|
2000
|
|
|
Kepa Altonagak proiektu honen lehenengo urratsak bideratu zizkigun. Jon Larrañagak eta Iker Etxebestek arreta handiz arakatu dute gure testua,
|
euskararen aldetik
genituen ehundaka akats zuzentzen laguntzeko. Ezin ahantz dezakegu Anderrek emandako laguntza informatikoa, gure baldarkeria eta ezjakintasuna kexarik gabe jasan baititu.
|
|
2001
|
|
|
Algeriako deskolonizatze-gerra eta nekazaritzako exodoa; ondorioz, nekazariek munduaren egoerarekiko bortxazko egokitzapena egin behar izanzuten. Herria, besterik ezean, literaturaren zein
|
euskararen aldetik
hein bateanberrikuntza lehiatzen zuten idazleen (Xarritondarrak, Benat Dagorret, Jean LouisOlaizola, Manex Pagola, Daniel Landart, Jean Louis Davant, Manex ErdozaintziEtxart...) egoitza bilakatu zen, emazteak artikulugintzara ausartzen zirela azkenean: Marijan Malharin, Marijan Minaberri, Jakelina Idiart eta Maddalen de Jauregiberri, adibidez. Erants daiteke, eta horrela Jon Miranderekin lotura egiten dugu?, askok Parisko exiliotik idazten zutela, beranduago Euskal Herrira bizitzera itzulibaldin baziren ere.
|
|
|
M.M [artin] Harriet, Gramatica escuaraz eta francesez composatua, baina francez hitzcunça ikhasi nahi dutenen faboretan, 1741; Introduction à la langue française et à la langue basque, 1840, A. Hiriartena," destinée spécialement pour les Écoles du Pays Basque"; A.P [ascual] I [turriaga], Arte de aprender la lengua castellana para el uso de las escuelas de primeras letras de Guipúzcoa, 1841, eta orobat beraren Diálogos basco-castellanos para las escuelas de primeras letras de Guipúzcoa, 1842, eta abar. Azken hau, Printzeak, 1857an, gehitua argitaraz gero,
|
euskararen aldetik
ikusi ohi dugu, baina ongi adierazten du harako izenburuaren osagarri hark ez zela horretarako bakarrik idatzia izan.
|
|
|
Euskarazko (baina baita erdarazko) unibertsitate-munduan zabor dezente egoteak ez du esan nahi ahalegin itzelaz metatutako esperientzia guztia zakarrontzira bota daitekeenik, besterik gabe. Gure euskarazko irakaslegoak zientifikoki (baina baita, neurri batean behintzat,
|
euskararen aldetik
ere) gutxienez" zalantzagarria" kontsidera daitekeen Euskal zibilizazioa bezalako liburu bat ekoitz dezake (Donostia, 1998), baina baita hari kritika zorrotza egiten dion Joseba Lakarraren iruzkina ere (Uztaro 31, 15 -84, euskaraz gauzatutako zientzia onarenadibide eskergarria) edo, beste maila batean, unibertsitateko irakasle zabar horiekin Historia ikasi duen Jurgi Kintanak gai berber... Ez dut uste salbuespenak direnik:
|
|
2005
|
|
|
16). Baina egia esan bere itzulpenak ulergaitzak dira bai
|
euskararen aldetik
baita erdaratik ere.
|
|
2007
|
|
|
Bestalde ere, bada alor honetan zer esan
|
euskararen aldetik
. Lurra sustatzen jakin dute euskaldunek, eta haren fruituak sortzeko kontratuak ere artez izendatu (erdirikue, gasaila...) Horiek ere, bazterrean ezin utzizkoak eta lagungarriak izan dira zeregin honetan, euskarari testu eguneratua eman nahian.
|
|
|
Jakin-en sortzaileek euren aldizkaria
|
euskararen aldetik
Zaitegi eta Orixeren ildoan amesten zutela —hein batean Egan-en aurka—, eta bide hori geroago hastiatu egin zela, nahiko idatzita dago, bai neuk beste toki batzuetan (ik. Jakin 21, 1981, 148 -191; ik. orobat 230 -246; Euskera 8/ 9, 1963 -64, 336 -371; nola hobeto Paulo Iztuetak, Orixe eta bere garaia, 1991, 950 -969 eta 1000-1020).
|
|
2008
|
|
|
Eta halaxe da. Izenak zerrendatu ondoren bertan aurkitzen ditugu akitaniar antroponimian oso ezagunak eta
|
euskararen aldetik
ongi azalduak dauden izenak, hala nola Sembus, > Andossus, > Sembedo, > Belex, > Bonxus, > e.a. Hauen ondoan badaude beste batzuk, galiar jatorrizkoak izan arren, Akitanian ere usuko zirenak, Donnus> eta Taurus, besteak beste, eta azkenik etimologia garbirik ez dutenak, baina Akitaniako izen askorekin gertatzen den bezala, akitaniar jatorrizkoak izateko batere eragozpenik ez dutenak:
|
|
|
/ Biarno> emango duen Benearnum> izenak agian euskarazko behe-rekin lotu daitekeen osagarria du; Tarbelli> herri izena galoaren aldetik (ik. galozko tarbo->, zezen?) zein
|
euskararen aldetik
azal daiteke (eusk. -bel>, beltz?) eta sic> de> caeteris.
|
|
|
Ondoriozko Eraiteko> jantzirikoa> edo Erailtzeko> jantzitakoa, ordea, oso artifizialak eta ohiko hizkuntzatik urrunak lirateke. Horregatik,
|
euskararen aldetik
, askoz ere normalagoak lirateke, askatasun pittin batez jokatuz, Hiltzailearen> jantzia, > Erailearen> jantzia> edota Erailtzeko> jantzirik> bezalakoak. Antzeko arazoa dakar aldean, Born> to> kill> ingeles esaera militarista, gerra filmetan maiz soldaduen kaskoetan idatzia.
|
|
2010
|
|
|
Zaharrago izateak ere bultzatu nau agian horretara. Hizkuntza aldetik,
|
euskararen aldetik
, edertasuna bilatzen ahalegindu naiz. Nobeletan bilatzen dudan hizkuntzaren musikaltasuna bilatu dut, eta batzuetan mugatua ikusi dut neure burua benetan gertatutakotik kanpoko ezer ezin nuelako asmatu.
|
|
|
Ondotik irakasle izateko konkurtsoak gainditu behar dituzte (ikus beherago 4 atala). Baina Euskal Ikasketek formakuntza ona eskaintzen diete ere euskal kulturan, euskal komunikabideetan, hizkuntza politikan, hots euskarari lotu zaizkion lanbideetan lan egin nahi dutenei,
|
euskararen aldetik
bederen (ikus 5 atala).
|
|
|
Eta aitortu nion ezustekoa zela niretzat, zerbait arraroa antzeman nuela, baina ezin niola gauza garbirik esan, ondo ikertu behar zelako dena. Esan nion ere euskarriak benetakoak zirela dudarik gabe, terra sigillata, baina testuek bazituztela
|
euskararen aldetik
gauza bereziak. Esaterako artikulua irakurrita neukala Jainkoa horretan.
|
|
|
1982an ez bezalako koiuntura du EAEk demografia aldetik, eta koiuntura berri horrek eragin nabarmena du EEN legearen aplikazioan. Orduko egoera demolinguistikoa ahula eta zatikatua baldin bazen
|
euskararen aldetik
, nekez esan liteke oraingoa ondotxoz sendoagoa denik. Egia da euskaraz (zerbait) dakitenak orduan baino gehiago direla nabarmen, baina hori ez da guztia.
|
|
|
Horregatik, ulermena laguntzeko, Hegoaldeko moldeak ere liburuaren bukaeran den hiztegi batean eman ditut. Esperantza dut, oro har, irakurleek hain bereziak diren solasaldi horiek ulertuko dituztela, bederen
|
euskararen aldetik
sobera trabarik kausitu gabe.
|
|
2011
|
|
|
«Hizkuntz zuzentzailea» (kasu honetan, Sagarna eta Zalbideren ardurapean) eta «Erredakzio-kontseilua» (Elhuyar taldea, beste izenik eman gabe). Beraz, nahiz eta Elhuyar aldizkariaren lehen zenbakitik artikuluak
|
euskararen aldetik
zuzendu behar ziren eta zuzentzen ziren, 1981 urtera arte ez zen figura hori «ofizialki» sortu. Hau da, aldizkaria, arlo zientifiko-teknikorako euskara prestatzeko sortu bazen ere, zuzentzailearen figura oraindik heldu gabe zegoen, rola sortu gabe.
|
|
|
Udan Azpeitian euskara ikasteko egonaldiak egin zituen, eta unibertsitate-ikasketak egiten Donostian egiten egon zenean, klase-orduetatik kanpo baina unibertsitateko eraikinean, ikasleek beraiek antolatutako euskara ikasteko ikastaroetan irakasle gisa aritu zen. Hala ere, Elhuyarrerako artikulua prestatzeko
|
euskararen aldetik
laguntza behar izan zuen:
|
|
2012
|
|
|
Goxoa kantaeran, perfektua neurrian eta erriman, euskara sekulakoa... gehiago ezin zitekeen eskatu. Perfekzioa zeukan
|
euskararen aldetik
eta teknikaren aldetik". Poztu nintzen, norbait ausartu zelako perfekzioaren langa non zegoen esatera, eta, batez ere, gaztetan Lasarteren kaseteak entzuten nituenean sentitzen nuen txundidura hura izendatzeko modua badudalako orain:
|
|
|
Pozgarria da
|
euskararen aldetik
honelako ahaleginak egitea eta akademiaren aldetik bultzatzea. Are pozgarriagoa ahalegin horiek, akademiaren eskutik ez eze, Mondragon Unibertsitatetik ere badatoz.
|
|
2013
|
|
|
Gasteizen beti harrera beroa jaso izan dut eta egia esan oso gustura etortzen naiz. Gainera iruditzen zait natorren aldi bakoitzean
|
euskararen aldetik
aurrerapausoa sumatzen dudala. Nik oso gogoan daukat orain dela 30 bat urte Gasteizera ikastera etorri nintzenean, gasteiztarren artean euskara zekien jende gutxi zegoela, esaterako Kepa Mendia edo bertso-eskolakoak.
|
|
2014
|
|
|
Kultura arloan gogoeta egitea ezinbestekotzat jotzen dut:
|
euskararen aldetik
duen garrantzia azpimarratzea, estrategiak adostea, ereduak ezagutzea, artikulazioa hobetzea... izan dio gehienbat, ez herriak beharko lukeenari. Ondorioz, kultura arloan gogoeta egitea ezinbestekotzat jotzen dut:
|
|
|
Ondorioz, kultura arloan gogoeta egitea ezinbestekotzat jotzen dut:
|
euskararen aldetik
duen garrantzia azpimarratzea, estrategiak adostea, ereduak ezagutzea, artikulazioa hobetzea... Metodologia aldetik baliagarria izan daiteke Geuk geure kulturaz ekimenak Durangon erabilitakoa, gune irekia edo open space izenekoa; 2014ko martxoan egindako gogoetan, esaterako, euskal kulturaren inguruan saio bat baino gehiago egin ziren.
|
|
|
Nahitaezkoa ez den Bigarren Hezkuntzan ereduak bitara biltzen dira, A eta D, eta haien ezaugarriak funtsean beste ikasmaila txikiagokoetako ereduen ezaugarri berak dira. Ikasmaila horietan legalki ez da B eredurik (non bi hizkuntzak ikas-irakasbide gisa erabiltzen diren), baina praktikan bada aukera A eredua
|
euskararen aldetik
indartzeko, hartarako ikasgairen bat euskaraz emanez.
|
|
2015
|
|
|
" ezin da berez, automatikoki edo inertziaz espero oraingo gazteek, guraso bihurtzerakoan, euskara hizkuntza nagusitzat hartuko dutela seme-alabekin hitz egiteko". Jauregiren ustez, ezin da ziurtatu euskaldunen dentsitatea handituta, euskara erabiltzeko joera proportzio berean igoko denik, alde batetik, euskaraz oso ongi egiten ez dutenek (galdetegian" nahiko ongi" erantzuten dutenek) hizkuntza portaera
|
euskararen aldetik
ez dutelako hain aktiboa, eta, beraz, ez dagoelako jakiterik zer egingo duten guraso izango direnean. Eta bestetik, Jauregik aipatzen du gaur egun eskola-garaitik guraso izatera arteko denbora-tarte handia dagoenez, tarte horretan hizkuntza-ohiturak gaztelaniarako joeran sendotu daitezkeela, eta, ondorioz, hizkuntza-gaitasuna higatuarekin hel daitezkeela guraso izateko garaira; horrek erraztu dezake, jakina, seme-alabak izaterakoan gaztelaniaren aldera jokatzera.
|
|
|
Diren tokian geldituko dira bulegoak, jendearen errezebitzeko eta argitzeko moldearen gatik, bainan legezko egitura da bestelakatuko. Horrek, artetik erraiteko,
|
euskararen aldetik
ekar dezake halako buruhausteño bat. Alabainan, usaia hartua da euskaraz" turismobulego" deitzeko frantsesez" office de tourisme" erraiten zaiona.
|
|
2016
|
|
|
Txillardegik Imaz eta haren lagunak sotismoarekin, Engracio Aranzadi. Kizkitza, rekin parekatu zituen; Ibarretxe planari berari ongietorria egin zion, baina
|
euskararen aldetik
zituen mugak bistarazirik.
|
|
|
Txillardegik, Eusko Legebiltzarrean aurkeztu berritan, bere mugak salaturik ere
|
euskararen aldetik
, ongietorria egin zion:
|
|
|
333. Proyecto secesionista-ri buruz? in Berria 2003-10-30 Beste artikulu batean ere jorratu zuen Ibarretxeren Plana. Ibarretxeren Plana
|
euskararen aldetik
–deritzan artikuluan (Berria 2004-12-29).
|
|
2017
|
|
|
Giro nahasia tokatu zitzaizuen. Lehen urtean tokatu zitzaigun, Basurton ginela. Giro oso mugitua zegoen, ez
|
euskararen aldetik
bereziki, baina giro politikoa oso mugitua zen. Guretzat urte oso txarra izan zen akademikoki:
|
|
2019
|
|
|
Koedizio horiekin batera, aurten seigarren edizioa betetzen duten euskarazko tesien Koldo Mitxelena sariak deitu ditugu bi erakundeok. Bost arlo nagusitan, sari bana emango diogu
|
euskararen aldetik
kalitate onena erakutsi duen tesigileari: Artea eta Giza Zientziak, Gizarte eta Lege Zientziak, Ingeniaritza eta Arkitektura, Osasun-zientziak eta Zientzia esperimentalak.
|
|
2021
|
|
|
Normala ere bada, kanpoan zaudenean zuk ere hori egin nahi duzu. Baina,
|
euskararen aldetik
, elkarrekin aritzearen joera hori gutxitzen ikusi genuen urte bi edo hirutan. Ezin dugu esan estrategia zehatz batengatik sustatu zituztela halako etxeak, ez daukagu hori zuzenean frogatzerik, baina gure bileretan aztertu genuen beherakada hori, eta ikusi genuen halako elkarteen igoerei lotuta zegoela.
|
|
|
Historia maisutza berrikitan lortu zuenez erabaki zuen bere euskararen maila indartzeko barnetegi batera joatea. Kide oso xarmanta zen, bizi-bizia, eta
|
euskararen aldetik
jadanik oso maila ona zuena, ziur nirea baino askoz hobekio. Bazekien klaseko euskal kantu errepertorio aberatsena, ahots eder batekin mustra batzuk botatzen zituen afalondoko gauetan.
|
|
|
Nire ustez hemen exijetzia asko dagoela alde horretatik,
|
euskararen aldetik
. exijitzen dute mail bat ta batzuk ez dute mail hori, orduan, beren kabuz lortu behar dute mail hori lortzeko. Nire ustez, hemen sartu baino lehen, ee, ba, alde horretatik, e, euskera pixka bat ez dakitenok, e, edo froga bat egin, ze gero hemen, dena euskeraz baldin bada, ee, pertsona horiek zailtasun gehiago izango ditue, dituzte.
|
|
2023
|
|
|
Zozketan parte hartzeko beharrezkoa da eskualdeko sei udalerrietako batean erroldatua egotea eta gidabaimenaren zati teorikoa euskaraz egin eta gainditu izana, egitasmo honekin bat egin duen autoeskoletako batean.Euskararako jauziaArgi denez, oraindik orain sektore honek guztiz euskalduntzeke segitzen du. Baina aurtengoan “berri pozgarri bat izan dugu
|
euskararen aldetik
autoeskolen munduan:
|