|
2000
|
|
|
Elkarbizitzarako, bi hizkuntza ditugunok askoz eskaintza handiagoa egiten ari gara bakarra duenak baino. Besteak beste, nik ezagutzen dudalako halakok eta halakok egiten duen lana, eta hark ezagutzen
|
ez
duelako nirea, baldin eta bere hizkuntzara itzultzen ez badut. Kulpabilizazioetan sartu gabe, hor erantzukizun politikoak daude, nireak hainakoak gutxienez badirenak.
|
|
|
Aside edoaparteak, aktoreak aparte batean sentitzen duena adierazten duenean. Doblea, aktoreak sentitu baina adierazten
|
ez
duena ni laguntzaile batek adierazten duenean (double in) edo bere ordez esaten duenean (double out). Rol aldaketa, protagonistaarazoa eragiten dion antagonistaren paperean jarri eta bera balitz bezala adieraztendenean.
|
|
|
Studioetarako ona zen Mattin, ni bezain ona bai, nahiz eta
|
ez
zuen nik nuen memoria, baina hark ez zuen studioetarako nik nuen ardura, zeren buruan ehiza bertzerik ez baitzuen... eta ezpata... eta austriarren arrano inperiala, etxeko armarriaren gainean zegoena... eta zeren uste baitzuen ezen Zenonen dortoka deus guti izan zitekeela arrano inperialaren atzaparretan. Baina haren jokamoldea, bertzalde, ez zen guztiz arrotza gure etxean, aitak anitzez ere gehiago miresten zituenez gero Mattinek egozten zituen oilagorrak, basurdeak eta oreinak, nik studioetan ehizatzen ahal nituen ahate filosofikoak baino, osaba Joanikotek erraiten zuen bezala, konparazione.
|
|
|
—Dena den,
|
ez
duzu enekin nehongo obligazinorik...
|
|
|
—Denborarik
|
ez
dut nik, ordea, denbora galtzen ibiltzeko... eta urrea eta zilarra kobera daitezke, baina ez denbora galdua.
|
|
|
Hark hala erraiten zuen, eta uste dut ezen, oroitzen dudan neurrian, arrazoin zuela. Baina, Pedro Huizi hala moduzko pintorea bazen ere, mundu hura bertatik ezagutzen
|
ez
zuen ni bezalako gazte batendako ezin ikusgarriagoa izaiten zen haren pintzelaren mugimenduei jarraikitzea, noiz eta, marrazkiaren ondotik, pintatzen hasten baitzen, pinturak paletan nahasten eta bir nahasten zituela, kolore egokiaren bila beti ere, hemen argiago, han ilunago. Eta, pinturen bidez koadro haiek eta mundu haiek sortzen zituela, jainko tipi bat iduritzen zitzaidan Pedro, zeren halakoak baitziren enetzat, funtsean, bere artelan haiek, Jainko Handiaren kreazioaren metafora.
|
|
|
—Ez ahantz, ama, ezen bihar berean izan nintekeela jauregiko jauna, ezkonduko banintz, jauregiko herederoa nihaur naizenez... Bai, badakit ezen zuk ere zeure usufrutuzko eskubideak dituzula eta eskubide horien arabera jauregian bizi ahal izanen zinatekeela, baina jakizu ezen
|
ez
zenukeela enekin onik izanen...
|
|
|
Baina han urte erdia baizik ez nian egin, zeren itsasoak urrunetik berdintsu egiten baitzidan dei. Eta, berriro itsasoratzen nintzela, ohartu ninduan ezen
|
ez
nuela nik itsasoa hautatu, baina itsasoak berak hautatu ninduela ni. Eta, handik aitzina, badakik, zein izan den ene bizimoldea:
|
|
|
Handik atera ginenean, ordea, gizon bat atera zitzaigun biderat, eta, so ere egiten ez zidala, Mignon besarkatu eta zaflako amoltsu bat eman zion ipur-masailean. Eta, bat batean, ene anaiarekin gertatu zitzaidan bezala Elbira zela kausa, jeloskor sentitu eta besoa tinkatu nion, frantsesez erraiten niola, haserre, ezen utz zezala Mignon bakean; gizonak
|
ez
zuen nik hitzez adierazia ulertu —zeren eta holandarra baitzen, berehala jakinen nuen bezala—, baina bai keinuz adierazia, eta, hala, hark ni paparretik atxiki, eta ulertzen ez nizkion hitzak erran zizkidan. Eta, noiz eta baitzirudien ezen muturka hastera gindoazela, Mignon tartean sartu eta ene alde atera zen, erraiten ziola gizonari ozentki nik ez dakit zer, holandesez segur, zeren eta Mignonek holandesez eta frantsesez baitzekien eta nik ez nion ulertu.
|
|
|
—Ohe eta diru aferetan balitekek, baina istorio hau
|
ez
duk nire espezialitatekoa. Berriemaileren bat usmaka jarri eta ordenagailuari lan pixka bat eginarazita, aurkituko nikek noski, bi hiru egun izanez gero.
|
|
|
Gisako ateraldi batek, ordea, ongi etorri eskasa hartuko zuen orain. Nire andrearen erretolikek kutsatua ez bazen bere kabuz erabakita, neskak
|
ez
zuen nirekin prestu agertzeko asmorik.
|
|
|
Garbi zegoen
|
ez
zuela ni laguntzeko asmorik. Kazetaritzan hainbat urte eginda, ezezagunen baten gainera zatozenean informazio eske, haren mintzotik jakin dezakezu, hastapenetik, eskua luzatuko dizun ala ez, oker egiteko mentura handirik gabe.
|
|
|
—Aurreikusia zagok —hagitz profesionala, haren keinua—, baina hori
|
ez
duk nire afera. Ni, astoak bezala:
|
|
|
Bila etorri zitzaizkidalarik, ziegako paretak, atea eta lastaira —barne horretako altzari bakarra— eskuz, zangoz eta buruz kolpatzeari emateko prest nengoen. Polizia uniformedunen itxurazko gizabideak —zinez ohargarria, harat eraman nindutenen zakarkeriaren aldean—
|
ez
zuen nire kolera apaldu, ezta eskuburdinarik paratzen ez zidatela ikusteak ere. Nire galdera guztietarik bakar bati erantzun zioten:
|
|
|
Ni, berriz, pinpirrintzen hasia baizik ez nintzen, pixkortzen, alegia. Haren adimena itsutzen zuten hodei gorri beltzen aldean, laino zuri mehe batek ñabartzen baizik
|
ez
zuen nirea. Hain nagusitasun agerikoaz baliatuta, dudarik ez da niri zegokidala gure olde berotiak hoztera saiatzea.
|
|
|
Tximistaren abiadan jaiki, eta bizi bizi txalotu nituen Armando Bonillaren hitzak. Gortzen hasia zegoenez,
|
ez
zituen nire txaloak entzun, eta altxatu bezala eseri nintzen, lotsagarri samar gelditu ote nintzen sentsazioarekin.
|
|
|
Ala, nire desditxak baino gehiago, nik eragin nituenak interesatzen zitzaizkien? Hausnarketa hark ere, noski,
|
ez
zuen nire baitan erantzunik aurkitu, barrundatzen nuen arren ez zirela nire ezbehar ugarien atal bakarrarekin konformatuko. Hain zen aberatsa, nire bizi  tzan, zoritxarren katalogoa!
|
|
|
Bizitza, ordea, eman duzuna da, ez jaso duzuna; eta hau ez dakite gizasemeek. Neuk, hori jakin nuen egunez geroztik,
|
ez
dut nire bizitza osoan besterik egin; nire biografia sekretua horixe besterik ez da: emari erraldoi amaigabe bat.
|
|
|
Liburua idatzi nuenean ihesi nenbilen erlijioa  ren itzal luzetik. Gaur ez dakit itzalik gabea izatera heldu naizen, baina badakit
|
ez
nukeela nire haurtzaroa kontatuko orain ia hogeita hamar urte kontatu nuen moduan. Nola egingo nukeen orain?
|
|
|
Izerdiak nahigabetzen nauen tristuraren ordu biluzi honetan,
|
ez
dut nire begiak liluratuko lituzkeen Astarrainik. Zikindu egin zitzaigun gure herriaren bekatu zabalenean, sakonenean, eta gaur, nire ohearen ertzeko amildegi beltzean gogoratzeari ekin diodanean, nire barneko Astarrain lehorrak mila zurrunbilotan murgildu nau.
|
|
|
Isilune hark goizeko kanpaien hots tristearekin zerikusirik izango zuela erabaki nuen. Arrantzale batzuk itotzeak
|
ez
zuen nire biho  tza askorik estutzen; urrutiegi ikusten nituen nire bizitzatik, eta nahikoa nuen martxoko antxoen usain indartsua, arrantzaleak jende alai aberatsa zirela pentsatzeko. Sarritan usain batek indar handiago du, berritsukeria guztiek baino.
|
|
|
Ez dut ukatuko: Karmelok
|
ez
zuen nik espero bezala erreakzionatu eta, kasik izularriturik, atzeraka egin zuen. Ez dakit oker nengoen edo goizegi ibili ote nintzen, kontua da Karmelok errefusatu egin zuela nire musua.
|
|
|
Jaun andereok, gabon. Atzo ustekabeko adierazpen batzuk entzun genituen areto honetan bertan hasi da herri tribunala bildua zegoen aldera inguratuz eta besoaz zerua seinalatuz, eta hilkutxa hotz baten antzera utzi gintuzten gure akusatuaren frikunkeria gehiago ezagutu ahal izan genuen, baina iraganeko kontu horien beharrik ere
|
ez
dut nire alegatoa egiteko, zeren presidentearen oraina baita une erabakior honetan epaitzea dagokiguna. Hori argitu ondoren, eta, ezer baino lehen, oroitarazi nahi dizuet gaurko honetan EEBBetako presidentea epaitzeko bildu garela, EE BB e ta-ko pre si den te-a, alegia.
|
|
|
Hire poema batzuk ere izan ditiat batzuetan buruan, Antton Valverdek hire lanekin osatu zuen diskokoak batik bat, baina Lizardi hunkidura iturri oparoagoa izan diat beti. Eta
|
ez
duk nire kasua soilik. Esate baterako, Egunkaria rentzat ere hi baino garrantzi handiagokoa duk Lizardi.
|
|
2001
|
|
|
Baina hogei urte eskas besterik
|
ez
nituen nik orduan, bizitzeko antsia ikaragarria eta maiteminduta nengoen. Tabernan lanean hasi berria nintzen uda hartan.
|
|
|
Han dena ixten ari zirela eta etxerako bidea hartzeko garaia iritsi zitzaigun azkenean. Hasiera batean beldur pixka bat banuen, Armendariz gidatzeko ondo egongo ote zen zalantzan baina, dena esateko, berak
|
ez
zuen nik edan nuenaren erdia edan, eta gainera autoarekin oso serioa zen. Ez genuen arazorik eduki.
|
|
|
G: Zure ateismoak
|
ez
duela nire sinestun kontzientzia mintzen, horixe besterik ez, jauna.
|
|
|
Gure artean bakarrik, eta zenbaiten jokabide zentzugabea dela medio, sortu da bitasuna, batasunaren truk. Horrelakorik nola gerta daitekeen
|
ez
nuke nik azaldu behar, are gutxiago galdera gure dialektikoen ahotik datorrenean, horixe baita, inon aurki badaiteke, dialektika jokoaren adibiderik garbienetakoa. Kondairaren aldetik, ahaztu egiten da hemen, gainera, oharkabez ala ohartuki, zertzelada huts bat:
|
|
|
Egan izan da, nik dakidanez, gure artean eta euskaraz lehenbiziko aldiz zinema gaiak jarraikiro astindu dituen aldizkaria: aitzindaririk izan baldin badu, berriz ere diot,
|
ez
dut nik ezagutzen eta besteren argien begira gelditzen natzaizue.
|
|
|
Horrelaxe hemen ere. Senarra, Iñaki (honela du izena,
|
ez
dut nik bataiatu), pilotari izan nahi zuena eta arrantzan gelditua. Emaztea, Begoña, hemezortzi urteak igaro baino lehen aspertua eta Iñakirekin, besterik ezean, ezkondua.
|
|
|
Hona sarri aski ahotan erabilia izan den kasu bat. Zorioneko Zenbait hitzaldi horiek
|
ez
nituen nik erdaraz idatzi8 Egin, erdaraz egin nituen, hala eskatu zidatelako, nahiz ondoko elkarrizketak erdaraz eta euskaraz izan ziren. Neure kabuz, ez  nituen sekula argitarako, ez erdaraz ez euskaraz.
|
|
|
Beste eredurik ez baldin badakar, ez du, ene ustez, mintzatzeko eskubiderik. Bestela esan,
|
ez
dut nik isilaraziko, bere kontzientzian eraman behar duen harrak isilaraziko du. Batasun bide horren kontrako agertzen zaren horrek, beste batasun bide hobeagoa zor diguzu.
|
|
|
Arana Goiriren eragina, hizkuntzari buruz ere bai,
|
ez
dut nik batere gutietsiko. Damurik," sasoi hartako jelkideek" nola idazten zuten ongi ez badakit ere, Kintanak baino hobeki dakit, halabeharrez eta merezimendurik gabe.
|
|
|
Bi hitz esango ditut, eta askozaz gehiago behar lirateke, argitaldarien lana goratzeko. Ezin hobeki atera du liburua, txukun eta dotore, Valverde etxeak, eta Antonio Valverderen edergarriek
|
ez
dute nire laudorio kaxkarren premiarik. Hauxe esango dut, auzokoen sailean sartuko banaiz ere, Valverderen edergarriak Lizardiren poemen gogaide jator direla.
|
|
|
Zer zen, gainera, hain mingarririk haren iritzietan (ez hark maiz edo maizegi egotzi ohi zituen hitz latzetan), jendea, nahiz minbera izan, horrenbestetaraino asalda zedin? Eztabaida sorburu izan zitekeen iritzi horien funtsa
|
ez
dut nik beste zenbaitek ikusten duen auzian aurkitzen. Bere berezko kezka propioak bazituen, noski, guztiok ditugun bezala; orobat maiz oihukatzen zituen politika bideak ere.
|
|
|
nahiz eta
|
ez
duzuen nirekin
|
|
2002
|
|
|
Baina nire barruan jende asko bizi gara, hiru edo lau ni bai, behintzat: badago idazten
|
ez
duen ni bat, familian bizi den beste bat, prosa idazten duen ni bat, eta poesia idazten duen ni bat ere. Denak oso ezberdinak dira, eta nik ere ikusten dut ezberdintasun izugarri bat poesia eta prosaren artean.
|
|
|
Lete ziurraren edalontzitik edango bazenu ere,
|
ez
nuke nik
|
|
|
Egia aitortu behar, ordea: orain ere katuok
|
ez
dute nirekin fidantza handirik, nik jana eman eta beti ongi egin arren.
|
|
|
–Etxetik ihes egiten duena
|
ez
dut nik etxekotzat. Eta zure etxean badago, zure etxeko kontua da, zuk zeuk zaindu beharrekoa.
|
|
|
Nire otzantasuna eta nire lotsa desa  gertu egin dira. Garbi ikusten baitut, orain, ataka honetatik neuk atera behar dudala, inork
|
ez
duela niretzako errukirik izango mutu geratzen banaiz.
|
|
|
Dena dela,
|
ez
dut nik kritikatuko kontsumoko literatura horren produkzioak izan duen bultzada. Besteak beste, ni ere liburu mota horren kontsumitzaile naizelako:
|
|
|
Ausardia eta jakituria behar baita era horretako lan kritikoa egitearren. Saiatu ere egin naiz pentsatzen berak egindako egile hautapenean zenbat
|
ez
nukeen nik aukeratuko, eta konturatu naiz %85 bat natorrela. 40 izenetan, bostetik gora ez nukeela nik neuk bestela aukeratuko.
|
|
|
Ausardia eta jakituria behar baita era horretako lan kritikoa egitearren. Saiatu ere egin naiz pentsatzen berak egindako egile hautapenean zenbat
|
ez
nukeen nik aukeratuko, eta konturatu naiz %85 bat natorrela. 40 izenetan, bostetik gora ez nukeela nik neuk bestela aukeratuko.
|
|
|
Ni re ustez, nazio nortasunaren adierazle eta osagai garran tzitsuena da hizkuntza. Ama hizkuntza gaztelania dudalarik,
|
ez
dut nik neuk esango gaztelania arrotz zaidanik. Baina nazio nortasunaren osagai gisa, gaztelaniak ez du esangura berezirik.
|
|
|
– Portabella Antoniaren abizena duk, astapotroa. Eta Santosen emaztea
|
ez
duk nire ugazaba. Lagunak gaituk.
|
|
2003
|
|
|
Eta nik hori bizi nuen egiazkoa balitz bezala: hor bizi nintzen, hor irakurtzen nuen, heziketa ere ahalik eta gehien euskaraz jaso nuen… Gero ateratzen nintzen Elgoibarko nire lagunekin eta inork
|
ez
zituen nire erreferenteak, baina ni unibertso horren barruan bizi izan naiz. Esate baterako, Rikardo Arregi hil zenean txiki txikia nintzen arren, prakamotzetan ibiltzen nintzen oraindik, Mendaroko hiletara joan nintzen, eta han ikusi nuen lehenengo aldiz nire euskarazko unibertsoko akademiko eta idazle haiek benetan existitzen zirela.
|
|
|
«Euskaldunon Egunkaria»ren prozesuaren inguruan esan zitekeen guztia esanda dago dagoeneko eta
|
ez
dut nik, ahalegin handia eginda ere, datu berririk aportatuko. Alde positiboari begiratu nahiko nioke, baina:
|
|
|
H. Audenek Karl Krausen esaldi bat askotan errepikatzen zuen: «Nik ez dut errurik beste batek
|
ez
badu nik idazten dudana ulertzen, nik alemaneraz idazten dut ez' egunkariera' z. Nik ere, beraz, euskaraz idazten dut, ez' egunkariera' z.
|
|
|
" Bertso berriak kanteta kanta dabil giputx bat kalean, ta zer dakarren jakin gureak
|
ez
nau ni itxiten bakean...".
|
|
|
Nik lehertzeko zorian zegoen odol mataza bat ematen zuela esan nuen, zeruko ebakuntza gelaren batetik eroritako gibel odoldua, errai zati bat, San Pedroren heste sobrea edo San Pankraziorena, Ataungo mondejua.... Garbi zegoen
|
ez
nuela nire egunik, ez nuela bat ere asmatzen. Monikak, ilargia agertu eta gorriturik ezkutatu den astro lotsatia deitu zion lehenik, eta bakardadea ezin eramanik Baigorriko ardoarekin penak itotzen saiatu den gizagaixoa, ondoren.
|
|
|
–Hamabost urte egin ditut anonimotasunaren gordelekuan, izenik gabeen linboan, idaztea beste nekerik gabe eta ez da gutxi, zuk badakizu hori, baina zakur amorratuak bezala ari zaizkit hurbiltzen, aurki gainera oldartuko zaizkit; irakasle eta ikertzaile andana bat komisario bat buru dutela,
|
ez
dute nire arrastoak aurkitzea beste obsesiorik, bost axola zaie zer egin dudan, nire lanari etekina atera nahi diote, gure bizkar gizendu nahi dute, azken batean –esan eta norabiderik gabe bezala, galduta geratu omen zen, Monikak bere adierazpenetan dioenez.
|
|
|
–Hego haize egun hauek zoragarriak dituk, niretzat bai behintzat. Bazekiat batzuk ez direla eroso sentitzen, buruko mina ere ematen dielako, baina
|
ez
duk nire kasua... Begira kolore horiei...!
|
|
|
Nire ondoko etzalekuan zegoen deskantsatzen beraz, afaldu zuen etzaleku berean, eta gelan ez zegoen beste inor lotan gu ezik. Kontakizunaren une honetaraino ederki legoke edonoren aurrean kontae tzeko ere; hemendik aurreragokoa ordea
|
ez
zenukete nik esanda entzungo lehenik' ardoa (umeekin eta umerik gabe) egiatia' ez balitz, esaeraren arabera, eta bigarrenik bere gorespena egiten hasita Sokratesen ekintza bikaina ezkutatzea bidegabe irudituko ez balitzait. Areago oraindik:
|
|
|
Zergatik ez didazu orain arte ezer esan. Zergatik
|
ez
duzu nirekin hori guztia partekatu nahi izan, galdetu dio Lupek, hunkituta.
|
|
|
|
ez
du nire mendetasunik.
|
|
2004
|
|
|
Administrazioa legeari atxiki behar zaio. Agintari bati kexa bat helarazten bazaio,
|
ez
du nik eskatu diodalako bete behar, legea bete behar duelako baizik. Hartara, ageriko nahiz itxikeriako egoeren aurrean borrokatzea gogorra da.
|
|
|
–Komunitate sendo bat izango bagara, hizkuntza funtzio guztiak normal beteko dituena, ezin dugu euskaltasuna ideologia bati lotu?. Tira, behin berbetan hasita,
|
ez
dut nik ukatuko euskararen patrimonializazioak192 kalte galantak dakartzanik; era berean, neuk ere ez ditut ortodoxiak eta komisario politikoak sobera maite, neu ere aniztasunaren aldeko nauzue, baina, hala ere, ez nago aniztasunaren izenean apo janean hasi edota errotarriak irensteko prest. Hizpidea zehazten hasita, esan dezadan euskara jende eta herri baztertu eta zapalduekiko identifikazio sentimenduarekin kidetzen dudala nik.
|
|
|
Zure ultra izpiek
|
ez
dute nigan eraginik.
|
|
|
Minez bete zitzaidan gorputza eta
|
ez
nuen nire suiari tokia kendu zion gizon hura ezagutu nahi, nahiz eta jakin aurrekoa bezain ona izango zela, baina oker nengoen. Alabak hainbestetan errepikatzen zidanez ezagutu beharrean nengoela, nire urtebetetze egunean gonbidatu nituen bazkaltzera, eta gainera berak merezi baino bazkari goxoagoa prestatu nien.
|
|
|
Alabaina, ahalmen eragile hau ezin da niregan egon,
|
ez
duelako nire pentsamendua aurresuposatzen eta ideia horiek sarritan sortzen zaizkidalako nik ezertan lagundu gabe, eta askotan nire gogoz kontra. Beharrezkoa da, beraz, bera izan dadila nitaz ezberdina izango den substantzia baten baitan.56
|
|
2005
|
|
|
Hango nire lana amaitu nuelarik, itzuli nintzen Euskal Herrira, eta historia hori pixka bat baztertu nuen. Nik euskara kiskun kaskun ikasia nuen etxean, eskolan ez genuen euskaraz deus ikasteko aukerarik izan eta, beraz, euskara
|
ez
nuen nik biziki ongi landua unibertsitate garaian pixka bat, euskal literatura ikasi bainuen Aurelia Arkotxarekin. Orduan, etxera itzuli eta nire euskara sakontzeko Maiatz aldizkariari buruzko ikerketa lan bat egitea erabaki nuen; biziki eraginkorra izan zen lan hura niretzat, euskara irakurri eta lantzeko aukera eman baitzidan.
|
|
|
' Masa histeria da hau. Seguru nago fisikarik ez dakitela, seguru nago
|
ez
dutela nire lanaren berririk. Hortaz, zertan daude hor, zergatik etorri dira?'.
|
|
|
–Lasai, ama,
|
ez
nauzu ni bidali beharrik, berehala joango naiz-eta gulag honetatik, hemendik hiru hilabetera ezkonduko bainaiz.
|
|
|
Niretzat ez al du muxurik gorderik? Nire gurasoek ere
|
ez
dute ni maitatzeko betarik, izan ere, egun guztia telebistari so edo ingurukoekin isilka hitz egiten jarduten baitute, nazionalsozialisten gorabeherak direla medio. Orain, Nelly zuri ematen dizut ene bihotza maitasunez estaltzeko aukera.
|
|
|
Hilabete falta zen hamasei gurpileko kamioi hozkailu bat bere gainetik igaro aurretik, eta jadanik ez zuen ingurua aztertzen Irantzuren bila; horren ordez ni hartzen ninduen interes handiagoz, autotik jaitsi bezain azkar hasten zen nire hanken artean intzirika, eta ni ere, errukituta, haren burua laztantzen hasia nintzen. Nolabait ulertu nuen Irantzuk
|
ez
ninduela ni bakarrik utzi, ni eta Kodak baino, eta biok geunden minduta, gutxienez biok igartzen genuen haren falta.
|
|
|
" Orain dela hogei urte, aitor dezadan –neure arterako ari–
|
ez
ninduan ni gauza hori egiteko... Labartzan ez zegoan surflaririk batere.
|
|
|
Eta 446 egun hartan itxarondako agindu pozgarriak (446 baitziren, bai, neure kalkuluen arabera; eta ez 445 edo 447)
|
ez
zuen nigan espero zitekeen asaldua piztu.
|
|
|
Urte zaharrak Kepa Kuraki hil behar zuen, eta haren errautsetatik Kepa Kuraia sortu, Kepa Kementsu edo Kepa Kojones. Oraindik
|
ez
zuten nire baitako nortasuna ezagutzen, Clark Kentek bezala egingo nuen: betaurrekoak lurrera bota, koitadukeriak zokoratu, janzkera aspergarria urratu eta, gora ta gora beti, Superman bilakatu, edo Spiderman, edo Superbarrio bederen, edo Superlopez...
|
|
|
Moriko zaunka hasi zen txokoan, bera ere txit urduri. Halakorik
|
ez
nuen nik inongo komikitan ikusia, gehiago zirudien literaturako irakasleak deskribatzen zituen XIX. mendeko eleberrietako drama izugarri bat. Nobeletara lerratuko ote nintzen azkenean?
|
|
|
Jakina, etxean ez genuen inolako oharrik jaso. Egun hartatik aurrera, Juliok
|
ez
zuen nire beste poemarik irakurri ozenki, eta ez zidan eskurik erantsi beste inoiz, baina, hari zegokionez, hilik nengoela zirudien, ez zidan-eta gehiago hitzik zuzendu, oso egoera behartuetan aginduren bat hotz eta motz adierazteko izan ezik. Handik hara, altzari bat gehiago bihurtu nintzen ikasgelan; alde batetik, mesedegarri gertatu zitzaidan hori, halaxe amaitu baitziren isekak eta irainak; baina, bestetik, egoera hura, noski, ez zen batere erosoa niretzat, eta ez zidan batere laguntzen ikasketetan; areago, ni jakin minez eta ikasteko gogoz beteriko haurra izanik.
|
|
|
Ama, handik pixka batera, esne beroarekin eta aspirina batekin gelara sartu zenean, lo itxurak egin nituen, eta bakean utzi ninduen. Gauean, ia ez nuen begirik bildu; alde batera jiratzen nuen burua, eta gero bestera, eta gero berdin gorputza; une batez edo, lasaitzea lortzen nuen, neure buruari esanez Adelak nahi zuena egin zezakeela bere bizitzarekin, ni ikasle mainatu bat baizik ez nintzela azken batean, eta ez zegoela besterik, onartu beharra neukala egoera, eskubiderik
|
ez
nuela nire maistraren gauzetan sartzeko; alabaina, berehala hartzen ninduen berriro amorruak, eta, garrasirik ez egiteko, burkoari hozka egiten nion, buruz behera jarrita, aurpegia haren kontra estutuz, ia itoan askatzen nuen arte. Lasaiune labur haietako batean, hondoa jota alderrai nenbilela, apalera joan, iragaitzaz liburu bat hartu, Adelak utzia, eta Esoporen alegia bat irakurri nuen:
|
|
|
Une haietan, berriro ere uhinaren gorenean, hutsaren hurrengo iruditzen zitzaidan neure herrena, eta orobat garai bateko zoritxarrak. Marisaren eta bion artean ez zegoen sekreturik, pistolarena eta balena salbu, haien berri
|
ez
baitzuen nik beste inork. Adelarekin zer neukan galdetu zidan behin, ea egia ote zen gaztetxo batzuek zabaldua zutena, nahiz eta orain kontu hura ahaztu samarturik zegoen auzoan, beste albiste berriagoek estalirik.
|
|
|
" Egon egon! Hau
|
ez
duk nire sukaldea!". Garai hartan etxe guztiak antzekoak ziren...
|
|
|
Inezek, zenbait idazleren hipokrisia aipatu zidan, argitaletxe handiekiko goranahi eta grina hori. Gora egiten
|
ez
zuena nire Benedictine edalontzia zen. Ez nuen ezer esan, jakina.
|
|
|
" Beti bizi izan naiz oinezko bidaiari baten modura, ezer ez edukitzeko nahiarekin. Inoiz
|
ez
dut nirea den objekturik izan eta izutu egiten nau gainera, nirea den orok. Hotzikarak erasaten dit norbaiti ‘nire emaztea da’ entzuten diodanean. Metafisikoki ezkongabea naiz".
|
|
2006
|
|
|
«Ezkondu bezain laster, Alemaniara emigratuko dugu biok. Oraindik gaztea naiz, eta
|
ez
nuke nire gurasoen antzeko bizitzarik jasan nahi», esan dit ahopean.
|
|
|
gurdi okerra zuzen lezakeen dotrinarikan
|
ez
dut nik.
|
|
|
Isiltasun giro hartan beldurra ematen zuen ia hotsik txikiena egiteak, eta, anatomiaz aspertzen nintzenen, hitz gurutzatuak betetzen aritzen nintzen, karpetan eramaten nuen denbora pasen aldizkaritik. Hasieran uste nuen
|
ez
zuela nire beharrik, ahaztuta nindukala, baina halako batean ohartu nintzen neure ikaste hartan trabarik egin nahi ez zidalako egoten zela horrela; oinak txindurritzen ari zitzaizkidalako altxatu, bera egoten zen egongelara joan eta ezer behar ote zuen galdetu nion.
|
|
|
Bata, horrelako gutun bat guztiz arriskugarria izango zela zure ikaslea nintzen bitartean, aski izango bainuen errektoregoan erakustea zure kontrako espediente bat zabaltzeko, eta hortik aurrerako guztiak. Bestea, nik gutuna ikasturtean jaso eta zuk nahi zenukeen erantzuna emanez gero, sekula ez zenuela jakingo nire erantzun baikor horretan zenbateko pisua zeukan zureganako oniritziak eta zenbatekoa nire komenentziak; eta zuk, garbi utzi didazu behin baino gehiagotan,
|
ez
duzu nire gorputza bakarrik nahi, osorik nahi omen nauzu, gorputz eta arima.
|
|
|
halako suertatu ez balitz ez zen gertatuko holako, Txinako tximeletaren hegaldia eta lurrikararen teoria hori dena, badakizu. Nik ez nuen zuregana hurbiltzeko keinurik egin; zuk ere
|
ez
zenuen niganako pausorik eman; baina nirekin zegoen lagunak jo zuen irakasle jaunagana, aurreko ikasturteko tratu jatorra gogoan seguru asko, eta horrela sortu zen solasa, gu hirurok bildu gintuena. Bestela ere egin genuen topo, lehentxeago edo geroxeago, eta, hortaz, ezin esan bizitzaren norantza aldarazi zigun ustekabe horietakoa izan zenik; baina handik gutxira, gizalegeak hartaraturik edo kafetegian ezer hartu nahi ote genuen galdetu zenigularik, nire lagun hura izan zen ezetz esan zuena, ezinbesteko mandatu bat egitera joan behar zuela eta; nik, berriz, baietz.
|
|
|
Liburutxar honek, ordea,
|
ez
zuen nik erakutsitako bidetik joan nahi izan, eta uko egin zion laurogei kontakizunen bilduma izateari. Gehiegi zirela iruditzen, agidanean!
|
|
|
Ez zidan gauza handirik agindu. Une batez pentsatu nuen gure aita zenaren ugazabak eskatu ziolako onartu ninduela,
|
ez
zuela nire behar handirik.
|
|
|
Institutuan nago berriro, korridore luze eta hautsez beteriko haietan. Gure gelara sartu naiz, eskuliburuz betetako nire poltsa zaharra sorbaldan; zorabiatuta nago oraindik, baina
|
ez
dut nire ikasmahairako bidea ahaztu, eta berehala eseri naiz bertan. Harrituta, nire ikaskideen aurpegiak ezagutu ditut banan banan, eta nire gorputzaren metamorfosiaz jabetu naiz:
|
|
|
Elenak ez dit erantzun. Azken buruan,
|
ez
du nirekin hitz egiteko gogorik.
|
|
|
Pare bat orduz egon nintzen Kurtekin, gehiago ez, eta eragin zidan inpresioagatik, sator lanen batean ari zelakoan nengoen ni, eta ez agintariei ipurdia miazkatzen: irrati baten botoiari batera eta bestera eragiterakoan ateratako hots kirrinkariek
|
ez
zuten niretzat beste argibiderik. Ezta eltxoen aitzakiarekin kandela baten argitan egoteak ere.
|
|
|
Trena gelditzen hasi ez balitz, eta itxiturako ate nagusian ikusi ez banu Adlerhaus zioen errotulu handi bat hegazkin baten marrazkiarekin, ez nuen asmatuko aerodromo bat zegoela hesi altu herdoilduaren barrutian. Kanpoko itxurak dezepzionatu egin ninduen, hesiak eta sarrerak
|
ez
zuten nik hainbestetan amestu nuen bikaintasunik.
|
|
|
Aise egin nituen lehen bi karanbolak. Hirugarren joaldian kale egin nuen, bolak
|
ez
zuen-eta nik nahi nuen beste indarrik hartu bandaren kontra jotzean, eta bide erdian gelditu zen. Sos batzuk utzi nituen nire porrotaren ordainetan.
|
|
|
Mutiko protagonistaren izena esan zuenean, pausa egin eta niri begira gelditu zen. Aurrenekoan
|
ez
bainituen nire izen pasaportekoa eta pertsonaiaren italierazkoa lotu, haren begiradari eutsi nion, nobelari buruzko argibide gehiagoren esperoan. Umbertoren begietako espresioak harritu egin ninduen:
|
|
|
ez ditek elkarrekin afaldu arteko onik izaten. Emakume dontsu hark hor erabaki zian
|
ez
zuela ni libre ikusi arteko onik izango, eta nire argazkiaren azpian hiltzaile gupidagabe bat nintzela zioen asmo txarreko oharra ere ez zuan aski izan emakume hura kikiltzeko. Bisitan etorri zitzaidaan, eta, itxura guztien arabera, sinistu egin zian nik kontatu niona.
|
|
|
Kurtek
|
ez
zuen ni Triesteraino eraman ninduen gaia atera  tzen, ez zuen interesik erakutsi ez familiaren berriak ezagutzeko ezta nire asmo edo desirak ere, eta, azkenean, ia etxean sartu nin  tzenetik buruan nerabilen galdera egin nion, zuzenean eta garbi:
|
|
|
Ederki konturatu bainintzen Kurtek
|
ez
zuela nire etorkizunari buruz hitz egin nahi, hark berriro ateratako gaiari heldu nion nik gogoz kontra badarik ere, eta ezetz, Umbertok ez zidala halakorik kontatu.
|
|
|
uste
|
ez
duten nire antzeko inozoak bilatzen ditut
|
|
|
– Badirudi
|
ez
duzula ni ikustea oso gustukoa, nire ihes hura barkatu barik bazenu bezala... Nahi?
|
|
2007
|
|
|
Orduan Madrilera joan nintzen fotokopiatutako dozena bat gidoirekin, produkzio etxe askotan galdetu nuen eta azkenean, hasi berria zen produkzio etxe batek (Sogecine, orduko Sogetel) baietz esan zidan. Errodajea gogorra izan zen eta gainera
|
ez
genuen nik nahi bezala euskaraz egin; gero, hori bai, kopia oso landua egin genuen euskaraz. Berlingo jaialdian izan ginen, Tokion ere sari bat eraman zuen filmak… Zirraragarria izan zen harrera ona zuela ikustea.
|
|
|
" Jasan" diot, Bilboko erdigunean bizi arren hamarkadetan izan dugun bake inbidiagarria zapuztu digutelako aldaketok. Egia da apartamentuaren balioa merkatuan asko igo dela, baina igotze hori
|
ez
dut nik disfrutatuko.Neuzkan lasaitasuna eta balkoira biluzik irten ahal izatea, aldiz, bai, neuk disfrutatzen nituen. Ingurunean betidanik dugun sexu zerbitzuetako gremioan ere egon da aldaketarik aspaldion.
|
|
|
Oro har eta irakurketa orokor bat egite aldera, emaitzak
|
ez
ditut nik sobera ongi baloratzen izan ere portzentaien goranzkoa ez baita gertatzen kasu askotan. Oraindik ezagutza handia den herrietan beheranzko joerak nabarmentzen ari dira eta ezagutza makurragoa den lekuetan ere ezagutzaren datuak gero eta handiagoak izan arren ez baitugu lortzen euskara normal erabiltzea bizitzaren esparru guztietan.
|
|
|
Aurrez aurrerako nire herabetasun kroniko hura kontuan hartuta, idatziz zuzentzea deliberatu nuen. Ez nintzen idazle,
|
ez
nuen nire elearen ederraz inor liluratzeko asmorik ez antzerik. Besterik gabe, eskura neukan komunikazio bide bakarra zen hura.
|
|
|
Nekez uler nezakeen hori, maiteminarena. Asierrek, horretan, arrazoia zuen, maitasun kontuetan ez bainaiz inoiz iaioa izan (hau frogatzeko
|
ez
dut nire egungo egoerari lotzea baino). Dena den, institutuko azken urtean eta balantzea eginez, ni atera nintzen garaile, bereziki harro ez banengoen ere.
|
|
|
badut beldurra Dassancek buruan daukan gure bilkuratik egitea, zonbait urthe goiti beheti, Academiaño bat, Bilbaokoak alabatzat onhar lezakena mendiz hunaindian. Hola behar litakela, ba segur; holako izanen ere dela noizbait,
|
ez
dut ene aldetik bederen etsitzen234.
|