|
2007
|
|
|
Lehendik ere badaude horrelako zenbait tresna sarean (WebConc eta WebCorp, adibidez), baina horiek ere Interneteko beste tresna eta bilatzaileek euskararekin dituzten bi arazoak dituzte: batetik, forma zehatz bat soilik bila dezakete, eta ez hitz edo lema baten forma guztiak batera esaterako, lur bilatzeko eskatu eta lur, lurra, lurrean, lurrarekin... aurkitzea interesatzen zaigu; bestetik, euskarazkoak ez diren emaitzak ere eman ditzakete eta ematen dituzte, baldin eta hitz forma bera bada beste hizkuntzaren batean (software, anorexia eta sulfuroso
|
hitzen
kasuan, adibidez).
|
|
2009
|
|
|
Eta ikusi dute materia grisak (prozesamendua gertatzen den gunea) dentsitate handiagoa duela ezker hemisferioko hainbat gunetan, irakurtzen ikasi dutenen artean. Espero zitekeenez, gune horiek hizkien ezagutzaren, hizkiak dagozkien soinuetan itzultzearen eta
|
hitzen
esanahiaren arduradunak dira. Irakurketak garuneko konexioak sortzen dituen materia zuriaren dentsitatea ere areagotzen du.
|
|
|
Lehen pentsatzen zen zirkunboluzio angeluarrak
|
hitzen
formak ezagutzeko ardura zuela hitzen soinuetara eta esanahira jo baino lehen. Gaur egun, berriz, ikertzaileek ikusi dute zirkunboluzio angeluarrak ez dituela zuzenean hitzak soinuetara eta esanahietara itzultzen, baizik eta irakurketa prozesuan parte hartzen duela, hitzaren esanahia ezagutuz hizkiak aurreratuz.
|
|
|
Lehen pentsatzen zen zirkunboluzio angeluarrak hitzen formak ezagutzeko ardura zuela
|
hitzen
soinuetara eta esanahira jo baino lehen. Gaur egun, berriz, ikertzaileek ikusi dute zirkunboluzio angeluarrak ez dituela zuzenean hitzak soinuetara eta esanahietara itzultzen, baizik eta irakurketa prozesuan parte hartzen duela, hitzaren esanahia ezagutuz hizkiak aurreratuz.
|
|
|
KYOTO proiektua ere aurkeztu zuten: wiki plataforma baten bidez
|
hitzen
eta terminoen esanahiak definitu ahal izateko sistema baten proiektua. Bestalde, datuetatik ezagutza erauzteari buruz ere hitz egin zuten.
|
|
2010
|
|
|
Nahi dugun informazioa han aurkitzeko, beharrezkoak ditugu bilatzaileak, hala nola Google, Yahoo edo Bing. Hasieran
|
hitzen
bilaketa hutsa egiten zuten, baina gero eta aukera gehiago dituzte. Eta bilatzaile mota berriak ere hasi dira agertzen.
|
|
2012
|
|
|
Komunikabideen online bertsioetan, blogetan eta eduki ugaria duten webguneetan oso ohikoa da, albiste edo artikulu jakin batean gaudela, amaieran antzeko edukietarako estekak erakustea, gaiaren inguruan sakondu ahal izateko. Esteka horiek metodo automatikoen bidez jartzen dira, baina normalean webgune horretako bertako edukirakoak izaten direnez eta hizkuntza berean egoten direnez, oso sinpleak izaten dira metodook,
|
hitzen
kointzidentzia hutsean oinarrituak.
|
|
|
Oso azaletik tratatu izan dute hizkuntza: stemming edo sasilematizaio sinple bat,
|
hitzen
bilaketa hutsa...
|
|
|
Teknologia horiekiko oraingo interesaren arrazoi nagusietako bat da aurreko metodo sinpleek goia jo dutela eta emaitzak hobetzeko hizkuntza sakonago aztertzeko beharra ikusi dutela. Bilatzaileen kasuan, adibidez, jabetu dira emaitza hobeak itzultzeko beharrezkoak direla hizkuntzaren araberako bilaketa, bilaketa eleanitza, sinonimoen edo antzeko
|
hitzen
bilaketa, jendearen iritziaren analisi automatikoa haren araberako rankinak egiteko, laburpen automatikoa, galderak erantzutea, eta halako teknika sakonagoak.
|
|
|
Ikertzaileak aipatu duenez, litekeena da ikerketaren amaieran galdera berriak izatea, baina, hasiera batean, badituzte erantzun nahiko lituzketen galdera batzuk: Adibidez, nabarmena da bertsolariek guk baino abilezia handiagoa dutela errima egiten duten
|
hitzen
zerrendak egiteko. Hori zergatik da, era berezian gordetzen dituztelako memorian, edo oso modu eraginkorrean ekartzen dituztelako gogora behar dituztenean?
|
|
|
lehenengoan, zailtasun maila desberdineko ariketa fonologikoak, semantikakoak eta errimazkoak egin behar dituzte. Argi dago bertsolariak besteak baino hobeak izango direla bukaera jakin bat duten
|
hitzen
zerrendak osatzen; baina ikusi nahi dugu horretarako erabiltzen duten estrategiak beste arlo batzuetan ere abantaila ematen ote dien, adibidez, lehen silaba berdina duten hitzen zerrendak egiteko, edo arlo semantiko bereko hitzak emateko.
|
|
|
lehenengoan, zailtasun maila desberdineko ariketa fonologikoak, semantikakoak eta errimazkoak egin behar dituzte. Argi dago bertsolariak besteak baino hobeak izango direla bukaera jakin bat duten hitzen zerrendak osatzen; baina ikusi nahi dugu horretarako erabiltzen duten estrategiak beste arlo batzuetan ere abantaila ematen ote dien, adibidez, lehen silaba berdina duten
|
hitzen
zerrendak egiteko, edo arlo semantiko bereko hitzak emateko.
|
|
2013
|
|
|
jogurtaren osagaien artean B6 bitamina sartu du, eta, hala, arazorik gabe esan dezake jogurtak mesede egiten diola osasunari, immunologia sistemaren gainean eragina duelako. Berez, B6 bitaminari zor zaio eragin hori, baina ekoizleak bitaminarena ezkutatzen du, eta L. casei
|
hitzen
neurria handitu, Actimel jogurten antza izateko eta beste jogurtetatik bereizteko.
|
|
2015
|
|
|
Are gehiago, burmuineko eremu horiek kalteturik dauden kasuetan afasiak, ahalmen linguistikoa mugatuta egon ohi da. Broca afasia agramatikoak hizketa motelarekin, hitzak bilatzeko geldialdiekin, funtzio
|
hitzen
galerekin eta ulermen arazoekin erlazionaturik dago; aldiz, Wernicke afasia hizketa arina baina lexiko hautapen okerrarekin erlazionatzen da, zentzurik gabeko hitzak erabiltzearekin alegia.
|
|
|
Ilgora/ Ilbehera
|
hitzen
esanahiaren inguruan
|
|
|
Prostituitu egin ote dugu euskara, Ilgora eta Ilbehera
|
hitzen
erabileran. Horrela diote batzuek oihartzun handiko zenbait komunikabidetan.
|
|
|
Eztabaida hizkuntza arlora eramanda, arazo larri batekin egiten dugu topo. Dokumentatuta daude Ilgora eta Ilbehera
|
hitzen
ohiko esanahiak. Pello Zabalak ere Ilargi faseak izendatzeko erabiltzen ditu Ilgora eta Ilbehera hitzak Naturaren Mintzoa (Alberdania, 2000) liburuan.
|
|
|
Nolanahi ere, eztabaidagaia ez da nekazaritza biodinamikoa zuzena den edo ez, Ilgora eta Ilbehera
|
hitzen
esanahia baizik. Beste lurralde batzuetan ere sartu da nekazaritza biodinamikoa, baina hitz berriak erabiliz; esaterako, luna ascendente, lune ascendant eta ascending moon.
|
|
|
Beste lurralde batzuetan ere sartu da nekazaritza biodinamikoa, baina hitz berriak erabiliz; esaterako, luna ascendente, lune ascendant eta ascending moon. Hemen berriz, Ilargiaren gora/ behera horiek Ilgora/ Ilbehera
|
hitzen
esanahi literalarekin lotu dute batzuek, kontuan hartu gabe euskaldunen ahotan hitz horiek beste esanahi bat dutela.
|
|
|
Baina demagun, hala ere, Ilgora eta Ilbehera
|
hitzen
benetako edo jatorrizko esanahia badela nekazaritza biodimamikoko ascending/ descending moon terminoen baliokidea. Hala balitz, hain erraz nabaritzen den fenomenoa, Ilargi faseena, hankamotz geratuko litzateke euskaraz.
|
|
2016
|
|
|
lema bakoitzari dagokion forma sortu (adibidez: ikusi edun 8 ikusi nuen), eta
|
hitzen
ordena egokitzen du.
|
|
|
2 Lokuzioak: ez dira esaldi osoak, eta konbinazioaren esanahia ez da konbinazioko
|
hitzen
esanahien batura. Esku harturen esanahia, adibidez, ez dator bat eskuk eta hartuk normalean izaten dutenarekin.
|
|
2018
|
|
|
Animalien artean, baina, zerriak askoz hurbilago daude basurdeetatik zorrietatik baino. Azken finean, hizkuntza bateko
|
hitzen
eta haien esanahien arteko lotura arbitrarioa da, eta zerri, zorri eta basurde kontzeptuen arteko erlazioak gure buruan baino ez dira bizi.
|
|
|
Hirien mapetatik
|
hitzen
mapetara
|
|
|
Errenkada bakoitzeko zenbaki zerrendak dagokion hitzaren koordenatuak ematen ditu. Praktikan,
|
hitzen
maiztasuna egokitzeko eta dimentsionalitatea murrizteko teknikekin findu ohi da oinarrizko hurbilpen hori.
|
|
|
Izan ere, muturreko latitudeetan aurkitzen diren puntuak, poloetatik hurbilen daudenak alegia, hotzagoak izan ohi dira, eta ekuatoretik gertuago daudenak, berriz, beroagoak. Bada, latitudearen ardatza tenperaturarekin lotzen den modura, hizkuntzen mapetan ere antzeko ardatzak identifika daitezke
|
hitzen
polaritatea (positibotasun eta negatibotasun maila) eta bestelako ezaugarri batzuekin lotzen direnak [12]. Haiei esker, indar handia hartu dute azken aldian iritzien azterketa automatikoa egiteko aplikazioek.
|
|
|
Gure bidaia bukaerara heltzear bada ere, embeddingek zabaldutako bideak amaigabea dirudi. Ikasketa teknikak hobetu eta aplikazio berriak garatzearekin batera,
|
hitzen
mapetan oinarrituz esaldi edo testu luzeagoei heltzeko saiakerek hartu dute indarra azkenaldian. Bide horrek noraino eramango gaituen, baina, ez da inongo mapetan ageri, eta, helmuga berriak izanik zeruertzean, etorkizuna ezin zitekeen zirraragarriagoa izan.
|
|
2020
|
|
|
Science aldizkarian argitaratutako ikerketa batean horren arrazoia azaldu dute.McGill Unibertsitateko (Kanada) ikertzaileen arabera, pertzepzioa estimuluan dagoen informazio akustikoaren araberakoa da:
|
hitzen
pertzepzioaren oinarrian modulazio tenporal motzak prozesatzeko ahalmena dago. Musikaren pertzepzioan, berriz, soinuen espektroak du garrantzi handiena.Zientzialariek a capella abestutako 100 esaldi grabatu dituzte, eta, ondoren, grabazioak bi entzutezko dimentsiotan distortsionatu dituzte, espektroa eta denbora aldatuz.
|
|
|
Emaitza hainbat formatutan ematen du: transkripzioaren testua, azpitituluen fitxategia, eta transkripzioa
|
hitzen
denborekin (bideoan hitz bat zehazki zer segundotan esan den jakiteko, adibidez). Transkripzioa edo azpitituluak zuzendu edo aldatu egin daitezke jaitsi aurretik, Adituren onlineko edizio interfazea baliatuta.
|