|
2000
|
|
|
Euskal mitologiako zenbait izaki, eta egungo mito bihurtu diren beste batzuek ere
|
hartuz
, bere bestiario propioa osatu du idazle alegiarrak. Batzuetan ironiaz, eta beti ere «kariño»z begiratzen die Euskal Herriko piztia bitxi hauei.
|
|
|
Euskalki desberdinak daudela kontuan
|
hartuz
, esan daiteke bateren batek besteek baino egoera okerragoa bizi duela, adibidez. Edo funtzio desberdina izan dezaketela euskalkiek batuari egin diezaioketen ekarpenari begira?
|
|
|
Beharbada hasieran azken uholdea ez zela uste zuten, orain 1512koa definitiboa ikusten dugun arren. Baina bai, beranduago Sakanan (Zegorrea) gipuzkoarren aurka eta Zangozan, erraite baterako, bertzelako liskarrak gertatu ziren, lehen baino hagitzez lagun gehiagok parte
|
hartuz
.
|
|
|
1913ko urtarrilaren 8an, Laffitte jaunak aldaketa bat proposatu zuen. Enkantea urtarrilaren 25ean egingo zela, aldizkari ofizialean argitaratu gabe zegoela eta beharrezko epeak betetzeko aukerarik ez zegoela kontuan
|
hartuz
, erreklamaziorik egon ez zedin, enkantea bertan behera uztea eta deialdia egiteko proposamena luzatu zion Gobernadore Zibilari. Honek astebete beranduago onartu zuen.
|
|
|
Aldi berean HBrekin harremanetan hasi ginen. Hauek trantsizio berri bat gauzatu nahi zutela esan ziguten; instituzioetan parte
|
hartuz
. ETA eta bere ingurua ohartu zen ezin zuela estatua garaitu.
|
|
|
Bestela, ez dut ulertzen zergatik inork ez dituen Epaitegi Konstutizionalera eraman Kataluniako 1981 eta 1993ko legeak. Areago, kontuan
|
hartuz
EAEn duela hamar urte onartu zen Euskal Kultur Ondareari buruzko legean (7/ 1990) espreski sortu zirela Agirigordetegi, Liburutegi eta Erakustetxeetako Nazio Mailako Erapidetzak (hots, Sistemas Nacionales de Archivos, Bibliotecas y Museos). Lege hori onartu zenean PSE Eusko Jaurlaritzaren kide zen.
|
|
|
Horrela hasi zen eibartarraren ibilera politikoa. Azkenik, 1958 ETA erakundea sortu zenean, bertan geratu zen, nazio mailako ardurak
|
hartuz
. 1961ean kartzelaratu zuten, tortura ikaragarriak jasan eta hamabost urteko kartzela zigorra jaso zuen.
|
|
|
Udalak zailtasun handiak ditu aurrekontuak finkatzeko eta 20.000 laguni zuzendutako inbertsioak eskasak dira 40.000rentzako. 1999ko inbertsioak 15.000 milioi pezetara iritsi ziren, baina kopuru hori motz geratzen da urte horretan 2.150 etxebizitza berri egin zirela kontuan
|
hartuz
gero. Ur depuradora bat baino ez dago herrian eta ur deposito bakarra dute.
|
|
|
Bigarren, energia aurreztea ahalbidetzen du. Sistemaren" garunak" elektrizitatea edo bestelako energiak erabiltzerakoan, gau tarifak eta uneko eskaintzak kontuan
|
hartuz
, dirua aurrezten laguntzen digu. Hirugarren, etxearen segurtasuna kontrolpean izango dugu.
|
|
|
Prentsaurreko bat egiten ahal nuke eta argazkilari, mikro eta kamera guzien aitzinean salatu horien gurbiltasun eskasa eta sobera prentsa maitatzea. Interesanta egiteko Lizarra Garaziren bukaera iragarriko dut, publikoki esaten ahal ez diren gauza batzu salatuko ditut
|
hartuz
aire misteriosko bat, ez ahantz atorra xuri bat.
|
|
|
Orain bera ikusten dudanean beste aldera begiratzen du, baina ez nago ahaztuta. Oso ondo gogoratzen naiz egin zidanaz, isunik ordaindu ez banuen ere, ondo izorratu zidan bai, dirua ezin irabazi egon bainintzen, erakustaldietan ere ezin parte
|
hartuz
|
|
|
Zenbait ikerketa egin dute Zestoako Udaleko ekonomistek eta beraiek esaten dutenez Loiola ere hor dago eta bertara urtean zehar etortzen direnak kontuan
|
hartuz
, Zumaiako hondartza kontuan hartuz... pentsatzen dute gutxi gorabehera 400.000 pertsona sartuko direla urtean. Automantentzeko adina erraz izango du eta akaso laguntza ateratzeko ere bai bigarren fase horretarako.
|
|
|
Zenbait ikerketa egin dute Zestoako Udaleko ekonomistek eta beraiek esaten dutenez Loiola ere hor dago eta bertara urtean zehar etortzen direnak kontuan hartuz, Zumaiako hondartza kontuan
|
hartuz
... pentsatzen dute gutxi gorabehera 400.000 pertsona sartuko direla urtean. Automantentzeko adina erraz izango du eta akaso laguntza ateratzeko ere bai bigarren fase horretarako.
|
|
|
Horrez gain, egitura formalen logika arakatu, eta istorio bat kontatzeko eta ikusleeengan zirrara pizteko erabiltzen duen narrazio moldeetara gerturatuko dira, oinarrizko duen bere tresnari bereziki erreparatuz, muntaia, alegia, ariketa praktikoak barne. Orobat," Vertigo" filma eredutzat
|
hartuz
, sortzaile honen unibertso sinbolikoaren inguruko hausnarketa ere egingo da, hala nola, emakumeen (ilehoriak gehienetan) zeregina bere filmetan eta heriotzaren estetika.
|
|
|
Bigarrenik, mende berriko lehen pastoralean emazte bat protagonista izanez, modernitatearen seinale ederra izaiten ahal delako. So egiten badugu pastoral generoa eta erritoa, Zuberoako mugan emazte garaikide bat protagonistatzat
|
hartuz
, denborarekin lotura bat erdiesten dugu. Mende oso bat bizi zuen emazte honek, bi gizaldien gaindi.
|
|
|
Beste alde negatibo bat ere gehitu behar zaio: " Marijuana Medical Handbook" izenburuko liburuan agertzen denez, Marinol errezeta bakoitzak EEBBetan 300 dolar baino gehiago balio du (50.000 pezeta eta 2.000 libera inguru), prezio izugarria cannabisa ekoiztea berez oso merkea dela kontuan
|
hartuz
gero.
|
|
|
Etxebizitza erosteko asmoz dabiltzanek hainbat zalantza edo arazo izan ditzakete sustatzaile edo saltzaileekin. Eroskik argitaratzen duen kontsumitzaileen aldizkariak," Consumer ek", etxebizitzaren gaia jorratzen zuen joan den apirileko txosten batean, arazo horiek kontuan
|
hartuz
aholku erabilgarri batzuk eman zituen. Kontsumitzaileentzat duten interesagatik, ondoko lerroetan laburbildu nahi genituzke:
|
|
|
Azkenik, erabat garrantzitsua da Salmentaren Guztirako Prezioa. Erabat zehazturik adierazi da, agentearen ordainsariak eta BEZ barne
|
hartuz
, salmenta zerga horren menpe baldin badago. Bestalde, ordaintzeko modu eta baliabideei buruzko informazioa ere eman du, halaber, halakorik balego, eraikitzaileak edo sustatzaileak hitzartutako maileguari kontsumitzaileak egindako subrogazioari buruzkoa
|
|
|
Denbora horretan edizio bakoitzak gai ezberdinak eta era ezberdinean jorratuko ditu, beti ere egunean eguneko gaiak hurbil hurbiletik jarraituz. Alde batetik, eguerdiko atalak aisialdia izango du iparrorratz eta agenda zabal moduan egituraturik dago, Euskal Herri osoko ekitaldiak kontutan
|
hartuz
. Gauean, berriz, Andoni Aizpururen beraren esanetan, egunean zehar gertatutakoari buruz bestelako ikuspegia azaltzen ahaleginduko dira, bigarren irakurketaren bila alegia, batzuetan tonu umoretsu eta zirikatzailean, beste batzuetan serio eta sakonago.
|
|
|
Alde batetik, eguerdiko atalak aisialdia izango du iparrorratz eta agenda zabal moduan egituraturik dago, Euskal Herri osoko ekitaldiak kontutan
|
hartuz
. Gauean, berriz, Andoni Aizpururen beraren esanetan, egunean zehar gertatutakoari buruz bestelako ikuspegia azaltzen ahaleginduko dira, bigarren irakurketaren bila alegia, batzuetan tonu umoretsu eta zirikatzailean, beste batzuetan serio eta sakonago.
|
|
|
Baina, horrez gain, Lizarra Garaziko Akordioa gatazka politikoaren konponbiderako alternatiba bilakatu zen. Argi adierazten zuen Euskal Herriak Madril eta Parisekin duen gatazka historikoak izaera politikoa duela eta konponbidea klabe demokratikoetan garatu dela, eragile politiko, sindikal eta sozialak prozesuan parte
|
hartuz
. Euskal Herria ideia eta proiektu politikoen konfrontaziorako esparru demokratiko bilakatzeko alternatiba ezin hobea da Lizarra Garazi diagnostiko mailan, konponbiderako pausoen zehaztapenetan zein edukiaren giltzarrietan.
|
|
|
Donostiako Zinemaldian aurkeztu zuten bere laugarren zenbakia, non, besteak beste, honoko gai hauek aztertuak dauden: euskal irudiaren arkeologia, Euskal Herrian egindako lehen filmaketak; gure herrian, bertako diruarekin, euskal gai bati lotuta eta zuzendaritzan euskaldun batek parte
|
hartuz
egindako lehen fikziozko filma, hots, 1920an egindako" La Capitana Alegria"; Ideal zine aretoa edo zinematografiak Portugaleten XX. mendeko 20ko hamarkadan izandako finkapena; Gernikak jasandako bonbardaketaz zineak gorde dituen oroimenak; Simon Blasco Salas mediku nafarrak zine munduan egindakoak eta beste asko. Honaino aipatutako gaietatik at, Montxo Armendarizen filmen inguruan egindako azterketa bereiz genezake.
|
|
|
espainolez aritzea eta Euskadi Irratiko bulegoen erretzeak, besteak beste. Nazio eraikuntza hiru errealitate desberdinetatik bakarrik pentsa daiteke, hiru errealitate historikoak kontutan
|
hartuz
eta bertako beharrei erantzunez. Hau ulertzen ez den bitartean abertzaleen arteko komunikazioa biziki latza izanen da.
|
|
|
Ezkerrera egin eta bidegurutzera ailegatuz, eskuinerantz Durangorako bidea
|
hartuz
San Agustin Etxebarriakoa parrokiara (XV. mendeko euskal neogotikoa; erretaula platereskoa eta kanpandorre barrokoa) hurbil gaitezke, tartean Iturbe eta Larrañaga jauregiak, San Fausto ermita eta Gurutzebarri gurutzea pasatuz.
|
|
|
Gasteizko ekialderantz abiatzen den errepidean, Elorriagara iristean (8 km.) Frantzia Iruñearantz desbideratuko gara, N errepidea
|
hartuz
(hau gero N batuko da). N sartu aurretik, tartean Ilarratza eta Matauku daude, biak ere (oraindik) Gasteizko auzuneak.
|
|
|
Dena den, Eskoriatzako monumenturik interesgarriena Apotzaga auzoan dago, herri amaieran Intxaurtxueta kaletik ezkerrera hartu eta eskumarantz igotzen den errepidea
|
hartuz
. Antzinako euskal kanposantuen kutsua ederki gordetzen du Apotzagako hilerri biribilak.
|
|
|
Alde batetik, tematikak zabaltzera egin duela esaten du eta adibidetzat aipatzen du lehengo liburuan heriotzak zentzu ideologikoa bazuen edo omenaldi poesiak egiten bazituen, oraingoan zabalera jotzen duela poetak, heriotza bera, bere heriotzaz eta hil ondokoaz hausnartzen duela. Bestetik, autobiografiatik aldentzen dela aipatzen du Kortazarrek, egileak oraingoan gaiak bere osotasunean hartu eta lantzen dituela esaten du, ikuspegi zabalagoak
|
hartuz
.
|
|
|
Berez gurekin datorrena ala, bizitzan zehar egiten goazena?" (Fernandez, Jose Jabier: Egunkaria) Aurretik aipaturikoa aintzat
|
hartuz
, bizitza jostearen prozesu bera eskatzen duen ekintza dela esan genezake. Ondorioz, norbera litzateke bere bizitza josteko jostunik egokiena, eta bere bizitzaren oihala josteko ahalmena izango lukeen bakarra, jostearekin batera desjostearen beharra aldarrikatuz.
|
|
|
Honakoa adierazi zuen bilduma honetaz mintzatzean Edorta Jimenezek: " Ohi duen irudimen oparoa eta hizkuntzaren erabilpen preziosista galdu gabe, inoiz baino narratzaileago ageri zaigu, kontakizuna mendean
|
hartuz
eta harekin nahi duen bezala jostatuz." (Jakin 103)
|
|
|
paisaien deskribapenak, animalien protagonismoa,... bere lehen eleberrian ikusten genuen bezalaxe. Antton Lukuren Botoiletan bilduma aintzat
|
hartuz
honela mintzatu zen Edorta Jimenez: " Liburu bietan deigarri egin zaidan elementu bat, hain zuzen ere, naturaren agerkera eta horri batak eta besteak ematen dioten tratamenduak, biek baitakite inguruneko xehetasunak narrazioaren osagarri egoki egiten." (Jakin 106)
|
|
|
Edorta Jimenezen ustez narratzailearen ikuspegia ezohikoa da. (Egunkaria XII) Izan ere, batzuetan gizonezkoa fokotzat
|
hartuz
, eta honen istorioaren berri emanez, bigarren mailakoa den emakumezko pertsonaiaren istorioa bereganatzen dugu gizonezkoarenaren hurbiltasun berberaz. Felipe Juaristik honela adierazi zuen bere iritzia:
|
|
|
Halako atmosfera falta nabaritzen zaie ipuinei, oso azkar kontatuta dago dena, pertsonaiak behar gisa ezagutzeko betarik eman gabe. Lerro gutxitan garatzen du haiei buruzko nondik norakoa, kontaerak eskatuko lukeen erritmoa ez du errespetatzen, arrapaladan bezala joaten zaigu istorioa, detailetan finkatu gabe, elkarrizketetan gozatu gabe, eta, batzutan bukaerako bide okerra
|
hartuz
. Oso presaka idatzitakoak dirudite gehienetan, eta horregatik ipuin batzuk absurdoak egiten zaizkigu, kontatzeko moduagatik gehiago, kontatzen denagatik baino.
|
|
|
Bestalde, hitza hartzen duen pertsonaia protagonista denean (Etxegoien denean), narratzaile autodiegetikoa dugu; baina besterik gabe istorioan parte hartzen duen bigarren mailako pertsonaia bat denean, narratzaile homodiegetikoa izango genuke. Gainera, kasu gutxitan bada ere, pertsonaia batek beste norbaitek idatziriko eskutitzak irakurtzen ditu, narratzaile metadiegetikoak hitza
|
hartuz
.
|
|
|
Arestian esandakoa kontuan
|
hartuz
, beraz, lehenengo pertsonako narratzailea dugula garbi dago, are gehiago, narratzaile autodiegetikoa. Gainera, narratario intradiegetiko jakin bati zuzentzen zaio:
|
|
|
Hortaz, narratzaileak pertsonaia gatazkatsuak, hau da, biribilak irudikatuko ditu. Pertsonaia nagusia aintzat
|
hartuz
, esaterako," Zalantza, ezinegona, beldurra eta barruko nahasdura dira Edorta Jimenezen pertsonaia arketipikotzat ere jo dezakegun Onofreren ezaugarri nagusietako batzuk." (Egunkaria I) Hartara, pertsonaien mundu aberatsa azaltzen da, sentimendu, kezkak, gatazkak, bakardadea,...
|
|
|
Bere gainerako lanak aintzat
|
hartuz
gero, bere narrazioetan behin eta berriro errepikatzen diren elementuak ikus ditzakegu eleberri honetan ere: itsasoa, uhartea, arrantzaleak, portua,...
|
|
|
beraz, kronotopo determinatua darabil, bai denbora bai espazioa zehaztu baititu. Jarraikortasuna aintzat
|
hartuz
, plano bakoitzean gertaerak kronologikoki narratzen diren arren, plano bat bestearekin tartekatuz eskaintzen zaigunez, aurrera eta atzera egiteak ugariak dira.
|
|
|
Bestalde, ipuingintzak indar berezia
|
hartuz
doa. Izan ere, gero eta gehiago dira argitaratzen diren ipuin bildumak.
|
|
|
Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsalak bere sarrerako hitzaurrearen azken hitzetan argi dio: Adierazpen honetan etengabe oinarrituta, alde batetik eskubide eta askatasun hauen begirunea bultzatu behar dela irakaskuntzaren eta hezkuntzaren bidez eta, bestetik, nazio mailan eta nazioarte mailan arian arian neurriak
|
hartuz
, era eraginkorrean eta orokorrean ezartzea ziurtatuko dela, bai Nazio Batuen barnean diren herrien artean, bai eta Estatu baten menpean dauden lurraldeetan ere.
|
|
|
Historia gaia errazegi nahasten da alde guztietatik begiratu ezik. Uste horretaz ahalegindu nintzen Hondarribiko elizaren historiagintzan, alde batetik ez ezik beste zenbait alderditatik lekukotasunak ikusiz eta kontuan
|
hartuz
, horrela osatu bainuen Santa María de la Asunción de Hondarribia. Historia, arquitectura y arte (1998) liburuan historiari zegokiona.
|
|
|
herri eta nazio guztiek izan beharreko jomuga legez, bai norbanakoek eta bai erakundeek. Adierazpen honetan etengabe oinarrituta, alde batetik, eskubide eta askatasun hauen begirunea bultza dezaten irakaskuntzaren eta hezkuntzaren bidez eta, bestetik, nazio mailan eta nazioarte mailan arianarian neurriak
|
hartuz
, era eraginkorrean eta orokorrean ezar daitezen ziurtatzeko, bai elkarkide diren estatuetako herrien artean eta baita horien eskumenpean dauden lurraldeetan ere.
|
|
|
O Facho elkarteak argitara eman zuen liburu hura Francoren gobernuak bahitua izan zen, aitzakiatzat liburuaren hitzaurrea
|
hartuz
. Nork pentsa zezakean Zuzenbide Politikoko katedradunagan halakorik?
|
|
|
On deritzat Araba elebidunari, alde batetik bertako jatorrizkoa oraindik zenbait herritan egiten den euskara delako eta, bestetik, legez Euskal Autonomia Erkidegokoa delako. Horren arabera, 1979ko abenduan onarturiko Estatutuaren barnean ibili beharra dugu, gaztelera eta euskara, bi hizkuntzok ofizialtzat
|
hartuz
, eta 10/ 1982 azaroaren 24ko euskararen normalizazio legeak onartzen duenaz baliatuz. Ez baita legezko talde politiko bakoitzak berak deritzon eran erabiltzea, gehiengoak legeztatuan baizik.
|
|
|
Izan ere, nahiz eta hemendik bertotik hainbat programa egin, nagusidira ikuspegi zentralista eta Estatu osorako emisio bakarra dutenak, besteak beste: SERen musika programazioa eta eskaintza konbentzionala, Espainiako Irrati Nazionalaren emanaldi desberdinak eta Onda Cero, Cadena 100 edo Radio Popularrenemanaldiak. Hauexek dira, kopuruak kontuan
|
hartuz
, entzuleriaren gustukoenak. Orohartuta, nagusiki Madrildik programazioa egin eta igortzen duten irratien garrantziportzentuala %68ra iristen da.
|
|
|
Ohar gaitezen Sud Ouestek ez duela departamentuko argitalpenik sortu, honelaPirinio Atlantikoetako departamenduko dikotomia kulturala (euskalduna, biarnesa) kontuan
|
hartuz
. Ez du bere banaketa lurraldearen banaketa politiko administratiboarenarabera egin; horrela egin ordez, gaur egun abertzaleek ez eze Euskal departamenduaren alde dauden lagun guztiek ere azaleratu duten errealitate historiko kulturalabereganatu du.
|
|
|
Irrati deszentralizatu berrientzat aukeratu zen eredua, Radio Mayenne izeneko esperientzia pilotuarena izan zen, departamentuko edo, herriko? eredua, erkidego historiko edota intereskomunak eta giza homogeneotasunaren nozioak kontuan
|
hartuz
. 1981eko uztailaren23an, Radio Franceko administrazio kontseiluak ehun bat estazio ezartzeko zenbaiturtetako egitasmoa azaldu zuen.
|
|
|
Irratigintzan, OM eta FM sare indartsuak ditu, horietarako eta asoziatuetarako programaziodibertsifikatuak eskainiz (SER, 40 Principales, Dial, M, Sinforadio, Radiole, Radiole Tropical,..). Halaber, irratigintzan Ameriketarako hedapena hasi du, Kolonbian, Txilen eta baita EEBBetan ere posizioak
|
hartuz
(Radio Caracol, Grupo Latino deDifusion,...). Latinotasunaren zigiluan oinarrituta, Gran Vfa Musical taldearen bitartezmusikan ere sartzen saiatu da, diskoetxeak, edizio etxeak eta abar bilduz.
|
|
|
Zerbitzu publikoak, zehazki, eztabaida demokratikoa, populazioaren atal ezberdinen arteko harremanak, integrazio soziala eta herritartasuna bultzatubehar dituela finkatu da. Baita frantsesaren sustapena eta ondare kultural eta linguistikoaren balioztapenaziurtatu ere, bere dibertsitate erregional eta lokaletatik abiatuta edo horiek aintzat
|
hartuz
. Halaber, zerbitzupublikoak lagundu egingo dio kreazio intelektual eta artistikoaren hedapenari, ezagutza zibiko, ekonomiko, sozial, zientifiko eta teknikoen zabalkuntzari eta ikus entzunezkoen eta komunikabideen gaineko hezkuntzaren garapenari.
|
|
|
Honek arazo ugari sorrarazi zituen Gobernu espainiarraren eta Eusko Jaurlaritzaren artean urteaskotan zehar. Hain zuzen ere, 1989ko ekainaren 29an sinatutako hitzarmen baten bidez legeztatu zenegoera, administrazio zentralak defacto onartu zuelarik egoera, frekuentzien esleipena egiteko etatelekomunikazio sarean kolaboratzeko konpromisoa
|
hartuz
(J.L. Ibañez, 1993: 329).
|
|
|
Igorpenen eta edukien gaineko araudien arteko bereizketa, bakoitzak berearloko berezitasunak aintzat
|
hartuz
. Alde honetatik garrantzi berezia hartzen du sarbidearen arazoak (publikoarena emisioetara, programatzaileenaikuskizunetara,...), industriaren eskakizunek kontsumitzailearen babesarenak oztopa ez ditzaten.
|
|
|
Frantziako ikus entzunezko sistemaren antolamendu oinarriak aipatutako komunikazio askatasunaren gaineko legearen lehen artikuluan bertan zehazten dira.Ikus entzunezko komunikazioa askea dela xedatzen da bertan, bere lehen esaldian.Hurrengo paragrafoan, ordea, askatasun hori interes orokorreko irizpideen araberamugatu beharra dagoela zehazten da, kontuan
|
hartuz
honako oinarri hauek hain zuzen: gizakien duintasuna, askatasuna eta jabegoarekiko errespetua; iritzi eta pentsamenduenaniztasuna; ordena publikoa; nazioaren defentsa; zerbitzu publikoko betebeharrak; ikus entzunezko industria nazionala antolatzeko beharra; eta komunikaziorakobaliabide teknikoen izaera mugatua. Eta horretara dator, hain justu ere, legea, ikus entzunezko jarduera askeari mugak ezarri eta joko arau orokor batzuk finkatzera.
|
|
|
Lurrazaleko irrati eta telebista analogikoak: ...ean, telebistaren zein irratiaren kasuan alegia, enpresek zein elkarteekegin dezakete eskakizuna CSAren aurrean, lurrazaleko zerbitzu analogiko bateragiteko emakida edo baimena lortzeko, betiere erakunde horrek ezarritakoepe eta baldintzetan16 CSAk berak baloratuko ditu eskakizunak eta erabakikoditu norgehiagokak, besteak beste, eskakizunen alderdi teknikoak, programatikoak eta ekonomikoak aintzat
|
hartuz
. Oinarri ekonomikoen alderdi honetatik, ez da finkatzen dohainekoak ala ordainekoak izan behar diren edo izan daitezkeen zerbitzu horiek.
|
|
|
Horregatik, eta eztabaidari nolabaiteko abiapuntu teoriko bat ematearren, Fito Rodriguez-ek filosofia existentzialetik birpentsatuko du autodeterminazio kontzeptua. Konkretuki, askatasunaren irakurketa existentziala oinarritzat
|
hartuz
, Euskal Herrian autodeterminazioa aldarrikatzeari buruz egin du hausnarketa. Pentsaera existentzialistaren ardatza honetanomen datza:
|
|
|
Kultura mailan, garapen eredu horren aurrerakadak kultura ezberdinen amaiera adierazten du (amerikar kulturaren onarpena oinarritzat
|
hartuz
) eta halaber, gizaki kontsumidore/ produktorea sortuz, zeina zori indibidualaren bila dagoen, non, hobeto bizi, ahal izango den, solidaritate, komunitate edo izate sozialik gabe, inperialismo indartsuenaren menpean, honek daramatzan kategoriak, hizkuntza eta kultura onartuz.
|
|
|
Ekimen hauek guztiak agerian uzten dute nortasun formalak norbanakoarenidentitatearen elementu gisa duen garrantzia, onartu eta bertan adierazten den identitatearekin bat egiteko, edo arbuiatzeko. Era berean, eta hasieran aipatu dugunbezala, estatuari dagokion eskumen bat beren gain
|
hartuz
, ekimen hauek estatuarenlegitimatea zalantzan jartzeaz gain, borondate politiko baten adierazle gisa agertzendira. Brubaker ek hiritartasuna eskuratzeko bi moduetako bat aztertzerakoan finkiadierazi duen moduan, askripzioa, hau da, estatuak jaiotzez pertsonaren hiritartasuna finkatzea?
|
|
|
Erabilerari erreparatzen badiogu, baina, eta horretarako Euskaldunon Egunkariaren hemeroteka hartuko dugu irizpide gisa, hiritartasuna eta nazionalitatea hitzekin alderatuz, herritartasuna gutxien erabilia dena dugu oraindik7.Duen esanahi sinboliko potentzial handiagatik(, herria? delako kontzeptuak berebaitan laburbiltzen dituen esanahi ugari eta adierazkorrak kontuan
|
hartuz
), ordea, ezlitzateke harritzekoa erabilera politiko eta herri mailakoan orain artekoa baino zabalera handiagoa izatea epe laburrean, jendearengan atxikipen sentimendua oso errazpizten baitu.
|
|
|
Prozesu honetan, bi alor bereiz ditzakegu: alor subjektiboa, norbanakoaren atxekipen sentimendua kontuan
|
hartuz
, eta alor objektibo modura har dezakeguna, norbanakoak egitura politiko juridiko batekin duen lotura, hots, lotura juridikoa. Hortaz, naziotasuna eta nazionalitatea bereizi beharra dago.
|
|
|
Azkenik, identifikazioko hiru taldeak eta estereotipoak nahiz informazioarenarteko erlazioak ikusteko, Anova motako analisi desberdinak egin ziren, hiru taldeak aldagai aske gisa, eta gutxiengo egoerako taldearekiko eta estatuarekiko estereotipoak eta informazioa menpeko aldagai gisa
|
hartuz
. Hala ere, hori egin baino lehenago, norbere gutxiengo egoerako taldearekiko eta estatuarekiko estereotipoak faktore ekoizle modura analizatu ziren.
|
|
|
Eta nola egingo dugu? Abertzaletasunak gehiengoa duenlurraldeetan bakarrik gauzatuz, ala jada, hastapenetik, Euskal Herriko zazpi probintziak abiapuntu modura
|
hartuz
–Lehen aukerak egingarriagoa dirudi, baina, geroanproiektatzen bagara, zer aukera egonen da, epe luzera, Euskal Herri batua eraikitzeko?
|
|
|
Eztabaida honetan, parte hartzaile guztiak Euskal Selekzioen alde agertu arren, kontzeptu nazional ezberdinak erabiltzen zituztela ikusi zen. Alde batetik, EuskalAutonomia Erkidegoko Selekzioak onartzearen alde zeuden batzuk; eta bestetik, Euskal Herriko nazio kontzeptua erabili zuten beste batzuek, Nafarroa etaIparraldea barnean
|
hartuz
.
|
|
|
Batzar horren helburuak hauexek izan lirateke: prozesu hori bururainoeramatea eta Euskal Herriarentzat zein euskal herritar sentitzen diren guztientzatmarko berri bat diseinatzea, kontuan
|
hartuz
bai Udalbiltza, bai HerrialdeenGanbera, baita egon daitezkeen eta gaur egun dauden beste erakundeak, hauek erezeregin bat bete dutelako?, eta baita eragile politiko, sozial eta sindikalakere, denen artean eta ahalik eta parte hartze zabalenarekin marko berri hori eraikitzeko.
|
|
|
Psikoanalisian, transferentzia neurosiaren garbitzeaz hitz egiten den bitartean, analisiaren amaiera bezala
|
hartuz
–terapiak berak sorraraziriko patologia?, gestaltean berriz, egotismoaren desegitea, menpekotasunen arteko gehiegizkoindependentzia dela esango genuke, edo J. M, Robine ren hitzetan,, egologiatikekologiarako bilakaera?. 18
|
|
|
erabili: esperientziaren nolakotasuna azpimarratu, zergatia, aparte utzita, eta fantasien ordez, nabaria dena eta zentzuak aintzat
|
hartuz
.
|
|
|
Gertakizun hau abiapuntutzat
|
hartuz
, handik bi hilabetetara New York ekoGestalt Institutua sortu zuten, terapia taldeak eta kurtsoak ematen hasi zirelarik.Laura izan zen Institutuaren zuzendaritza hartu zuena, Perls ek estatu osoan zeharerakustaldiak egiten zituen bitartean.
|
|
|
Horrela lege erregulatzaile baten (super niaren) mamia eratuta geratzen da.Super ni honek gizartearen eta bere arauen antzera eragiten du desirak asetzeko, psikismoaren barneko debekuaren dialektikan parte
|
hartuz
.
|
|
|
Ikus dezagun lehenik transferentzia zer den. Definizioa Diccionario dePsicoanalisis delakotik
|
hartuz
, transferentzia kontzeptuak, ezarritako harreman mota jakin baten barruan eta bereziki harreman analitikoaren barnean desirainkontzienteak zenbait objekturen gainean eguneratzen direneko prozesua, adierazten du psikoanalisian.
|
|
|
Egitez, haatik, hein batean berari zor dio izena gure erakundeak: ETA, alegia.Nafarroako Obano ko Aitonen semeen goiburua
|
hartuz
(, gizakia aske, aberri askean?), Aberri ta Askatasuna (ATA alegia) proposatua izan baitzen. Baina ATA hori hitzegokiena ez irudiz (euskalki baten arabera abere baten izena baita), hori ordezkatzekoEuskadi ipini genuen azkenean, eta Euskadi Ta Askatasuna (ETA) geratuz.
|
|
|
Era berean, Xabier Isasi-ren. Euskararen normalkuntza Unibertsitatean? artikuluaabiapuntutzat
|
hartuz
, bere kezka eta harridura agertzen du: –Nola uler, horretara, etaurrats hori (euskara hutsezko Unibertsitatea) eskuragarri agertzen zaigun unean, oraindik ere Arkitektura Eskolan, Farmazia Fakultatean, are Erizaintza Eskolan ere (eta hauxe da hiruotan larriena zenbait alderditatik) euskararen presentzia etaerabilpena hutsaren hurrena izatea??
|
|
|
Badirudi gorputza
|
hartuz
joan dela Soziolinguistikako Institutuaren ideia, batez ere BATaldizkariaren inguruan, eta gehiegi luzatu gabe eraikita ikusi ahal izango dugula.
|
|
|
Izendapenhoriek motibazio desberdinak eraginik sortu dira: puntu kardinalei erreferentzia eginezmaizen, orografia kontuan
|
hartuz
beste batzuetan, toponimiaren inguruan halakoetan...
|
|
|
Izendapen harrigarria azkena, benetan! kontuan
|
hartuz
–ipar, erreferentzia argia dela eta nekez erratzeko modukoa. Erantzun guztiak kontatuz 177erantzun bildu dira.
|
|
|
Beraz, lau galderetan jaso diren erantzun guztiak bilduz 839 erantzun dira edo, beste era batera esanda, 839 item. Inkesta egin den leku desberdinak kontuan
|
hartuz
, 839 aldiz jaso dira berba hauek. Item horietan agertzen diren berba desberdinak, aldiz, 115 izan dira.
|
|
|
Izendapen desberdinak bereiz daitezke puntu kardinalak kontuan
|
hartuz
. Batzukjatorri euskalduna duten bitartean, beste batzuk erdalduna dute:
|
|
|
– Ikerketa gehienak, gainera, Euskal Herritik kanpo eta beste hizkuntza partikularrekiko egin diren ikerketak eredu moduan
|
hartuz
, eredu horiek euskararekikoEuskal Herrian aplikatzen dituzte. Hau araua bada ere, salbuespen gutxi batzukbadaude, berriz ere.
|
|
|
Adibidez: 1) Hizkuntzaren garrantzia eta erdigunetasuna zientziagintza orokorrean, baitagizarte zientzietan ere: zuzenean, aztergai moduan
|
hartuz
, eta zeharka, bestelakoedozein aztergaitan hizkuntzaren izaera eredu analogiko moduan aplikatuz, adibidez kognizioarekin eta kognizio sozialarekin zerikusi dutenak. 2) Teoria batzuen zabalkunde eta aplikagarritasun orokorra, adibidez informazio edo komunikazio teoriekin gertatzen den moduan, gizarte harreman+ gizarte eraginakaztertzerakoan, modu honetan diziplinartekotasuna erraztuz.
|
|
|
Helduen eta gazteen arteko harremanetan lur
|
hartuz
, elkarri zer ematen eta elkarrengandik zer hartzen duten aztertzen da lehenik. Bigarrenik, gutariko bakoitzak dituenmin saminen zentzua aurkitu ahal izateko, aldizka, gelditu behar dugula adierazten da: horiek sentitzeko, pentsatzeko eta horiei buruz hitz egiteko.
|
|
|
Gertakari honek badirudi, nolabaiteko koherentzia logikoa duela, bai eta moralitate zinikoa ere. Baina, zapalkuntza, errepresio, baztertze, kolonializazio, esplotazio, arrazakeria, matxismo, informazioaren bahitzeeta gerra zikinaren hamaika aurpegiren kontra direnek, gutarikoek, desadostasunean, ezberdintasunean edo bat etortzen ez direnen iritzietan lur
|
hartuz
, besteak txikitzea edozapaltzea, ulertezin eta onartezin zaizkit. Nik sinesten dudan ezkerra, askatasuna, arrazoibidearen errespetua, gizarte maila, ezberdintasuna ez dira absolutuak edo erabatekoak, hau da, ezin izan daitezke aitzakia lehiakidea suntsitzeko.
|
|
|
Hurbilagoko lekukorik behar bagenu, gomuta dezagun nola Jon Etxaide idazleakeman zigun bere aita I. M. Etxaide integrista eta Euskaltzainburuaren antologia bat.Era berean, J. M. Lojendio ere Euskaltzainburua izan zen gerraondoan, eta, A. Arrueeuskaltzainak bere politika karlista alderditar eta pertsonalaren barnean, idazketa lanaez zuen laga, Egan en parte
|
hartuz
eta hainbat hitzaldi politiko eta kultural euskarazemanez.
|
|
|
Eliza katoliko unibertsalaren hizkuntz arauak jasorik, saiatu zen hainbat elizgizon1920ko hamarkadan Euskal Herriko Elizari pentsamendu euskarri bat eraikitzen, gerora frantziskotarren artean B. Gandiagak egingo zuenari aurrea
|
hartuz
(Urrutia1923, Intxaurrondo 1926, Gandiaga 1960). Bestalde, Gotzaindegi tik ere finkatu zireneliz lanerako hizkuntz irizpideak, hain zuzen monarkiazale garbia zen ZakariasMartinez Gotzainak gidaturik (Martmez 1924).
|
|
|
Txinari dagokionez, bertako Harresiak. K a. 3 mendekoa dela kontuan
|
hartuz
–erakusten digu, konkistaren beldurrez, defentsa militarraren obsesioa eta beharrazorameneraino heldu zela.
|
|
|
Euskal Herrian bertan ere gauza bera jazo zela ematen du eta hirietako defentsamilitarraren beharra eta obsesioa nahiko berandu sortu zirela dirudi, Berbinzanako etaKalaurriko antzinateko kokamenduak kontuan
|
hartuz
. Indoeuroparrak, ordea, ezbakarrik patriarkalak, baita militaristak eta konkistatzaileak izan dira.
|
|
|
Emisio institutuek beren nazio monetarioen monetak bateratzen dituzte, beren artean elkarriordaintzen dioten banku bigarrendarren kontuetarako, azken bermeko mailegu emaileen? gisa parte
|
hartuz
.
|
|
|
Laster erakutsiko dugu ezen, jaso diren ideien kontra, herrialde bakoitzekomoneta emititzen dutenak gordailu bankuak (edo banku bigarrendarrak) direla, bankuzentralek konpentsazio mekanismoan parte
|
hartuz
. Gordailuen biderkatzailearenarazoa ere ikusiko da.
|
|
|
Halatan, berez aritze deuseztatzaile den izakia, nahitaez ageri da hilkorgisa, bai bere buruaren aitzinean, bai besteen aurrean. Kojeve k, hau aintzat
|
hartuz
, gizakiari, izaki ezeztatzaileari,, heriotza, deritzo.
|
|
|
Pello Salaburu eta Alfontso Irigoien-en arteko iharduki entzutetsuan, Irigoien enalde egin behar: Salaburuk zioen Unibertsitatean bezala Euskaltzaindian ere, hautuakoro politika aintzat
|
hartuz
behar direla egin; Irigoien-ek aldiz politikaren gainetikparatu zuen egia, Arregi-k bezala?, saia gaitezen apalki egiaren bila joateri??, Txillardegik bezala?, egiak izan behar du hautuaren gidaria??, oraindik itzali ezden tradizio filosofiko beneragarrienak bezala: honek agintzen duenez, izan ere, egiarenbila zinez dagienak zabaltzen baitio bidea askatasunari; iturri zahar horretan edan duur berria Joxe Antonio Artze poetak ere:
|
|
|
Elkarrizketak eta sintoniak grabatu ondoren, ekoizteko prozesuan egin behar den lehenbiziko urratsa hauxe da: lorturiko material guztia aditzea (oharrak
|
hartuz
, jakina).
|
|
|
Galizian ere, Katalunian gertatzen den antzera, estazio asko daude (102) eta nagusiki faktore geografikoak eragiten du hori. Audientziari dagokionez eta Hego Euskal Herriko herrialdeak aztergaitzat
|
hartuz
, honako bilakaera gertatu da azken urteotan (CIES, 1999, 6):
|
|
|
Prentsaurrekoetarako aholku praktikoetara joz, diogun ezen audioak problema franko sortzen dituela, iturri honetatik zuzeneko deklarazioak hartzen ditugunean. Mikrofonoak ondo kokatu behar dira, prentsaurrekoaren berri nola eman nahi dugun kontuan harturik, desberdina baita zuzenean dena erretransmititzea ala informazioa laburbiltzearren estudioan pasarte batzuk
|
hartuz
muntaia egitea.
|
|
|
Era iradokor eta erakargarri batez hasi behar ditugu albisteak, entzuleen arreta gureganatzea helmugatzat
|
hartuz
. Abiatze onak lortzeko, honako hiru elementu hauek erabili behar ditugu:
|
|
|
Irrati programazioan bi eredu bereiz daitezke erraz, irratsaioen edukiak kontuan
|
hartuz
gero. Bi ereduok, Josep M. Martí-k (1990) ongi aipatu bezala, bakoitza bere esparruan entzule gehiagoren bila abiatu diren irratiei dagokie:
|
|
|
Lehenbizikoa eta nagusia den berrikuntza, hedapenean datza: eremua zabaltzen da, emanaldi bakoitzaren seinalerako planeta osoa
|
hartuz
. Adibidez, Patagoniako irratigune txiki bat, irismen telefonikoaren bidez sareari lotura egonez gero, munduko edozein tokitatik entzun daiteke.
|
|
|
Kontrabaxua ere sar daiteke sailkapen honetan, ahots hau ohiko baxuarena baino ahots grabe eta sakonagoa delarik.54Historian zehar, modak eta gustu estetikoen garapenak izan direla-eta, ahots mota batzuk potentziatu dira besteen kaltean.Giza ahots onak hiru eskala eduki ahal ditu. Kontatzen denez, Felipe V.ari penak arintzeko abestiak kantatzen zizkion Carlo Broschi (1737) hiru eskala eta erdira heltzen zen.Baina, ahotsak beste modu batez ere sailka daitezke, ahotsaren kualitatea eta inflexio eta intentzioa kontuan
|
hartuz
: 1) Ahots estentoreoa edo trumoi ahotsa: ahots gogor eta indartsua.
|
|
|
Bizimodu honen iraupena da, beraz, haraneko turismoa bermatuko duen giltza. Lerro honetatik, eta lehen sektoreak bizi dituen arazoak kontuan
|
hartuz
, abeltzainen bizimoduari egokitutako eskariak dituen turismoa bultzatzeak, karrantzarrei diru sarrera garrantzitsuak ekar diezaizkieke. Karrantzarrek irabaziak atera ditzaten, kalitatezko gaien (gaztaren, eztiaren, okelaren, esnearen...) salmenta eta nekazaritza turismoko ostatuak izan daitezke, besteak beste, turismorako eskaintzak.
|
|
|
Harrobiaren ezkerraldean, Pozalaguako kobazulo ikusgarriaren atea dago; estalaktita eszentrikoak dituen kobazulo eder hau publikora irekitzen da asteburu eta jai-egunetan neguan, eta egunero udan. Kobazulo sarreraren gainetik doan bide zidor bat
|
hartuz
, ordu erdi eskasean Kantabriarekin muga egiten duen lepo bateraino hel daiteke, larre harritsuen artean.
|
|
|
Nekazaritzaren gainbeherarekin batera, abeltzaintza indar handiagoa
|
hartuz
joan zen. Makina bat soro behiek larratzeko erein ziren eta mendi komunaleko hainbat hektarea larre bihurtu ziren.
|
|
|
Karrantzako harana estaltzen duten komunitate desberdinek paisaia dibertsoa modelatzen dute, Bizkaiko gainontzeko udalerriekin konparatuz gero bederen. Ondoren, Karrantzako ingurune bakoitza deskribatuko dugu eta bakoitzeko komunitate nagusiak aztertuko ditugu, beren egitura, landaredia, fauna eta gaur egun haranean duten egoera oinarritzat
|
hartuz
.
|
|
|
Tenperatura eta prezipitazioa kontuan
|
hartuz
, Karrantzako haranean bi estaia klimatiko bereiz daitezke eta horien arabera bi landaredi estaia, bata muinotarra, gutxi gorabehera 700 m taraino hedatzen dena, eta bestea menditarra, hortik gorakoa. Estaiok espezie askoren banaketa mugekin bat datoz.
|
|
|
Kontzeju bakoitzak bere erregidorea izendatzen zuen eta bando bakoitzak bere alkatea. Erregidore eta alkateen gainetik sindikoa zegoen, honek ere gobernuan eta administrazioan parte
|
hartuz
. Batzarrak Soscañoko elizaren atarian edo aldameneko arte zaharraren inguruan egiten ziren, euskaldunen tradizioak jarraituz, eta lege idatzirik ezean, erabakiak usadio eta ohituretan oinarrituta hartzen ziren.
|
|
|
Hain zuzen, Amerikarako emigrazio gogorrenak orduko superpopulazioaren ondorio izan ziren. Gerora, abeltzaintza geroz eta zeregina garrantzitsuagoa
|
hartuz
joan da, eta gaur egun Karrantzako ekonomiaren oinarria da.
|
|
|
Fédérop. Lan honetan Frantziako historiaren irakaskuntzaren alderdi politikoaren analisiaz gain, alderdi pedagogikoaren azterketa ere egiten da, edukiak, ideologiaren transmisiorako ereduak, heroiak, etab. kontuan
|
hartuz
.
|