|
2000
|
|
|
Hala ere, kuantitatiboki denbora tarte ezberdinaz ari bagara ere, ikus dezagunorain zein diren mundua edo gure
|
etxea
ulertzeko albistegi hauetatik egiten zaizkigunproposamenak. Beti ere, albistegiak balio eta errepresentazioen transmisore indartsuakdirelako ustean.
|
|
|
CNN+ ere eskaintzen du, eta bere interesak GestSport eta Audiovisual Sport era ere luzatu ditu (zenbait kirol eta ikuskizunen eskubideak kudeatzeko, futbola bereziki). Atal honetan, azkenik, ikus enztunezko programen eskubideak erosieta komertzializatzeko Sogepaq enpresa eta Sogecine produkzio
|
etxea
menderatzenditu eta Warner Sogefilms zine banatzailea eta Warner Lusomundo zine aretoensarean ere parte hartzen du. Prisa ren esku luzeak Internet era ere hedatu dira, bertanPrisacom delarik jarduera ezberdinak antolatzen dituena:
|
|
|
Azkenik, Internet enTerra ataria eratu du, Lycos en erosketaren ondoan mundu mailako atari nagusietakoabilakatu dena. Zentzu honetan komunikabideetan ere saiatu da telekomunikazioezaparte, bere nazioarteko presentzia areagotzen, hala EEBBetan Lycos ataria eta arakatzailea erosiz, nola Argentinan (telebista erregionalak, Patagonik Film Group produkzio
|
etxea
,...), zein Europan bertan ere (Pearson-en gutxiengoko parte hartze batekin, besteak beste, Britainia Handiko Financial Times edo Thames TV kudeatzen ditu, eta Herbeheretako Endemol produkzio etxearen erosketarekin). Nabarmentzea merezidu, halaber, hedapen politika hau guztia bideratzeko hitzarmen estrategikoa sinatuzuela BBVA bankuarekin 2000ko otsailean, zeinaren bidez bankua akziodun nagusietakoa bilakatu den.
|
|
|
Ez da egon behar kontraesanik, beraz, norberaren eta gizartearen libertateenartean (L' existencialisme est un humanisme; 1946an). Mendebaldeko hizkuntzagehienetan ez bezala, euskaraz gure
|
etxea
edo gure ama esaten dugu, aditzen lehenengo pertsona erabiltzean pluralaren eta singularraren adierak batuz. Ildo berekoadugu Sartre, erdian egon den pentsalaria (Gilles Deleuze-k zioenez, behintzat).
|
|
|
Beti ez geunden ados, baina ezadostasunak ez ziren estrukturalak, koiunturalakbaizik. Gainera, bere etxean biltzean (Donostiako
|
etxea
seme alabei utzita, mendiangaldurik dagoen baserri batean bizi zen ordurako), bera eta bere ingurunea ikustekoparada ederra eman zigun, bai eta zein pianojole fina den frogatzeko ere.
|
|
|
Ohiko ordenaren ohiko zaintzaileek gogor defendatu duteberriro eraso, arrotz? horretatik aitaren
|
etxea
. –Ez dugu emen olakorik bear?, aldarrikatuko du Orixe-k haserre.
|
|
|
Estualdiak eta guzti, gerratea ez zen zitalegiagertatu Egia Atotxako komentutarrentzat: komentua, noski, utzi egin behar izan zuten1936ko uztailetik iraila bitartean, Loiolako militar altxatuei bidea mozteko hartubaitzuten miliziatarrek
|
etxea
. Madariaga bermeotarra() zen une hartanbertako Nagusia, euskal sermolari eta idazlea berau (Varii 1935:
|
|
|
–Gu
|
etxea
zaintzen dugun morroiak besterik ez gara. Gorago dago jabea.
|
|
|
Karrantzako arkitektura herritarrak, batez ere XVIII. mendetik XIX. mendearen erdialdea bitartean eraikitako baserriek, Kantabriako etxeen antzeko ezaugarriak ditu: bi solairuko
|
etxea
, aurrealdean teilatu hegal horizontala eta
|
|
|
Erreka ondoan kokatuta dago, parkeko zuhaitzen artean eta mendiz inguratuta. Bainu
|
etxea
bera ez da deigarri eta sofistikatua, XIX. mende bukaerako eraikuntza tipikoa baizik, kutsu frantses erruralekoa. Oso gertu eliza neogotikoa dago.
|
|
2001
|
|
|
28
|
etxea
daukala eta seme bat baldinbadaukate ba ffff gero ta osea lan geio ez pero umea gaixo
|
|
|
AL./ jo baino badaukate emakumek eta gizonek kanpon itea lana eta normalen
|
etxea
jutenbazea emakumek iteitu etxeko lanak
|
|
|
76 normalean
|
etxea
juten bazea emakumek iteitu lanak
|
|
|
Euskarak berezkoak dituen esparruak(
|
etxea
, kalea, lagunartea...) gogoraekarri eta berauek aintzat hartzea.
|
|
|
Hauxe da gure
|
etxea
, geure proiektuan eraiki behar dugun oinarria. Honengainean gauzatu beharra dugu geure asmoa.
|
|
|
b) Etxera idatzi behar da, testuan agertzen denez, ala baserrira komeni da. Badakigu
|
etxea
baserria dela, beherago ipintzen duelako. Baina, zer da etxea. Nahikoa aztertuta dago gaur egun, eta badirudi ez dela leku fisikoa bakarrik, ezta ere lau paretek inguratzen dutena.
|
|
|
b) Etxera idatzi behar da, testuan agertzen denez, ala baserrira komeni da. Badakigu etxea baserria dela, beherago ipintzen duelako. Baina, zer da
|
etxea
–Nahikoa aztertuta dago gaur egun, eta badirudi ez dela leku fisikoa bakarrik, ezta ere lau paretek inguratzen dutena. Gure ikasleek, ordea, ondo bereiztendute etxea, pisua eta baserria gaztelaniazko casa, piso eta caserio esateko.Frantsesek chez erabiltzen dute; baina ez bizilekua adierazteko bakarrik:
|
|
|
Baina, zer da etxea. Nahikoa aztertuta dago gaur egun, eta badirudi ez dela leku fisikoa bakarrik, ezta ere lau paretek inguratzen dutena. Gure ikasleek, ordea, ondo bereiztendute
|
etxea
, pisua eta baserria gaztelaniazko casa, piso eta caserio esateko.Frantsesek chez erabiltzen dute; baina ez bizilekua adierazteko bakarrik: cheznous esaten dute gure artean esateko eta chez le boucher, harategian esateko.
|
|
|
Senescal a (senescalcusedo mensae praepositus, hots, zerbitzari zaharra) jauregiaren janari hornidurazarduratzen zen; botileroa (buticularius edo magister pincernarum) edari horniduraren arduraduna zen (eskantziadore taldearen burua); beraz, hauek errege lurrenprodukzioa ere kontrolatzen zuten; kamareroa (camerarius) errege gelaz eta altxorraz arduratzen zen, sacellarii en laguntzaz; kondestablea (comes stabuli) zaldi etagarraioaren arduraduna zen, bere menpe palafreneroak (marescalci) zeudelarik; jauregiko kondea (comes palatii) jauregiko tribunalaren burua zen erregea falta zenean (goi aristokrazia juzgatzean erregeari kontsultatu behar zion, dena den). Horiek guztiek osatzen zuten errege
|
etxea
edo domus regio a; hala ere, espezializazio falta zegoen, eta ekintza militar eta diplomatikoez ere arduratzen ziren. Eliz dignatarioak ere baziren, gortearen erlijio beharretarako capella (San Martinen cappa tik dator izena) osatuz, hots, capellani ak.
|
|
|
Usuaren hitzak dira, eta etxeari buruzko lehendabiziko apunte labur estilizatuhoriekin tragediaren nondik norako guztia iradokitzen digu: ederra da
|
etxea
, jatorriohoretsua du; leihorik gabea da, ordea: esperantzarik gabea, itsua, tristea.
|
|
|
Alos
|
etxea
ez da eraikuntza fisiko soila: bada familia, leinua, dinastia ere.
|
|
|
a) kontestu sozialak:
|
etxea
, hezkuntza, administrazioa, osasun zerbitzuak, kalea, kirolguneak, eta abar; b) komunikazio guneak: gertuko familia, urruneko familia, lagunak, lankideak, ikaskideak, ezezagunak, eta abar.
|
|
2002
|
|
|
Mundu globalizatuan, ez al dute handienek beren
|
etxea
altxor preziatumoduan babesten. Ala garai bateko komuna haietara aldatu dira bizitzeko?
|
|
|
Lanek gehienetan eginkizun bat izaten dute, esaterako:
|
etxea
garbitzeko agindu, nagusien aurrean akatsak justifikatu.... Batzuetan adierazpide linguistikoren baterabiltzea helburua izanik ere, ikasleak ez badu esaten, ez dugu behartzen; berebaliabideak mugitu eta erabiltzen ditu, eta denak dira onak.
|
|
|
Historiografiari erreparatuz, nabaria da ezen ekintza kolektiboak, enpresak edo gizarteko ekintzak eta loturaedo erlazio pribilegiatuak gero eta jarraituagoak eta ikertuagoak direla. Ondorioz, aipaturiko lotura horien arteko hurbilenak,
|
etxea
eta familia, senidetasuna, etaauzotasuna ziren; ostera, maila altu eta zabalekoak, adiskidetasun politiko edotaklientelismoa bezalakoak ziren. Klientelismo harremanak eta talde klientelarrakhaietako garrantzitsuenetarikoak bihurtuz joan ziren.
|
|
|
Eta zehatzago, pentsarazi zigun, agian, ulertu beharkogenuela zein eduki ematen zion kapareen estamentuak emakumeen generoari, etanola, agian, generoa ez zen etxearen barruan zeukaten posizioa azaltzen zuenelementu bakarra. Taldea, estamentua,
|
etxea
eta haienganako partaidetza kontuanedukitzekoak ziren horiek guztiak. Guretzat sorpresa bat izan zen, eta benetan, bestelakoa?
|
|
|
Mendehorren hasieran prozesu hauek oraindik zeharo itxi gabe zeuden. Hain zuzen ere, mende horretan zehar definituko ziren Antzinako Erregimeneko gizartearen ezaugarriak, eta
|
etxea
eta kaparetasuna, oeconomica berri baten oinarri bihurtuko ziren.Azken finean, mende horretan sendotu zen kapareen estamentua Gipuzkoan. Horrek guztiak, Probintziako zenbait etxetan bereziki nabarmena izan zen dinamikabat sortu zuen, eta emakumearen eginkizuna dinamika horren barnean aztertzeabereziki interesgarria da, oeconomica berri horretan esleitzen zitzaizkion funtzioakzein ziren ikus daitekeelako, eta ezaugarri zaharren aztarnak ere antzeman daitezkeelako.
|
|
|
Lehentxeago laburki deskribatu dugun Behe Erdi Aroan garatutako prozesuak definitu zituen Antzinako Erregimeneko ezaugarriak. Horrela, estamentu kaparea
|
etxea
eta leinua binomioaren inguruan antolatzen zela esandezakegu, etxeko komunitatea oinetxe batekin lotzen zuen formularen bitartez; eraberean, etxeak eta bizilagunak ziren hiribilduen egituraren oinarriak5 Errealitatehoriek, Probintziaren barne egituraren funtsa dira, etxea baitzen garai hartangobernu zibilaren oinarria, eta oeconomicaren baitan etxearen gobernua baitzenbizilagunak errepublikaren g... zen leinu horien ahalegin guztien helburua.
|
|
|
Lehentxeago laburki deskribatu dugun Behe Erdi Aroan garatutako prozesuak definitu zituen Antzinako Erregimeneko ezaugarriak. Horrela, estamentu kaparea etxea eta leinua binomioaren inguruan antolatzen zela esandezakegu, etxeko komunitatea oinetxe batekin lotzen zuen formularen bitartez; eraberean, etxeak eta bizilagunak ziren hiribilduen egituraren oinarriak5 Errealitatehoriek, Probintziaren barne egituraren funtsa dira
|
,
etxea baitzen garai hartangobernu zibilaren oinarria, eta oeconomicaren baitan etxearen gobernua baitzenbizilagunak errepublikaren gobernurako gai egiten zituena6 Ondorioz, etxea bihurtu zen estamentu honetako benetako subjektua, eta etxea denboran zehar mantentzea, biziaraztea, zen leinu horien ahalegin guztien helburua.
|
|
|
Lehentxeago laburki deskribatu dugun Behe Erdi Aroan garatutako prozesuak definitu zituen Antzinako Erregimeneko ezaugarriak. ...tzen zela esandezakegu, etxeko komunitatea oinetxe batekin lotzen zuen formularen bitartez; eraberean, etxeak eta bizilagunak ziren hiribilduen egituraren oinarriak5 Errealitatehoriek, Probintziaren barne egituraren funtsa dira, etxea baitzen garai hartangobernu zibilaren oinarria, eta oeconomicaren baitan etxearen gobernua baitzenbizilagunak errepublikaren gobernurako gai egiten zituena6 Ondorioz
|
,
etxea bihurtu zen estamentu honetako benetako subjektua, eta etxea denboran zehar mantentzea, biziaraztea, zen leinu horien ahalegin guztien helburua.
|
|
|
Lehentxeago laburki deskribatu dugun Behe Erdi Aroan garatutako prozesuak definitu zituen Antzinako Erregimeneko ezaugarriak. ...lotzen zuen formularen bitartez; eraberean, etxeak eta bizilagunak ziren hiribilduen egituraren oinarriak5 Errealitatehoriek, Probintziaren barne egituraren funtsa dira, etxea baitzen garai hartangobernu zibilaren oinarria, eta oeconomicaren baitan etxearen gobernua baitzenbizilagunak errepublikaren gobernurako gai egiten zituena6 Ondorioz, etxea bihurtu zen estamentu honetako benetako subjektua,
|
eta
etxea denboran zehar mantentzea, biziaraztea, zen leinu horien ahalegin guztien helburua.
|
|
|
zen leinu horien ahalegin guztien helburua. Ez dugu ahaztubehar, diskurtso horren atzean errealitate ekonomikoa ere bazegoela,
|
etxea
produkzio unitatea baitzen, eta bai lurraren eta beste aberastasunen jabetza lortzeko bideaere, horiek herentzia sistemaren bitartez jasotzen baitziren batez ere. Beraz, leinuhorien ezkontza politika, etxearen ondarea filiazio linea batekin lotzen zuen herentzia sistema, ondare ekonomikoa kudeatzeko modua eta emakumeek jokatzen zuten papera ere, errealitate horien barnean ulertu behar ditugu.
|
|
|
Ikerketaren hasierako hipotesia honako hau da:
|
etxea
mantentzearen inguruanantolatutako leinuen egitura eta gobernu moduak zirela medio, emakumeek bazeukaten jokaera espazio bat horien barnean, baita zenbait botere eta autoritate ere, batez ere etxekoandre modura, eta zenbait momentutan etxearen gobernua berengain hartzera irits zitezkeen. Gaitasun horrek zerikusi handiagoa zukeen emakumehoriek etxearen hierarkian zeukaten lekuarekin, taldearekiko gordetzen zutenposizioarekin eta etxearen eta leinuaren parte izatearekin, emakume izatearekinbaino7 Horrek zerikusi zuzena zeukan Gipuzkoako gizartea estamentala izatearekin.
|
|
|
Zentzu honetan, badirudi, generoa, gizonezkoa ala emakumezkoaizatea? ez zela guztiz determinantea pertsonaren postua definitzean, zeren
|
etxea
etaberari zegokion logika baitziren, azken finean, gizabanakoek bere egitura barruanzeuzkaten funtzioak definitzen zituztenak. Beraz, galdetu dugu zeinfuntzioz eta ezaugarriz beterik zegoen genero femeninoa estamentu kaparean; nolagauzatzen zituzten emakume kapareek beren estamentuaren ezaugarriak; eta ea baote zeuden zenbait eginkizun eta egoera, generoaren baitan baino gehiagotaldearen partaidetzaren baitan definitzen zirenak.
|
|
|
Emakumeengan eragin zuzena izan zuen prozesu horrek, kasu gehienetanhaiek izango zirelako ondare higiezinetik kanpo geratuko zirenak. Baina eraberean, leinuen sorrerak eta ondare linea garbien sorrerak ezkontza bikotearengarrantzia azpimarratu zuen, hartan gauzatzen baitziren belaunaldiz belaunaldietxearen burutza, ondarearen gaineko eskubideak, autoritatea
|
eta
etxea komunitatean errepresentatzeko lana. Horrek lerroak garbi mantendu beharra eskatzen zuen, garbi gera zedin zein ziren etxearen jabeak eta etxekoak, gainerako ahaideenaurrean eta komunitatearen aurrean.
|
|
|
Aztertutako leinuetako baten kasuan, senar emazteen arteko, lan banaketa, egitera iritsi ziren, eta gizona Gipuzkoatik at zituzten negozioez arduratzen zenbitartean, emakumeak Bergarako
|
etxea
gobernatzen zuen.
|
|
|
Europari Erdi Arotikdatorkion tradizioa da, eta gizartearen benetako oinarri den errealitate hori jasotzen du. Nahiz etagaraiko tratatuak etxe nobleei zuzenduta egon,
|
etxea
gizartearen benetako subjektutzat daukatengizarteetan ere ikus ditzakegu bertan azaltzen diren ideiak. Gipuzkoa ere, tokian tokiko berezitasunakkontuan harturik, etxearen kultura horren partaide litzateke.
|
|
|
2 Era berean, marjinatuen nondik norakoak adierazten dizkigu, bizimoduaketa portaerak irudikatuz: atxilotu eta epaituen ogibidea, egoera zibila, ezaugarriak, egunerokotasuna, gaixotasunak,
|
etxea
, lagunak, ibilerak...
|
|
|
Zentzu horretan, aro garaikidean garrantzi handia izan du Foru Aldundietanbenefizentziaren eskuduntza mantentzeak, horrek, hain zuzen, interesa, gizartearekiko gertutasuna eta ikerketarako bideak pitzarazi baititu. Zentzu horretan Gipuzkoako Foru Aldundiak Aurrezki Kutxa Probintzialarekin estu loturik bultzatutako erreformismo sozialerako egitasmoan, haurtzaroari zuzendutako zenbaitekintza aipa daitezke, hala nola Gota de Leche izenekoa, Fraisoroko Ama
|
etxea
etaEsposito etxea, amatasun asegurua, asistentzia soziala, aurrezkia, etxebizitza, etab.Gai horien inguruan badugu lan sistematikorik, baita Bizkaiko lehenengo industrializazio kasuari dagokionez familia estrategiak eta genero harremanak ardaztendituen azterketarik ere 22.
|
|
|
Zentzu horretan, aro garaikidean garrantzi handia izan du Foru Aldundietanbenefizentziaren eskuduntza mantentzeak, horrek, hain zuzen, interesa, gizartearekiko gertutasuna eta ikerketarako bideak pitzarazi baititu. Zentzu horretan Gipuzkoako Foru Aldundiak Aurrezki Kutxa Probintzialarekin estu loturik bultzatutako erreformismo sozialerako egitasmoan, haurtzaroari zuzendutako zenbaitekintza aipa daitezke, hala nola Gota de Leche izenekoa, Fraisoroko Ama etxea etaEsposito
|
etxea
, amatasun asegurua, asistentzia soziala, aurrezkia, etxebizitza, etab.Gai horien inguruan badugu lan sistematikorik, baita Bizkaiko lehenengo industrializazio kasuari dagokionez familia estrategiak eta genero harremanak ardaztendituen azterketarik ere 22.
|
|
|
Etxeko ardurak eta kezkak beregain hartzean baino ez dira ohartzen pertsonak, gizonak eta emakumeak, hiru esparru zeharo desberdin direla
|
etxea
(emakumeei aurrezarritako lekua), esparru publikoa eta pribatua (ikus: Murillo, 1996).
|
|
|
–Etxerik gabeko? nortasun pertsonala sortzen da, aldakorrak diren jazoeren eta egoeren aitzinean gure?
|
etxea
–etengabe eraikitzera eta berreraikitzera garamatzana (Melucci, 2001).
|
|
|
Turista beti itzultzen da beka amaitutakoan bere etxera, edo behintzat oheratzean beti du
|
etxea
gogoan, etxea baduelako. Turistak bere borondatez bidaiatzen du, bere borondatez itzultzen da.84 Dogmatismoa ez da nortasuna, diferentzia, nazioa.
|
|
|
Turista beti itzultzen da beka amaitutakoan bere etxera, edo behintzat oheratzean beti du etxea gogoan,
|
etxea
baduelako. Turistak bere borondatez bidaiatzen du, bere borondatez itzultzen da.84 Dogmatismoa ez da nortasuna, diferentzia, nazioa.
|
|
|
Italiako FIAT
|
etxea
da La Stanpa Turingo egunkariaren jabe, aspalditik. 1985 urtean FIATek bere egin zuen Milango Corriere della Sera, eta egunkari horrekin batera FIATek beste 23 egunkari kontrolatzen ditu Italian.
|
|
|
Emakumeak eta neskak sarritan dira lotsorrak, emozio errazekoak, sumisoak eta arazoei modu autonomoan irtenbidea aurkitzeko ez-gauza. Gainera, maitasun istorioak dituzte gogoko,
|
etxea
dute ardura eta euren itxura fisikoa zaintzen dute. Emakume gaiztoek badute puntu sexi bitxi bat; emakume onek ez, ordea.
|
|
|
Gure inguru hurbilak(
|
etxea
zelan antolatu dugun, zer auto mota dugun,
|
|
|
* Reuter
|
etxea
1851 urtean jaio zen, Britainia Handian.
|
|
|
Erreferentea: lana, aisialdia,
|
etxea
, amodioa... mundu hurbila edozelan ere.
|
|
|
Telebistak antzoki edo teatro eskenategi bihurtu du mundua, baita
|
etxea
bera ere. Munduan zeharreko bidaiari zeregina hartuta, telebistak hara hona ibiltzeko eskatzen digu.
|
|
|
Goi aldetik, gaiñera, antzoki antzeko oian urduri dirdaitsua agiri da, basarte zurbilla itzal ikaragarriz zintzilika daukala. Beste aldetik leiza bat dago, aitz mutur esekiekin; ur gezak ditu barruan, eta jarlekuak arri bizian; ur lamien
|
etxea
duzu. Ontzi abailduak an eztute lokarririk bear, ezta ortz makurdun aingurarik ere.
|
|
|
Ai ene! Dagoeneko eszitar lurrean al dago Nasonen
|
etxea
–
|
|
|
Ene jainkoak, egizue Zesarrek ez dezala hemen ezarri nahi ene santutegia eta
|
etxea
,
|
|
|
Virgiliok eta Varok eraman zuten Mezenasen lagunarte eta segiziora, eta hor oso ondo kokaturik aurkitzen dugu K.a. 37az geroztik. Mezenasek lurrak eta
|
etxea
oparitu zizkion Sabinian eta Augusto aurkeztu zion; enperadoreak bere idazkaritzat hartu nahi izan zuen. Landa eta hiriaren artean bizitzen jakin zuen, epikuroar gisa bietan aurkitzen zituen atseginez gozatuz, neurritasunez.
|
|
|
Bera bakarrik erasotu behar da; ordain dezala zor duen zigorra. Errauts pilo batean utziko dut bere
|
etxea
; eta Maleak, itsasontziak ingurubide luzea egitera behartzen dituenak, sutearen zirimola beltza ikusiko du goraka.
|
|
|
«Neure gogoarren diotsuet, nik ez dut Erromako herria utziko, eta ez dut onartuko beste erromatar hiritar batek ere utz dezan. Neuk jakinda huts ematen badut, zigor ditzala Jupiter Gorenak bukaerarik txarrenarekin neure bizitza, nire
|
etxea
, familia eta ondasunak. Zuk, Marko Zezilio, eta hemen zareten gainontzekook, hitz horiek zin egin ditzazuela eskatzen dut; eta zin egin ez dezanak dakiela bere aurka altxatu dela ezpata hau!».
|
|
|
Hanibalek, bera atxilotzera bidali zituztela pentsatuz, haiei Senatuan harrera egin zekienerako, itsasontzi batera igo ezkutuan eta Siriara, Antiokorengana joan zen babes bila. Kontu hau jakin zenean, kartagotarrek bi itsasontzi bidali zituzten atzeman ahal izanez gero, hura atxilot zezaten; haren ondasunak legez bahitu zizkioten,
|
etxea
oinarrietatik birrindu eta bera erbesteratutzat jo zuten.
|
|
|
Izan ere, Hanibal toki bakar batean egoten zen, erregeak opari gisara emaniko gaztelu batean, eraikuntzaren alde guztietatik irteerak zituela eraiki zuena; hain zuzen ere gertatu zena gerta zitekeen beldurrez. Erromatar mandatariak hara joan zirenean eta horien oste ugariak
|
etxea
inguratu zuenean, atetik begira zegoen esklabuak esan zion Hanibali ohizkoa zen baino armatutako gizon gehiago ageri zirela. Honek, ate guztietara ostera bat egin zezala agindu zion eta berari agudo jakinaraz ziezaiola ea alde guztietatik modu berean setiaturik zegoen.
|
|
|
etxe (etxe orratz) etxetxo (etxetxoa, etxetxoetan...) etxeño (etxeñoa, etxeñoetan...) etxetzar (etxetzarra, etxetzarretan...) etxe(
|
etxea
, etxetzarretan...)
|
|
2003
|
|
|
Ekonomia terminoa bera ere grezierazko oikos hitzetik (habitat a,
|
etxea
, bataren zeinbestearen gobernua) ei dator. Izena eta izana batera doazela erakusten digu adibide honek ere, ezenterminoa bestelakotzearekin batera, errealitatea bera ere antzaldatu egin baita:
|
|
|
Adierazi nahi denaren adibide egokia 2002ko abuztuaren hasieran Erdiko Europanizandako uholde suntsitzaile zabala dugu, eta are zehatzagoa Pragan izandakoa.Orduan gertatuaren informazio sakona Czech Hydrometeorological Institute izeneko webgunean da ikusgai (www.chmi.cz). Txekiar Errepublika osoan 100 bat hiri etaherri urpean geratu ziren guztiz, beste 350 bat alde batean, 1,6 milioi lagun kaltetuak, 220 mila
|
etxea
denbora batez utzi behar, eta 15 hildako. Praga, hiri nagusia, ibai biren elkargunean kokatzen da:
|
|
|
Uztaritzeko Landagoien
|
etxea
, UEUren egoitza nagusia. Zeruko Argia 702,.
|
|
|
Uztaritzeko Landagoien
|
etxea
eta bertan bildutako jendetza. Anaitasuna 403, 1980/ 7
|
|
2004
|
|
|
Funtsezko organoak biltzen dituen plaza bat da: okina, ostatua, eliza eta herriko
|
etxea
. Eskualde honetaranire sentsazrioen bitartez sartzen naiz... herri honetan aroa anticrrepublikanoa ote??), Baccaren fdosofia guztiz espainola izan zen (1945ean argitaraturiko Filosofla en metdforas, parabolas liburuko bigarren zatian,. Filosofar en español?, filosofatzeko espainiar eraberezia badagoela aldarrikatu zuen).
|
|
2005
|
|
|
9 Kultur
|
etxea
|
|
2006
|
|
|
Ondorioz, gizarte mendebaldarraren aurreiritzi bio ideologikoak azaleratuak eta irauliakizan ziren. Horretarako, feministek, diskurtso mediko zientifiko eta sozialenetnozentrismoa eta esentzialismoa, eta bertan erabilitako terminoak eta terminoenedukiak?
|
etxea
, familia, senidetasuna, sexualitatea, amatasuna/ aitatasuna, ugalketa/ ekoizpena, domestikoa/ publikoa..., eta interpretazio ereduak errotik kritikatuzituzten, zeintzuk hainbat errealitateren sailkapen hierarkikoa eta herrien eta taldesozialen arteko ezberdintasunak zilegitzeko baliagarriak izan diren (Maquieira, 2001).
|
|
|
Beste aldetik, haurtzaindegietako zaintzaileek duten formazio etaesperientzia normalean handiagoa eta kontrolagarriagoa da eta horrela gurasoekbadute aukera euren umeen heziketa pertsona egokiekin partekatu ahal izateko.Baina, umeentzat ere antzematen ditut alde baikorrak. Zentro batek norberaren
|
etxea
baino askoz prestatuago dago hornikuntza eta espazio fisiko aldetik, inolako zalantzarik gabe. Azkenik, zer esan gurasoen baimen luzeez?
|
|
|
Edonola ere, eta eskaera luzatzen duenaren sexuaz gaindik, banakoen motibazioak ere askotarikoak izango dira. Eskuarki, arrazoi nagusia ama/ aita izatearendesira betetzea izango da, baina era berean beste hainbat motibazio izan daiteke, hala nola, utzikeria pairatu duen eta familia bat behar duen haur bati
|
etxea
etaaukera gehiago eskaintzea, aitona amona bilakatu nahi diren gurasoei gustu emannahi izatea, bakarrik egotearen bakardadea betetzea, etab.
|
|
|
Urrutitik gauzek esanahi sekretu eta harrigarriak hartzendituzte. Pessoak esaten zuen ETXEA. Aitaren
|
etxea
–toki bat dela non ez densentitzen.
|
|
|
Europa osoa geratzen da gutiturik, harkaitz handi bat, edo zure lagunaren
|
etxea
,
|
|
|
edo zeure
|
etxea
galdu balitz bezala.
|
|
|
Euskal arazoaren inguruan batean eta bestean nabari daitezkeen halako jarreraitxi, dogmatiko eta bandozaleak ez ezik, eraikitzen ari omen garen nazio edota etxehau nola ari garen eraikitzen ere kritikatu egiten du Sarrionandiak, denok kabitzeko moduko
|
etxea
izan beharrean, ez ote dugun akabuan beste zerbait eraikiko... Honatx bere hitzak:
|
|
|
Zuek, gure herriaren arkitektook, barru espaziorik gabe ber eraiki nahi duzue gureaitaren
|
etxea
–
|
|
|
Etxea eraikitzen hasi ginela akordatzen naiz. Denontzako
|
etxea
eraiki behar genuelaeta hasi ginen oinarriak eta adreiluak jartzen. Eta horretan lan egin dugu hiru, hamar, hogei urtez, eta horma sendoa, handia, luzea eraiki dugu.
|
|
|
Obrak ez digu hodeiertzaikusten uzten. Eta ez dela
|
etxea
, harresia dela esaten dute batzuek, eta egia daharresia ematen duela. Ez dakit zergatik jarraitzen dugun harresia eraikitzen.
|
|
|
halakoa zen gure
|
etxea
...?
|
|
|
Etxea botatzea oso kontu grabea izaten zen. Hiribildu bati fundazio gutuna ematen zitzaionean, bertara bizitzera zihoazen auzokideei orube deitzen zen lur zati bana ematen zieten,
|
etxea
eraikitzeko. Etxea izatea auzokide bakoitzaren eskubidea zen eta, aldi berean, bere eskubideen bermea ere izan ohi zen.
|
|
|
vecinos: Auzokideak,
|
etxea
duena eta horregatik hiriko foruak emandako pribilegioak gozatzen dituena (ofizioetan parte hartu, etab.). Biztanleak ez dituen pribilegioak ditu.
|
|
|
Beste hiru egun igarotzerako hiribildutik eta bere lurralde barrutitik atera beharra zeukan deserriraturik. Bertan geratzen bazen edo berriro sartzen bazen, lehenengoan hiribilduan zeukan
|
etxea
botako zitzaion (galaraziko ziona auzokide izateko aukera eta bere pribilegioak izatea, ondasuna galtzeak zekarren kalteaz gain, jakina barkamena eskatuta besteak beste, orubearen garrantzia adierazten diguna). Ez bazeukan etxerik hiribilduaren hesiaren barruan, barrutian zeukana eta, ez bazeukan, 100.000 marabedi ordaindu behar zituen.
|
|
|
denborarekin, mugimenduarekin, bizi erritmoarekin nahasten dira. Nik, ene lur pusketatik familia, astoa eta bi ahuntz elikatzeko nahikoa ateratzen dudan bitartean; ezpondetan eta basoan nahikoa egurra badagoenez, janaria egin eta
|
etxea
berotzeko egurra ateratzen dudan bitartean, arrazionaltasun ekonomikoa ene lanetik kanpo dabil: egin behar dena egiteko hartu behar den denbora hartu behar da; beharrezkoa bermatua dagoenean, lanaldiak aisialdiari emango dio bidea.
|
|
|
ama kalbinista zurruna zen; aita, ostera, bizitza sozial aktiboa zuen jurista eta politikoa (Alderdi Liberal Nazionaleko diputatu kontserbadorea izan zen Bismarck-en garaian). Ez zuen gurasoen
|
etxea
utzi Marianne Schnitzer ekin ezkondu zen arte (1893). Heidelberg eko Unibertsitatean igarotako aldia salbu?, eta bere lanean gurasoen arteko gatazka horren taupadak garbi agertzeaz gain, gatazka hori bere lana ulertzeko abiapuntu garrantzitsua da.
|
|
2007
|
|
|
pertsona bat bereetxera iristen da; bere etxean garbitzailea dago. Pertsona horrek erre dezake ala ez. Batek baietz esaten zuen, leku pribatua dela
|
etxea
. Besteak ezetz esaten zuen, ordea:
|
|
|
denboraz etakantitateaz, bereziki. Kulturaren parametroak komunikabideenak bilakatu dira etahoriek, merkatu sistema barnean izanik, salerosketa sistemari egokitzen zaizkio.Zertan da euskaldunen tradizioan
|
etxea
hitzak duen aberastasuna, «Gure aitarenetxea...», kontsumo zibilizazioan etxe (aterpe) huts bihurtu zaigun honetan. Etxeaongi egoteko makina da (gu eroso egoteko etxetresnaz beteriko sukaldea, egongela, komuna, zeinen mantenurako teknikoek etorri behar duten) 1.
|
|
|
Eta diskurtso eta praxi hori ez da behar hainbat ohartugertatzen ari zaionaz: hau da, bere nazio identitatearen
|
etxea
edo aterpeaezin duela eraiki erdara hizkuntza nagusitzat hartuta, lurralde alienatubatean jasotako etxea eraiki nahi ez badu behintzat. Irlandakoa gertatzeanahi ez badu behinik behin.
|
|
|
Eta diskurtso eta praxi hori ez da behar hainbat ohartugertatzen ari zaionaz: hau da, bere nazio identitatearen etxea edo aterpeaezin duela eraiki erdara hizkuntza nagusitzat hartuta, lurralde alienatubatean jasotako
|
etxea
eraiki nahi ez badu behintzat. Irlandakoa gertatzeanahi ez badu behinik behin.
|
|
|
Izan daitezke poetikoak, baina bizitza, osagarri poetikoak izanala ez, bizitza da beti. Beraz, bizitzak eratzen dituen harremanak direla medio, fisiko diren hainbat objektuk, esanahi edo eduki sakona dute gizakiarentzat, fisikotasunetik harago doazenak (oparitutako bitxiak, aitak erabilitako makila, sorterriko
|
etxea
...). Plus horretan dugu herriaren eta aberriaren arteko aldea.
|
|
|
Boterenazionalaren hainbatekoak adina garrantzia baitu berorren nolakoak: hots, nolakozentzu eta nortasun linguistikoa eta kulturala daukate aitaren
|
etxea
eraikitzekodarabiltzagun bitartekoek. Horra hor gakoa.
|
|
|
Lehenengoak pertsonaren ezaugarri fisikoak eta jabetzak hartzen ditu barne. Hain zuzen ere, gorputza, arropa, jabetzamaterialak (batez ere, pertsonak berak egindakoak),
|
etxea
(bereziki, haurtzarokoa, horrek sentimendu goxoaksorrarazten baititu) eta, azkenik, senideak eta gizabanakoak gehien maite dituen pertsonak. Nire soziala, berriz, beste pertsonek ikusten dituzten gizabanakoaren nortasun ezaugarriei dagokie.
|
|
|
Oro har, kultura bateko partaideekhonako hauek partekatzen dituzte: espazio fisikoak (eraikinak, mendiak, itsasoak eta beste), objektuak(
|
etxea
, automobilak, liburuak eta beste), ohiturak (diosala egiteko, hezteko eta antzekoak egiteko modua) eta balioak (moralak, ekonomikoak, estetikoak eta abar). Horiekguztiak estimuluak dira, eta haurraren garapena horienaraberakoa izaten da.
|
|
|
Beste pentsamendu batzuek beste forma batzuk izaten dituzte: adibidez, nahi dudanean, beldur naizenean, baieztatzen dudanean, ukatzen dudanean»234 Gizakia, kimera,
|
etxea
, pentsatzen ari naizen bitartean, ideia horiek denek badute errealitate bat, pentsamenduan: forma bat, zati bat dira nire pentsamenduan.
|
|
|
Ideien tokia nire pentsamendu edo kontzientzian dago. Baina gizakia, kimera,
|
etxea
, nik joan den astean pentsatu nituen, eta orain berriro pentsatzen ditut: gauza bera al dira?
|
|
|
zer izan dira bitarte horretan? Eta zuk, hark, urliak pentsatzen duten, edo behiala pentsatu zuten gizakia, kimera,
|
etxea
, eta nik pentsatua, gauza bera ote dira. Zer dira ideiak berak, objektiboki, niregandik menpegabe eta beren baitan?
|
|
|
Behatzen badugu orain ohartasunez, aipatu «gertakaria zoriontsuaren» inguruan egin duen euskaldunen gorazarrea, zer aurkitzen duen zehazki euskaldunengan goraipagarri, hauxe aurkitzen dugu: ...kartzen dakiena, edo alderantziz esanda, berdintasuna bai, baina berdintasun orokorrari argoitzen zaion izpiritu lokal diferentziazale bizia ageri ageri duena herririk herri (hala pentsatu behar da antzinako hiri grekoen arteko lehia, gehitzen du esanahitsuki) 154; 4) lezio bat da, nola hizkuntza ez den gramatika eta hiztegietan biltzen den masa hilotz hori, baizik eta herriaren ahotik dariona eta
|
etxea
bezala dena, non herria bizi den izpiritualki155 Hots, herri baten karakterearen, nortasunaren, izpirituaren ardatza hizkuntza da; herri bat bere identitateari bezala atxikitzen zaio bere hizkuntzari; unibertsalaren (komunaren) atxikitasun horrek ez du indibidualitate pertsonala eta lokala ukatzen, horri forma ematen baizik. Labur:
|
|
|
Humboldtarrak. Karoline ez baita gibelera gelditzen? Erromako artista eta idazleekin, atzerritarrak asko?, eta ikertzaileekin harremanetan daude, haien
|
etxea
nazioarteko Saloi internazional ezagunenetako bat bilakatu baita Hirian.
|
|
|
Antzeko figurak Heidegger-ek jaulki ohi ditu: ez hiztuna, baizik «hizkuntza mintzo da», hitz egitea «hizkuntzari entzuntea da», etab. («die Sprache spricht», «hören auf die Sprache») 788, hizkuntza da izatearen (errealitatearen)
|
etxea
. Eskan
|
|
|
Hizkuntza da esparrua (templum), hau da: izatearen
|
etxea
. Hitzaren esentzia ez da ahitzen ez esanahian, ezta ere da zeinuekin edo zifrekin bakarrik zerikusirik duen zerbait.
|
|
|
Hizkuntza izatearen eta gizakiaren etxe bezala, egoitza bezala, aterpe bezala, behin eta berriro errepikatzen da Heidegger-en idazkietan856 Usu aipatua eta ezaguna «Gutuna humanismoari buruz» delako adierazpena da; izan ere, oso sugestiboa baita bere formulazio guztiz heideggertarrean: «Hizkuntza da izatearen
|
etxea
. Haren egoitzan bizi da gizakia.
|
|
|
Ib., 171 Ikus 187, gizakiaren eta hizkuntzaren kontzeptu metafisikoaren kritika bezala formulatua: «hizkuntza da izatearen
|
etxea
, han biziz eksistitzen da gizakia, izatearen egiarena izaki, hura babestuz».
|
|
|
Ezagutze prozesua bera hasi, ez sentsazioekin, baina horiei adimena aplikatu eta ematen zaien forma adigarriarekin hasten da, kontzeptuekin: zaldia,
|
etxea
(ezagutza posiblearen lehen osagarri eratuak). Ezagutzak esperientzia sentigarria aurresuposatzen du; baina izan, ez sentigarriaren barrutiko, baizik eta adigarriko gertakaria da.
|
|
|
Noren kontra osagarrian, informazio burua,
|
etxea
, erabiliko dugu aurkezpen testuinguruetan egiten den moduan, aurreratuta eta bat determinatzailea duela lagun, etxe bat. Horren ondorioz, desegin beharra dago osagarri bakarra, eta bi sortu.
|