egoera zibila frogatzeko. Hura senar edo seme alabatzat zen hartua, agerian bizi zelako, molde batera edo bestera, familia jakin batean.
|
|
|
4 Aintzat hartzekoak dira, Iraultza hasierako garaian, honako hauek: 1790 urteko uztailaren 17 eta 19ko legeak, oinordetza berdintasun osoz banatzekoa
|
lehena
, eta bigarrena, senideen mesederako atzera erosteko eskubidea ezabatu zuena; 1792 urteko azaroaren 14koa, oinordetza ordezpenak indargabetu zituena; eta 1793 urteko martxoaren 7koa, testamentu egiteko askatasuna deuseztatu zuena. Orobat, II. urteko nivdse hilaren 17ko legea, abintestato edo testamenturik gabeko oinordetzan oinordeko hurrenkera berbera jarri zuena Frantzia osorako.
|
|
|
Gure etorkizuneko esperientziari buruzko hipotesia da eta erraza da ulertzea zerk egiazta dezakeen hura. Alabaina, hilezkortasunaren hipotesia ez da zientziaren berezko auzia, eta egiaztagarritasun printzipioa ikerketa guztiak zientziarekin batu zitezen sortu zen74 Argumentua C.I. Lewisena zen, eta Schlick izan zen
|
lehena
erantzuten, oztopo seriorik ez baitzuen ikusten horretan: egon zain zendu arte eta kitto.
|
|
|
Bertsio sinplifikatu hau izan zen
|
lehena
eta hertsiena. Jite humear eta wittgensteindarra argi erakusten duen bere argumentua honako hau da:
|
|
|
Hobekien mantenduko duena Tratatuko enpirismoaren jitea izango da: lau printzipioetan oinarritu zen, eta horietako bi,
|
lehena
eta azkena, Vienan onartuak izango ziren XX. mendean:
|
|
|
Txapeoari ekin genion goizean, egunero bezala, errekuentoa egiten hasi ziren kartzeleroak. Galeriako
|
lehena
zen nire txaboloa; neu kontatzen ninduten lehenengo, eta jarraian gainerakoak. Errekuentorako leiho ondoan zutik egon behar zenuen, esan dudanez.
|
|
|
Bestelako eztabaiden garaia be iritsiko dok aberri askea dogunean. Baina aberria dok
|
lehena
.
|
|
|
Aspaldi umezurtz geratutako haurride bakar bizi alarguna nintzen, eta ez nuen adiskide minik. Etxe hartara sekula gehiago itzultzen ez banintzen, nire ausentziaz ohartzen
|
lehena
etxe-jabea izango zela pentsatu nuen, nire kontu korrontetik hilero zuzenean eta automatikoki sartzen zioten dirua akitutakoan. Kazetari sena guztiz galdu gabea nintzenez nonbait artean ere, argazki makina bat sartu nuen eta gainerako trasteekin batera bizkar zorroan.
|
|
2001
|
|
|
Bertaratzeko, Tertangatik (ikus ibilbidea) irteten den bidexka hartu eta hurrengo hiru bidegurutzeetan hiru aldiz ezkerrera egin behar dugu(
|
lehena
hasierako langatik 20 metrora dago). Ondoren, langa berde bat igaro eta atzeko bidegurutze hirukoitz handian erdiko bidea hartuko dugu, beherantz; ibaia (ura badago) zeharkatu, eta hortik aurrera beti zuzen eta gorantz arroila handioso honetan barneratzen joango gara.
|
|
|
Hori guztia oso eztabaidagarria da, baina bada datu objektibo bat, udal hauteskundeen ondoren EAJk ziaboga politiko bati ekin zion; hori oso garbia izan zen eta horrek kakaztu zuen guztia. Argi dut berriro akordio bat ematen bada
|
lehena
anbiguoegia izan zen akordio horrek askoz lotuagoa izan duela. Seguruenik horrela izan behar zuen baina bigarrengo bat ahalik eta borobilena izan luke, bai denboran bai urratsetan.
|
|
|
Mariano Izetaren heriotza eta Nafarroako Gobernuaren azken erabakiak euskararen inguruan bat etorri dira denboran, baina ez dakit kasualitateak eraman dituen hortara ala bigarrenak ekarri duen
|
lehena
. Izan zitekeen.
|
|
|
Eta gezurretan ez zebilela erakusteko, zenbait adibide eskaintzen zituen. " Gizon ospetsu" bati entzundakoa,
|
lehena
: " Zinez zoragarria da bihotza gizon bati aldatzea, baina zertan gelditzen da zoragarritasun hori Ipar Amerikan behar dan aina sendagille ez baldin badago!".
|
|
|
Nik 1967an finka hau erosi nuenean chateau formula berreskuratu nuen. Beraz, ni ez naiz Españako Estatuan chateau bat jarri duen
|
lehena
, ni Chateaua berritzen den garaiko aitzindaria naiz. Hau ez da Gipuzkoa bezala.
|
|
|
" Kimuak 2000" k hiru atal ditu: " Kimuak katalogoa" da
|
lehena
. Honen barruan 16 film labur biltzen dira, euren datuekin.
|
|
|
izan ere, Jose Antonio Sistiagak egindako filmari eskaintzen zion Z. ARGIA hark bere lehen orrialdea. Film hori, Sistiagak eginiko
|
lehena
, oso interesgarria behar zuen izan" munduaren zehar, txalo eta sari ugari jaso ondoren Donostian ikusi berri" zuela ohartarazten zien irakurleei Luis Haranburu Altunak. Haatik, nik ez nuen ikusi, eta barkatuko ote zait haren titulua ere ez badut aipatzen, lehen orrialde osoaz gain zazpigarrenaren pusketa dezentea bete arren, elkarrizketa luze hartan behin ere ez baitzen aipatzen film horren izenburua behar ere ez orduan, apika, hain ospetsua izanik seguruenik denen ahotan egongo zen-eta.
|
|
|
Hemendik aurrera egingo diren trinket guztiak beiraz egingo dira, frontisa ezik, horrela espazio txiki berdinean ikusle gehiagok gozatu ahal izango dutelako ikuskizunaz, baina beira trinketerako material gisa erabiltzea ez da berria, horrelako
|
lehena
duela 20tik gora urte eraiki baitzen, Parisen. Beira etorkizuneko materiala da; artekatzeko zaila da baina balei eusten badie pilotari ere ezin hobe eutsiko dio.
|
|
|
Ehun urte dira Orioko arraunlarien historia hasi zenetik, 1901ean, mende oso bat. Ez zen hura izan oriotarrek jokatutako aurreneko estropada, baina bai irabazitako
|
lehena
, eta oriotarrentzat irabazteak bakarrik balio du, gainontzekoa galtzea da. Beraz, 1901 artekoa aurre historiatzat jotzen dute Orion.
|