|
2000
|
|
|
Gaur egun literaturak oihartzun gehiago dauka mamia baino. Azkenean literatur zaleak eta igande arratsalde batean gustuen liburu bat irakurtzen igaroko dutenak beste inorekin kalera
|
joan gabe
, edo mendira joan gabe, gutxi gara, sekta bat zentzu batean. Gutxi gara eta gainera gure zaletasuna guztiz zaharkitua da, aurreko mendeko zaletasun baten atzetik gabiltza, baina jendearen bizitzan lehen, ikusentzunezkoak sortu arte, literaturak zeukan gaur ez duen garrantzia.
|
|
|
Gaur egun literaturak oihartzun gehiago dauka mamia baino. Azkenean literatur zaleak eta igande arratsalde batean gustuen liburu bat irakurtzen igaroko dutenak beste inorekin kalera joan gabe, edo mendira
|
joan gabe
, gutxi gara, sekta bat zentzu batean. Gutxi gara eta gainera gure zaletasuna guztiz zaharkitua da, aurreko mendeko zaletasun baten atzetik gabiltza, baina jendearen bizitzan lehen, ikusentzunezkoak sortu arte, literaturak zeukan gaur ez duen garrantzia.
|
|
|
Bitartean, balea bat zebilela oihukatu du norbaitek. Ziri-miriaren erdian, uretan desagertzen ari zitzaion bizkarra ikusi diot aurrena, baina minutua
|
joan gabe
, oso-osorik, bi hegatsak zabaldurik popatik ehun bat metrora gorputza biratuz jauzi egin baitu, betiko urrundu aurretik. Xibarta gaztea zen.
|
|
|
Baina ez bakarrik filosofian, beste gizarte-zientzietan ere baizik. Pedagogian, harantzago
|
joan gabe
, batxilergoan Zuzenbidea ikasgai gisa sartzeak ekarrikolituzkeen onuren inguruko eztabaidak laster eduki dezake ondorioa gurean, epe labur batean nahitaezko irakasgai bihurtuz.
|
|
|
Bistan da, irudimenarekin batera, errealitate ikusgarriaren elementuek ere osatzendituztela sinboloak. Bi alderdiak nola uztartzen diren ikusten saiatuko gara mito zenbaiten transmisioan; haien sortzeko mekanika eta araudiak ikertzera
|
joan gabe
, soilikgure hurbil eta eskuhar diren kasu eta une batzuetara mugatuko gara.
|
|
|
—Beharbada, ez zenuten mapa horrekin itsutu behar, zeren, harat
|
joan gabe
ere, hemen berean aurki baitezakezue bilatzen duzuena. Izan ere, arestian erran dizuedan bezala, indiar batzuk bisitatzetik etorri berria naiz, eta zer erranen dizuet nik, bada...?
|
|
|
Eta nola sentitzen nuen arrazoin zuela! Zeren, urrunagorat
|
joan gabe
ere, indiarren oihanean nengoela amets egin bainuen nik, nehoiz ez bezala, bai irakurriak nituen liburuekin eta bai irakurri gabeak nituenekin ere, bizitzaren bertze hats hura falta balitzait bezala... nahiz eta Piarres Oihartzabal kapitainaren bertze kontseilu hura, bertze zentzu batean, zentzuzko ere izan zitekeen.
|
|
|
Erran nahi baita ezen anitz zirela handikiak —eta egun ere dira— kanporat beha iduri bat emaiten zutenak eta barrendik bertze molde batekoak zirenak, haien araua, emaztekiekin jokatu beharreko jokabideaz denaz bezainbatean, arauen haustea balitz bezala. Edo ez al dugu, urrunagorat
|
joan gabe
, Frantzisko I.aren etsenplua. Frantziako errege hura, zeinak, bere emaztekiekin eta bere burdel ibiltariarekin zituèn gehiegizko gastuei buru egin ahal izaiteko, etengabe igaiten baitzizkien herritarrei zergak, edo jauntxoei baxerarik karioenak kentzen, harik eta egun batean manatu zuen arte ezen balia zitezela san Martin Tours-koaren panteoiaren zilarrezko hesiaz, moneden egiteko... eta zeinak, halarik ere, Erromako Elizako basailu leialtzat baitzuen bere burua, halako suertez, non bere aurkako iraintzat hartzen baitzituen heresia eta fedegabetasuna...!
|
|
|
Honekin ez dizut erran nahi, jaun André, ezen jesuita guztien jokabidea halakoa izan zela, zeren eta ezagutu izan baititut nik euskararen alde mintzatu izan diren jesuita sutsuak ere. Baina aita Bartolomek bai, ohitura hura zuen, eta aitortu beharra dut ezen ez zela hartan bakarra, zeren, urrunagorat
|
joan gabe
, aztura eta ohitura bera zabaltzen ari baitzen, bertzenaz ere, jauregian, batik bat aita Villagrandeko dukearekin harremanetan jarri zenetik eta gure prezeptore jaun Marcelek jauregitik alde egin zuenetik. Osaba Joanikotek, aldiz, maite zuen euskara, eta, jaun Marcelen ondoan, are gehiago maitatzerat heldu zen, batik bat gure prezeptore zenak berboari buruzko argibide haiek —logikaren munduarekin lotuak— eman zizkionetik, eta, hala, erran behar zuenaz konbentzitua zegoelako, baina baita apezari kontra egiteagatik ere, halako batean —euskaraz, jakina—, erran zion:
|
|
|
Eta diot: zertaz kexatzen naiz, baldin ohartzen banaiz ezen ene bizitza aski betea izan dela... eta baldin ene amets gehienak bete baditut... nahiz eta azkenean hil beharko dudan Pariserat
|
joan gabe
eta Molière-ren teatroa ikusi gabe, zeinaz ezin gorakiago mintzatu baitzintzaizkidan, Pa ristik skribatu zenidan zeure bertze gutunetarik batean. Eta diot:
|
|
|
Izan ere, ongi dakizu, jaun André, zein zen sasoin hartako handikien eta odol garbiko jende noblearen iritzia —iritzi aski orokorra, bertzalde, urte luzeetako erroak zituena—, komertzioari eta antzeko betebeharrei buruzko zilegitasunaz eta bidezkotasunaz denaz bezainbatean... eta mesprezatzen eta arbuiatzen ere zituztela eginkizun haiek, erdeinatzen eta gutiesten, iritzi haren arabera, zeren haiek guztiak ez baitziren —nehoiz ere izan ez ziren— ohorezko gizonendako lan ohoragarriak, halako suertez, non, lan haiek eta egiteko haiek, egin orduko lohitzen eta zikintzen baitzituzten egiten zituztenak: aita, halarik ere, aldiei eta aldien zaldiei aitzinatzen zitzaiela, ohartu zen ezen mundua aldatzen ari zela eta, urrunerat
|
joan gabe
ere, bertan zituztela mudantzak, ondasunen ata aberastasunen inportantzia gero eta handiagoa iragartzen zutenak... eta, are gehiago, zeren uste baitzuen, halaber, ezen, jatorrizko eta etorkiko odol garbitasunik ezean, nola baitzen bere kasua, arbasoak Nafarroako gerla haietan galtzaileetarik izan zirelako, dirua egin eta diruz eros zezakeela faltan zuena, noblezi tituluak ere diruaren esku egon z... Zeren nobletasun agiria bereganatu ondoren egin baitzezakeen amets, orduan baizik ez, nobleen bi zimoduarekin, zergak eta tributuak ordaintzeari utziz eta lana ere alde baterat utziz.
|
|
|
Edo gorde ere, gorde zezakean, zergatik ez, zeren eta etorkizunak, haizeak bezala, alde baterat edo bertzerat egin baitezake, eta atzo gure kontra erabil zitekeena, bihar alde... Urrunagorat
|
joan gabe
, desterruan ere ederki ikusi ahal izan zitean gure arbasoek halakorik, zeren, Lapurdiko, Nafarroa Behereko eta Zuberoako katolikoen eta protestanten arteko liskar atergabeetan, egun bateko zuria biharamuneko beltza izan zitekean... Baina, lehenagokorat itzulirik, Joanes, kartari buruz asma eta azal daitezkeen hipotesiak amets hutsak dituk, frogarik ezean...
|
|
|
Hala, bada, jakizu, alde batetik, ezen Potosi goiti-beheiti doala eta gaurkoa ez dela atzokoa, zeren egun bateko zilarra biharamuneko hauts bihurtu baitzen —Sibiliatik atera zenetik bere galeoiko hainbat kideren ezpainetarik aditua zuen iritzia aditu zion Joxek aita Zacaríasi ere—, eta zeren, harat joaitea, ondorez, nekea eta gaitza ez ezik, erokeria hutsa ere izan baitaiteke, baita munduko ezpataririk handienarentzat ere, zure entseiuaren fruituak idorrak, agorrak eta hautsaren parekoak izan litezkeelako, finean. Eta jakizu, bertzetik, ezen, Potosirat
|
joan gabe
ere, badirela Santo Tomáseko asentamenduaren ondoan etxaldeak edo haziendak, batik bat behi-aziendaren hazkuntzari emanak eta zureak bezalako beso indartsuen beharrean daudenak, beren ondasunen begiratzeko eta ordenaren ezartzeko, eta nagusi haietarik bati eskain diezazkiokezula zeure zerbitzuak eta endrezuak... Izan ere, nagusien arteko harremanak ez dira beti onak izaiten, eta hala nahi izaiten ditu bakoitzak bere alde eta fabore, beren arteko ahakarren eta liskarren orduan, armarik onenak, zeren giristinoen arteko gudurik handienak eta gogorrenak ez baitira kastitatearen guduak, nola batzuek sinestarazi nahi baitigute, baina poltsikoarenak eta diruaren ingurukoak, eta gudu haietan armarik onenak dituenarena izan ohi baita garaitia —eta, pausa labur baten ondotik, gaineratu zuen—:
|
|
|
Teknologia berri hauek lanbide guztietan eragin zuzena dute; arrantzaleak satelite bidez gidatzen dira itsasoan, abeltzainek txipak jartzen dizkiete animaliei, bideokonferentzien bidez egiten dira bilerak Alemaniara
|
joan gabe
...
|
|
|
1 Hormarik gabeko liburutegiak. Hau da, erabiltzailea informazio zentrora bertara fisikoki
|
joan gabe
hari zerbitzuak emateko gai dena. Etxetik edo lantegitik, Internetek eskaintzen dituen medioak erabiliz, erabiltzaileak katalogoak kontsulta ditzake, dokumentuen kopiak eskatu, dokumentu osoen kontsulta egin, eta abar.
|
|
2001
|
|
|
elkarren arteko lan eremua atxikitzea eta ikuspegi estrategikoak gure artean finkatzea. ABn ildo bakoitzak bere ikuspegi estrategikoa garatzeko eskubidea duela onartu behar da, beste ildoen garatzearen aurka
|
joan gabe
beti ere. Batasunak AB mantentzea eta elkarrekin lanean segitzea proposatzen du.
|
|
|
Adibide xume bat jartzearren: uztail honetan, urrutira
|
joan gabe
, topaketa pedagogiko batzuk antolatu ditu, bigarren urtez, Hik Hasi aldizkariak. Hogei bat ikastaro izan dira guztira, horietako bat «Literatur txokoa» deitu dutena, eta bertako koordinatzaile izatea suertatu zaidan aldetik hor ibili naiz, hiru egunetan zehar, Lizardi, Mirande eta Sarrionandia besapean hartuta, bakoitzari goiz oso bat, bederatzietatik ordubietara, eskaintzen geniola.
|
|
|
Bere kasuan, ez zituen berekasa edo etxetik egin: " Matrikula beste guztiek bezala egin nuen, baina klasera
|
joan gabe
azterketetara aurkeztuta aprobatzeko asmoarekin". Ez zitzaizkion gauzak berak uste bezala atera:
|
|
|
Baina, zer gertatzen da unibertsitatera
|
joan gabe
ikasten dutenekin. Noiz hasten dira azterketak prestatzen?
|
|
|
Gainera, ikasleei praktikak eskaintzen zaizkienean, klaseko orduak galdu beharra izaten dute askotan. Beraz, zabala da honezkero, klasera
|
joan gabe
lizentziatzea posiblea denaren kontzientzia.
|
|
|
Bete-behar horiek, bistan da, ez dagozkie bakarrik unibertsitateko irakasle eta ikasleei. Oso urrutira
|
joan gabe
, gu bezalako kazetarioi ere badagozkigu… Betetzen ditugun ala ez, beste kontu bat da, ordea.
|
|
|
Olalde izenpetzen zuen batek egindako azterketaren arabera," Drogak gaurko munduan, batez ere gazteen artean, sortu duen korapilloa, ez da nolanahikoa. Urrutiago
|
joan gabe
, Euskal Erriko mugetan bertan asko izan dira zigortuak drogazale edo droga-saltzaille zirelako".
|
|
|
Nola ibiliko ote gara datorren urtean hilero hipoteka ordaintzeko? Ez ote da hobe Santu Guztietako zubian Port Aventurara
|
joan gabe
geratzea. Datorren uda iristerako abioiz bidaiatzea berriro segurua izango ote da?
|
|
|
Hizkeraren esperimentazioak ezagutu zituen saiakera bereziak Euskal Herrian. Urrun
|
joan gabe
gogora dezakegu Saizarbitoriaren Ene Jesus. Euskal Herrian hirurogeita hamarreko garaian egiten zen abangoardiak bazuen surrealismoaren oinarriekin zerikusirik.
|
|
|
Urrutirago
|
joan gabe
,
|
|
|
Aita zenbat urte daramazu okulistarengana
|
joan gabe
–
|
|
|
Ileapaindegira
|
joan gabe
daramatzan beste!
|
|
|
Urrunago
|
joan gabe
eta oinarriak finkatzeko, aitor daiteke euskal literaturarenhistoria aztertzerakoan, Iparraldeak eragin eta ekin erraldoia eduki duela, 1960urteetaraino bederen. Euskaraz ezagutzen diren lehen obrak, ereduak geroxeago, Iparraldeko apez edo notable izkiriatzaileen eskutik zetozen:
|
|
|
Behar dut. Nahiz eta sarritan asteak ematen ditudan ikustera
|
joan gabe
. Hor dagoela pentsatze hutsak lasaitu egiten nau.
|
|
|
Eta horren urrutira
|
joan gabe
, Baztango baserrietan ezagutu ditut, ongi ezagutu ere, Ameriketan artzain egon eta horrela nahi adina denbora iraun zezaketenak.
|
|
|
Ga rtnerG roup deritzon enpresa amerikarrak iazko martxoan jakinarazi zuen e-konomiaren eboluzioa, eta baita arlo honetan batere mamirik gabe ugaltzen ari ziren gehiegizko espektatiben inflazioa salatu ere (zentzu honetan, Roland Berger View aldizkariak duela urtebete iragarri zuen e-konomiaren gailurrik gorena 1999-2000 tarteangertatuko zela, eta ordutik 2003ra bitarte sekulako gainbeherakada etorriko zela; ondoren, 2004tik aurrera emeki-emeki gora egingo zuela aurreko hondamendiaren eskarmentuak erakutsiko lukeen esperientziaz baliatuz). Horren urruti
|
joan gabe
, gurean ere Luistxo Fernandezek gainbeherakada berberori eta ondotik etorriko zen berpizkundea garaiz iragarri zituen. Gainbeherakada honen arr azoietako batzuk sarez kanpokoak dira, behar bezainbateko azpiegiturarik eza eta gizartearen ohitura-aldaketa geldoa kasu, baina baita sareba rrukoak ere, negozio txiker eta hasiberrien barnekudeaketa ren eskasiaz gainera, enp resarik gehienek ez baitute asmatu eduki ezberdin eta bereziak burutzerako orduan, eta pegora guztiek antzerako zerbitzu, sail eta topaguneak eskaintzen amaitu dute.
|
|
|
Baliteke, baina egia esan EEBBetako politikari eta burupeek ere inperioarendiskurtsoa maneiatu dute. Urrutira
|
joan gabe
, inperioaren bihotzean, Henry A. Kissinger-en 1994ko Diplomacy liburua dugu. 1.300 orrialde inguru EEBBen XX. mendeko estrategia inperial (ist) a ezagutzeko.
|
|
|
Ahots lodiko kankailu batek errotik moztu zuen eztabaida, hitz hauekin: " Gangeseraino
|
joan gabe
, inork esaten ahalko lidake, mesedez eta faborez, non arraio bainatu ahalko naizen, edo, besterik ez bada, dutxatu?". Arestian gela lortzeko borrokan ikusitako estatubatuarretako bat zen.
|
|
2002
|
|
|
Ez dezagun pentsa desobedientzia zibila gara daitekeela ezeren aurka
|
joan gabe
. Boterea herriaren gainean bermatzen da, giza-kontzientzien gainean, boterea ez da ezer abstraktua, baditu bere egiturak.
|
|
|
Erriberari buruzko mahainguru hau ez da Euskal Herriko herrialde edo eskualde bati buruz egiten dugun lehena. Urrutirago
|
joan gabe
, hor dago Zuberoari buruz egindakoa ere, eta seguru aurrera begira gehiago izango direla. Izan ere, gure abiapuntuetako bat zera da:
|
|
|
Huelga Gipuzkoan bakarrik eta piketeengatik atera zela zioen «El Pais»eko titularraren muturrera
|
joan gabe
, Espainiako hedabideetako tertulianoen kontuak alde batera utzita, hemen bertan, piketeen kontrako epelak entzun zitezkeen, jende ustez progrearen ahotik, eta" behartuta isten duten" dendari txiki gaisoen defentsa paternalista demagogikoak. Piketeroek, nik dakidala, ez dute kobratzen goizeko bostetan jeiki eta autoa hartuta lantegiz lantegi ibiltzeagatik.
|
|
|
Saio batzuetarako deitu zidaten, eta nik lotsatuta, ez nuen joan nahi izaten. Agirrerekin eta kantatu behar nuen batean gezurra esanda
|
joan gabe
ere geratu nintzen. Ez nuen sinesten bertsolaria nintzenik.
|
|
|
Hurrena, lortu dena editatzera, zein, jeneralean, autografo goseen arteko inkestaren bat izaten baita, horni duelarik saihestu gaituen izarraren altuerari edo antzeko zerbaiti buruzko komentario barregarriren bat, edota, proiekzio jakinen bat, baina hori ahal denean, zeren ziur aski, zein film ikusi nahi harexen sarrerak ahitzen baitira. Horrez gainera, behin behar eta, gaueko hamabietarako programatutako jaira
|
joan gabe
geratuko gara, zeren ordu bietan izango baita azkenean (artistek inoiz presarik ez, eta hurrengo goizean jokaera bera). Kondizio horietan, nola gustatuko zaizkigu, bada, ikusten ditugun filmak?
|
|
|
Urrutirago
|
joan gabe
, Alemanian bada erakunde bat (Alba izenekoa) Interneten bere burua iragarri eta Espainiako maskotak adoptatzeko gastua bere gain hartzen duen zerbitzua eskaintzen duena.
|
|
|
Tumuluaren eta ganberaren eraikuntzan aipatzen ditugun lehengai-aldaketak, ez dira soilik ezagutzen basaltoa nagusi den lurraldeetan, baizik eta baita besteosagai geologiko batzuk dituzten tokietan ere. Kare-haitz ugariko tokietan, ez dabatere harritzekoa izaten, urrunegi
|
joan gabe
dagoen hareharri-azaleramendurenbatetik erauzitako harlauzak aprobetxatzea ganbera osatzeko; adibidez, Ausokoin, Arantzadin (Aralar), Artzanburun eta Aizkorritxon (Aizkorri). Kareharrien gaitasuna ezberdina izaten da erakuntza-lekuaren ondorioz, eta honen osteko orogenesieta higadura-prozesu fisiko-kimikoen eraginez.
|
|
|
Konturatzen gara hilerri bakoitza une bateaneraiki zela (ez dira denak garai berekoak), eta erabileraren ikuspegitik bakoitzakbere ezaugarriak dituela, erabilera-erritmo ezberdina dutela, etab. Honen antzekoadibidea izan daiteke elizekin gertatutakoa: denak ez dira garai berekoak, mendeetan eraikiak izan dira, batzuk une batzuetan bertan behera utzi ziren eta ondokobeste batzuk berriz berriztatu, eta, agian, urrutira
|
joan gabe
, beste bat berria eraikizen. Trikuharri bakoitzaren historia edo garapena ondoko trikuharriarenetik ezberdina izango da ziurrenik, baina denak osagarriak direnez (beste aztarna batzuekin, noski), kontuan izan beharko dira guztiak ehorzketa-errituala bere osotasuneanulertu ahal izateko.
|
|
|
El Baradal, Asturias; Parxubeira, Galizia; etab.) ditugu. Oraingoz, EuskalHerrian ez dugu ezagutzen horrelako artelanik (ziur aski, kontserbazio-arazoengatik), nahiz eta urrutira
|
joan gabe
lekuko ikusgarriak egon: Huidobro-n (Burgos), Santa Cruz-en (Cangas de Onfs, Asturias), Navalcan-en (Toledo).
|
|
|
Antartika urtzen hasi da, erremediorik gabe.' Joan den martxoan, “Larsen B” glaziar-plataformaren zati handi bat hondoratu zen, eta 12.000 urteko iraupena du. Joan den astean, 75 kilometro luzeko beste izotz-bloke bat urtu zen Ross plakatik, Zeelanda Berriko hegoaldean, eta, urrunago
|
joan gabe
, asteartean, Estatu Batuetako Izotzaren Zentro Nazionaleko zientzialariek 200 kilometro luzeko beste izotz-jausi bat iragarri zuten Ross itsasoan. Telmpano-jausiak berez berritze-prozesu naturala diren arren, izebergen produkzioaren tamaina eta maiztasuna —hiri handien tamainakoak batzuk— kezkagarria da, zientzialarien arabera, eta fenomeno horren errua berotze globala da.
|
|
|
Izan ere, arto-bidalketen %75 AEBetatik dator, eta herrialde horretan zereal horren ekoizpenaren ia %90 genetikoki eraldatutako landareetatik dator. Zambiako Gobernuak ez du banatu nahi segurua dela frogatu arte.' Atzo bertan, urrutirago
|
joan gabe
, Mundia Sikatana Nekazaritza ministroak eten egin zuen FAOren laguntza humanitarioaren banaketa Namwala herrian, Zambiako hegoaldean, biztanleriak ustez transgenikoa den arto-irinez egindako ahia horiak hartzen zituela ikusi zuenean. Nazio Batuen Agentziako ordezkariek arto-irinaren ordez irin zuria jarri behar izan zuten.
|
|
|
Zerrendan “izan daitekeen erlazioa” eta “ezarri gabeko erlazioa” hitzak nabarmentzen dira. Urrutirago
|
joan gabe
, hori da ahoko, faringeko eta esofagoko minbizien kasua; haientzat, alkoholaz gain, oso edari beroen, gatzunetan kontserbatutako arrainaren eta obesitatearen “arrisku-faktore probabletzat” hartzen dira. Fruta eta barazkiak kontsumitzeak prebentzio gisa joka lezake.
|
|
|
Isurketak murriztapenak eragin ditu Galiziako kostaldeko zenbait eremutan, baina ez da hau gertatu den lehen aldia eta Galizian bakarrik aplikatu da. Urrutirago
|
joan gabe
, Kataluniako Generalitateak 2002 urtean aldi baterako mugatu zuen moluskuen erauzketa Tarragonako" Els Alfacs" eremuan, DSP biotoxinaren partida bat aurkitu baitzen. Neurria altxatu egin zen, sartutako neurri zuzentzaileen ondoren emaitza analitikoak erreferentziako araudira egokitzen zirela egiaztatu ondoren.
|
|
|
Hartarako indarra baitzuten artean. Urrunera
|
joan gabe
, Karmele izan zuten zorion haren lekuko, Sararen ahizpa. Honek egin zièn bisitan –bikoteak Alpujarretan hiru urte bete eta berehala–, horixe frogatu baitzuen.
|
|
|
Baldintza juridikoei erreparatuz, oso urrutira
|
joan gabe
, Espainiar estatuaren barruan, Katalunian, hain zuzen, badaude unibertsitate katalan elebakarrak, Generalitateak berak sortuak.
|
|
2003
|
|
|
Lehenik esan behar da Sadam Husein tirano bat dela eta bere erregimenak Irakeko Estatuaren lurraldearen baitan bizi diren pertsonen eta herrien eskubide eta libertateak ukatzen dituela. Urrutira
|
joan gabe
hor dugu kurduen kontra egindako erasoa. Hori hala da, eta ez dugu inolaz ere ezkutatu behar, nahiz eta gutako bakoitzak arrazoi franko izan Bush jaunak dituen gerrarako grinen aurka.
|
|
|
Eztakit zenbat denbora egon nintzan beregana
|
joan gabe
, behin bion adiskide erdeldun batek esan zidanean nola emaztea ta alabaa etxetik joan zitzaizkion bera bakarrik utzirik, eta nola geixorik eta ia hilteko zorian inoren laguntzarik gabe egon ostean, berez osatu zan, eta nola ikusi zuan elizan.
|
|
|
Uholdeok ibaiertz zabal-zabalak hartzen dituzte urpean egunbatzuetan, arroen beheko aldeetan batez ere. Horrelakoak izaten dira noiz edo noizAfrikan (2000 urtearen hasieran Mozambiken izan zen uholde hiltzailea, kasurako), Asian (Bangladesheko deltakoak) edo Hego Amerikan direnak, nahiz etaEuropan bertan ere gertatzen diren (Rhin, Danubio edo Ebro ibai-arroetan, esaterako; urrunera
|
joan gabe
, 2003ko otsailean Nafarroako Erriberakoa).
|
|
|
Aldaketa edo lermak funtsezkoak dira haragiaren bizitza komertzialean. Kontuan hartu behar da, urrutirago
|
joan gabe
, kolorea haragi freskoaren ezaugarri primarioa dela, kontsumitzailearen erabakiak erosketan eragiten duena. Gainera, kontsumitzaileek itxura uniformea espero dute produktu-talde baten barruan.
|
|
|
Andaluziako proiektua bideokonferentzia bidezko kontsultetan oinarritzen da eta gaur egun Andaluziako 41 osasun zentrotan dago kokatuta (Jaen, Almeria eta Malaga probintzietan). Sistema horri esker, paziente batek doktore bat kontsulta dezake ospitalera
|
joan gabe
. Gerard Druesne epaimahaiko buruak esan zuenez, Andaluziako Juntak parte hartzen zuen beste hiru proiektutara ere zabaltzen da saria.
|
|
|
Hirugarren munduko nekazaritza-kooperatibek, bidezko merkataritzaren etikan babestutako GKEek bezala, hondamendi batekin parekatzen dituzte kultura-kapitalaren higadura, biodibertsitatearen galera eta ezagutza tradizionalen galera. Urrutirago
|
joan gabe
, James Lovelock-ek, «Gaia Teoria» ezagunaren aitak, nekazaritza modernoaren efektuak Lurrak jasandako erreduren orbainekin konparatzen ditu. Haren ustez, historia garaikideko paisaia ingelesaren suntsiketa aurrekaririk gabeko bandalismoarena da.
|
|
|
Dwight Cavanagh, Dallasko (AEB) UT zentro medikoko Oftalmologiako lehendakariordea. ), argitalpenean adierazi duenez, lente horiek espezialistarengana
|
joan gabe
erabiltzeak begiak handitzea, narritatzea, infekzioak eta ikusmena pixkanaka galtzea eragin ditzake, kasu larrietan itsutasunera iritsi arte. Hala ere, Cavanagh-ek zehaztu du, oftalmologoari edo optometristari kontsulta eginez gero, haiek aukeratuko dituztela paziente bakoitzaren begietarako ukipen-lente egokienak, eta, gainera, haiek jartzen eta garbitzen irakatsiko diotela, ondorengo arazoak saihesteko.
|
|
|
Seminarioan sartzeko, euskara jakin eta hizlari abileziak izateaz gain, ordura arteko bizimoduaren garbitasuna frogatu beharko da. Lehenengo urtean sermoigintza eta predikari-lanetan trebatuko dira, misiotara
|
joan gabe
; froga-garaia da hori: edozein arinkeria eginez gero, egotziak izango dira.
|
|
|
Gutxiago daki bere nortasunaz bere txakurraz baino. Komunikabidea k, negozio hutsa diren aldetik, euren publizitate iragarkiak eman eta eman ari dira, haratago
|
joan gabe
. Ondorioz, guztiontzako gaiak, beti funtsezkoak izaten direngaiak, adibidez dela arnasketa, dela bizitza kulturala, ez dira albiste, ez dute behar hainbateko garrantzirik albiste gisa emateko.
|
|
|
Nafarren ondare eta nortasunari dagokion galera nagusia XX. menderaino euskararen atzerakada etengabea izan da. Aspaldiko denboretara
|
joan gabe
, Joakin Lizarraga Elkanokoaren Egues ibarretik hasi eta Erroibar, Aezkoa, Zaraitzu, Erronkari eta Arakil bera, euskararentzat basamortu hilotz bihurtzen ari ziren ordurako, eta erromantikoen eskutik etorri zen euskararen aldeko lehen ahots etaelka rte legeztatua. Iturralde Suit historialari entzutetsuaren etxean bildu ziren 1877ko urria ren 23an Florencio Ansoleaga, Arturo Campion, Estanislao Aranzadi, Hermilio Oloriz barne, izen oneko hamahiru hirunsheme, eta Nafarroco-Euscarazco Elcargoa sortu zuten, hizkuntza, euskal kultura eta lege zaharra Nafarroan sustatzeko asmoz.
|
|
|
10, 11 Azkenez ere, esandako horretatik azaltzen da badirela lege batzuk, modu berezkoan interpretatu behar direnak, har dezaketen zabalerarik handiena izan dezaten, justizia eta ekitateari eraso gabe. Beste batzuk, aldiz, hitzez-hitzezko esanahiaren barruan mugatu behar dira, beste ondorioetara
|
joan gabe
. Horrela, euren xedapenetan berezko askatasunarekin bat egiten duten legeak, hitzarmen oro onesten dituztenak, berba batez, ekitatea ederresten dutenak, interpretatu behar dira beste legeek eta ohitura onek ahalbidetzen duten hedaduraz.
|
|
2004
|
|
|
Ezinbesteko osagaia herri eta auzo txikietako jaietan. Gorputza makalaldian sartzen hasten denerako droga naturala da, indar berritzailea aurrera jarraitzeko, etxera
|
joan gabe
.
|
|
|
Mintzamen kamutsaren ezaugarri horiek guztiak ez ote genituzke beste hizkuntza bateko hiztun gazte askorengan aurkituko? Espainieraz, esaterako, urrutira
|
joan gabe
, Mariano Ferrerren behinolako balorazio kritiko hau ez baita euskara gogoan hartuta egindakoa, hizkuntza menderatzaileko hiztun gazteak zituen mintzagai irrati-esatariak: –Kezkatzen nau hizkuntza gaitasunaren gainbeherak, espresioaren pobrezia onartuak, eta kezkatzen nau, batez ere, eztabaidatik ihes zer erraztasunekin egiten dugun irain eta aurreiritzien bidez. Hizkuntza gaitasunaren gainbeherarena asko nabarmentzen da gazteengan.
|
|
|
Historialarien iritzia ez dator bat antzinako Greziako eta Erromako idazkien azterketarekin. Plutarkok, urrunago
|
joan gabe
, bere testuetako batean dio Osirisek berak probatu zuela ardoa historian lehen aldiz, eta, ondoren, ardoa egiteko teknikak erakutsi zizkien hilgarriei. Ardoaren jatorria Jainkoaren esku utzi arren, testuak faraoi handien Egiptorako tributua ematen du.
|
|
|
Elikagai horiek bitaminen, gatz mineralen, zuntzaren eta elementu antioxidatzaileen iturri nagusia dira.Aipatutako mantenugai askoren urritasunak zuzeneko lotura du helduaroan eragin handiena duten gaixotasun kroniko batzuk agertu eta garatzearekin: aterosklerosia, dibertikulitisa, kolon suminkorra, osteoporosia, anemiak, minbizia, etab. Urrutirago
|
joan gabe
, organismoak sintetizatu ezin dituen substantziak dira bitaminak, eta, kantitate txikian beharrezkoak izan arren, behar ez bezala hartuz gero, aldaketa funtzionalak, organikoak eta klinikoak sor daitezke pixkanaka. Orain dela urte batzuk arte, bitaminei zeregin elikagarria ematen zitzaien, besteak beste, prozesu metabolikoen elementu erregulatzaile gisa.
|
|
|
Arrain handien espezieen %90 desagertu dira dagoeneko. Atunak, urrunago
|
joan gabe
, asko murriztu dira. Balaztarik jartzen ez bada, 50 urtean atuna jateari utziko diogu.
|
|
|
Urtean zehar indarrean dauden arazo horiek ez dira agertzen edo beste une batzuetan kontziente bihurtzen dira. " Urrutirago
|
joan gabe
—azaltzen du Berastegik—, baliteke bikoteak komunikatzen eta akordioetara iristen ez jakitea, baina, urteko gainerako sasoietan bizimodua arautuago eta ordenatuago dagoenez, ez dira konturatzen elkarrekin denbora gehiago igaro behar duten arte familiarekin Gabonetako ekitaldiak prestatzeko". Ikertzaileak adierazi du egun horietako arazo nagusiak oso lotuta daudela familiarekin.
|
|
|
Izan ere, ongi gogoan dut Leibstandarteko Weber hori: iazko hitzaldian lokartu egin nintzen eta hiru astez etxera
|
joan gabe
gelditu nintzen, zigortuta. Eta ez nintzen bakarra izan, ez horixe.
|
|
|
–Badugu, urrutira
|
joan gabe
, adierazgarri gerta dakigukeen eredu bat –azaldu zuen Einsteinek, Pauliren keinuei jaramonik egin gabe–: Werner Heisenberg.
|
|
|
–Je-je-je! –irri egin zuen aitak– Urrutira
|
joan gabe
ere, ongitxo ezagutzen ditugu sasidemokrataz jositako demokraziak! Eta zuk aldarrikatzen duzun demokrazia ere...
|
|
|
Urrunera
|
joan gabe
, auzoko nire lagunen familietako giroa ez zen batere gauza hauen aldekoa, gehienak praktika erlijiosoa bazter utziak baitziren, ateoak, agnostikoak edo indiferenteak.
|
|
|
Egia esan, Descartes onartu beharrean dago errua egon badela, osterantzean egia izango litzateke gizakiak burura dezakeen guztia. Urrunago
|
joan gabe
, ikusi besterik ez dago zenbatetan egin duen Descartesek berak huts zalantzan jarri dituen gauza guztiak sinetsi izan dituenean. Baina errua badela onartzeak talka egin beharko luke Descartesek Jainkoari buruz duen adierarekin eta baita egiari buruz duenarekin ere.
|
|
|
Eihera asko ziren inondik ere, baina horrek gutxi inporta zion balkoiko itzalari. Gortinetaraino hurbiltzen zen, baina aurrerago
|
joan gabe
. Eta hala egun batean eta bestean.
|
|
|
fuertegi itxitako ate baten kolpearekin edo lurrera eroritako antoxina baten kinketakoekin. Gainera, Bizkarrokerrek Balantzategin jarraitzen zuen, bizikleta hartu eta bere herrira
|
joan gabe
, eta ganbaran ari zen lanean, zarata ateraz bera ere. Zergatik horrenbeste mugimendu?, galdetzen nion neure buruari.
|
|
2005
|
|
|
Hain urrutira
|
joan gabe
, eta gerrara iritsi ez arren, inguruan badira ur kudeaketak sortutako tirabirak, Ebroren trasbase ezaguna kasu.
|
|
|
gauzak ondo irtenda zenbat emango dit, eta gaizki irtenda zenbat kenduko dit. Baina ez dut uste jendea galdu dezakeenagatik
|
joan gabe
geratuko denik.
|
|
|
A! Gaur egun etortzen balire magoak, zenbat apez ez liteke Jerusalemen egon, Beleneko zilo hartara
|
joan gabe
. Zenbatek ez lezakete erran beren Jerusalem ttikitik begira:
|
|
|
Igandetan mezara joatea eskatzen die giristinoei Elizak. Ez ote gintezke giristino on izan batere elizara
|
joan gabe
, han ematen diren prediku aspergarri eta estralurtarrak entzutera bortxatuak izan gabe. Inkarnazio fedearen izenean, gorputz bat hartu duen Jainkoaren izenean, prediku estralurtarrak entzuten baitira.
|
|
|
Badaki beste animaliak horra hurreratuko direla. Janaria aurkituko du, bila
|
joan gabe
. Baina bat-batean, sugea hareatzako arrain baten aurrean dago.
|
|
|
Orain zatikatuta dagoen iceberga bere deriban kokatu zen homonimo estuan, inguruko itsaslasterrak aldatuz. Kokapen berriak, CONSUMER eroski-k argitaratu zuen bezala, Antartikako kartografia aldatzera behartu zuen, eta, gainera, eskualdeko pinguinoen kolonietako bat sarraskitu zuen, elikatzen diren ur irekietara
|
joan gabe
. Aurtengo udaberrian, B -15Ak Drygalski glaziarrerantz biratu zuen.
|
|
|
Adelak, etorri eta berehala lortu zuen ikuskaritzak onar zezan mutilak eta neskak elkartzea, auzoko eskolako bi gelak batu eta adinen arabera bereiztea, nahiz eta Julio, mutilon maisua, kontra egon. Julio gurekin geratu zen, handienekin, baina Adelak erakusten zizkigun frantsesa, musika eta esku-lanak; horrez gain, batxilergoa institutura
|
joan gabe
egiten ari ginenoi egunero ordubete ematen zigun aparte, ezertxo ere kobratu gabe, eta Juliori ez zitzaion batere gustatzen hori, ikasleak kentzen baitzizkion egunero denoi batera eta diru-truke eskaintzen zigun ordu" partikular" erako.
|
|
|
Eta deus esaten ez zutenetarik askotxok pentsatuko zuten, ni orduan horrela ikusita, patronalaren zerbitzuko probokatzaile ibili nintzela moilan justizia banatzen genuen urte haietan. Ez nintzen tabernetan sartzen, deskarga amaitutakoan baforean gelditzen nintzen makinistarekin kofradiara
|
joan gabe
gosaritara. Adinean sartua genuen Piñeiro, isila zen eta maite zuen bere lana.
|
|
2006
|
|
|
Espazioen metaforei heldu nahi diet oraingoan. Horra, urrutiegi
|
joan gabe
, euskal kulturan hain sustraiturik dugun bat: frontoia.
|
|
|
Baina nazionalismo katalana ez zen bakarra, plurala zen. Urrutira
|
joan gabe
, Gaudi bera independentista zen.
|
|
|
Hori da Euskal Herrian gertatu dena, ados, baina salbuespen bat baino ez da. Urrutira
|
joan gabe
, Espainian bertan, gainerako adierazpen nazionalisten artean ez da gertatu. Euskal Herrian edo Irlandan gertatu izanak ez du esan nahi indarkeria nazionalismoaren bidelagun logikoa denik.
|
|
|
Erromesak maiz ikusiko dituzu bide ertzean. Eta erromanikoaren bila
|
joan gabe
, bera hurbilduko zaizu. Aragoiko erresumako hiriburu izan zen honetakoa dugu, esate baterako, penintsulako lehen katedral erromanikoa.
|
|
|
Albistegian, urrutiegi
|
joan gabe
, zurari buruz hitz egiten jarraituko dugu, Orozkon hartu duten erabakiaren berri izan dezazuen.
|
|
|
Ezin herria utzi Zuraren Museoa bisitatzera
|
joan gabe
. Gaur egun Euskadin aurki ditzakegun zuhaitz-espezie mota guztiak biltzen ditu.
|
|
|
Psikiatra horrek Finlandiako sistema falta du, familiatik eta eskolatik bertatik prebentzioari zuzendua. “Espainian hori ez da existitzen —onartu dute—, eta ospitaleetako larrialdietan iristen dira, bizpahiru urte daramatzatenean esperientzia psikotikoak bizitzen, medikuarengana
|
joan gabe
eta familiako errezeloekin hura ezagutzeko”. Esperientzia psikotikoak ulertzea Urtero 75.000 kasu berri antzematen dira.
|
|
|
...ioz eta Abiazio Zibileko Zuzendaritza Nagusiak Aireko Operadorearen Ziurtagiria erabat bertan behera uzteko hartutako erabakiaren ondorioz sortutako krisi larria dela eta, bai administrazioek bai kontsumitzaile-erakundeek planteatutako gatazkari irtenbide legala bilatzen ahalegintzen dira, kaltetutako milaka herritarren interesak behar bezala babestearren, eta hegazkin-konpainia beren helmugetara
|
joan gabe
geratuko da. Latinoamerikako helmugako herrialde batzuetatik, beren agintariak ekintza judizialak ere planteatzen ari dira, aireportuetan kokatutako aireontziren baten aurkako enbargo neurriak hartzeko.
|
|
|
Eta galdetzen zidan, ea ez nuen kresalaren usaina hartzen, ea ez nituen oin azpietan sentitzen olatuek harkaitzen kontra jotzean sortzen zituzten danbadak, ea ez nuen olatuak jo ondoko ur parrastada entzuten... –berriz hartu du airea, kontatu ala ez pentsatzen balego bezala– Pentsa zenbat gustatzen zitzaion, behin hilabete oso bat itsaso ertzera
|
joan gabe
egonda, zimeldutako lorea ematen zuen, airea falta zuela. Hilabete errekaduak egitera irten gabe zigortu zuen Bittorik, eta sukaldean errezetak idaztera.
|
|
|
ezagutzea estimatzeko bidea izan ohi denez, orain zinez estimatzen zintudala esan nezake. Estimaziotik harago
|
joan gabe
ordea.
|
|
|
Nondik nora jeneral ingeles baten izena Estatu Batuetako zuhaitz miragarri batentzat? ...r Colley deitzen zela gaztetan, eta denborarekin, ospearekin eta Gasteizen, Waterloon eta beste hainbat lekutan irabazitako hainbat borrokaren ondorengo ohoreekin bakarrik bihurtu zela Arthur Wellesley, Wellingtoneko dukea, amerikarrek begi hobez begiratuko zioten, baina Wellington izen hutsez jeneral ingeles bat besterik ez zen, eta estatubatuarrek bazuten jeneral ospetsu nahikoa kanpotarren bila
|
joan gabe
.
|
|
|
Asschertarren historiari begirada bat eman nahi badiogu, oso urrutira
|
joan gabe
, Isaac Joseph Asscher topatuko dugu XIX. mendean. Harribitxiak lantzen zituen Isaac Josephek; esmeraldak eta diamanteak batik bat, eta I. J. Asscher Diamond Company izeneko lantegia sortu zuen Amsterdamen 1854 urtean.
|
|
|
Elizgizona bera miretsirik zegoen kontrako egoera horri etekina ateratzeko agertzen ari zen grinaz. Salamancara
|
joan gabe
ere egiten ahalko zuen, beharbada, Nafarroako erregeordeak leporatu nahi zion lana. Salamanca aspaldiko ametsa zuen, ordea, diru eta aukera faltan beti geroratua.
|
|
|
Beren temari kontzen diotenetarik iruditu zaio bart gizon hori. Akaso, bera
|
joan gabe
, Jeannette igorriko dio, gisa horretara aiseago suspertuko delakoan. Istant batez, neskatoaren etorrerak ekar litzakeen egokierak erabili ditu berriz ere gogoan.
|
|
|
Belak bete-betean puztu eta kresalezko tantek aurpegia zipriztintzen zigutela abiatu ginen. Denbora luzea zen etxekoen berri jakin gabe, denbora luzea lagunak ikusi barik, Likonako dorrera
|
joan gabe
, harrizko zubitik ibaian gora igotako txalupak ikusteke. Mira neukan.
|
|
|
Urrutirago
|
joan gabe
nahikoa da zenbaki honetan bertan Joan Mari Torrealdaik, bere eta Precisaren azterlanei esker, ematen dituen datuak kontuan edukitzea. Bi errealitate objektibo gogoratu ditu argitalgintzari buruz:
|
|
2007
|
|
|
EAJren politika eta pentsamendua statu quoarena da, esan nahi baita: Estatuak markatzen duen mugan bizitzea, ertzeraino
|
joan gabe
eta ahal bada ertz hori harago mugitzen saiatzea: " Statu quo horrek bost puntuko alorrean mugitzea eskaintzen badigu, ondo, baina saia gaitezen sei puntu lortzen, baina beti ere statu quo hori errespetatuz, beti sendo egonez".
|
|
|
Web gunean atzera eta aurrera zabiltzala, kontraesanak noiznahi irakurriko dituzu: " Itsasontziz bidalketa"," Ez duzu errezetarik behar"," Odol analisia sendagilearengana
|
joan gabe
!", eta handik pixka batera, esteroideak erabili baino lehen sendagileari galdetzeko dio eta ez direla 18 urtetik beherakoek erabiltzeko. Berriz ere erasoa ordea:
|
|
|
Hor dago erronka beraz: euskal nortasuna erakargarri egingo duen Euskal Etxea antolatzea; Sabinoren garaiko etnokeria irrazionaletara
|
joan gabe
, baina kanpoko euskaldunei bost axola zaien euskal hiri global horren ustezko birtuteak janarazi gabe ere bai.
|
|
|
Konstituzioak dio bertako hizkuntzak koofizialak izango direla dagokien erkidegoetan eta ez du esaten ofizialak izango direla bakarrik hala erabakitzen den eremuetan. Valentzian, adibidez, badira valentziera behin ere hitz egin ez diren lurraldeak, baina ez da halako zonifikaziorik; eta horren urrutira
|
joan gabe
, EAEn ere badira duela mende batzuk erdaldundu ziren eremuak. Norbanakoen eskubideen ikuspuntutik, inon ez zaio eman horren aterabide kaskarra hizkuntzen aniztasunari.
|