|
2000
|
|
|
Gaur egun literaturak oihartzun gehiago dauka mamia baino. Azkenean literatur zaleak eta igande arratsalde batean gustuen liburu bat irakurtzen igaroko dutenak beste inorekin kalera
|
joan gabe
, edo mendira joan gabe, gutxi gara, sekta bat zentzu batean. Gutxi gara eta gainera gure zaletasuna guztiz zaharkitua da, aurreko mendeko zaletasun baten atzetik gabiltza, baina jendearen bizitzan lehen, ikusentzunezkoak sortu arte, literaturak zeukan gaur ez duen garrantzia.
|
|
|
Gaur egun literaturak oihartzun gehiago dauka mamia baino. Azkenean literatur zaleak eta igande arratsalde batean gustuen liburu bat irakurtzen igaroko dutenak beste inorekin kalera joan gabe, edo mendira
|
joan gabe
, gutxi gara, sekta bat zentzu batean. Gutxi gara eta gainera gure zaletasuna guztiz zaharkitua da, aurreko mendeko zaletasun baten atzetik gabiltza, baina jendearen bizitzan lehen, ikusentzunezkoak sortu arte, literaturak zeukan gaur ez duen garrantzia.
|
|
|
Bitartean, balea bat zebilela oihukatu du norbaitek. Ziri-miriaren erdian, uretan desagertzen ari zitzaion bizkarra ikusi diot aurrena, baina minutua
|
joan gabe
, oso-osorik, bi hegatsak zabaldurik popatik ehun bat metrora gorputza biratuz jauzi egin baitu, betiko urrundu aurretik. Xibarta gaztea zen.
|
|
2001
|
|
|
elkarren arteko lan eremua atxikitzea eta ikuspegi estrategikoak gure artean finkatzea. ABn ildo bakoitzak bere ikuspegi estrategikoa garatzeko eskubidea duela onartu behar da, beste ildoen garatzearen aurka
|
joan gabe
beti ere. Batasunak AB mantentzea eta elkarrekin lanean segitzea proposatzen du.
|
|
|
Adibide xume bat jartzearren: uztail honetan, urrutira
|
joan gabe
, topaketa pedagogiko batzuk antolatu ditu, bigarren urtez, Hik Hasi aldizkariak. Hogei bat ikastaro izan dira guztira, horietako bat «Literatur txokoa» deitu dutena, eta bertako koordinatzaile izatea suertatu zaidan aldetik hor ibili naiz, hiru egunetan zehar, Lizardi, Mirande eta Sarrionandia besapean hartuta, bakoitzari goiz oso bat, bederatzietatik ordubietara, eskaintzen geniola.
|
|
|
Bere kasuan, ez zituen berekasa edo etxetik egin: " Matrikula beste guztiek bezala egin nuen, baina klasera
|
joan gabe
azterketetara aurkeztuta aprobatzeko asmoarekin". Ez zitzaizkion gauzak berak uste bezala atera:
|
|
|
Baina, zer gertatzen da unibertsitatera
|
joan gabe
ikasten dutenekin. Noiz hasten dira azterketak prestatzen?
|
|
|
Gainera, ikasleei praktikak eskaintzen zaizkienean, klaseko orduak galdu beharra izaten dute askotan. Beraz, zabala da honezkero, klasera
|
joan gabe
lizentziatzea posiblea denaren kontzientzia.
|
|
|
Bete-behar horiek, bistan da, ez dagozkie bakarrik unibertsitateko irakasle eta ikasleei. Oso urrutira
|
joan gabe
, gu bezalako kazetarioi ere badagozkigu… Betetzen ditugun ala ez, beste kontu bat da, ordea.
|
|
|
Olalde izenpetzen zuen batek egindako azterketaren arabera," Drogak gaurko munduan, batez ere gazteen artean, sortu duen korapilloa, ez da nolanahikoa. Urrutiago
|
joan gabe
, Euskal Erriko mugetan bertan asko izan dira zigortuak drogazale edo droga-saltzaille zirelako".
|
|
|
Nola ibiliko ote gara datorren urtean hilero hipoteka ordaintzeko? Ez ote da hobe Santu Guztietako zubian Port Aventurara
|
joan gabe
geratzea. Datorren uda iristerako abioiz bidaiatzea berriro segurua izango ote da?
|
|
2002
|
|
|
Ez dezagun pentsa desobedientzia zibila gara daitekeela ezeren aurka
|
joan gabe
. Boterea herriaren gainean bermatzen da, giza-kontzientzien gainean, boterea ez da ezer abstraktua, baditu bere egiturak.
|
|
|
Erriberari buruzko mahainguru hau ez da Euskal Herriko herrialde edo eskualde bati buruz egiten dugun lehena. Urrutirago
|
joan gabe
, hor dago Zuberoari buruz egindakoa ere, eta seguru aurrera begira gehiago izango direla. Izan ere, gure abiapuntuetako bat zera da:
|
|
|
Huelga Gipuzkoan bakarrik eta piketeengatik atera zela zioen «El Pais»eko titularraren muturrera
|
joan gabe
, Espainiako hedabideetako tertulianoen kontuak alde batera utzita, hemen bertan, piketeen kontrako epelak entzun zitezkeen, jende ustez progrearen ahotik, eta" behartuta isten duten" dendari txiki gaisoen defentsa paternalista demagogikoak. Piketeroek, nik dakidala, ez dute kobratzen goizeko bostetan jeiki eta autoa hartuta lantegiz lantegi ibiltzeagatik.
|
|
|
Saio batzuetarako deitu zidaten, eta nik lotsatuta, ez nuen joan nahi izaten. Agirrerekin eta kantatu behar nuen batean gezurra esanda
|
joan gabe
ere geratu nintzen. Ez nuen sinesten bertsolaria nintzenik.
|
|
|
Hurrena, lortu dena editatzera, zein, jeneralean, autografo goseen arteko inkestaren bat izaten baita, horni duelarik saihestu gaituen izarraren altuerari edo antzeko zerbaiti buruzko komentario barregarriren bat, edota, proiekzio jakinen bat, baina hori ahal denean, zeren ziur aski, zein film ikusi nahi harexen sarrerak ahitzen baitira. Horrez gainera, behin behar eta, gaueko hamabietarako programatutako jaira
|
joan gabe
geratuko gara, zeren ordu bietan izango baita azkenean (artistek inoiz presarik ez, eta hurrengo goizean jokaera bera). Kondizio horietan, nola gustatuko zaizkigu, bada, ikusten ditugun filmak?
|
|
2003
|
|
|
Lehenik esan behar da Sadam Husein tirano bat dela eta bere erregimenak Irakeko Estatuaren lurraldearen baitan bizi diren pertsonen eta herrien eskubide eta libertateak ukatzen dituela. Urrutira
|
joan gabe
hor dugu kurduen kontra egindako erasoa. Hori hala da, eta ez dugu inolaz ere ezkutatu behar, nahiz eta gutako bakoitzak arrazoi franko izan Bush jaunak dituen gerrarako grinen aurka.
|
|
2004
|
|
|
Ezinbesteko osagaia herri eta auzo txikietako jaietan. Gorputza makalaldian sartzen hasten denerako droga naturala da, indar berritzailea aurrera jarraitzeko, etxera
|
joan gabe
.
|
|
2005
|
|
|
Hain urrutira
|
joan gabe
, eta gerrara iritsi ez arren, inguruan badira ur kudeaketak sortutako tirabirak, Ebroren trasbase ezaguna kasu.
|
|
|
gauzak ondo irtenda zenbat emango dit, eta gaizki irtenda zenbat kenduko dit. Baina ez dut uste jendea galdu dezakeenagatik
|
joan gabe
geratuko denik.
|
|
2006
|
|
|
Espazioen metaforei heldu nahi diet oraingoan. Horra, urrutiegi
|
joan gabe
, euskal kulturan hain sustraiturik dugun bat: frontoia.
|
|
|
Baina nazionalismo katalana ez zen bakarra, plurala zen. Urrutira
|
joan gabe
, Gaudi bera independentista zen.
|
|
|
Hori da Euskal Herrian gertatu dena, ados, baina salbuespen bat baino ez da. Urrutira
|
joan gabe
, Espainian bertan, gainerako adierazpen nazionalisten artean ez da gertatu. Euskal Herrian edo Irlandan gertatu izanak ez du esan nahi indarkeria nazionalismoaren bidelagun logikoa denik.
|
|
|
Erromesak maiz ikusiko dituzu bide ertzean. Eta erromanikoaren bila
|
joan gabe
, bera hurbilduko zaizu. Aragoiko erresumako hiriburu izan zen honetakoa dugu, esate baterako, penintsulako lehen katedral erromanikoa.
|
|
2007
|
|
|
EAJren politika eta pentsamendua statu quoarena da, esan nahi baita: Estatuak markatzen duen mugan bizitzea, ertzeraino
|
joan gabe
eta ahal bada ertz hori harago mugitzen saiatzea: " Statu quo horrek bost puntuko alorrean mugitzea eskaintzen badigu, ondo, baina saia gaitezen sei puntu lortzen, baina beti ere statu quo hori errespetatuz, beti sendo egonez".
|
|
|
Web gunean atzera eta aurrera zabiltzala, kontraesanak noiznahi irakurriko dituzu: " Itsasontziz bidalketa"," Ez duzu errezetarik behar"," Odol analisia sendagilearengana
|
joan gabe
!", eta handik pixka batera, esteroideak erabili baino lehen sendagileari galdetzeko dio eta ez direla 18 urtetik beherakoek erabiltzeko. Berriz ere erasoa ordea:
|
|
|
Hor dago erronka beraz: euskal nortasuna erakargarri egingo duen Euskal Etxea antolatzea; Sabinoren garaiko etnokeria irrazionaletara
|
joan gabe
, baina kanpoko euskaldunei bost axola zaien euskal hiri global horren ustezko birtuteak janarazi gabe ere bai.
|
|
|
Konstituzioak dio bertako hizkuntzak koofizialak izango direla dagokien erkidegoetan eta ez du esaten ofizialak izango direla bakarrik hala erabakitzen den eremuetan. Valentzian, adibidez, badira valentziera behin ere hitz egin ez diren lurraldeak, baina ez da halako zonifikaziorik; eta horren urrutira
|
joan gabe
, EAEn ere badira duela mende batzuk erdaldundu ziren eremuak. Norbanakoen eskubideen ikuspuntutik, inon ez zaio eman horren aterabide kaskarra hizkuntzen aniztasunari.
|
|
2008
|
|
|
Gutxi-gutxienez, demagun, bikoteak 300 euro gastatu behar duela. Gero, ezkontza-menua ordaindu behar, Adria edo Arzakera
|
joan gabe
, 300 euro bikote bakoitzeko, eta pentsatzekoa denez, egun horretan zenbait gastu gehiago egongo da. Jarri dezagun 100 euro.
|
|
2009
|
|
|
" Pertsonalki, nahiago dut underground oinarria duen pop katalana, eta katalanez egiten den mainstream musikak kutsatu gabea. Ez ahantzi azken horrek inoizko bandarik eskasenetako batzuk eman dituela -90etan, urrunago
|
joan gabe
, Sopa de Cabra, Sangtrait eta Sau-". Kontxo, nik hemen 90etako talde bat aipatu nahi nuen, Els Pets, pop kanta eder askoak konposatu zituen banda, gaur egunean jarraitzen duena-orain bi urte argitaratu zuten azken diskoa, Com anar al cel i tornar-eta gaur egunekoen aitzindaritzat har daitekeena-nahiz eta gutxik aitortuko dizuten hori-.
|
|
|
Horren urrutira
|
joan gabe
, 2006an onartutako Estatut-aren afera jo liteke azken urteetan Katalunian sortu den desafeccio delakoaren giltzarri. Toni Strubell i Trueta kazetariak bere azkeneko liburuan (El moment de dir prou, Ttarttalo argitaletxeak berriki gaztelaniara itzulia) dio Estatut-aren erreferendumaren kontra Espainian antolatutako boikota" aurrekaririk gabeko kanpaina katalanofobikoa" izan zela.
|
|
2010
|
|
|
Hori aipatu izan dut, Justizia administrazioa ez dugulako justiziako funtzionarioek eta epaileok bakarrik osatzen: Salaketa bat jartzera Ertzaintzaren edozein komisaldegira, edo hainbat herritako Udaltzaingora joan (urruti
|
joan gabe
, ni bizi naizen Arrasatekora joan zaitez) eta ikusiko duzu zein hizkuntzatan jasoko dizuten salaketa. Hori, gero, delitu edo falta den jakiteko epaitegian sartzen da.
|
|
|
Lobbygintzaren eskandaloez gutxitan entzuten du herritarrak oihartzunik, nahiz eta Europako Korporazioen Behategia (Corporate Europe Observatory, CEO) bezalako erakundeek albiste kezkagarriak zabaltzen dituzte. Urrunago
|
joan gabe
, CEOk joan den ekainean plazaratu zuen nola elikadura eta edarien konpainia handiek 1.000 milioi euro (esatea errez da!) gastatu duten Europan janariek beren osaketa azalean osorik erakustera behartu nahi zituen legearen kontra.
|
|
|
Juan Maria Uriarte aurreko gotzainarekin ibilitako bikario orokor biek kargua utzi eta Erromara alde egin zuten, ikasketak aitzakia. Beste bikario bik, Caritaseko arduradunak, gotzaindegiko idazkari orokorrak eta prentsa buruak beste horrenbeste egin zuten, hain urruti
|
joan gabe
ere. Hori gutxi balitz, herrialdeko apaizen %77k Munilla izendatzearen aurkako agiria izenpetu zuten.
|
|
2011
|
|
|
Ez dira, noski, Italian bakarrik gertatzen horrelakoak. Urrutirago
|
joan gabe
, Basauriko alkateak (Loly de Juan, PSE-EE) joan den azaroan Xabier Makazagaren Manual del torturador español herriko liburutegitik erretiratzeko agindu zuen, PPren eskaerari jarraituz. Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako liburutegi publiko guztietatik ken zezatela ere eskatu zuen PPk.
|
|
|
Gertuago, Bartzelonan, Baix Llobregateko nekazaritza parkea sortu dute, gune natural bezala baina nekazaritzarako erabilera bultzatzen dute eta, horretaz gain, ekoizleak eta kontsumitzaileak elkarrengana gerturatu nahi ditu, kalitatezko eta bertako elikaduran oinarrituta. Gurean ere, Gasteizen, urrutiago
|
joan gabe
, hiri-baratzeak mantendu, baloratu eta sortu egiten dira. Iruñean, ordea, kanpokoek miresten digutena guk desegin, nekazariak kaleratu eta museoan sartzen ditugu.
|
|
|
Baina egia da ere diru publikoz ordainduta era masiboan kontsumitzen diren botiken inguruan farmaziako multinazionalek informazioa ezkutatzen dutela. Urrutirago
|
joan gabe
, Gardasil saltzen duen Merck multinazionalak luzaz saldu du Vioxx antiinflamatorio famatua, harik eta debekatu zuten arte; baina debekua baino askoz lehenagotik ari ziren aditu asko alarma pizten haren kalte larriengatik.
|
|
2012
|
|
|
Nire aitaren lagun batek esan zuen hiru astetan bueltan egonen nintzela. Baina hiru aste ez, hiru urte egon nintzen Irlandara
|
joan gabe
. Ez nuen batere plan zehatzik.
|
|
2013
|
|
|
Langile berriak euskaraz natural egitera bultzatzen gaituenean, ikasten dabilenari euskaraz egiteko dituen mugak zabaltzen zaizkio. Egunero euskaltegira
|
joan gabe
egiten duten aurrerapenaz kontziente dira. Gauza dira lanean hizkuntza garatzeko.
|
|
2016
|
|
|
Urrutira
|
joan gabe
, 2015eko amaieran, kazetariak espetxeratu dituzte, telebista debekuak ezarri-azkena, joan den asteko Anakarako atentatuaren ondotik-eta erredakzioak harrikatu dituzte gobernuaren aldekoek. Prentsa askatasunaren sailkapenean Turkia 149\. tokiraino jaitsi du Mugarik Gabeko Kazetariak elkarteak; Maroko, Palestina edo Mexikoren atzetik.
|
|
2017
|
|
|
2009an, esaterako, bai Lurmen enpresak eta bai SOS Iruña-Veleiak eskatu zuten Europako arkeometrian espezializatutako zenbait etxek grafitoak aztertzea-aurkeztu zen aurrekontua, ez oso garestia-, baina epaileak ez zuen onartu eta bere horretan dago kontua. Uste dugu astebetean konpon zitekeela auzi hau, eta, neurri batean, baita Europara
|
joan gabe
ere.
|
|
|
The Tree of Life, 2001 A Space Oddisey, Mullholand drive, Eraserhead, Pi, Holy motors, Inland empire eta abar. Adibide asko aipa daitezke, baina urrutira
|
joan gabe
eta urtea amaitzen ari dela baliatuz, 2017an geratuko naiz. Cannes zinema jaialdian Urrezko Palmorria irabazi zuen The Square, Darren Aronofsky zuzendariaren Mother!
|
|
2018
|
|
|
Zerbitzariak edo adinekoaren zaintzaileak euskaraz lau gauza esaten jakiteari balioa eman behar zaio. Batzuk euskaltegira
|
joan gabe
kalean ari dira euskara ikasten eta hori lorpen ikaragarria da.
|
|
2021
|
|
|
Esate baterako, iaz joan nahi genuen, baina ezin izan genuen, pandemia eta beste. Hiru urte daramatzagu hara
|
joan gabe
, eta bi urtez behin joaten saiatu gara orain artean. Hilabete igaro han, familia ikusi, klimaz gozatu, eta buelta!
|
|
2022
|
|
|
Baina bertsolaritzarekin harremanetan jarraitu nahi nuen, eta lehenengo urtean unibertsitateko ikasle batzuekin elkartu nintzen. Gerora, urtebetez egon nintzen bertso-eskolara
|
joan gabe
. Izugarrizko gabezia sentitu nuen!
|
|
|
Hots, anorexiaren egiturazko izaera ezkutatu egiten da. Ez da asko arakatu behar ideia hori indartzera datozen mezuak aurkitzeko; urrutira
|
joan gabe
, hala dio Anorexia eta Bulimiaren Aurkako Elkartearen (ACAB) goiburuak: " Zeure burua gustuko ez duzunean, gaixotu egiten zara".
|
|
|
Gaur egun, Internetek mila aukera ematen dizkigu iritzi berriak eta harrigarriak topatzeko, bai eta manipulazio asko ikusteko ere, baina pertsona jakintsuak topatzen ditudanean haien ekarpenak benetan eskertzen ditut. Oso urrunera
|
joan gabe
, pandemiaren zurrunbiloaren eta nahasmenaren erdian, hainbat aditu interesgarri aurkitu nuen, irizpidedunak eta jantziak; baina, tamalez, ez zuten inolako tokirik izan masa-komunikabideetan, hain beharrezkoa zitzaigun argia eman ahal izateko. Aditu horiek niretzat lagungarri dira, oraindik orain, beste begirada bat izateko, begirada libre eta desberdina.
|
|
|
Kirola eta gerra aurkako bi mundu bezala irudikatzen dira askotan," bakearen" aldeko ekimenak ugariak izaten dira, baita Realean ere. Urte honetako ekainean, urrunago
|
joan gabe
, Gerrako eta futboleko oroitzapenak hitzaldia antolatu zuen talde txuri-urdinak Meho Kodro futbolari ohi bosniarrarekin, Ukrainako gerraren testuinguruan 90eko hamarkadako Balkanetako gerra gogoratuz. Hipokrisia horrekin" apurtu" beharra aldarrikatu du Oleagak:
|
|
2023
|
|
|
Urrutira
|
joan gabe
ere ezagutzen ditugu halakoak. 90 urte pasatu dira Espainiako Gerra Zibiletik, eta gerra amaitu zen Francok" irabazi dugu" esan zuenean.
|
|
|
Baina gauza txiki batzuk kontatzea ahazten zaie. Aparte utzita Iberdrolak greenwashing-a egiten estaltzen dituen kalteak, eta urrutira
|
joan gabe
Extremaduran ondo dakite Guggenheimen aitabitxiak kolonialismo energetikoarekin historian barrena egindako barrabaskeriez, lehen urtegiekin eta orain fotovoltaikoekin, aparte utzita hori, atzera begiratu dezakegu. Adibidez ez legoke gaizki gogoratzea Iberdrolaren arbaso Jose Maria Oriol y Uriguen bilbotarrak, Hidroelectrica Españolaren sortzaileak, 10.000 eskuzko granada, 6.000 fusil, 150 metrailadore astun, beste 300 metrailadore arin eta bost milioi kartutxo zeramatzan itsasontzia pleitatu zuela 1936ko kolpistentzako.
|